در مورد تاریخچه شهرستان جلفا

1. الف: نگاهي گذرا به تاريخ جلفا در دوران باستان
   ج

   شهر جلفا

   لفا از زمانهاي پيش از ميلاد به خاطر موقعيت جغرافيايي و استراتژي اهميت خاصي داشته و از لحاظ فرهنگي و مدني داراي شهرتي بس فراوان بوده است.
   به طوري كه اصحاب الارس در زمان حضرت سليمان بن داود در اين منطقه ظهور كرده و سبب ايجاد دوازده شهر در كنار رودخانه ارس شدند ، كه نام دوازده ماه بر آنها اطلاق گرديد كه عبارتند از : آبان - آذر - دي - بهمن - اسفند - فروردين - ارديبهشت - خرداد - تير - مرداد - شهريور و مهر كه پايتخت ملك آنها شهر اسفندار بود ، مردم اين شهر صنوبر پرست بودند و از آب چشمه زير صنوبر با اعتقاد بر اينكه در صورت مصرف از آن خشك مي شود استفاده نمي كردند و آب مصرفي خود و حيواناتشان را از رودخانه ارس تامين مي كردند .
   مردم اين شهر ها براي خود اعيادي در نظر گرفته بودند كه بر سر هر ماهي و هر برجي در يك شهر از اين شهر هاي دوازده گانه جمع مي شدند و پس از بستن يك چادر حرير به درخت صنوبر و ذبح كردن قرباني هاي خويش بر آنها آتش مي زدند و پس از دود كردن لاشه حيوانات و حائل شدن بين مردم و صنوبر به ناله و زاري پرداخته و از درخت صنوبر مي خواستند تا از تقصير آنها بگذرد .
   پس از اتمام اين مراسم تا ماه بعد مشغول انجام كارهاي خود مي شدند و زماني كه نوبت اسفندار پايتخت اصحاب الارس فرا مي رسيد ، هر شهر پس از تدارك قرباني و خيمه زني در كنار درخت صنوبر از باب هاي دوازده گانه شهر كه از هر باب آن ، مخصوص يك شهر بود ، وارد مي شدند و بعد از عبادت به شادي و خوشحالي مي پرداختند .
   مكان مخروبه شهر بهمن در حوالي قبچاق روستاي نوشيروان از توابع بخش مركزي جلفا است كه به آن بهمن يا بهرام اطلاق مي شود.
   خداوند مردم اين شهر ها را به علت عدم اعتقادات ديني موجب نفرين قرار داد و همه شهر ها را بجز ارديبهشت { اردوباد فعلي در جمهوري خود مختار نخجوان} را ويران كرد كه به عنوان شهر مذهبي شهرهاي دوازده گانه مطرح بود .
   
   

ب : تاريخچه شهر جلفا

كتاب جغرافياي كيهان ، نواحي جلفا را از قلمرو ارمنستان قلمداد مي كند و خلاصه تاريخ اين ناحيه را از عهد هخامنشي چنين بيان مي كند .
ساتراپي سوم ارمنستان بين سرچشمه فلات ، دجله و كورا و ارس واقع شده و پايتخت قديم آن موسوم به آرتاگز Artaxa است در كنار رودخانه ارس قرار دارد و نواحي پست آن مخصوصا دره ارس بسيار حاصلخيز است و محل چراگاه هاي بزرگ و تربيت اسبهاي خوب بوده است و ساتراپهاي ارمنستان مكلف بودند همه ساله تعدادي اسب به دربار ايران تقديم دارند .
پس از زوال هخامنشي در عهد سلوكي ها اين ايالات مستقل شدند ولي دوباره در زمان اشكانيان ارمنستان از ايران اطاعت كرده و ماليات مي دادند ولي در اواخر دوره اشكاني ، ارمنستان گرفتار تحريكات روميان بود و گاه گاه از دولت روميان اطاعت مي نمود ، در عصر ساساني حدود شمالغرب ايران تا كوههاي قفقاز توسعه يافت ولي بعد در عصر شاهان ضعيف ساساني ارمنستان از طرف دولت روم حمايت شد و پس از توسعه قلمرو اسلامي اين ايالات هم جزء كشور اسلامي محسوب مي شدند .
پس از كشمكشهاي زياد و جنگهاي صليبي كه ميان مسلمين و مسيحيان به وقوع پيوست امپراطوران مسيحي اروپا در جنگها دخالت نمودند و باعث تضعيف قواي مسلمانان گرديدند و كليساي بيزانس دامنه نفوذ خود را در شرق وسعت داده و در ارمنستان و گرجستان به تاسيس مراكز مذهبي اقدام نمودند كه از جمله كليساي ايروان، تفليس و اوچ كليسا در نزديكي ارس مي باشد .
اقليتهاي مذهبي ايران در ايالات شمالغرب و بخصوص اروميه از مسيحيان ارمنستان مي باشند كه اغلب ساكنين قديمي جلفا بودند و در زمان شاه عباس كبير در سالهاي 1625 م - 1629 م عده اي از مسيحيان صنعت گر اين شهر را به اصفهان كوچانيد و در آنجا شهري در كنار زاينده رود با همين نام احداث كرد .
حمدالله مستوفي در كتاب نزههٌ القلوب جلفا را از محال نخجوان محسوب كرده و ماليات آنجا را با ماليات نخجوان محاسبه مي كنند و مي نويسد ضياء الملك نخجواني در محل جلفا پلي به رود ارس بسته است .
تاريخ جلفا را مورخين به قرن 5 قبل از ميلاد ارجاع مي دهند كه در آن زمان اسم جلفا، جولاء (بافنده ) بود و پس از مكان گزيني ارامنه جولا به جوغا تغيير كلمه داد ، ولي پس از كوچاندن ارامنه توسط شاه عباس صفوي نام لاتين Jolfa به اين مكان گزيده شد .

ج: شهرستان جلفا
شهرستان جلفا به صورت نوار باريكي در مرز شمالي استان با جمهوري هاي آذربايجان و ارمنستان قرار دارد .
شهرستان كليبر حدود شرقي آن را مي پوشاند و حدود غربي آن قسمتي از مرز مشترك استان آذربايجان غربي است ، شهرستانهاي مرند ، ارسباران و اهر در جنوب شهرستان قرار دارند و شهر جلفا مركز اين شهرستان در شمال تبريز قرار دارد .
از نظر وسعت جلفا از شهرستانهاي كوچك استان به شمار مي رود و با 1670 كيلومتر مربع وسعت تنها 3.5 درصد از كل مساحت استان را در بر گرفته است.
منطقه آزاد ارس در ناحيه نيمه خشك و نيمه سرد شمال غرب ايران واقع شده است. بارش سالانه در حدود 225 ميلي متر، ميانگين دما 15درجه سانتيگراد و روزهاي خوش آب و هواي آن بيش از 300 روز ميباشد.
پوشش گياهي ساحل رود ارس نسبتا متنوع ميباشد كه شامل نيزار، بوته زار و در برخي مناطق پوشش درختچه هاي گز ميباشد.

د: آثار تاريخي شهر جلفا:
حمام جلفا:
اين حمام در جنوب شرقي جلفا واقع شده كه از لحاظ خصوصيات فيزيكي شبيه حمام كردشت مي باشد كه از يادگاري هاي دوره قاجاريه است. از ديگر آثار شهر جلفا مي توان به دو ساختمان گمرك و تلفنخانه متعلق به دوران قاجار، يخچال بوزخانا، پل چوبي و پل آهني اشاره كرد