آزادی مهران

آزادی مهران شهر مهران ۲۷ ارديبهشت ۱۳۶۵ براى بار دوم به دست ارتش عراق اشغال شد. بار اول كه همزمان با هجوم سراسرى به ميهن اسلامى بود، عراق در مهر ۱۳۵۹ وارد مهران شد و آن را اشغال كرد، اما زمانى كه عراق در پايان سلسله عملياتهاى بزرگ آزادسازى مناطق اشغالى به دست رزمندگان اسلام، شهر خرمشهر را از دست داد، در يك عقب نشينى سراسرى از باقى مانده خاك كشور (نه تمام آن) شهر مهران را نيز خالى كرد و بر روى ارتفاعات شمال و جنوب شهر در داخل خاك ايران مستقر شد. شهر تخليه شده مهران به دليل تسلط دشمن، براى نيروهاى خودى قابل استفاده نبود، تا اين كه در عمليات والفجر ۳ شهر مهران و ارتفاعات مشرف بر آن كاملاً آزاد شد.
پس از عمليات والفجر ،۸ ارتش عراق در جريان اجراى استراتژى دفاع متحرك (كه از ۱۵ فروردين ۱۳۶۵ آغاز شد) بار ديگر شهر مهران را اشغال كرد. اين اقدام بيشتر با هدف بازسازى روحيه شكست خورده ارتش عراق و همچنين جلوگيرى از اجراى عمليات بعدى جمهورى اسلامى به عمل آمد. علاوه بر اين، تبليغات سياسى براى پيروزى در مهران از نظر تحت الشعاع قرار دادن عمليات فاو در محيط خارجى نيز مورد توجه تصميم گيرندگان حكومت عراق بود.
هنگام حمله عراق، نيروهاى زيادى در خطوط پدافندى منطقه مهران حضور نداشت، اما به نظر مى رسيد پس از تك هاى عراق به محور دربنديخان (۱۵ فروردين ۱۳۶۵)، سومار (۲۲ فروردين ۱۳۶۵)، فكه (۱۰ ارديبهشت ۱۳۶۵) و حاج عمران (۲۴ ارديبهشت ۱۳۶۵) كه به جز حاج عمران، در تمام تك هاى پيش از آن، به طور كامل موفق بود، بايستى آمادگى نسبى براى مقابله با حمله عراق تدارك مى شد، اما چنين نشد و عراق توانست شهر را تصرف كند. در پى آن بلافاصله نيروهاى تيپ اميرالمؤمنين (ع) از لشگر ۵ نصر (سپاه پاسداران)، در ۲۸ ارديبهشت ۱۳۶۵ در منطقه نمه كلان بو با دشمن درگير شدند و پس از چند روز نبرد، تيپ ۲۱ امام رضا (ع) و لشگر ۴۱ ثارالله (ع) (از سپاه پاسداران) در ۳۱ ارديبهشت ۱۳۶۵ ارتفاعات ۳۰۷ ،۳۱۰، ۳۴۵ ، ۳۳۰ و تپه رضا آباد از مجموعه ارتفاعات نمه كلان بو را آزاد كردند. حمله يگانهاى سپاه در اين محور با اين هدف انجام گرفت كه از استقرار عراق بر روى ارتفاعات حساس منطقه و تسلط بر تنگه كنجان چم جلوگيرى كنند.
در اين درگيريها ۷۰ تن از رزمندگان سپاه شهيد، ۶۶۶ تن مجروح، ۱۳۳ تن مفقود و هشت تن اسير شدند. در حمله عراق و تصرف شهر نيز از نيروى زمينى ارتش ۹ تن شهيد، ۱۸۰ تن مجروح، ۹۸ تن مفقود شده و ۴۰ تن به اسارت دشمن درآمدند. علاوه بر اين، بيشتر تجهيزات و سلاحهاى سنگين و نيمه سنگين يگانهاى ارتش از جمله توپهاى ۲۰۳ ميلى مترى و شمار زيادى تانك، نفربر و خودرو به غنيمت دشمن درآمد.
ضرورت آزادسازى مهران
پس از اشغال مهران، ارتش عراق خود را براى تك در مناطق ديگرى آماده كرد و احتمال داده مى شد سومار و قصر شيرين نيز به دست دشمن سقوط كند كه چنين رويدادى قابل پذيرش نبود و ضرورت داشت اين تلاش دشمن به گونه اى مقتضى خنثى شود. افزون بر اين، حضرت امام نيز به طور مكرر مسأله شهر مهران را پيگيرى مى كردند، لذا طرح ريزى عمليات آزادسازى مهران به سرعت آغاز شد.
طرح مانور
پس از ساعتها بحث و گفت و گو درباره طرح مانور و راهكارهاى حمله به مواضع دشمن، سرانجام دو محور براى عمليات در نظر گرفته شد: ۱- جاده ايلام - مهران و باغ كشاورزى، ۲- جاده دهلران - مهران و ارتفاعات قلعه آويزان به طرف شهر و غرب قلعه آويزان. اجراى اين طرح عملياتى بيش از ۳۰ گردان نيرو نياز داشت، اما چنين توانى آماده نبود. از سوى ديگر، تأخير در اجراى عمليات، ضايعاتى در پى داشت، لذا طرح مانور بر اساس ۳۰ گردان مورد توجه فرماندهان سپاه قرار گرفت. مدتى بعد در سمينار فرماندهان نظامى سپاه در باختران، طرح مانور عمليات بار ديگر بررسى شد و فرمانده سپاه درباره ضرورت سرعت در اجراى عمليات گفت: «امام تأكيد دارند قضيه مهران به سرعت حل شود.»
در نهايت مقرر شد به دليل كمبود نيرو و وجود استحكامات دشمن، محور باغ كشاورزى حذف و از محور قلعه آويزان و يالهاى آن رودخانه گاوى تلاش قوى ترى انجام شود. سه مرحله براى تحقق اهداف عمليات در نظر گرفته شد: مرحله اول تأمين ارتفاعات قلعه آويزان تا روستاى امامزاده سيد حسن كه مهم ترين محور حمله محسوب مى شد و تأكيد فرماندهى كل سپاه بود. مرحله دوم تأمين انتهاى ارتفاعات حمرين تا شيار ميگ سوخته و در امتداد آن و تأمين روستاهاى بهين بهروزان و هرمزآباد. مرحله سوم، تصرف خاكريز والفجر ۳ كه از روستاى فرخ آباد تا زير ارتفاعات ۲۲۳ قلعه آويزان امتداد داشت.
سازمان رزم
نيروى زمينى سپاه پاسداران فرماندهى عمليات را به عهده داشت و قرارگاه نجف نيز با شش لشگر، سه تيپ و يك گردان مستقل زرهى مأمور آزادسازى شهر مهران بود.
در مجموع سپاه با ۳۴ گردان پياده، ۹ گردان ادوات و تيپ زرهى ۳۸ ذوالفقار و يك گردان زرهى، عمليات كربلاى ۱ را آغاز كرد.
وضعيت دشمن
عراق پس از تصرف مهران، يگانهاى بيشترى را در منطقه مستقر كرد. شهر مهران و اطراف آن تحت مسؤوليت لشگر ۱۷ زرهى از سپاه دوم عراق بود كه با تيپهاى ۴۴۳ ، ۷۰۵ و ۴۲۵ پياده از آن دفاع مى كرد. علاوه بر اين، تيپهاى ۷۰ زرهى، ۵۹ مختلط و ۵۰۱ پياده در احتياط نزديك و تيپ يك كماندويى كمى عقب تر در احتياط قرار داشتند. در مجموع دشمن در اين منطقه داراى ۴۲ گردان پياده و شش گردان زرهى بود.
شرح عمليات
از غروب دوشنبه ۹ تير ۱۳۶۵ كه رزمندگان به سوى دشمن حركت كردند، تيربارهاى دشمن در ميان ناباورى بشدت كار مى كردند و منورها نيز آسمان منطقه را روشن كرده بود، اما ساعتى بعد مشخص شد اين اقدام دشمن نه از روى هوشيارى و آگاهى از عمليات، بلكه تنها به دليل يك حساسيت كاذب بوده است. پس از آن، عمليات در ساعت ۲۲ و سى دقيقه با رمز «يا ابوالفضل العباس ادركنى» در حين غافلگيرى دشمن (در مناطق سومار، قصر شيرين و...) آغاز شد. در اين حمله، خط دشمن در اكثر محورها بدون مشكل خاصى، شكسته شد. تنها در محور لشگر ۲۵ كربلا واقع در ارتفاعات قلعه آويزان كه استحكامات دشمن زياد بود، حركت نيروها كند شد، با اين حال يك ساعت بعد در اين محور نيز خط شكسته شد.
همزمان با شروع عمليات، تيپ ۴ لشگر ۲۱ حمزه نيروى زمينى ارتش به همراه نيروهايى از تيپ اميرالمؤمنين (ع) از لشگر ۵ نصر (سپاه) در محور باغ كشاورزى تظاهر به تك و با اجراى آتش توپخانه و تير مستقيم، دشمن را به خود مشغول كردند. حمله موفق يگانها و پيشروى آنها موجب شد صبح عمليات علاوه بر هدفهاى مرحله اول حدود يك سوم از منطقه مرحله دوم نيز تصرف شود.
صبح عمليات، تحرك حساب شده و مهمى از دشمن مشاهده نشد. مسأله اى كه براى فرماندهان عملياتى غير منتظره و مشكوك به نظر مى رسيد، اين بود كه تنها تيپ ۱ كماندويى سپاه چهارم با نيروها درگير شد كه آن هم منهدم شد. همچنين نيروهاى احتياط عراقى در محور امامزاده سيد حسن پاتك كردند كه نيروهاى لشگر ۲۷ محمد رسول الله (ص) آن را دفع كردند.
با روشن شدن هوا، عمليات با سرعت بسيارى ادامه يافت، زيرا فرماندهان يگانها با مشاهده وضعيت دشمن درصدد برآمدند پيش از آنكه دشمن خود را بازيابد، كار را يكسره كنند. اين تدبير و اقدام بموقع موجب شد تا پايان روز اول، بسيارى از هدفهاى مرحله دوم تصرف شود.
در شب دوم عمليات، باقيمانده هدفهاى مرحله دوم تصرف شد و قبل از پايان يافتن شب، رزمندگان بر قسمتى از زمين مرحله سوم نيز مسلط شدند. در جريان عمليات شب دوم، خبرهاى مختلفى از عقب نشينى دشمن در محور باغ كشاورزى، تپه هاى غلامى و پاسگاه دراجى مى رسيد كه فرماندهان را شگفت زده كرده بود. صبح روز دوم مشاهده شد كه بيشتر نيروهاى دشمن در اين محورها عقب نشينى كرده اند.
از صبح زود روز دوم عمليات در تمام محورها ادامه يافت و رزمندگان با روحيه اى مضاعف به پيشروى ادامه دادند. از محور باغ كشاورزى خبر رسيد دشمن با سازمانى از هم گسيخته در حال عقب نشينى است. لذا رزمندگان با سرعت معبرى از ميان ميدان مين باز كرده به كمك تعدادى از نيروهاى ارتش، سوار بر نفربر و بدون درگيرى قابل توجه، وارد باغ كشاورزى شدند و حدود صد تن از نيروهاى پراكنده دشمن را به اسارت درآوردند. لشگر ۱۰ سيدالشهدا (ع) نيز با حضور در پشت باغ كشاورزى تعداد ديگرى از نيروهاى دشمن را اسير كرد.
افزون بر اين، رزمندگان كه در شب گذشته تا پشت ديوارهاى شهر پيش رفته بودند، از دو محور شهر را دور زده و به سوى روستاى فرخ آباد و روستاى رستم آباد پيشروى كرده و با پاكسازى و تصرف آنها، در غرب مهران ضمن الحاق، به احداث خاكريز پرداختند. اين اقدام موجب شد بدون درگيرى، شهر مهران محاصره شود. پس از آن رزمندگان اسلام حوالى ظهر از چند محور وارد شهر شدند، درحالى كه دشمن قبل از آن شهر را تقريباً خالى كرده بود. سرانجام تا غروب آفتاب شهر به طور كامل پاكسازى شد.
عمليات در شبهاى سوم، چهارم، پنجم و ششم نيز با هدف حضور روى ارتفاعات سركوب و محورهاى ديگرى كه بايد تصرف مى شد و نيز تشكيل خط مناسب پدافندى، ادامه يافت. از اين پس، محورهاى پاسگاه دراجى، باغ كشاورزى، تپه هاى غلامى، فرخ آباد و بويژه ارتفاعات قلعه آويزان محل درگيرى رزمندگان اسلام و دشمن بود. يگانهاى خودى تلاش فراوانى براى تصرف مواضع برتر ارتفاعات قلعه آويزان به كار بستند. سرانجام، در روز ششم عمليات، لشگرهاى ۲۷ حضرت رسول (ع) و ۱۰ سيدالشهدا (ع) موفق شدند يالها و قله اصلى اين ارتفاع را تصرف كنند. بدين ترتيب، عمليات كربلاى ۱ با تأمين و تصرف ۱۰۰ درصد هدفهاى مورد نظر پايان يافت.
در اين عمليات در مجموع ۴۰ هزار تن از رزمندگان خودى در برابر ۷۰ هزار نيروى دشمن قرار گرفتند.
در عمليات كربلا ۱ (تا ۱۶ تير ۱۳۶۵) حدود ۷۰ تن از رزمندگان اسلام شهيد و ۴ هزار و ۵۰۰ تن از آنان مجروح شدند. بيشترين ضايعات مربوط به لشگرهاى ۲۷ حضرت رسول (ص) و ۴۱ ثارالله (ع) بود. مطابق نظر كارشناسان اطلاعاتى سپاه، در اين عمليات بيش از ۳ هزار و ۴۰۰ تن از نيروهاى دشمن اسير و مفقود و حدود ۱۰ هزار تن از آنان كشته و يا زخمى شدند. همچنين ۱۱۰ تانك و نفربر و تجهيزات زيادى از دشمن منهدم شد و ۶۹ تانك و نفربر، ۶۴ خودرو، ۸دستگاه مهندسى و تسليحات و تجهيزات ديگرى به غنيمت رزمندگان اسلام درآمد. باتشکر ازسایتwww.iran-newspaper.com

آزادی مهران

مطالب مشابه :

آزادی مهران

آزاد سازی مهران؛ حاصل خون 5860 شهید از رزمندگان اسلام در هشت سال دفاع مقدس

چارت درسی گروه آموزشی نرم افزار کامپیوتر (کاردانی پیوسته)

نگاهی بر آزاد سازی شهر مهران...

دهم تیرماه سالروز آزاد سازی مهران و عملیات کربلای 1

نمرات پایانترم ریاضی مهندسی - دانشگاه آزاد مهران - نیمسال دوم 91-90

امام تکليف کرده اند مهران آزاد شود و من تا مهران را آزاد نکنم به منزل برنمی گردم؛

رهاورد منطقه آزاد تجاری مهران .

نمرات پایان ترم الکترومغناطیس- آزاد مهران-نیمسال اول 92-91