روش های تدریس حرفه فن
سواد تصویر خوانی و تفسیر تصاویر
به نام خدایی که انسان را به نیکو ترین صورت در مراتب وجود بیافرید سوره ی مبارکه ی تین قسمتی از آیه ی4
پیشنهاد می شود: هم ردیف فعالیتهای "تحقیق کنید – بحث کنید – فکر کنید و یا بیشتر بدانید " فعالیتی تحت عنوان " تصویر را تفسیر کنید " همراه با تصاویر قابل تفسیر در راستای موضوع درس طراحی و در متن دروس حرفه وفن قرار دهید تا امکان ارتقاء سواد تصویری به مرور زمان برای فراگیران فراهم گردد ، برتری این فعالیت علاوه بر امکان یادگیری عمیق همراه با تجزیه و تحلیل مطالب ، موجبات تعمیم مطالب فرا گرفته به مطالب یاد نگرفته خواهد گردید و راهبردی مناسب برای رسیدن دانش آموز به مرحله ی خودآموزی را فراهم می آورد که از راهکارهای مهم در راه یادگیری است .
تصاویر قابل تفسیر در راستای موضوع درس در کتب حرفه و فن اگرچه انگشت شمارند اما می توانند منشاء یاد گیری مضاعف در کلاس شوند به شرط آن که :
اولا از طرف همکاران محترم مورد توجه قرار گیرند .
ثانیا با استفاده از سواد تصویری به خوبی تفسیر شوند .
ثالثا در فرایند تفسیر ، گروه فراگیران از طریق طرح پرسش های مستمر توسط دبیر محترم در ارتباط با آن تصاویر مورد پرسش واقع شده و این امکان در کلاس فراهم شود که سایر گروه های دانش آموزان نظرات دیگر گروه ها را بشنوند و آن شنیده ها را با نظرات گروه خود پردازش نموده و به نتیجه ی نهایی مقبول تری برسند ، آن نتیجه ی نهایی مقبول تحت عنوان " فکر بکر" مورد عنایت کلاس قرار گرفته و در بخش ویژه ای از دفاتر حرفه و فن یادداشت شود و گروه ارائه دهنده ی فکر بکر به نحوی مورد تشویق دبیر محترم قرار گیرند .
برای نمونه از کتاب حرفه و فن سال اول تصویر صفحه ی یک با موضوع "فرایند تولید یک محصولی پلاستیکی مثل کلاه ایمنی " با رویکرد تصویر خوانی قابل تفسیر ارائه شده که تجزیه ی و تحلیل آن می تواند با روش فوق ضمن درگیر کردن افکار فراگیران ، موجبات تعمیم آن به فرایند سایر کاخانه هایی که به نوعی محصولات ِ دیگر ِ پلاستیکی تولید می کنند بشوند (یادگیری مضاعف)
اکنون فرایند تدریس این صفحه ( صفحه ی یک کتاب حرفه و فن اول ) با روش فعال به صورت اجمال :
دبیر: بچه ها فکر کنید چه تفاوتهایی بین فن آوری و فناوری وجود دارد؟ (فکر کردن فعالیتی انفرادی است ، در غیر این صورت فکر قفل می شود )
دانش آموزان با نظم و به صورت انفرادی ایده های خود را ارائه می دهند – جمع بندی – تکمیل – پردازش و ارادئه ی ایده ی مقبول تحت عنوان فکر بکر با راهنمایی دبیر و تلاش فکری فراگیران مشخص و در دفتر دانش آموزان به شرح زیر ثبت می شود
فکر بکر 1 منظور از فن آوری واردات ابزار و وسایلی است که کشور های دیگر ساخته و ما فقط مصرف کننده ی آن هستیم ، اما مفهوم فناوری آن است که ما خود بر اساس نیاز ابزار و وسایل خود را طراحی و طی فرایندی تولید کنیم (فناوری مانند جنگاوری نتیجه ی یک تلاش از جانب خود است)
دبیر: به تصویر صفحه ی یک نگاه کنید و پس از مشورت نماینده ی هر گروه به پرسش ها پاسخ دهد و هر گروه نقاط قوت پاسخ گروه های دیگر را با پاسخ خود جمع و ارائه نماید – بعضی پرسش های قابل طرح برای رقابت افکار گروهای دانش آموزان:
1- مواد خام به غیر از پالایشگاه چگونه قابل تهیه است؟ (توجه به بازیافت مواد پلاستیکی)
2- مولکولهای ساده ی مواد خام دارای چه ویژگی هستند؟(غیر فشرده)
3- کار کوره ی پرفشار چیست؟(فشرده کردن مولکولها به کمک حرارت)
4- اگر مولکولها فشرده نشوند چه مشکلاتی در تولید نهایی پیش می آید؟(ایجاد خلاء در مواد – استحکام کم و ....)
5- کار دستگاه تزریق را توضیح دهید؟
6- قالب از چه قسمتهایی تشکیل می شود ؟
7- در قالب حداقل چند مسیر ورودی و خروجی وجود دارد؟
8- مسیر ورودی برای پلاستیک مذاب است ، مسیر خروجی برای چیست؟
9- اگر مسیر خروجی وجود نداشت ، چه مشکلی در محصول نهایی به وجود می آمد؟
10- پس از جدا شدن محصول از قالب چه قسمتهای اضافی در کلاه وجود دارد؟
11- در ظرف سبز رنگ ِ ضایعات تولید چه چیزهایی ریخته می شود؟(حداقل دو مورد)
12- وظیفه ی مسئول ارزیابی کیفیت کالا ( کلاه ایمنی ) چیست؟
13- کار نوار نقاله را توضیح دهید؟
14- کدام کارخانه های دیگر از نوار نقاله استفاده می کنند؟
15- چرا پس از کنترل کیفیت کالا بسته بندی می شود؟( ذکر محاسن بسته بندی)
16- اگر محصول نهایی در یک کارخانه ، بسته بندی نشود چه مشکلاتی پیش خواهد آمد؟
17- ویژگی یک بسته بندی خوب چیست؟
18- نام خودرو جابه جا کننده ی بسته بندی ها چیست؟ (لیفتراک) (دانش آموز حاشیه نویسی کند)
19- باضایعات تولید که در ظرف سبز رنگ است چه می کنند؟( بازیافت)
20- کدام قسمت خط تولید را تغییر دهیم تا این خط تولید بتواند محصول پلاستیکی دیگری تولید کند ؟
21- چند محصول دیگر بگویید که با این کارخانه قابل تولید باشد؟
22- تفاوتهای محصول از مواد اولیه ی دست اول با محصول تولیدی به کمک مواد بازیافت چیست؟
23- چرا کلاه ایمنی تولید می شود ؟( نیاز)
24- چه پیشنهاداتی برای تغییر فرم و اندازه و .... این کلاه دارید ؟
25- به نظر شما در بین قسمتهای خط تولید چه قسمتهای دیگری قابل افزایش است؟
26- برای رنگ آمیزی کلاهها چه می کنند؟
27- برای سرعت بیشتر در خط تولید کلاه ایمنی چه پیشنهاداتی دارید؟
28- برای آزمایش (ارزیابی) کلاهها راه موثرتری می شناسید؟
29- آیا به نظر شما کلاه تولید شده کامل است یا کمبود دارد؟ توضیح دهید.
30- ویژگی های یک کلاه ایمنی خوب چیست؟
31- بعضی موارد مصرف کلاههای ایمنی را نام ببرید .
32- مراحل تولید کلاه ایمنی ( یا هر محصول دیگر) را از ابتدا تا آخر نام ببرید (فرآیند)
33- قسمتهای مختلف این کاخانه را نام ببرید.
34- در مورد هماهنگی کاربین قسمتهای این کارخانه توضیح دهید.
35- اگر یکی از قسمتهای خط تولید این کارخانه دچار اختلال شود چه خواهد شد؟(پیش درآمدی بر تدریس سیستم)
36- به نظر شما این کارخانه تمام اتوماتیک است؟توضیح دهید.
37- یک کارخانه مدرن و تمام اتوماتیک تولید کلاه ایمنی در ذهن خود تخیل و خیال پردازی خود را در کلاس شرح دهید.
38- تفاوت خیال پردازی ذهن خود با خط تولید کتاب چیست؟(توجه به تخیل و تجسم برای شکوفایی خلاقیت)
39- ذخیره سازی در انبار در پایان خط تولید با چه اهدافی انجام می شود ؟
40- شرایط یک انبار خوب و مطمئن برای این خط تولید چیست؟
41- و .................... پرسش های هدفمند همچنان می تواند ادامه یابد.
با صرف یک زنگ کامل و حتی بیشتر روی یک تصویر ِ قابل تفسیر اذهان دانش آموزان درگیر موضوعات درس شده و با مروری ذهنی بر این موضوعات مفاهیم درس به صورت قابل قبول در حافظه ی آن ها ثبت خواهد شد.
از نمونه ی تصاویر قابل تفسیر و هدفمند در را ه یادگیری از کتاب حرفه و فن اول می توان تصاویر صفحات 16 و 17 مربوط به واحد دوم و صفحات 28 و 29 مربوط به واحد سوم و تصویر قابل تبدیل به یک نمایشنامه با رویکرد " روش تدریس محاکم قضایی" در پایین صفحه ی 34 که در آن صاحبان کارخانه و کامیون به عنوان مجرم و گیاهان و گوسفندان و ماهی ها و سایر آبزیان و یا انسان های حامی محیط زیست به عنوان شاکی و آلوده کردن محیط زیست به عنوان جرم می تواند اساس اجرای یک نمایشنامه ی از پیش طراحی و تمرین شده در کلاس باشد که قاضی و هیئت منصفه و دادستان و شاکی با لباس و گریم در حد امکان ، زمینه ی یادگیری و ماندگاری و اهمیت موضوع را در اذهان دانش آموزان به نهایت می رساند و مهم تر از همه حکم نهایی قاضی که متضمن جبران خسارات به محیط زیست است خود بهره ی آموزشی مضاعف دارد
تصاویر صفحه ی 36 و 37 و 38 نیز به نوبه ی خود قابلیت تفسیر دارند . از واحد چهارم دو تصویر صفحه ی 45 اولی برای آموزش فرایند ایجاد کارگاه خانگی که یکی از اهداف مسلم تدریس حرفه و فن است (برای اطلاع بیشتر به قسمت کارگاه خانگی از فهرست مراجعه بفرمایید) و تصویر دومی از این صفحه توجه به اهمیت جنگل در محیط زیست و نیم نگاهی به سایر طلاها (طلای سیاه = نفت – طلای سرخ= زعفران – طلای سفید= پنبه و طلای کثیف = زباله ) به جهت اهمیت تعمیم موضوع درس به سایر موضوعات و آخرین مورد یعنی طلای کثیف به لحاظ اهمیت بازیافت قابل توجه است . تصاویر صفحه ی 52 و مجموعه ی تصاویر صفحات 66 و 67 از واحد پنجم و به ویژه تصویر پایین صفحه ی 68 که فرایند کار کارخانه ی ذوب آهن و حتی قبل از آن را از معدن تا مراحل نهایی تولیدات فلزی و روش های تغییر شکل فلزات را قابل تفسیر نموده است . تصاویر صفحات 80 و 81 برای تحریک و تحرک فکری در زمینه ی ساختمان سازی بسیار مفیدند در صفحه ی 82 شکلها در جهت سواد تصویری قابل استفاده اند تصویر بالایی صفحه ی 95 قابلیت تفسیر خوبی در جهت القای مطالب درس دارند همچنین تصاویر پایین صفحه ی 96 – در تصویر وسط صفحه ی 98 به صورت اتفاقی به مسئله ی زیبا شناسی که از اصول مسلم تقویت خلاقیت است توجه شده و بر عکس آن به تصاویر صفحه ی 7 از کتاب دوم نهایت بی توجهی در این امر گردیده است .در صفحه ی 103 از کتاب اول و سایر تصاویر مشابه پوشش اسلامی و وقار صاحب تصویر قابل تشویق است . تصویر پایین صفحه ی 129 تحت عنوان (لوبیایی که می خندد و لوبیایی که می گرید و لوبیایی که می میرد ) برای تصویر خوانی و تبدیل به یک نمایشنامه ی کلاسی جهت پایداری موضوع درس بسیار مفید است . تصویر پایین صفحه ی 150 در مورد مقایسه ی جوجه کشی طبیعی و مصنوعی قابل تفسیر است
اگرچه سایر تصاویر کتاب جنبه ی اطلاع رسانی دارند لیکن ازچاپ تصاویر پیچیده تر و گویا تر در هربخش که بتواند مانند تصویر صفحه ی یک کل کار تدریس را به سواد تصویری پیوند زده و از قوه ی تخیل و تجسم نوجوانان که می تواند به عنوان نیروی ارزنده ای در مسیر یادگیری مورد استفاده قرار گیرد غفلت شده است .
توسعه ی سواد تصویری در تدوین کتب درسی این امکان را فراهم می آورد تا دانش آموزان و دبیران هر خطه از میهن عزیز ما امکان بیشتری برای توضیح درس متناسب با امکانات و سنتها و سایر ویژگی های منطقه ی خود داشته و تفاسیر درسی را با توجه این نیاز و امکانات ره گیری نمایند . بر طبق عادت هر معلم در پایان بحث مطالب خود را در دو جمله به عنوان جان کلام خلاصه تقدیم می کنم .
1- تصاویر کتب درسی باید با رویکرد تصویر خوانی ِ قابل تفسیر انتخاب شوند .
2- خلاقیت ِ تفسیر ِ تصاویر ، راهبردی موفق در فرایند تدریس فعال می باشد .
برگرفته از وب http://herfevafan-khani.blogfa.com/post-5.aspx
مطالب مشابه :
روش های تدریس حرفه فن
19- باضایعات تولید که در ظرف سبز رنگ است چه می کنند؟( بازیافت) 20 کاردستی های خلاقانه سه
برچسب :
کاردستی باضایعات