دو چهره از كردستان عراق
بدرالسادات مفيدى
 |
در ۱۹۹۱ پس از آنكه دولت عراق به دنبال حمله به كويت و متعاقب آن درگيرشدن با آمريكا تا حدودى ضعيف و زمينه هاى سقوط صدام فراهم شد، دو انتفاضه داخلى در عراق صورت گرفت كه يكى قيام شيعيان در جنوب و ديگرى قيام كردها در شمال بود. اولى سركوب و دومى پيروز مى شود. به دنبال پيروزى كردها در سال ۱۹۹۲ به طور جداگانه دولت بارزانى ها در اربيل و دولت طالبانى ها در سليمانيه تشكيل و ارتش عراق به موجب قطعنامه سازمان ملل از ورود به سه استان سليمانيه، اربيل و دهوك ممنوع شد. در همين سال انتخابات پارلمانى برگزار شد و طى آن دموكرات ها تحت رهبرى مسعود بارزانى ۵۱ درصد آرا و اتحاديه ميهنى تحت رهبرى جلال طالبانى ۴۹ درصد آرا را كسب كردند. در ۱۹۹۳ ميان هواداران اين دو حزب درگيرى هاى داخلى خشونت آميز آغاز مى شود و تا پنج سال بعد ادامه مى يابد.
در ۱۹۹۸ با وساطت مادلين آلبرايت در واشينگتن كردها متعهد مى شوند كه اختلافات خود را كنار گذاشته و به منظور سرنگونى صدام با آمريكا همكارى كنند. اين دو حزب پس از سقوط صدام با يكديگر ائتلاف كرده و در پى آن موفق مى شوند كه در انتخابات مجلس ملى عراق ۲۸ درصد كرسى هاى آن يعنى ۷۵ كرسى از ۲۷۰ كرسى را به دست بياورند و اين درحالى است كه به لحاظ جمعيت تقريباً ۲۰ درصد از مردم عراق را در برمى گيرند. از سوى ديگر طى توافقى ميان خود جلال طالبانى را به عنوان رئيس جمهور دولت موقت عراق معرفى كرده و در ازاى آن رياست حكومت فدرالى كردستان عراق به مسعود بارزانى مى رسد. البته او هم اكنون اختيار تشكيل كابينه كردستان عراق را به برادرزاده اش نيچيروان پسر ادريس بارزانى كه داماد خودش نيز هست، سپرده است:
شاد و اميدوار به آينده بودن و داشتن انگيزه ايجاد عمران و آبادانى مى تواند بارزترين خصيصه قومى تازه پيروزشده باشد. قومى كه ظلم و ستم و در به درى و آوارگى را بيش از نيم قرن با پوست و خون خود لمس كرده است و اكنون با پشت سر گذاشتن آن رنج ها و مرارت ها آيند ه اى روشن را براى خود به تصوير مى كشد. پيش از سفر به كردستان عراق كردها را مردمانى خشن، مبارز، جنگجو و چريك مى پنداشتم اما اين تنها يك روى سكه بود. روى ديگر سكه در طول سفر ۹ روزه هيات روزنامه نگاران ايرانى به اين منطقه هويدا شد.
كردهاى عراق مدت ها است كه اداره سه استان اين كشور (اربيل، سليمانيه، دهوك) را خارج از اختيار دولت مركزى برعهده دارند، آنان حكومت دارى مى كنند و سياست مى ورزند، خود قانون مى نويسند و خود اجرا مى كنند، با كمك سرمايه گذاران و پيمانكاران خارجى بناها و ساختمان ها و هتل هاى عظيم مى سازند و... نوعى خودمختارى كه در اواخر دوره صدام شروع شد. حال كه ديگر صدامى وجود ندارد و از امتياز قرارگرفتن جلال طالبانى كرد در مقام رئيس جمهور عراق برخوردارند، نيز خواهان فدرالى اداره شدن عراق هستند. خواسته اى كه به واسطه پافشارى آنان و پذيرش آن از طرف شيعيان عراق در پيش نويس تازه تهيه شده قانون اساسى عراق لحاظ شده است. البته سنى ها با اين استدلال كه فدراليته شدن عراق به وحدت اين كشور لطمه مى زند، آن را خط قرمز خود مى دانند. اما جالب اينجا است كه در ميان كردهاى عراقى جماعتى وجود دارند كه فراتر از اين مى خواهند. آنان در تظاهرات و تجمع هاى گوناگون كه هنوز هم گاهى انجام مى گيرد، خواستار اعطاى خودمختارى و استقلال كامل به كردها در قانون اساسى عراق هستند و حتى شهر كركوك را كه از جمله مناطق مهم نفتى عراق محسوب مى شود، به عنوان پايتخت كردها پيشنهاد مى كنند. خواسته اى كه چندين بار مسعود بارزانى در هنگام امتيازگيرى از اعراب شيعه و سنى به آن اشاره كرده است.
در هر صورت اقليت كرد عراق در حالى بر خودگردانى مناطق كردنشين كه بخشى از منابع نفتى اين كشور در آن واقع شده اصرار دارد كه اكثريت جمعيت عراق را شيعيان تشكيل مى دهند و اقليت اعراب سنى نيز كه زمانى تمامى قدرت سياسى عراق را در دست داشتند، اكنون حاضر نيستند تحت نفوذ شيعيان و كردها قرار گيرند و به همين خاطر برخى از گروه هاى افراطى آنها براى جلوگيرى از تصويب قانون اساسى از انجام هرگونه اقدام خشونت آميز اجتناب نمى ورزند. اين اختلافات قومى و مذهبى هم اكنون مناطق غيركردنشين به ويژه جنوب عراق را به مناطق بسيار ناامنى تبديل كرده كه همچنان ادامه حضور آمريكايى ها را توجيه مى كند و اين در حالى است كه به رغم اين اختلافات، كردها با اتخاذ يكسرى سياست هاى مدبرانه كه پيش از اين به دليل برجسته بودن ويژگى مبارزاتى شان از آنان انتظار نمى رفت، توانسته اند آرامش و امنيت را به طور نسبى در مناطق تحت نفوذشان برقرار كنند. البته اين هنوز مانع رفت و آمد و حضور كمرنگ آمريكايى ها در مناطق كردنشين نشده است.
مسئله اى كه همچنان كردها به آن تمايل دارند و مسعود بارزانى نيز آن را رد نكرد. او كه ساعتى از وقت خود را در يكى از روزهاى سفر در محل استقرارش واقع در منطقه صلاح الدين به روزنامه نگاران ايرانى اختصاص داده بود، در پاسخ به اينكه آيا حضور آمريكايى ها در منطقه كردستان عراق شما را رنجيده نمى كند، گفت: آنها حضور ثابتى در كردستان ندارند و نيازى هم به آنها نيست. صرفاً گاهى اوقات به اينجا سفر مى كنند اما اينكه گفته شود آنان بايد از عراق بروند، زود است. او ادامه داد: در شرايط فعلى ضرورت دارد آمريكايى ها در عراق بمانند. نكته اى كه جلال طالبانى اخيراً در مصاحبه اى با الحيات بر آن تاكيد ورزيده است. او با بيان اينكه به نفع مردم عراق است كه پس از پايان ماموريت كنونى ارتش آمريكا، بخشى از نيروهاى اين كشور در عراق باقى بمانند، اظهار داشته كه «حضور آمريكايى ها در عراق فقط براى جنگ با تروريست ها نيست بلكه وظيفه آموزش نيروهاى عراق را نيز برعهده دارند. همچنين آنان مانع دخالت كشورهاى همجوار در امور داخلى عراق مى شوند.»
اين در حالى است كه بعضى از كشورهاى عرب منطقه و برخى اعراب سنى داخل عراق به دو دليل سخت از آمريكايى ها رنجيده اند. يكى به اين دليل كه هويت عربى را در مقابل هويت كردى و دوم سنى ها را در مقابل شيعه تضعيف كرده است. اما سرروك قادر معاون فرهنگى مسعود بارزانى كه موفق شديم او را در محل روزنامه خباط متعلق به حزب دموكرات كردستان ملاقات كنيم، درخصوص ادامه حضور آمريكايى ها در عراق و به ويژه ارتباط نزديك آنها با كردها معتقد است كه بايد به اين مسئله واقع بينانه تر نگاه كرد. او با بيان اينكه ما مى دانيم آمريكا به غير از مصلحت خود به چيز ديگرى نمى انديشد و در سياست آمريكا مسئله اى به نام آزادى خلق ها وجود ندارد، گفت: كردها از ۱۹۷۵ به بعد روزهاى سختى را گذرانده اند، خشونت هايى نسبت به آنها صورت گرفته است، مسائلى چون انفال، حمله شيميايى، كوچ ميليونى و... را داشته اند. بازيچه اى در ميان كشمكش هاى كشورهاى همسايه با دولت صدام بوده اند. واقعيت اين است گاهى به جايى مى رسى كه مى بينى يك راه بيشتر براى ماندن ندارى و بايد آن را انتخاب كنى. ما هم آن راه را انتخاب كرديم كه يك طرفش آمريكا است. اكنون مسئله دموكراسى و حفظ حقوق بشر با حضور آمريكايى ها در منطقه همراه شده است. ما با چشم هاى باز اين وضعيت را پذيرفته ايم و وارد وضعيت پرريسكى شده ايم. برخى مى گويند شما نخواهيد ماند ولى ما مطمئن هستيم كه ۱۰ سال آينده كره جنوبى خواهيم بود. حالا اين ۵ ميليون كرد توانسته اند با كمك آمريكا يك حكومت تشكيل دهند. واقعيت اين است كه مردم ما مى خواهند آمريكا به ما كمك كند. چون به واسطه رابطه با آمريكا منافع خود را دنبال مى كنند و البته اين را مى دانند كه متقابلاً آمريكايى ها از طريق كردها منافع و مصالح خود را طالبند. آمريكا مى خواهد در خاورميانه باشد. ايران و سوريه با آنها همكارى نمى كنند و در حالى كه ما به لحاظ سياسى، اقتصادى با آمريكايى ها ارتباط مستقيم داريم.
اين سخنان تنها يك ديدگاه شخصى نبود، بلكه طى ملاقات هايى كه انجام داديم، به عينه ديديم كه در ميان مقامات دولتى، روزنامه نگاران، روشنفكران و احزاب سياسى حاكم در كردستان عراق عموميت دارد. كردها فهميده اند كه در شرايط فعلى براى حفظ هويت ملى و قومى خود در عراق بهترين راه همكارى مستقيم با آمريكايى ها است. جالب اينجا است كه در ميان آنان وجود دارند كسانى كه گاهى اوقات در ذهن خود روياى ايجاد كشورى بزرگ چون اسرائيل را مى بينند.
مسئله اى كه هرگاه غيرمستقيم و تلويحاً از سوى افراد غيرمسئول به آن اشاره مى شد، واكنش اعتراض گونه هيات روزنامه نگاران ايرانى را برمى انگيخت. البته ديپلماتيك ترين پاسخ را نيچيروان رئيس دولت كردستان عراق در اين رابطه به ما داد. او كه سال هاى زيادى در ايران زندگى كرده و بسيار مسلط فارسى حرف مى زد، گفت: سياست ما در ۱۴ سال گذشته عدم دخالت در كشورهايى بوده كه كردها در آن زندگى مى كنند. ما در اين سال ها نشان داده ايم كه به دنبال ثبات و آرامش هستيم و نه اينكه هرج ومرج درست كنيم. سپس افزود: اما ما كردهاى كشورهاى همسايه را هموطنان خود مى دانيم و بر اين اساس علاقه منديم مشكلات آنها حل شود.
آميختن اين اظهارنظر با ديدگاه او درخصوص فدرالى شدن نظام سياسى عراق حكايت از اين امر مى كرد كه مقامات كردستان عراق خود به خوبى مى دانند عملى شدن روياى كشور كردستان بزرگ فرسنگ ها با واقعيت فاصله دارد. نيچيروان معتقد است فدرالى شدن عراق كمك مى كند كه دو قوم كرد و عرب به رغم داشتن اختلافات زياد بتوانند به راحتى در كنار هم زندگى كنند و در عين حال اين نظام موجب خواهد شد كه دولت مركزى نتواند هر خواسته اى را بر كردها تحميل كند. او با بيان اينكه در زمان صدام به كردها و شيعيان ظلم زيادى شده است، گفت: اكنون همه به اتفاق معتقدند كه تشكيل يك دولت مقتدر در بغداد دردسرساز است. سپس افزود: در ابتدا آمريكا تمايل داشت كه صدام را بردارد و كس ديگرى را به جاى او بگذارد. به همين خاطر هم چندين سال صبر كرد، اما در نهايت به اين نتيجه رسيد كه بايد سيستم تغيير كند.»
به هر ترتيب همكارى كردها با آمريكايى ها در آخرين سال هاى زمامدارى صدام كه در نهايت اين همكارى منجر به سقوط صدام شد، فدرالى شدن كردستان عراق را براى كردهاى اين منطقه به ارمغان آورد چنان كه هم اكنون آن را به مسئله اى كاملاً تثبيت شده در ساختار سياسى اين كشور تبديل كرده است. در پيش نويس فعلى قانون اساسى كه قرار است در ۲۵ نوامبر به همه پرسى گذاشته شود، بر فدراليته شدن نظام سياسى عراق تاكيد شده است. ولى به دليل وجود اختلاف نظر در خصوص نحوه تعيين مناطق فدرالى ميان اعراب شيعه و سنى هرگونه تصميم در اين خصوص به بعد از تصويب پيش نويس فعلى قانون اساسى موكول شد كه البته به دليل همان نكته اى كه در بالا به آن اشاره شد، منطقه كردستان از اين موضوع استثنا گرديد.
بدين ترتيب كه تعيين مناطق فدرالى عراق به غير از كردستان به بعد موكول شد. هر چند كه به رغم اين وضعيت مطلوب آنها همچنان در خصوص تعيين سرنوشت كركوك مدعى هستند. موضوعى كه تصميم درباره آن چون بحث قبلى به بعد از پذيرش پيش نويس قانون اساسى توسط مردم عراق واگذار شده است.
به نظر مى رسد بحث نفت خيز بودن كركوك در عدم تعيين تكليف اين منطقه در حال حاضر و واگذارى آن به بعد نقش اساسى دارد. اين در حالى است كه نيچيروان در پاسخ به پرسش روزنامه نگاران ايرانى در اين خصوص تاكيد كرد: باور كنيد! مسئله نفت خيز بودن كركوك براى ما فرعى است چون مى دانيم اگر نفت اين منطقه به دست ما بيفتد، به دليل شرايط جغرافيايى كردستان نمى توانيم آن را به فروش برسانيم. او با بيان اينكه ما سياست واقع بينانه اى را دنبال مى كنيم تا به يك فرمول موردپسند كردها و اعراب برسيم، افزود: ولى در كركوك به كرد ها ظلم زيادى شده است. سياست عرب سازى كركوك از سال ۱۹۶۳ آغاز شد. به خاطر نفتى بودن كركوك تعدادى از اعراب را آوردند و در خانه كردها ساكن كردند. اگر سياسى هم به مسئله نگاه نكنيم، بحث مالكيت مطرح است. اكنون تمام اعراب دنيا در مورد فلسطينى ها معتقدند كه بايد به كشورشان برگردند اما در مورد كركوك مى گويند حالا كه عرب ها همين جا ساكن شده اند، پس بگذاريد بمانند. رئيس دولت كردستان عراق در ادامه گفت: ما درخواست مى كنيم اعرابى كه از جنوب عراق آمده و در منازل و زمين هاى كرد ها ساكن شده بودند، اين منطقه را ترك كرده و به جاى اصلى خود باز گردند و در عوض كرد ها و تركمن هايى كه از كركوك رانده شده اند، در اين منطقه ساكن شوند. البته معتقديم كه دولت عراق موظف است به اعراب كركوك در رابطه با بازگشت شان امكانات دهد و اين مسئله اى نيست كه در يك شب و روز حل شود بلكه طى يك پروسه بايد به سرانجام برسد. نيچيروان در پاسخ به اينكه اگر با شيعيان و سنى ها بر سر حل مسئله كركوك به توافق نرسيد، چه خواهيد كرد، گفت: ما فكر نمى كنيم مسئله به آنجا برسد كه حل نشود. ما در پايه گذارى عراق جديد رل اساسى را بازى كرد ه ايم. رخسار كركوك رخسار كردى است و هيچ كس نمى تواند آن را تغيير دهد.
به هر ترتيب با توجه به اينكه در پيش نويس قانون اساسى عراق مقرر شده درآمد كل نفت مناطق نفت خيز عراق از جمله كركوك، موصل، بصره... به عنوان بودجه عمومى كشور لحاظ شده و براساس آمار جمعيتى مناطق مختلف توزيع شود تاكيد نيچيروان بر فرعى بودن بحث نفت خيز بودن كركوك از نظر كرد ها به واقعيت نزديك مى نمايد. بر اين اساس هم بعيد به نظر نمى رسد كه در زمان تعيين مناطق فدرالى آنها به خواسته خود در خصوص كركوك دست يابند و البته اين بيش از هر چيز به برقرارى هر چه سريع تر آرامش و امنيت در عراق به ويژه جنوب آن كه همچنان كانون آتش است، بستگى دارد. به نظر مى رسد تا زمانى هم كه قانون اساسى تازه نوشته شده از تصويب مردم عراق نگذرد، ايجاد چنين آرامشى محقق نخواهد شد. شايد به همين دليل هم هست كه سنى هاى ناراضى تمام تلاش خود را در شرايط فعلى معطوف به اين مسئله كرده اند كه اين قانون اساسى در همه پرسى راى نياورد.
به موجب پيش نويس اوليه قانون اساسى عراق اگر مردم ۳ استان به قانون اساسى راى منفى بدهند، اين قانون لغو مى شود. اين در حالى است كه شيعيان و كرد ها بيشترين انعطاف را در هنگام تدوين متن قانون اساسى از خود نشان داده اند ولى بسيارى از سنى ها هنوز نمى توانند بپذيرند كه ديگر خلافت تاريخى و ديرينه اهل سنت بر عراق پايان يافته است و به طريقى به دنبال بازگرداندن نظام صدام حسين هستند. در حالى كه هم اكنون اين خلافت به دست كردها و شيعيانى افتاده است كه قرن ها اكثريت جمعيت عراق را تشكيل مى داده اند. اينجا است كه پاسخ مسعود بارزانى وقتى از او پرسيديم اگر صدام حسين را ببينى در يك جمله به او چه خواهى گفت، معنى پيدا مى كند. او گفت: مى گويم« تعزمن تشاء و تذل من تشاء» خداوند به هر كس بخواهد عزت مى دهد و به هر كس بخواهد ذلت مى دهد! http://www.sharghnewspaper.com/840712/html/world.htm
مطالب مشابه :
سفرنامه سلیمانیه
در آن رعایت شده است و یک برج بسیار بلندی که در حال ساخت می باشد و از فاصله تا جایی که
دو چهره از كردستان عراق
دولت عراق به دنبال حمله به كويت و متعاقب آن درگيرشدن با آمريكا تا سليمانيه فاصله دارد
سابقه تاريخي كردستان
(استان كردنشين سليمانيه) كردستان در فاصلة 512 كيلومتر بين 20 تا 25 درجه
رؤياي فدرال كردها نويسنده: نفيسه - كوهنورد
مه نیا ن بدا تی تا به یه ک سليمانيه، بلوارهاي آراسته معضل شاخص كردستان
مشاركت شركتهاي ايراني در پروژه احداث 100 هزار واحد مسكن مهر عراق
جاري در سليمانيه عراق فعال و تا نهم فاصله قيمتي اقليم كردستان عراق
پیشینه تاریخی استان کردستان ( کردستان در گذر زمان )
پربازديدترين سايت استان كردستان(برترين وب ايران در سال 89)
انجمن علمي شيمي محض دانشگاه آزاد دزفول
ديگر ندارد فاصله كار در سليمانيه عراق + کار در كردستان عراق + گچ
هم فال و هم تماشا منطقه‌اي بكر با فرهنگي متفاوت
با اين حال امروز سري به استان كردستان مي‌زنيم ارديبهشت تا اواسط در فاصله 100
كمك به ضد انقلاب ايراني دركردستان عراق ، خبري كه جاي تامل دارد
پول‌های کلانی دریافت خواهند كرد .اين احزاب سالهاست كه در منطقه كردستان تا نظر به
برچسب :
فاصله كردستان تا سليمانيه