چگونه قیمت طلا را پیش بینی کنیم؟

چرا تغییرات طلا تا بدین حد زیاد است؟ چگونه می توانیم قیمت طلا را پیش بینی کنیم؟ چگونه می توان تاثیر سیاست های مختلف را بر قیمت طلا پیش بینی کرد؟

طلا همواره به عنوان فلزی گرانبها مورد توجه بشر بوده‌است. ویژگی‌های خاص طلا مانند ارزش ذاتی آن، اکسیده نشدن در مقابل هوا، تقسیم پذیری بدون از دست دادن ارزش، مقبولیت عمومی، قدرت نقد شوندگی و هزینه پایین نگهداری آن باعث شده‌است تا طلا تبدیل به یک پول کالایی (و در شرایط تورمی و رکودی یک سپر تورمی) و پشتوانه ارزی شود. بنابراین طلا در کنار نفت یکی از کالاهای استراتژیک در بازارهای بین المللی محسوب می‌شود و در نتیجه عوامل متعددی بر روی قیمت آن تاثیر می‌گذارد.

در این یادداشت به بررسی مهم‌ترین عوامل موثر بر قیمت طلا و بررسی مکانیسم‌های آن‌ها می‌پردازیم:

رشد عرضه جهانی پول:‌ رشد سالانه عرضه پول جهانی اگر بیش از رشد واقعی اقتصاد جهانی باشد، باعث می شود تا تورم جهانی افزایش پیدا کند و اعتماد به پول کاغذی کاهش یابد که این امر به گرایش بیشتر مردم به سمت طلا به عنوان یک پشتوانه برای حفظ دارایی هایشان گسترش یابد. واضح است که منظور از رشد سالانه عرضه پول، بیشتر عرضه دلار و ارزهای معتبر جهانی که به عنوان ارزهای غالب توسط مردم و بانک های مرکزی نگاهداری می شوند، مد نظر است.

نوسانات شدید بازار بورس و قیمت‌های نفت: در شرایطی که بازار بورس دچار نوسانات شدید می‌شود، و قیمت نفت بر اثر عوامل متعدد دائماً در حال تغییر است، اطمینان به این بازار و به تبع آن تمایل به سرمایه گذاری در این بازار کاهش می‌یابد لذا در این حالت مفهومی به نام "پناهگاه امن" در مورد بازار طلا به وجود می‌آید. در این شرایط سرمایه گذاران سعی می کنند تا با کم کردن ریسک سرمایه گذاری خود در طلا سرمایه گذاری کنند. به عبارت دیگر تقاضا برای طلا به منظور ذخیره‌سازی افزایش می‌یابد و این افزایش تقاضا منجر به افزایش قیمت‌های طلا می‌شود.

چین: چین یکی از کشورهای با مازاد تجاری قابل توجه در دنیا است. این مازاد تجاری باعث می‌شود که چین تبدیل به یک متقاضی بزرگ کالا در بازارهای جهانی شود. از سوی دیگر تمایل کشور چین برای فرار از زیر سلطه رفتن نرخ ارز جهانی، دلار، به دلیل عمدتا مسایل سیاسی و اقتصادی رقابتی با کشور آمریکا و تمایل این کشور برای افزایش پشتوانه پولی‌اش، این کشور را بعد از هند تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین تقاضا کنندگان طلا در جهان می‌کند. در نتیجه حضور چین در بازار طلا و هم چنین مازاد تجاری که باعث می‌شود چین با دلارهای بیشتری به سمت بازارهای کالا و از جمله بازار طلا در دنیا حرکت کند، در نهایت منجر به افزایش قیمت طلا می‌شود.

قیمت پایین طلا در دهه نود میلادی: در ابتدای دهه هفتاد میلادی به دستور ریچارد نیکسون نظام تبادلی دلار و طلا حذف شد (سیستم برتن وودز از بین رفت) و در نتیجه نقش محوری طلا در نظام پولی و ارزی جهان از بین رفت و نرخ دلار و طلا شناور شد و سیر صعودی یافت. در سال 1980 با وقوع بحران‌های نظامی شوروی در افغانستان و انقلاب اسلامی ایران، نرخ طلا به صورت بی سابقه‌ای افزایش یافت (هم‌زمان با افزایش شدید قمیت‌های نفت) اما در سال بعد نرخ قیمت طلا کاهش یافت و این روند کاهشی تا انتهای دهه نود و مقارن با بحران مالی جنوب شرق آسیا ادامه داشت.

از آنجاییکه اکثر کشورهای مهم تولید کننده طلا، معافیت‌های مالیاتی، یارانه‌ها و کمک‌های دیگری را برای صنعت استخراج طلا در نظر می‌گیرند؛ در این دوران با کمبود بودجه برای اکتشاف و استخراج طلا روبرو شدند در نتیجه سطح تولید طلا کاهش یافت و این امر منجر به کاهش عرضه طلا و به تبع آن افزایش قیمت طلا در انتهای دهه نود میلادی شد که همزمان با شروع قرن جدید و حضور اقتصادهای نوظهور و نیاز سیستم‌های بانکی آن‌ها برای تقویت پشتوانه‌های پولی‌اشان بود که این فرآیند نیز روند افزایش قیمت طلا را در سال‌های انتهایی دهه نود تشدید کرد.

نرخ پایین بهره: تغییرات نرخ بهره در کشورهای بزرگ اقتصادی جهان و به خصوص امریکا که ارز غالب جهانی را در اختیار دارد، تاثیرات مهمی بر قیمت طلا می گذارد. بطور مثال اگر دولت آمریکا به منظور تسهیل شرایط وام برای کسب و کارها و مصرف کنندگان، نرخ بهره ‌را پایین نگهدارد تا از این طریق مصرف کنندگان و تجار به رونق اقتصادی کمک کند، این سیاست منجر به تقاضای بیشتر برای کالاهایی شبیه نفت و فلزات صنعتی می‌شود.

این اقدام باعث ترس سرمایه‌گذاران و اقدام برای خرید طلا به عنوان سپر تورمی می‌شود (هجینگ) در نتیجه در بازارهای معاملات قراردادهای آتی، هجینگ بر روی طلا انجام نمی‌شود و دچار رکود می‌شود.این موضوع باعث کاهش عرضه و افزایش قیمت طلا می‌گردد. البته نرخ بهره یک تاثیر هم در بخش تقاضای طلا می گذارد که در بند بعدی به آن می پردازیم

بحران های اقتصادی: بحران هایی که در بخش های مختلف اقتصاد به وجود می آید و زمزمه رکود را نوید می دهند، دولت ها را وامی دارند تا اقدام به چاپ پول، کاهش نرخ بهره یا سایر سیاست های انبساطی نمایند. این اقدامات باعث ضعیف‌تر شدن ارزش دلار در برابر ارزهای دیگر می‌شود، لذا سرمایه گذاران و عاملان بازار برای حفظ ارزش دارایی‌های‌اشان به سراغ بازار طلا  به عنوان پشتوانه پولی می‌روند و در نتیجه قیمت طلا افزایش می‌یابد.

از سوی دیگر، گاهی اوقات با گسترش بحران به کشورهای مختلف، نه تضعیف دلار که وضعیت نابسامان و ناامیدکننده اقتصاد جهانی، باعث می شود تا دوباره طلا به عنوان یک پشتوانه مهم برای حفظ دارایی ها مطرح شود و تقاضا و به تبع آن قیمت طلا افزایش یابد.

بهبود وضعیت اروپا، چین و هند در برابر آمریکا: از آنجایی که دلار هم واحد خرید طلا و هم رقیب طلا در ذخیره سازی ثروت است، وضعیت تغییرات آن نسبت به سایر ارزها بسیار حایز اهمیت است. در سطور بالا تغییر وضعیت اقتصادی و تاثیر آن بر دلار را بررسی کردیم، ولی همیشه این وضعیت اقتصادی نیست که تعیین کننده قیمت دلار است.

گاهی اوقات تغییرات سیاسی، اقلیمی و یا تغییرات اساسی بین المللی در کنار عوامل اقتصادی، دلار را دستخوش تغییر می سازند. این تغییرات سبب می شود تا بازار طلا نیز تغییراتی را تجربه کند. بطوری که اگر بهردلیلی دلار در برابر سایر ارز ها تضعیف شود، طلا برای مردم، بازیگران بزرگ و دولت هایی که ارز آن کشورها را دارند ارزانتر می شود.

در نتیجه شاید تصمیم به خرید بگیرند. از دیگرسو اثر جایگزینی می تواند در اینجا برعکس عمل کند. به این معنی که اگر فعالان اقتصادی کاهش ارزش دلار را ادامه دار بدانند، اقدام به جایگزین کردن آن با طلا خواهند کرد که این امر دوباره به افزایش قیمت های طلا می انجامد.در جدول زیر اثر هر یک از عوامل ذکر شده را مشاهده می فرمایید:

جدول 1- عوامل و دلایل تغییرات قیمتی طلا