دترژنت ها

نقش اصلی در پاک کننده ها و دارند و عامل جدا کنندگی هستند. سازنده ها یونهای منیزیم وکلسیم موجود در آب سخت را به شکل یونها ی بزرگ محلول در آب در می آورند . امروزه بیشترین سازنده های متداول مورد استفاده پلی فسفات ها هستند .

3 _ پاک کننده ها

پاک کننده ها دارای مواد گیر مختلفی از قبیل براق کننده ها ، عطرها ، عوامل ضد خوردگی ، آنزیم ها ، نرم کننده ها ، خوشبو کننده ها و مات کننده ها هستند .

دترجنت ها اصولا ترکیبات آلی زنجیره ای کربن دار هستند که دارای دو قطب هیدروفیل ( آب دوست ) و لیپوفیل ( چربی دوست ) می باشند .

شوینده ها

بر اساس مواد فعال سطحی به دو دسته سخت و نرم تقسیم می شوند که شوینده های نرم شامل LABS یا الکل بنزن سولفات شاخه ای می باشند . ( جایگزین گروه آلکیلی شاخه دار به منظور سهولت تجزیه ) گر چه شوینده های صنعتی از لحاظ ساختار شیمیایی ، تفاوت فراوان دارد ، اما مولکول های تمام آنها دارای یک خصوصیات می باشند که با صابونهای معمولی مشترک است ؛ همه آنها آمفیاتیک هستند و دهی هیدرو کربنی بلند غیر قطبی انحلال پذیر در روغن ، و سر قطبی و انحلال پذیر در آب دارند . الکل های C12 و C18 به نمک آلکیل هیدروژن سولفاتها تبدیل می شوند .

پودر های شوینده

پودر سادز ( Suds ) : پودری سفید با دانه های زرد گرانول می باشد با کف کنترل شده که با همراه داشتن گرانول های زرد رنگ دترجنت که به آنان اضافه شده قدرت پاک کننده گی بالایی در امور لکه برداری وسفید کننده گی حوله و لباس دارد که از این پودر در ماشین لباسشویی استفاده می گردد این مواد آنیونیک ( یونی ) و نا نونیک ( غیر یونی ) جهت قدرت بالا ی پاک کننده گی و تریپلی فسفات و کربنات سدیم جهت بر طرف کردن سختی آب و اپتیکال برانیینز ( شفاف نوری ) جهت درخشندگی می باشد .

چنان چه پودر سادز ویا پودر مخصوص ماشین لباسشویی با کف کنترل شده در اختیار نباشد از پودر معمولی و به همان اندازه از نمک طعام جهت کنترل کف استفاده گردد.

پودر ساور ( Sour ) : پودر آبی رنگ است که هنگام آخرین آبکشی به همراه پودر سافت با پیمانه هایی که نسبت به ظرفیت ، ماشین لباسشویی تعیین میشود جهت شادابی رنگ ملزومات شستنی حوله ، ملحفه ، روبالشت از آنان استفاده می گردد . که دارای مواد اپیکال برایتنر می باشد .

پودر سافت ( Soft ) : جهت نرم کننده گی و ضد الکتریسیته ننمودن ملزومات شستنی با پیمانه هایی که نسبت به ظرفیت ماشین لباسشویی تهیه می شود در آخرین مرحله آبکشی اضافه می گردد . این پودر دارای مواد آنتی دانکل و استاتیک کنترل ( کنترل ثابت ) ضد الکتریسیته می باشد .

استفاده از دترجنت های کنسانتره، راهکارهای نوین

در اثر فشارها ی محیط زیستی در سراسر دنیا از سال 1987 میلادی انواع جدیدی از دترجنت های کنسانتره به بازار وارد شد . دترجنت های کنسانتره هم در حجم و هم در وزن متراکم شده اند . استفاده از پودرهای کنسانتره دو مزیت دارد :

یکی صرفه جویی در انرژی و منابع است ودیگری صرفه جویی در انبار خانه ها ، حمل و نقل و فضای لازم در خرده فروشی ها می باشد . همراه با ورود دترجنت های پودری کنسانتره به بازار ، مواد افزودنی جدید نظیر سلولز قلیایی و لیپاز ها قلیایی ، فعال کننده برای پراکسید نیز در این زمینه معرفی شدند . نگرانی کنونی محیط زیست بیشتر در مورد سازنده هاست این مواد مشکل تجزیه را ندارد بلکه فرآوردهای هیدرولیز سازنده ها ( ارتو فسفاتها ) مسلما دارای فسفر می باشد که باعث اشکال در فرآیند تجزیه طبیعی می شود .

تاریخچه صابون

صنعت صابون سازی ریشه در بیش از 2000 سال گذشته دارد . صابون در واقع هیچ گاه کشف نشده بلکه بتدریج از مواد خام قلیایی و چربی ها تحول یافته است پلینی پدر ساخت صابون های نرم و سخت را در قرن اول شرح داده است ولی تا سده سیزدهم هیچ گاه به مقدار کافی بطوری که بتوان به آن صنعت گفت تولید نشد تا اوایل دهه 1800 باور بر این بود که صابون مخلوط مکانیکی از چربی و قلیاست سپس شورول شیمیدان فرانسوی نشان داد که تشکیل صابون در واقع یک واکنش شیمیایی است . دومینر ، کارهای وی را در زمینه باز یابی گلسیرین از مخلوط های صابونی شده را کامل کرد تا پیش از کشف مهم لویلان در زمینه تولید ارزان قیمت کربنات از کلرید سدیم ، نیاز به قلیا از طریق خیساندن خاکستر چوبها یا تبخیر آبهایی مانند رودخانه نیل که بطور طبیعی قلیاست تامین می شود .

روش ساخت صابون در کارخانه

در کارخانجات ، صابون سازی ، صابون جامد خشک نشده به صورت چیپس وارد سالن صابون شده و در آنجا پس از رنگ و اسانس خوردن به صورت قالب عرضه به بازار در می آید غبار صابون در اثر برش صابون با کاردک و اصطحکاک صابون با لبه های تیز فلزی دستگاه تولید به وجود آمده و بسیاری از ذرات معلق وارد دستگاه تنفسی کارگران شده به دلیل قلیایست زیاد ایجاد سوزش مخصوصا در گلو می شود ذرات درشت غبار در همان محلهای تولید در زیر دستگاه های روی هم ریخته و جمع می شود برای تعیین مقدار غبار موجود در سالن از روش فیلتراسیون استفاده می شود . در این روش از هوای سالن به کمک پمپ نمونه برداری و فردی نمونه ای برداشته و از روی فیلترهای سلولزی و از کاغذ کد دارای منافذی با ابعاد 0/8 میکرومتر بودند عبور داده شد .

صابون چیست ؟

مواد اولیه صابون : صابون یکی از وسایل و مواد شوینده است . صابون از نمک های سدیم یا پتاسیم اسید های چرب گوناگون تشکیل شده است . پیه ماده چوب اصلی در صابون سازی است مقدار پیه مصرفی حدود سه چهارم کل روغن ها و چربیها مصرفی صنایع صابون سازی است و مخلوطی است از گلیسیریدها ی کلر از آب کردن چربی جامد گاوی با بخار بدست می آید این چربی جامد با بخار گوارش می شود و پیه روی آب جمع آوری کرد به منظور افزایش انحلال پذیری صابون پیه را معمولا در داخل ظروف صابون سازی یا ظرف آبکافت با روغن نارگیل مخلوط می کنند روغن پیه ( حدود 20 درصد ) دومین ماده اولیه مهم در صابون سازی است این روغن منبع مهمی از گلیسیریدهای چرب است از حیوات کوچک اهلی بدست می آید تصفیه روغن از طریق آب کردن با بخار یا استخراج با حلال انجام می گیرد و اغلب بدون اختلاط با سایر چربی ها مخلوط می شود.

صابون چگونه باعث تمیزی می شود ؟

صابون نمک سدیم یا پتاسیم اسیدهای چرب است که از هیدرولیز ( تجزیه در اثر حضور آب ) اسیدهای چرب ( چربی ها و روغن ها ) در محیط قلیایی به دست می آیند هر مولکول صابون از یک زنجیر هیدروکربنی بلند ( دم ) و یک کربوکسیلات یا ( سر ) تشکیل شده است وقتی صابون در آب حل شود یون سدیم یا پتاسیم از سر آن جدا می شود و سر مولکول بار منفی پیدا می کند .

صابون گلیسرول هیدروکسید سدیم

CH 2 – O – C ( CH 2 )14 CH 3

CH – O – C ( CH 2 )14 CH 3 + 3NAOH ---3 CH2 – OH + 3CH3 ( CH2 ) 14

CH 2 – O – C ( CH 2 )14 CH 3

صابون تمیز می کند چون یک امولسیفاید خوب است امولسیفاید به ماده ای گفته می شود که باعث می شود ذرات یک مایع غیر قابل امتزاج با آن پخش شوند و یک امولسین پایدار تشکیل گردد. چربی و روغن روی پوست ( که چرک و کثیفی را به خود می گیرد ) در شرایط عادی با آب مخلوط نمی شود اما صابون کاری می کند که چربی ها در آب حل شده و شسته شوند گروه کربو کسیلات ( CO2 - ) ( قطبی ) انتهای آن آب دوست ( Hgdrophilc ) است و از طریق پیوند های یون _ دو قطبی و هیدروژنی با مولکهای آب پیوند بر قرار می کند زنجیر هیدرو کربنی بلند موجود در مولکول غیر قطبی است پس با مولکولهای آب کاری ندارد آب گریز ( Hgdrophobic ) این زنجیرها از طریق نیروهای لاندن جذب همدیگر می شود و گویچه های مانند شکل زیر پدید می آورد که اصطلاحا مایل نامیده می شود ( Micelle ) هر مایل کره کوچکی است که از زنجیرهای هیدروکربنی تشکیل شده است . و سطح آن را گروه های کربوکسیلات که بار منفی دارند پوشانده اند این بارهای منفی باعث می شود که ماسیلها همدیگر را دفع کنند ودر آب معلق بمانند .

انحلال به صورت فیزیکی

مولکلهای چربی و روغن غیر قطبی اند و در آب حل نمی شوند به همین دلیل به بخش هیدرو کربنی صابون متصل می شوند یعنی در مرکز هر ماسیل یک ذزه نمای شماتیک یک مایسل چربی قرار دارد که وقتی دست خود را با آب می شوییم همراه با آب از روی پوست پاک می شود .

انواع صابون از نظر نوع مصرف

1- صابون حمام و دستشویی ( صابون سخت ) : در این نوع صابون ها برای رعایت نکات بهداشتی مربوط به پوست بدن و موی سر مواد قلیایی را به حداقل کاهش داده مواد پر کننده ی طبیعی و خنثی مواد معطر رنگی و نرم کننده ای پوست نیز به آنها اضافه می شود .

2- صابون رخت شویی : این نوع صابونها از مواد چربی ارزان تهیه می شود اما امروز به علت استفاده از پاک کننده های غیر صابونی مصرف آنها کاهش یافته است نوعی صابون سیاه رنگ که از آن استفاده می شود نیز برای شستن لباس تهیه می شود صابون رخت شویی ممکن است به صورت براده پودر ( حتی مخلوط با پودر پاک کننده های غیر صابونی ) برای مصرف لباسشویی استفاده می شود.

3- صابون طبی : این صابون برای معالجه ی بیماری های جلدی عفونی و قارچهای پوستی تهیه می شود ودر آنها از موادی مانند اسید بوریک و اسید روی ، یدید ، کلرید جیوه 2 ، استتارت مس 2 ، قطران استفاده می شود .

4- صابونهای مخصوص ماشین لباسشویی : این نوع صابون ها حدود 5 الی 15 درصد مواد آلی در نقش حلال مانند تترا و اتیلن ، 1 و 1 و 1 تری کلرو اتان ، سیکلو هگزانول و مقداری نیز مواد امولسیون کننده و مواد افرودنی مورد نظر را در بردارند .

5- صابون های ساینده : این صابونها دارای 70 درصد پودر نرم سیلیسی ، 15 درصد آلومین مقداری پلی فسفات سدیم و کمی روغن کاج ( برای رفع بوی نامطبوع ) برای تمیز کردن سطح وسایل فلزی و اشیای دیگر کاربرد دارند معمولا برای پاک شدن رنگ فلز ، مقداری مواد اسیدی نیز استفاده می شود .

6- صابونهای مخصوص آبهای سخت : این نوع صابونها از چربیهای گیاهی مانند روغن نخل و نارگیل تهیه می شود و مواد افزودنی معینی از جمله فسفات های فلزات قلیایی را در بر دارند و در آب دریا خوب کف می کنند و از رو اهمیت ویژه ای دارند .

7- صابون شفاف : این نوع صابون دارای گلیسیرین ، قند و الکل می باشد و ظاهری شفاف ولی قدرت پاک کنندگی کمتری دارند.

8- صابون فلزات دیگر ، استئارت روی : به صورت پودر بسیار نرم و جذب کننده ی رطوبت بر ای تهیه ی پودر بچه کاربرد دارد.

9- استئارت مس ( ضد قارچ ) : صابون فلزات با اعداد اکسایش بالاتر از 2+ در آب نامحلول بوده و نقش گریس را دارد از این رو ارزش صنعتی دارد .

100 - صابون آمونیوم : صابونی است که به تدریج گاز آمونیک آزاد می کند و در هوا به مرور تجزیه می شود و اسید چرب یا آمونیم هیدرو کسید کاربرد : برای تهیه امولسیون ها و تهیه ی شوینده های دست شویی ( توالت ) .

اصولا یکی از دلایل سفید مواد جذب یا غیر فعال شدن اکترونهای لایه ی والانس اتم ها است که توانایی جذب فتونهای نور سفید رادارند و این عمل توسط clo امکان پذیر است .

Clo + H2o +2e ----- cl + 2oH

یکی از مهمترین علتهای شدن آب ، فسفر ناشی از مصرف دترجنتهای سنتزی خانگی است برای رفع این مشکل سعی می شود فسفاتهای موجود در دترجنتها را کاهش دهند و ماده دیگری را به نام زئولیت جایگزین کنند.

زئولیت ترکیبات طبیعی یا مصنوعی آلومینیم سیلیکاتها می باشد ساختمان مولکولی زئولیت یک چهار وجهی با چهار اتم اکسیژن در حول یک اتم سیلیس (si ) ( sio4 ) و رئوس این چهار وجهی با اشتراک گذاشتن اتم اکسیژن به هم متصل می شوند .

فسفاتها را عامل پدیده مغزی شدن و ایجاد مشکلات زیست محیطی در رودخانه و دریاچه ها می دانند با جایگزین شدن زئولیت به جای فسفاتها باعث شد که زئولیت ها تنها موادی هستند که صرف نظر از نامحلول بودن آنها که مقدار مواد معلق در آب را افزایش می دهد آلودگی زیست محیطی ندارد .

اما زئولیت ها توانایی حذف یونهای کلسیم از محلول آب شستشو را دارند و به دلیل سطح جذب زیاد پخش شده را به دام می اندازند و مانع نشت مجدد آنها روی پارچه کمی شوند .

شامپو چیست ؟

کلمه شامپو از یک لغت هنر و به نام چامپانا ( champana ) به معنای ماساژ دادن گرفته شده است . قبل از پیرایش شامپو به صورت امروزی ، مردم برای شستشوی موی خود از مواد گیاهی مانند چوبک و کتیرا و مواد معدنی مانند خاکهای سیلیسی استفاده می نمودند پس از آن استفاده از صابون برای شستن سر بسیار متداول گردید تا اینکه دترجنتها مصنوعی شناخته و انواع ملایم آن در شامپوهای نوین بکار گرفته شد . البته در حال حاضر ، هنوز هم بسیاری از مردم به علت عدم آگاهی از مشکل قلیایی بودن صابون و سختی آب برای مو پدید می آورد از صابون برای شستن موی خود استفاده می کنند . مهمترین عملکرد شامپو ، تمیز کردن مو و پوست سر و بر طرف نمودن چرک و آلودگی از روی سطح آن است. البته پاک کننده گی یک شامپو امروزه ، ویژگی مشترک همه شامپوها به شمار می آید و رقابت بر سر مسئله زیبا نمودن موی سر ، همزمان با پاکیزگی سطح آن است .

علت تنوع شامپو

علت تنوع شامپو بدون شک وجود متغیرها بسیار زیادی است که در طراحی فرمول شامپو وجود دارد . مثلا اینکه موها از نظر میزان چربی پوست سر ، خشک و چرب و معمولی باشد یا اینکه فرم مو صاف و فرفری باشد یا اینکه موها با مواد شیمیایی مثل مواد کلر ، رنگ ، فر و . . . دستکاری شده باشد . از طرف دیگر سلیقه مصرف کننده در انتخاب شکل و حالت شامپو میزان کف و سهولت آبکشی و شست و شو حتی خصوصیاتی مثل رنگ بو و بسته بندی همگی می توانند متغیرهای فرمول نویسی یک شامپو باشند . از آنجا که بسیاری از این متغیرها متضاد یکدیگر بوده و جمع پذیر نیستند تولید کننده برای اینکه بتواند سلیقه متنوع مشتریان را پاسخگو باشد مجبور است شامپوهای متنوعی ارائه دهد تا نیاز همه آنها بر آورده نماید چرا که حتی سلیقه یک فرد نیز با گذشت زمان تغییر می کند.

مواد تشکیل دهنده شامپو

1- مواد فعال سطحی

2- مواد افزاینده

مواد فعال سطحی

جزء اصلی یک شامپو مواد فعال کننده سطحی آن است .

مواد فعال کننده سطحی بطور کلی به چهار دسته ی آنیونی ، کاتیونی ، آمفوتری و غیر یونی تقسیم بندی می شود .در آشامپو معمولا ترکیبی از مواد فعال آنیونی ( مانند سدیم سولفات ) مواد آمفوتری ( بتائین ها ) مواد غیر یونی ( کوکونات فتی اسید دی اتانول آمیوم ) به عنوان مواد فعال کننده سطحی یا جزء اصلی استفاده می شود .

الف ) آنیونی : این مواد ترکیباتی مانند R – SO3H است که در محلولها آبی یونیزه می گردد و ترکیب آنیون سنگین و ترکیب آنیون سنگین طبق واکنش زیر می نماید .

R – SO3H ________ RSO3 + H

چون قسمت موشر در این ترکیبات R – SO3H دارای یون منفی است از آنها محلول رقیق این مواد الکترولیت های کلوئیدی را تشکیل می دهد که تا غلظت های بالاتر به فرم کلوئیدی در آمده ، ایجاد ذرات ریزی را می نماید که موجب انحلال اجسام غیر قابل حل می شود .

ب ) کاتیونی :

نامگذاری این دسته از مواد در مقابل نام گذاری آنیونی هاست که فعالیتشان مربوط به کاتیون سنگین آنها می باشد . به عنوان مثال دترجنتها از دسته آمین ها یعنی کلریدرات دی میتل لوریل آمین به فرمول زیر باشد چون هنگام تفکیک کلرید دی لوریل آمین تبدیل می گردد و بنابرین کاتیونی می نامند .

CH3 – ( CH2 )11 – N ( CH3 )2 HCL _______ [ CH3 – ( CH2 )11 – N ( CH3 )H – CH3 ] , CL

ج ) در ساختمان مولکولی این مواد بار مثبت و منفی وجود دارد .

اسید لوریل آمینو اسیتیک

C12H25 – NH – CH2 – COOH

و مواد مزبور می توانند به صورت زیر عمل نمایند .

1- کاتیونی : در محلولهای اسیدی .

C12H25 – NH2 – CH2 COOH

2- آنیونی : در محلولهای قلیایی .

C12H25 – NH – CH2COO , Na

3- غیر یونی : هنگامی که دو بار یکدیگر را خنثی نمایند .

C12H25 – NH2 – CH2 - COO

مایع غلیظ کننده : هر نوع ماده آبدوستی که برای افزایش دادن گران روی آمیخته های مایع و محلول ها بکار می رود و بر اثر خواص امولسیون کننده گی خود به پایداری آنها کمک می کند .

د ) غیر یونی : این مواد محلول در آب است اما یونیزه نمی گردد . قابلیت انحلال آنها از آب به علت وجود عوامل هیدروکسی ( OH ) یا اتوکسی ( - RH2 – CH2 – O ) متصل به یک رشته زنجیر هیدرو کربنی چوب می باشد . به عنوان مثال می توان – OH R – OC2H4- ( OCH4 )n را ذکر نمود که تمام مولکول قسمت آبدوست ( هیدروفیل ) را تشکیل می دهد .

برای اینکه محصول حاصله کاملا قابلیت انحلال در آب را داشته باشد باید قسمت هیدروفول مولکول یعنی تعداد n به اندازه کافی بزرگ باشد . چون در ساختمان مولکولی این دترجنت ها معمولا یک زنجیره طویل از اکسید اتیلن وجود دارد لذا برای این مواد دیگر احتیاجی به سولفونه کردن نمی باشد .

افزودنی ها :

بقیه اجزاء به عنوان افزودنی به شامپو افزوده می گردد .

افزودنی های شامپو خود به دو دسته تقسیم بندی می شود .

الف ) افزودنی عمومی

موادی مانند نگه دارنده برای جلوگیری از آلودگی میکروبی ، نمک برای افزایش قوام شامپو و اسانس برای خوشبو و ( E . P . T . A ) برای کاهش سختی آب و سیتریک اسید جهت PH ، جزء افزودنی های شامپو به حساب می آیند . اگر به ترکیبات تشکیل دهنده شامپوها دقت کنیم خواهیم دید اجزایی مثل اسید سیتریک ، نمک ( E . P . T. A ) نگهدارنده ، اسانس ، رنگ ، و آب در همه شامپوها مشترک هستند بنابراین در انتخاب شامپو دقت به این مواد اهمیتی ندارد .

ب) افزودنی های اختصاصی

در فرمولاسیون شامپو های نوین مواد ویژه ای برای اثر بخشی خاص به اضافه می گردند تا شامپو علاوه بر شوینده گی بتواند ویژه گی های زیبایی مورد انتظار را نیز بر آورده نمایند . در انتخاب شامپوی مناسب دقت به مواد فعال کننده سطح و همچنین افزودنی های اختصاصی بسیار مهم است . در برخی از شامپوهای جدید اجزاء ویژه ای به نام ضخیم کننده ( Thichener ) اضافه شده است . این شامپوها در واقع سطح تارهای مو را با لایه ای از پروتئین می پوشانند بنابراین باعث می شود هر بار که شما این شامپو را استفاده می کنید موی شما پر پشت به نظر برسد .

پرتئین کراتین و آمینو اسیدها به ساقه مو می پیوندند و شکافهای ایجاد شده در اثر استفاده از مواد تا مرغوب را پر می کند این امر باعث افزایش مقاومت مو و محافظت از آن می گردد . پروتئین تخم مرغ با مو پیوند نمی کند بنابراین استفاده از آن در شامپو یک مانورو تبلیغاتی است . مواد مرطوب کننده ف موی شما را هیدارتی می کند درست همان اثری که بر روی پوست دارد . پنتون و ویتامین B5 بر خلاف بقیه وی تامن ها به داخل محور مو نفوذ می کند و برای افزایش استحکام و سلامت مو بسیار مفید است .

( دقت کنید که از ویتامین برای افزودن مواد رنگی نرم کنندگی استفاده شده نه تغذیه و تقویت مو )

هر چند پروتئین موجود در شامپوها به داخل محور مو نفوذ نمی کنند اما با پوشانیدن سطح مو باعث پرپشت به نظر آمدن و افزایش خاصیت نرم کننده گی می شود .

پروتئین ابریشم به افزایش درخشندگی مو کمک می کند .

فرمول کلی شامپو :

اکثر شامپوها دارای فرمول یکسان سدیم لوریل استرسولفات ( C12H25 OSO3 Na ) و تری اتانول آمین لورینسولفات هستند . بنابراین اکثر شامپوها کار مشترکی انجام می دهند . بجز برخی از شامپوها که مصارف خاصی دارند. پزشکان متخصص پوست و مو اتفاق نظر دارند که نوع شامپو هیچ تاثیری در کاهش ریزش مو یا پیشگیری از ریزش مو ندارد . غلظت زیاد که تنها با افزودن بیشتری موادی مثل نمک طعام ایجاد می شود عطر و بوی دل انگیز ، رنگ های متنوع و شکل و حالت صرفی مانند ، روشهای هستند که از نظر روانی تاثیر بسزایی برای جلب مشتری دارد .

اجزای تشکیل دهنده شامپو :

عامل پاک کننده :

عامل پاک کننده باعث جدا شدن ذرات چرک و کاهش چربی و کاهش از سطح مو می شود که خود ، شامل سه دسته مواد فعال سطحی آنیونی ( مثل سدیم لوریل استر سولفات و تری اتانول ، آمین سولفات ، آمفوتری ( نل بسائین کوکو آمیرو پروپیل ) و غیر یونی هستند .

عامل تقویت کننده کف : عامل تقویت کننده کف ( مثل بتائین ) باعث ایجاد کف غلیظ و مقاوم می شوند .

عامل حالت دهنده مو : عامل حالت دهنده مو باعث می شود مو به آسانی شانه شود و هنگام شانه کردن به هوا بلند نشود .

عامل نگهداری : عامل نگهدارنده مو را از مواد ضد عفونی کننده و میکروب کشی نگه می دارد .

عامل صدفی کننده گی : عامل صدفی کننده ( مانند اتیلن گلیکول ) به شامپو حالت و شکل صدفی می دهد .

عامل غلیظ کننده : عامل غلیظ کننده ( مثل نمک طعام ) باعث غلیظ شدن شامپو می شود .

انواع شامپو بر اساس نوع مو

شامپوها بر اساس نوع مو به چرب ، معمولی و خشک تقسیم می شوند . شامپوهای چرب ، باید دارای قدرت پاک کننده گی بیشتر و روغن کمتر باشد . شامپو برای موهای خشک دارای مقداری نرم کننده است . موهای چرب باید هر روز ، و موهای معمولی باید یک روز در میان و موهای خشک دو سه روز در میان شسته شود .

آب ژاول

سفیدکننده ( bleach ) یک ترکیب شیمیایی است که از طریق فرآیند اکسیداسیون خاصیت رنگ بری و عفونت زدایی دارد. رایج ترین ماده ای که از به عنوان سفید کننده می شود آب ژاول است ماده ای اصلی و موثر در آب ژاول هیپو کلریت سدیم (Nacl ) است . هیپو کلریت سدیم ترکیب بسیار قوی است که درصد خیلی کمی از آن 5 درصد را در آب حل می کنند وبا نام های مختلف و به عنوان سفید کننده به بازار عرضه می شد بنابراین سفید مننده ها و آب ژاول همان محلول 5 درصد هیپو کلریت سدیم هستند . وایتکس یا همان آب ژاول یک قلیایی قوی می باشد بطوری که PH نوع 5 درصد آن بوده بنابراین اکسید کننده خورنده است . آب ژاول خاصیت ضد عفونی کننده دارد زیرا یک سفید کننده کلردار است افزودن مقدار کمی پربورات به آن قدرت سفید کنندگی آن را افزایش می دهد . البته باید توجه داشت که محلول هیپو کلریت سدیم ، ناپایدار است ودر مجاورت نور و گرما ، یون ocl تجزیه شده و اکسیژن آزاد می کند ودر نتیجه از شدت عمل آن را در ظروف مات و نیز دور از گرما نگهداری کرد . همچنین بهتر است زودتر مصرف شوند زیرا در اثر ماندن به ساده گی تجزیه شود .

Naocl ------ Nacl + O2

مکانیسم های رنگ بری و گند زدایی وایتکس :

1- مکانسیم گندزدایی : ترکیب آب و هیپو کلریت سدیم ایجاد اسید هیپو کلرس ( HCLO ) می کند که این اسید به اسید هیدرو کلرویک و اکسیژن تجزیه می گردد . اکسیژن یک اکسید کننده قوی بوده و خاصیت گند زدایی دارد .

2- مکانیسم رنگ بری : بخشی از مولکول موادی که می خواهیم از آن رنگ بری شود موسوم به کروموفر که مسئول رنگ مولکول است توسط هیپو کلریت سدیم تجزیه گردیده و قابلیت جذب نور نامرئی را از دست می دهد.

روشهای تهیه آب ژاول :

1 – واکنش سود سوز آور با گاز کلر : متداول ترین روش برای تهیه هیپو کلریت سدیم عبارت است از عبور کلر از درون محلول قلیایی سدیم هیدروکسید . در نتیجه ی آن ف کلر به طور همزمان هم اکسید ( به فرم ocl ) و هم احیا ( به فرم cl ) می گردد .

فرمول واکنش به شرح زیر است :

Cl2 + 2NaOH ---- Nacl + H2o

2 – الکترولیز محلول Nacl : با الکترولیز محلول غلیظ Nacl می توان هیپو کلریت سدیم را تهیه کرد .

3 – واکنش سدیم بی کربنات با هیپو کلریت کلسیم :

Na2CO3 + Ca( ocl )2 ------- 2Naocl +CaCO3

کاربرد های آب ژاول :

عمدتا به عنوان ضد عفونی کننده ، سفید کننده و لکه بر از آن استفاده می شود . محلول هیپو کلریت تمام میکروبها اعم از قارچ ، ویروس ، و باکتری را نابود می کند از این رو به عنوان ماده دفع کننده پودر لبنیات ، مخازن آب ، دفع فاضلاب ها و برای اهداف خانگی از قبیل ضد عفونی کردن وان حمام ، لباسها ، آشپزخانه و . . . مناسب است و نیز از آ ن در ضد عفونی کردن آزمایشگاهایی که در معرض ویروس هپاتیت هستند ( مثل همودیالیز ) و اماکن تهیه و توزیع مواد غذایی استفاده می شود . در طول جنگ جهانی اول ، در معالجه زخم ها به عنوان محلول ضد عفونی کننده و التیام بخش مورد استفاده قرار گرفته بود . آب ژاول برای پاک کردن لکه های کپک ، خون ، تنباکو ، قهوه ، آب میوه ،و بسیاری دیگر از لکه ها مناسب است . به عنوان سفید کننده برای پنبه ، کتان ، ابریشم مصنوعی ، خمیر کاغذ و مرکبات مفید است .

خطرات مصرف وایتکس :

سفید کننده یک ترکیب بسیار خورنده و اکسید کننده است از این رو می توان به پوست ، چشم ها و مجاری تنفسی آسیب برساند در پوست می تواند ایجاد قرمزی ، درد و سوزش کند و با تحریک مخاط تنفسی ایجاد قرمزی ، و سوزش کند و با تحریک مخاط تنفسی ایجاد سرفه و گلو درد کند . برای رقیق کردن وایتکس باید از آب سرد استفاده کرد چرا که آب داغ اجزای فعال کننده را تجزیه کرده تولید گاز سمی کند .

اختلاط سفید کننده با :

آمونیاک : تولید کاز سمی کلر آمین ، نیتروژن و تری کلرید نیتروژن – قابل انفجار

متانول : تولید متیل هیپو کلریت – قابل انفجار

شوینده های حاوی اسید : تولید گاز کلر – ایجاد مسمومیت

هیدروژن پراکساید – تولید گاز اکسیژن

خمیر دندان :

امروز اجزای اصلی تمیز کننده های دندان که مورد قبول جامعه دندان پزشکی جهان است شامل موارد زیر است که این اجزا معمولا در سه شکل آن یعنی خمیر ، پودر و مایع به کار گرفته می شود .

1- ماده براق کننده ( سائینه ) : ( به میزان 50 درصد در خمیر دندان ) برای برداشتن باقی مانده مواد غذایی و یا هر نوع ماده ی بد رنگ کننده دندانها به کار می رود و حدود نیمی از وزن خمیر دندان را تشکیل می دهد که این ماده ممکن است کربنات کلسیم رسوبی ، فسفات دی کلسیک ، فسفات تری کلسیک ، پیرو فسفات کلسیم ، کربنات منیزیم ، هیدرو اکسید آلومینیم ، متا فسفات سدیم ( نامحلول ) باشد .

2- ماده مرطوب کننده : به میزان 20 درصد برای جلوگیری از سخت شدن و خشک شدن خمیر دندان بکار می رود بهترین ماده برای این منظور گلسیرین است ولی از سور بیتون ، پروپان گلیکول نیز به عنوان ماده مرطوب کننده خمیر دندان استفاده می شود .

3- ماده چسبنده : ( به میزان تقریبی 1.5 درصد ) که برای پیوستن اجزای خمیر دندان به یکدیگر به آن اضافه می شود . متداول ترین موادی که برای این منظور بکار می رود عبارت است از : صمغ ، کتیرا ، ژلاتین ، الژینات سدیم ، پلی اتیلن ، نشاسته .

4- ماده کف کننده و پاک کننده : ( به میزان تقریبی 2 درصد ) برای امولسیون کردن مواد چسبنده به دندان و کمک به براق شدن دندان به خمیر دندان اضافه می شود متداول ترین آنها عبارت است از : سدیم لارین سولفات ، منیزیم لاریل سولفات ، سدیم منو گلیسرو ، سولفات و صابون .

5- ماده شیرین کننده : ( به میزان تقریبی 1/0 درصد ) که به منظور شیرین کننده تمیز کننده های دندان همراه با اسانس ها بکار گرفته می شود تا این فرآورده را مطبوع نماید . متداولترین عبارت اند از : سدیم ساخارین ، و شکر . ( استفاده از شکر ممکن است باعث بروز این مشکلات شود که ضمن متبلور شدن موجب سخت شدن خمیر دندان شود ) .

6- ماده مطبوع کننده : ( به میزان 1 درصد ) که برای پوشانیدن طعم نامطبوع مواد مصرف شده در خمیر دندان و خوشبو کردن گرفته می شود و عمدتا اسانس های خوراکی عبرت اند از : اسانس نعنا صحرایی ، اسانس نعنا سبز ، اسانس مخیک ، مفتول و . . .

7- ماده محافظ : ( به میزان تقریبی 2/0 درصد ) که مواد ضد میکروب بوده و خاصیت ضد عفونی کننده گی دارند و عبارت اند از سدیم بنزوات ، اسید بنزوئیک ، میتل یارابن ، اتیل پارابن و . . .

8- ترکیب های فلوئوردار : که باعث استحکام مینای دندان شده و از پوسیده گی آن جلوگیری می کند و عبارت اند از : فلوئوردار سدیم ، فلوئور دار قلع ، مونو فلئور و فسفات سدیم و ترکیبات فلوئوردار آمینها .

9- رنگ ها : این ترکیب ها از دسته رنگ های خوراکی مجاز می باشند که به منظور دادن رنگ دل خواه به خمیر دندان استفاده می شود .

10- آب : ( به میزان تقریبی 20 درصد ) معمولا از آب مقطر یا آبی که درجه خلوص آن نزدیک به آب مقطر باشد استفاده می شود .

مواد متفرقه : این گونه مواد به منظور های خاصی که مورد نیاز باشد مورد استفاده قرار می گیرد . برای مثال برای جلوگیری از خوردگی لوله های تیوپ خمیر دندان ، موادی نظیر سیلیکات سدیم به خمیر دندان اضافه می کنند یا اینکه برای تثبیت خمیر دندان جلوگیری از سخت شدن آن به آن مقداری تترا سدیم پیرو فسفات اضافه می کنند .

دترژنت ها

عامل تقویت کننده کف : عامل تقویت کننده کف ( مثل بتائین ) باعث ایجاد کف غلیظ و مقاوم می شوند .

عامل حالت دهنده مو : عامل حالت دهنده مو باعث می شود مو به آسانی شانه شود و هنگام شانه کردن به هوا بلند نشود .

عامل نگهداری : عامل نگهدارنده مو را از مواد ضد عفونی کننده و میکروب کشی نگه می دارد .

عامل صدفی کننده گی : عامل صدفی کننده ( مانند اتیلن گلیکول ) به شامپو حالت و شکل صدفی می دهد .

عامل غلیظ کننده : عامل غلیظ کننده ( مثل نمک طعام ) باعث غلیظ شدن شامپو می شود .

مطالب مشابه :

دترجنت ها یا مواد شوینده

لاندری 1

لیپید چیست؟

دترژنت ها

شامپو چیست ؟

رزین­های XAD

استريليزاسيون چيست؟

برخی از نکات و دستور العمل هایی که در اتاق عمل و بیمارستان باید بدانید

الکتروفورز دو بعدی چیست ؟

رزینهای XAD