مسجدحکیم

برانگيزاننده خالصترين احساسات عارفانه

معروف به: مسجد جامع رنگرزان

موقعيت: خيابان حيكم

سال تاسيس: قرن ۴ هجري

به وسيله طبيب شاه عباس دوم در محل ويرانه هاي مسجد جامع جوجير يا مسجد صاحب اسماعيل بن عباد ساخته شد

خطاط: محمد رضا امامي

سر در قديمي مسجد با قدمت ۱۰۰۰ ساله يكي از آثار طراز اول صدر اسلام به شمار مي رود

از دلايل شهرت اين مسجد علاوه بر فرم و ساختار گلي مسجد وجود خطوط بنايي در گوشه هاي اين اثر نفيس و كم نظير است

از جمله مساجد بسيار جالب و مشهور عصر صفوی، مسجد حکيم اصفهان است که کاشيکاريهای زيبا و خطوط متنوع، کار اساتيد نامدار عصر صفويه، آن را در عداد يکی از شاهکارهای معماری اسلامی قرار داده است.

اين مسجد با شکوه در محل مسجدی واقع شده که در دوران حکومت ديالمه آن را جورجير می ناميده اند. و چون در انتهای بازار رنگرزان واقع بوده به جامع رنگرزان نيز معروف بوده است. امروز جز سردر اين مسجد اثری بر جای نمانده است. در نمای اين سردر اختلاف سطح ها را با نوعی اندود پر کرده بودند که پس از زدودن اندودها طرحهای بسيار جالب توجهی نمودار گشته است. اين سردر نفيس و با شکوه با ۱۰۰۰ سال قدمت يکی از آثار طراز اول صدر اسلام به شمار می رود. مسجد حکيم در زمان سلطنت شاه عباس دوم صفوی ساخته شده است. علت نامگذاری اين مسجد به « حکيم » اين بوده که بانی مسجد « محمد داوود » نامی بوده که به طبابت اشتغال داشته و حکيم داوود ناميده می شده است.

مورخين و محققيني كه در تاريخ تتبع و مطالعه كرده اند درباره اين شخص مي نويسند: وي طبيب شاه عباس دوم بوده كه به دلائلي مورد خشم قرار مي گيرد. و از بيم جان به هندوستان مي گريزد. و چون در آن ديار ترقي مي كند و برخي معالجاتش در مورد بزرگان و امرا مؤثر واقع مي شود به لقب تقريب خان ملقب شده و ثروت زيادي مي اندوزد. حكيم داوود مقداري از اين ثروت را براي كسانش به اصفهان مي فرستد و از آنان مي خواهد مسجدي عالي در شهر اصفهان بنا كنند.

بدين ترتيب مسجد حكيم ساخته مي شود. كتيبه سردر شمالي مسجد به خط ثلث سفيد بر زمينه كاشي لاجوردي است بيانگر اين مطلب است، كه خطاط اين كتيبه محمد رضا امامي خوشنويس نامدار عصر صفوي است و تاريخ نامدار عصر صفوي است و تاريخ آن ۱۰۷۳ هجري قمري يعني سال اتمام مسجد است. در طرفين اين سردر در دولوحه كوچك با خط نستعليق سفيد بر زمينه لاجوردي رنگ سازنده اين سردر زيبا و نفيس به نام محمد علي بن استاد علي بيك بناء اصفهاني معرفي شده است.

بر سر در شرقي مسجد حكيم با خط نستعليق سفيد بر زمينه كاشي لاجوردي سال شروع ساختمان مسجد يعني ۱۰۶۷ هجري قمري نوشته شده است.

در داخل ايوان بعد از آيات و عبارات قرآني نام محمد رضا امامي و تاريخ ۱۰۷۱ هجري گنبد به تاريخ ۱۰۶۹ هجري كتابت شده است و نويسنده آن محمد رضا امامي است. نويسنده كتيبه اطراف محراب نيز محمد رضا امامي و تاريخ كتابت ۱۰۷۱ هجري است.

دو شبستان در شرق و غرب گنبد قرار گرفته كه كتيبه شبستان شرقي به تاريخ ۱۰۶۹ هجري به وسيله محمدرضا امامي نوشته شده است. اما خطاط كتيبه شبستان غربي محمد باقر شيرازي است و تاريخ آن ۱۲۵۴ هجري قمري است.

ايوان شمالي مسجد نيز حاوي كتيبه هاي بسيار زيبا است در اطراف اين ايوان آيات قرآن كريم به خط محمد رضا امامي و تاريخ ۱۰۷۱ هجري نوشته شده است.

در طرفين اين ايوان دو حجره كوچك خود نمائي مي كنند كه بر آنها اشعاري با خط بنائي ساده سه رگي نوشته شده است. در ايوان غربي نيز آيات قرآني با نام محمد رضا امامي و تاريخ ۱۰۷۳ هجري به چشم مي خورد. مسجد حكيم شبستان مسقف و زيبايي دارد كه در سمت مغرب واقع شده و داراي محراب بسيار نفيس و جالبي مي باشد كه كتيبه آن به خط ثلث سفيد بسيار عالي نوشته شده است. يكي از دلايل شهرت مسجد حكيم علاوه بر فرم و ساختار كلي مسجد كه آن را در عداد يكي از بهترين بناهاي مذهبي ايران در آورده است وجود خطوط بنايي در گوشه هاي اين دو اثر نفيس و كم نظير است.

توضيح اينكه ضرورت دارد كه آغاز استفاده از خط بنايي كه الهامي از خط كوفي است به عصر تيموريان باز مي گردد اما در عصر صفويه اين خط در اصفهان به كمال و اعتلاء رسيد و مراحل تكامل را پيمود و به مرتبه اي رسيد كه خطاطان و استادان از آن در اماكن متبركه و مساجد استفاده كردند.

از مجموع مطالعات انجام شده بر روي مسجد حكيم اين نكته مشخص مي گردد كه قسمت گنبد و مقصوره و شبستانهاي طرفين مسجد حكيم در دو محله ساخته شده است. مرحله اول همزمان با ساخت مسجد در عهد صفويه و مرحله ديگر در زمان گسترش مسجد در دوره هاي بعد از صفويه بود. با احداث خيابان حكيم و نمايان شدن جبهه غربي مسجد بر تعداد گردشگراني كه اين ساختمان بي بديل را مورد بازديد قرار مي دهند افزوده شده و علاقمندان بسياري براي بازديد از آن اظهار اشتياق مي كنند.

مسجدحکیم

مطالب مشابه :

میدان و آبنمای بزرگ حضرت ولی عصر عج ورودی شاهین شهر

لباس بانوان دردوره صفویه

تحول خلاقانه در طراحي محورهاي شاخص شهري عصر صفويه

مسجدحکیم

پل تاریخی "جویی" در محاصره آلودگیهای بصری

شمه ای درباره تاریخ کشتی و پهلوانان قدیم اصفهان

عمارت توحیدخانه اصفهان از بناهای مهم عصر صفوی است

تأثیر و نقش زنان در تاریخ وفرهنگ اصفهان تا پایان عصر صفوی

مدرسه ارامنه اصفهان در گذر زمان

میدان و آبنمای بزرگ حضرت ولی عصر عج ورودی شاهین شهر