|
شهر «وزوان» در 80 کیلومتری شمال غرب اصفهان قرار دارد. از شمال به «میمه»٬ از جنوب به «ونداده» و «خسرآباد»، از شرق به جاده تهران ــ اصفهان، از غرب به «ازان»، از شمال غربی هم به «زیاد آباد»، می رسد. این منطقه را «بلوک جوشقان قالی» هم می نامند.
عزاداری سید الشهدا(ع) - همان گونه که در همه جا مرسوم بوده و است - در وزوان نیز به شیوه خاص خود برگزار می شود. آنچه در قدیم مرسوم بود سینه زنی٬ زنجیر زنی٬ قمه زنی٬ بلند کردن نخل٬ بلند کردن طوق و علم٬ زدن سنج و دهل، و از همه پر طرفدارتر و پر هیاهوتر «تعزیه خوانی» یا «شبیه خوانی» بود.
پیش از فرا رسیدن دهه عاشورا، مساجد و حسینه ها را سیاهپوش می کردند و وسایل عزاداری (مانند سنج و دهل و علم و طوق و بیرق) را - که برای سینه زنی و زنجیرزنی بود - آماده می کردند و علم و بیرق و طوق را با پارچه های خوش رنگ آبي يا سبز یا رنگهای روشن می پوشاندند.
«نخل» هم یکی دیگر از وسایلي بود که با چوب درست می شد؛ شبیه طاقهای شیروانی و مزین به پارچه های اهدایی نذری٬ البته بلند کردن نخل و علم و طوق کار جوانان و نوجوانان بود؛ اما افراد مسنتر سنج و دهل می نواختند.
در قدیم، سینه زنی و زنجیرزنی سنتی حزن آور بود؛ بر خلاف امروز که حالت غنایی به خود گرفته و نمایشی شده است.
وسایل تعزیه عبارت بود از: طبل و شیپور و خنجر و علم و دستهای درست شده از پارچه مخصوص تعزیه حضرت «ابوالفضل العباس»(ع) و مشک آب خشک شده و لباس برای شبیه خوانان موافق و مخالف خوان؛ در گذشته، زره و کلاهخودی در وزوان نبود و مخالف خوان با پارچه نمدی کلاهی شبیه کلاهخود درست می کرد و پاهای خود را از مچ تا زانو با پارچه می پیچید و خنجری به پر شالش فرو می کرد٬ ولی امام عبا و عمامه سبز و قبای بلند می پوشید و افراد دیگر نیز - به تناسب حال - لباس می پوشیدند.
از آغاز دهه محرم، همه روزه بعد از ظهرها، مراسم تعزیه خوانی در حسینه یا بعضی اوقات در مکانی گسترده تر (که گنجایش جمعیت بیشتر و میدانی برای اسبدوانی داشت) برگزار می شد؛ اما بیشتر در حسینه برگزار می شد. تختگاهی هم در میان حسینه وجود داشت که جای شبیه خوانان بود و وسط آن علم بسیار بلندی برافراشته بود.
ساختمان حسینه مدور و حجره بود و در روز عاشورا - از آنجا که تمام جمعیت از زن و مرد و پیر و بچه و جوان برای برگزاری مراسم بسیج می شدند - از اول صبح با صدای سنج و دهل فضای حزن انگیزی ایجاد می شد.
دسته سینه زنی از سويي و دسته زنجیر زنی از سوی دیگر راه می افتادند و جمعی از جوانها برای آماده کردن دو نخل یکی به نام «امام حسن»(ع) و دیگری به نام «امام حسین»(ع) پارچه می بستند (افرادی که نخل را بلند می کردند معتقد بودند که هیچ گاه نخل امام حسین (ع) از نخل امام حسن(ع) به احترام برادر جلو نمی افتد) .
تعزیه خوان ها برای پوشیدن لباس و نواختن طبل و شیپور به حسینه می رفتند و به این ترتیب نزدیک ظهر تمام مردم عزادار به طرف حسینه هجوم می آوردند؛ دسته سینه زنی از سويي و دسته زنجیرزنی از سوی دیگر حسینه وارد می شدند؛ مرد و زن و بزرگ و کوچک بر سر و سینه می زدند و خاک و کاه به سر می ریختند و هر کس که شاهد بود متأثر می شد و خود را در عزای «ابا عبدالله الحسین»(ع) شریک می دید.
سه رأس اسب هم برای تعزیه خوانی آماده بود که دو رأس آن برای سوار شدن مخالف خوان ها و یکی هم برای «کتل» بود که بدن آن را با پارچه های اهدایی و نذری می پوشاندند و پسر بچه ای هم روی آن سوار بود که کبوتری در دست داشت٬ به این ترتیب عزاداران مدتی سینه می زدند تا زمان اجرای تعزیه فرا برسد.
منبع: فصلنامه فرهنگ مردم ایران٬ شماره 7و 8
«عباس رسولی» | 