دستورالعمل الایزا ریدر

هدف از تدوين اين دستورالعمل، تشريح روند انجام کار و کنترل کیفی دستگاه الایزا ریدر می باشد.

1- هدف

هدف از تدوين اين دستورالعمل، تشريح روند انجام کار و کنترل کیفی دستگاه الایزا ریدر می باشد.

2- دامنه کاربرد

اين دستورالعمل در بخش هورمون شناسی كاربرد دارد.

3- مسؤليت اجرا

مسؤليت اجراي اين روش اجرايي با کارمندان فنی بخش هورمون شناسی و مسئول تضمین کیفیت مي باشد.

4- تعاريف

ندارد

5- شرح اقدامات

اصول:

روشهای ایمنواسی:

در مواردیکه واکنش آنتی ژن – آنتی بادی قابل رویت نباشد باید به نحوی این واکنشها آشکار شود که این امر منجر به پدید آمدن نسل جدیدی از روشها به نام labeled Immunoassay شد. در این واکنشها آنتی بادی یا آنتی ژن توسط موادی نشاندار می شود

- رادیوایمنواسی: سنجش ایمنی آنتی بادی یا آنتی ژن با استفاده از مواد رادیوایزوتوپ نشاندار می گردد.

Radio Immunoassay (RIA): آنتی ژن نشاندار شده است.

Immunoradiometric Assay (IRMA): آنتی بادی نشاندار شده است.

- آنزیم ایمنواسی: برای نشاندار کردن از یک آنزیم استفاده می شود.

Enzyme Immunoassay (EIA): آنتی ژن نشاندار شده است.

Immunoenzymometric Assay (IEMA): آنتی بادی نشاندار شده است.

الایزا (ELISA) نام عمومی برای اینگونه روشهاست که بصورت رایج استفاده می شود و به عبارتی ارزیابی های سنجش ایمنی آنزیمی که در آنها آنتی بادی یا آنتی ژن بر روی یک فاز جامد Coat می شود به نام الایزا شناخته شده است.

اساس واکنش:

الایزای غیر مستقیم :

برای تعیین آنتی بادی اختصاصی و یا تیتراسیون آنتی بادی در نمونه های سرمی استفاده می شود.

در واکنش این سیستم آنتی ژن به جدار چاهک ها (از جنس پلی استیرن) متصل شده (کوت می شود). سپس نمونه حاوی آنتی بادی به چاهک ها اضافه می شود. پس از افزودن نمونه و طی زمان انکوباسیون شستشو انجام شده و سپس آنتی هیومن گلوبولین نشاندار شده با آنزیم به چاهک اضافه می شود. (بر حسب اینکه چه کلاسی از آنتی بادی برای اندازه گیری اهمیت دارد نوع آنتی هیومن مورد استفاده نیز متفاوت است مثلأ برای IgG از آنتی هیومن IgG استفاده می شود).

اختصاصیت روش بستگی به آنتی ژن کوت شده در چاهک ها دارد.

برای جلوگیری از جذب غیر اختصاصی پروتئین های موجود در سرم و جلوگیری از اشغال نقاط اتصال آنتی ژن نمونه بوسیله بافر رقیق کننده نمونه (Sample Diluent) رقیق شود.

الایزای ساندویچ:

این روش خود به دو دسته تقسیم می شود:

الف) روش Ag Capture یا Ab Sandwich

شایعترین روش الایزا بوده و یک آنتی ژن (که باید دو ناحیه آنتی ژنیک متفاوت داشته باشد مثل TSH, LH, FSH, PSA و hCG) بین دو آنتی بادی اختصاصی قرار می گیرد. یک آنتی بادی برای به دام انداختن آنتی ژن به چاهک کوت می شود و آنتی بادی دوم که با آنزیم نشاندار شده است به عنوان شناساگر عمل می کند.

ب) روش Antibody Capture

این روش خود به دو دسته تقسیم می شود

1) روش Direct Ab Capture یا Ag Sandwich

در این روش از آنتی ژن کوت شده برای به دام انداختن یک آنتی بادی اختصاصی استفاده می شود. سپس آنتی ژن نشاندار به آنزیم به محیط اضافه شده و از طریق بازوی دیگر آنتی بادی (Fab) به آن متصل می شود. در نتیجه آنتی بادی اختصاصی در بین دو آنتی ژن ساندویچ می شود (مثل کیت HBs Ab).

1) روش Indirect Ab Capture یا Indirect Ag Sandwich

آنتی هیومن گلوبولین به چاهک کوت شده و با اضافه کردن نمونه آنتی بادی به دام می افتد و سپس با اضافه کردن آنتی ژن اختصاصی به محیط یک کمپلکس ایمنی تشکیل می شود. سپس آنتی بادی اختصاصی نشاندار بر علیه آنتی ژن به عنوان سیستم شناساگر استفاده می شود.

الایزای رقابتی یا مهاری:

در روش های فوق اساس سنجش بر رقابت بین دو آنتی بادی یا دو آنتی ژن (که یکی نشاندار است) است.

روش رقابتی: هر دو آنالیت نشاندار و غیر نشاندار با هم به سیستم اضافه می شود.

روش مهاری یا بلاکینگ: ابتدا آنالیت اضافه شده و پس از یک دوره انکوباسیون آنالیت نشاندار اضافه می گردد.

الف) الایزای رقابتی یا مهاری برای آنتی ژن:

آنتی ژن نشاندار و آنتی ژن موجود در نمونه برای اتصال به یک آنتی بادی اختصاصی کوت شده در چاهک با هم رقابت کرده. منحنی این روش به صورت معکوس است، بدین معنی که آنالیت نشاندار در حضور مقادیر زیاد آنالیت غیرنشاندار موجود در نمونه کمتر به آنتی بادی متصل می شود. روش کمی لومینسانس استفاده می شود.

دستورالعمل الایزا ریدر