روانشناسی ورزش

روانشناسی ورزش

روان‌شناسی ورزش در بردارندة گزینش درست و برانگیختن ورزشکاران است به گونه‌ای که هر ورزشکار بتواند در بالاترین حد توانایی خود به رقابت بپردازد ورزشکاران در این راستا باید راهبرد‌هایی را به کار گیرند تا رقیبان را روحیه‌زدایی کنند با سطح بسیاری بالای فشار مقابله و یا آن را کم کنند از داروها سوء استفاده نکنند راهبردهای تیمی موفقیت آمیزی را به کار گیرند و مهارتها را آموزش دهند و بیاموزند. روشن است که روان‌شناسی عنصر اصلی رقابت ورزشی است. مطالعة ‌روان‌شناسی و استفاده از آن در موقعیت ورزشی شخص را توانا می‌سازد تا 1- رفتاری را توصیف کند (ورزشکاران تیمی که پیوسته برنده می‌شوند نسبت به گروه دیگر دوستانه‌تر رفتار می‌کنند تا ورزشکارانی که پیوسته می‌بازند) 2- رفتاری را تبیین کند (شکست غیر منتظره ممکن است به این سبب روی داده باشد که تیم خودی برانگیختگی لازم را نداشت. از سوی دیگر تیمی که قبلاً شکست خورده بود در وضعی بهتر و آماده بود تا ثابت کند که می‌تواند رقیبی با ارزش را شکست دهد.) 3- رفتار و پیش بینی کند (اگر مربی ورزش با اوقات تلخی آموزش دهد ورزشکار به سبب اضطراب و ناتوانی در تمرکز نخواهد توانست گفتار او را به خاطر بسپارد.

روان‌شناسی ورزش از نیمة سالهای 1980 بیشتر با زمینه‌هایی ارتباط یافت که فراتر از عملکرد ورزشی می‌روند شایان توجه ترین زمینه‌ها مطالعة روان فیزیولوژی (Psychophysiology) روان‌شناسی تمرین (exercise psychology) بوده‌اند در حالی که پژوهش و فعالیت روان‌شناسی ورزش به گونة سنتی متوجه پرسشنامه‌های روان‌شناسی و نتایج علمی بودند پژوهش روان فیزیولوژیکی پاسخهای فیزیولوژیکی (بدنی) را که بر شناخت (cognition) (اندیشه و عواطف) و عملکرد اثر میگذارند و یا آن را همراهی می‌کنند مطالعه می‌کند برای نمونه اگر عملکرد ضعیف به اضطراب بالا نسبت داده شود شایان توجه خواهد بود که بدانیم آیا تغییرات و تنش عضلانی میزان ضربان قلب و با پاسخهای بدنی دیگر نیز مانع عملکرد می‌شود یا نه چنین دادههایی به مربیان و دانشمندان ورزش امکان می‌دهد تا استفاده از برخی فنون روانی را پیشنهاد کنند (برای مثال شل کردن عضلات و خیال پردازی) تا اثر این تغییرات نامطلوب در فرآیندهای جسمانی را کاهش دهد پژوهشهای منتشر شده در سالهای اخیر اغلب در بردارندة اندازه گیریهای فیزیولوژیکی هستند که در تبیین ارتباطهای علت و معلولی احتمال بین عواطف و اندیشه های شخص و عملکرد بدنی او مفید خواهد بود.

شاخة‌ روان شناسی تمرین نیز توجه فزاینده‌ای را در نوشتار روانشناسی ورزش به خود جلب کرده است. روان‌شناسی تمرین به جای بررسی عملکرد ورزشی بر عوامل شناختی ، روان فیزیولوژیکی و موقعیتی که بر رفتار تمرین اثر می‌گذارند توجه دارد . نمونه‌های عناوینی که در این شاخه مورد مطالعه قرار می‌گیرند در بردارندة اثرات فعالیت بدنی بر عواطف و گرایشهای روانی معینی در فرد دلایل اشتغال به برنامه‌های تمرین و علتهای دست کشیدن از آنها تغییرات شخصی در نتیجه بهینگی در تناسب بدنی اعتیاد مثبت و منفی به تمرین اثرات فنون شناختی بر اجرای تمرین عملی و غیره می‌باشند هدف این نوشتار بررسی گستردة میزان پژوهش در این شاخه و کاربرد آن در ورزش رقابتی است.

آنچه که به گونة‌ فزاینده‌ای اطمینان مربیان تربیتی ، پژوهشگران و مربیان ورزش را به خود جلب کرده است این است که شاخة روان‌شناسی ورزش یک علم است این علم رفتار انسانی در زمینة شرکت در ورزش و چگونگی تأثیرپذیری رفتار (عملکرد)‌ از سه منبع اصلی را مطالعه می‌کند ورزشکار رهبر تیم (یعنی مربی ورزش) و محیطی که این افراد با هم کنش متقابل دارند.

ورزشکار

ورزش دوستان با حاضر شدن مشاهده کردن گوش دادن و خواندن درباره مسابقات علاقة صمیمانه‌ای به تیمهای مورد توجه خود نشان می‌دهند رسانه‌ها زمان شایان توجهی را صرف رویدادها و بازیکنانی می‌کنند که در آنها شرکت دارند.

گزارشگران و گویندگان در واکاویهای خود دربارة عواملی که بر عملکرد اثر می‌گذارند پیچیده‌تر شده‌اند. آنها اغلب در تبیین دلایل احتمالی یک بازی بسیار خوب در موقعیت‌های ورزشی، فراتر از توصیف یک شخص به عنوان «بازیکنی خوب» می‌روند اما بیشتر ورزش دوستان هنگام مشاهدة بازی یا تلاش در شناخت عملکرد ورزشی به عوامل روانی مهم توجهی ندارند.

برای نمونه تنیس باز حرفه‌ای جان مکنرو (John McEnroe) به سبب از جا در رفتن در زمین ورزش مورد انتقاد شدید واقع شده است. اما گفته‌ است که خشم را به عنوان فنی روانی به کار می‌برد تا روحیه‌اش را بالا برد . این کار از دید یک دانشمند ورزش شگفت‌انگیز نیست. به خوبی ثابت شده است که همة ورزشکاران دارای سطح کمال مطلوب هیجانی (برانگیختگی) هستند که اثر مسلمی بر کیفیت عملکرد آنان دارد ورزشکاران نمی‌خواهند که بیش از اندازه برانگیخته شوند بلکه می‌خواهند به قدر کافی تحریک شوند تا بهترین بازی خود را ارائه دهند. اعمال بازیکنان فوتبال در کنار یا داخل زمین قبل از بازی فریاد و هلهلة تماشاگران و فعالیتهای دیگری که برای گرم کردن توسط ورزشکاران انجام می‌شوند همگی به منظور برقراری اثرات عاطفی مورد نظر قبل از مسابقه است. برای بسیاری از ورزشکاران راهبردهای خود انگیختگی (برای نمونه بالا بردن روحیه یا ابزار خشم) خواه به منظور جلب و برانگیختن پاسخ هواخواهی از سوی تماشاگران باشد یا نباشد بخش جدانشدنی آمادگی روانی و بالانگه داشتن عملکرد در سطح مطلوب است.

عامل مهم دیگر در موفقیت ورزشی، شخصیت فرد است آیا «گونه‌ای شخصیت» وجود دارد که بتواند پیش‌بینی کنندة کیفیت عملکرد ورزشی باشد؟ آیا مربی ورزش می‌تواند با استفاده از آزمون مداد و کاغذی موفقیت ورزشی را پیش‌بینی کند؟ آیا شخصیت ورزشکاران و غیر ورزشکاران بازیکنان زن و بازیکنان مرد و ورزشکاران ورزشهای مختلف با هم تفاوت دارند روان‌شناسان ورزش پژوهشهای شایان توجهی را به موضوع شخیصت در ورزش اختصاص داده‌اند پاسخ به این پرسش‌ها را که ممکن است موجب شگفتی شما شود می‌تواند در این نوشتار بیابید.

تفاوتهای فردی موضوع مهم دیگری درمطالعه‌های پژوهشی است که به دلایلی می‌پردازد که چرا ورزشکاران حتی هنگامی که مهارتهای مشابهی دارند از عملکرد متفاوتی برخوردارند. چرا برخی از بازیکنان با وجود تحمل فشار زیاد در ورزش موفق‌ می‌شوند در حالی که برخی دیگر موفق نمی‌شوند چه عامل روانی رقیب پیوسته موفق را از رقیب کمتر موفق او متمایز می‌کند دربارة این سوال آخر می‌توان کتابی کامل نوشت برای نمونه قهرمان بکس سنگین روش پیشین مایک تایسون در توضیح اینکه چرا در پیروزی از رژیم ورزشی قبل از مبارزة‌خود چهار صبح از خواب بیدار می‌شود چنین گفته بود «زیرا که طرف مقابل چنین نمی‌کند من باید ثابت کنم که منضبط‌تر از رقیب هستم»

روان‌شناسان ورزش در زمینة وزشهای نوجوان که نوعا سن آنها بین 8 تا 13 سال است. در حال مطالعة اثرهای فعالیت رقابت آمیز هستند آیا کودکان ورزشکار باید برای جایزه رقابت کنند آیا ورزشکاران جوان نیازهای اجتماعی، عاطفی و روانی متفاوتی از ورزشکاران مسن‌تر و ماهرتر دارند اگر چنین است چگونه می‌توان این نیازها را با مشارکت در ورزش سالم برآورده ساخت؟

عامل روانی مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد. انگیزش است چرا برخی از ورزشکاران از ورزشکاران دیگر با انگیزه‌تراند و سرچشمة انگیزش آنها چیست؟ چرا برخی نه به سبب انگیزش حاصل از عوامل خارجی مانند پاداش تایید دیگران یا پول بلکه به سبب سرگرمی و مطلوب بودن آن ورزش می‌کنند عوامل روانی که ورزشکاران را برمی‌انگیزند کدامند و چه عواملی ورزشکاران را انگیزش‌زدایی میکند؟

مربی ورزش

هنری میلر (Henry Miller) نمایشنامه نویس زمانی چنین نوشت «رهبر واقعی نیازی به هدایت کردن ندارد- او همین اندازه خشنود است که راه را نشان دهد و چنین‌اند مربیان کاری در ورزش هدف عمدة رهبر تیم با وجود سرچشمه‌های استعداد بازیکنان و دانش آنها از بازی این است که مهارتهای ذهنی و بدنی ورزشکاران را به گونه‌ای رشد دهد که به طور فردی و به عنوان یک تیم بتواند پیوسته به موفقیت دست یابند. مربی ورزش در ورزشهای تیمی چگونه می‌تواند کنش متقابل همة بازیکنان تیمی را سهولت بخشد به گونه‌ای که بتواند هویت گروهی رضایت بازیکن و همبستگی گروهی را تقویت کند اما صبر کنید آیا واقعا تفاوتی می‌کند آیا برآوردن نیازهای پیوند گروهی و با هم بودن گروهی بازکنان ارتباط چندانی با موفق شدن یا نشدن تیم دارد آیا عملکرد بازیکنی از احساس رضایت او در بودن عضوی از تیم و یا داشتن و نداشتن دوستان نزدیکی در تیم تاثیر می‌پذیرد اگر تنها هدف مربی در ورزش برنده شدن باشد آیا لازم است دربارة نیازهای اجتماعی و عاطفی ورزشکار نگران باشد نوشتار شایان توجهی از روان‌شناسی ورزش به این موضوع اختصاص یافته است که چرا رهبران ورزشی در صورت خواستن یک تیم موفق باید نگران موضوعهایی باشند که فراتر از عملکرد بازیکن می‌رود.

اما آیا همه مربیان ورزش از این موضوعهای روانی مهم آگاه هستند؟ در واقع مربیان ورزش به طور کلی با مشاهده و گوش دادن به مربیان دیگر (یا الگوگیری از مربیان دیگر) حرفة‌خود را می‌آموزند اما اغلب نیازهای شخصی ورزشکار قبل در طول و بعد از مسابقه مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

شواهدی در دست است که نشان می‌دهد مربیان ورزش در حضور دیگران و به طور مکرر فضیلت انتقاد در ورزش را می‌ستایند برای برخی مسلم شده است که بسیاری از مربیان ورزش در برابر حالت دیگران که تلاش می‌کنند الگوهای رفتاری مربیگری را تغییر دهند مقاومت می‌کنند.

برای نمونه مطالعه‌ای که دربارة مربیان ورزش دبیرستانها و کالجهای امریکا به عمل آمد نشان داد که 75 درصد آنها از مجلة‌روان‌شناسی ورزش بی‌اطلاعند. این مجله اکنون مجلة‌ روان‌شناسی وزرش و تمرین نامیده می‌شود . اما اگرچه در حدود 1/8 درصد از مربیان مورد بررسی گفتند که هرگز به طور مستقیم با یک روان‌شناس ورزش کار نکرده‌اند 2/68 درصد آنها اظهار تمایل به این کار کردند البته به طور داوطلب وقتی پرسیده شد آیا مایلید برای چنین مشاوره‌ای پول بپردازند 8/64 درصد جواب منفی دادند.

بنابراین چنین به نظر می‌رسد که نبود توجه به داده‌های روان‌شناسی ورزش ممکن است ناشی از نبود آگاهی دربارة آن باشد. از جنبة‌ مثبت‌تر آن گزارشهای رسانه‌ها و مقاله‌های مجله‌ها در سالهای اخیر به پذیرش فزایندة نیاز برای دخالتهای روان‌شناسی در ورزش رقابتی اشاره دارند.

یافته‌های پژوهشی در روان‌شناسی ورزش برخی از اعمال رایج مربیان ورزش را تائید نمی‌کنند برخی از این اعمال ممکن است حتی مضر باشند از جمله می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:

صحبت تحریک آمیز قبل از بازی

بسیاری از مربیان ورزش به ویژه در ورزشهای تماسی درست قبل از بازی صحبت‌های هیجان انگیز و دارای بار عاطفی ارائه می‌دهند روان شناسان ورزش در برخی از موفق‌ترین مربیان ورزش مخالف صحبت‌های محرک قبل از بازی می‌باشند تایید نمی کنند برخی از این اعمال ممکن است حتی مضر باشند از جمله می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:

صحبت تحریک آمیز قبل از بازی: بسیاری از مربیان وزرش به ویژه در ورزشهای تماسی، درست قبل از بازی صحبت‌های هیجان انگیز و دارای بار عاطفی ارائه می‌دهند. روان‌شناسان ورزشی در برخی از موفق‌ترین مربیان ورزش مخالف صحبت‌های محرک قبل از بازی می‌باشند (به بخش هفتم مراجعه کنید.) پژوهشگران پی برده‌اند که ورزشکاران پیشاپیش برای مبارزه مضطرب یا برانگیخته هستند. صحبتی تحریک آمیز قبل از بازی بازیکنان را بالاتر از سطوح مطلوب به هیجان می‌آورد و آنها را بیش از اندازه تهییج می‌کند. ارائه رهیافتی معتدل که بررسی داده‌ها را در بر گیرد می‌تواند موثر باشد برانگیختن اشتیاق برای مسابقه را می‌توان در تمرین مورد توجه قرار داد.

برنده شدن تنها هدف مورد نظر است: احساس اضطراب و ترس از شکست قبل از مسابقه در بازیکنان وجود دارد وظیفه مربی ورزش است که به ورزشکار یاری دهد قبل از مسابقه این احساسها را کنترل کند (یعنی با آنها مقابله کند – حذف کلی آنها غیر واقع بینانه و حتی مضر است) سفارشهای قبل از بازی که بر نیاز به بردن تاکید می‌کنند این اضطراب را بالا می‌برند مروری بر مهارتها و راهبردها و آزاد کردن بازیکنان که بروند و خوش باشند و یا هرچه که می‌خواهند انجام دهند بهتر از تاکید بر بردن است.

انتقاد شدید : اثر انتقاد بر عملکرد ورزشی روشن است گاهی اوقات مفید است اما همیشه تاثیر آن بستگی به شیوه‌ای دارد که مبادله می‌شود به گفتة یک روان‌شناس اشخاص مسئول باید رفتار را مورد انتقاد قرار دهند (پسرجان چشمت را از توپ برندار)ك نه شخصیت یا خصوصیت فرد را (پسر این چه بازی احمقانه‌ای بود) چنین چیزی دربارة خشم نیز درست است به گفتة روان‌شناس یاد شده خشم به خودی خود رفتاری طبیعی است و به بروز آِاد آن باید اجازه داده شود. اما زمانی که خشم با پیامهای مخرب و اهانت آمیز ابراز می‌شود به گونه‌ای که خودپنداری فرد را از بین ببرد و احساس گناه را در او تقویت کند در این صورت مزیت بالقوه آن از دست می‌رود.

مجازات : اغلب دیده شده است که مربی وزرشی فریادش بلند شده که جریمه‌ات دویدن دو دور دور زمین است» زیرا که بازیکنی تخلفی مرتکب شده یا در مسابقه‌ای و یا آزمون مهارتی شکست خورد است شواهد شایان توجهی وجود دارند که نشان می‌دهند مجازات کردن فردی با استفاده از تمرین میل آن شخص به فعالیت بدنی و شرکت شایسته او در بازی را کاهش می‌دهد تداعی بین تمرین و مجازات نامطلوب است راه بهتری برای مجازات محروم کردن کوتاه مدت شرکت در ورزش یا فعالیت بدنی است نه فعالیت اضافی (تمرین).

نمونه‌های بسیاری دیگری از اعمال مربیگری نادرست و غیر اخلاقی که برخی از آنها به تخریب عاطفی بازیکن می‌انجامد در سرتاسر این نوشتار ارائه خواهند شد برخی اشکال مجازات را در این نمونه‌ها خواهید یافت از مربیان ورزش انتظار می‌رود که از عهدة انتظارهای نقش‌های بسیار متفاوتی برآیند و با موضوعهای روانی متعدد مقابله کنند برخی از این موضوعها از این قرار دارند.

- انگیختن ورزشکاران به طور فردی و گروهی (تیمی) قبل، در طول و بعد از فصل مسابقه .

- اثر مثبت‌گذاردن بر نگرشهای بازیکن به طوری که اضطراب او را کاهش، و احساس هیجان و وفاداری به مربی و تیم را افزایش دهد.

- تقویت کردن اعتماد به نفس و عزت نفس در هر ورزشکار

- پروش دادن رهبری تیمی و روحیه در بین ورزشکاران .

- شناخت و برآوردن نیازهای ورزشکاران جوانتر.

- افزودن به پایداری در عملکرد.

- یاری به بازیکنان تا با فشارهای نومیدیها و مسائل دیگر درون و بیرون از میدان ورزش مقابله کنند.

- انجام دادن تمرینها و آمادگی برای مسابقه به گونه‌ای که به یادگیری و تسلط بر مهارتها و راهبردها بینجامد.

هر یک از این موضوعها اهمیت زیادی در شرکت موفقیت آمیز ورزشی دارند و همة آنها به گونه‌ای مستقیم با برآورد نیازهای روانی و تقویت بخشیدن به مهارتهای ذهنی هر بازیکن ارتباط دارند. مربی ورزش کنترل مستقیمی بر هر ورزشکار دارد و باید مسئولیت اصلی برای یاری به هر ورزشکار را برای برآورده شدن این نیازها بر عهده گیرد.

ادارة موفقیت آمیز یک تیم مهارتی پیچیده و سطح بالا را طلب می‌کند ایجاد این احساس در همة افراد گروه که در موفقیت تیم سهیم هستند و تقویت رفتارهای مطلوب (مثلاً نشان دادن وفاداری تیمی دارا شدن انگیزش درونی رهبری کیفی تیم در بازی)

در حالی که جلوی رفتارهای نامطلوب (مثلاً تقلب،‌ ابراز خصومت نسبت به اعضای دیگر تیم استفاده از داروهای ممنوع ، فراموش کردن مهارتها و راهبردها یا ترک تیم) گرفته شود. وظیفه‌ای مشکل است از مربیان ورزش انتظار می‌رود تا به مشکل‌ترین هدفهای انسانی دست یابند تغییر نگرشها احساسها ادراکها و رفتارهای دیگران به خاطر توفیق تیم چگونه این همان چیزی است که مربیگری موثر و روان شناسی ورزش با آن سروکار دارد یکی از راههای رسیدن به این هدفها ایجاد محیط مناسب برای فعالیت وزرشی است.

محیط

محیط ورزشی در بردارندة موقعیت‌ها و جنبه‌های رقابت ورزشی، و کنش متقابل بین ورزشکاران شرکت کنندگان دیگر در ورزش و تماشاچیان ورزشی است.

برای نمونه گزارشهای رسانه‌ای نشان داده‌اند که بازیکنان از ترس اینکه مبادا در برابر چشمان هزاران نفر (در زمین ورزش) یا میلیونها علاقمند به وزرش (در تلویزیون) دست به کار احمقانه‌ای بزنند به حد جنون می‌رسند.

موضوعی که در روان‌شناسی ورزش به محیط مربوط می‌شود همبستگی تیمی یا «با هم بودن»‌ اعضای گروه ناامید می‌شود مربیان کارآمد تلاش می‌کنند تا جو تیمی را به گونه‌ای تقویت کنند که ورزشکاران در آن از تلاشها بهبودها و عملکردهای یکدیگر حمایت دو جانبه کنند. همچنین شایسته است که اعضای تیم و نمایندة مدرسه باشگاه یا جامعه بودن احساس افتخار کنند. وابستگی تیمی قوی تعهد ورزشکار به منتهای تلاش برای برآوردن نیازهای تیمی را تقویت می‌کند.

برخی از موضوعهای محیطی دیگر که مورد توجه روان‌شناسی ورزش است از قرار زیرند:

- آیا پژوهش، اندیشة رایج درباره مزیت زمین خودی را حمایت می‌کند یا اینکه این موضوع فقط افسانه‌ای بیش نیست.

- آیا تشویق یا هو کردن جمعیت بر عملکرد بازیکنان اثر می‌گذارد آیا ورزشکاران برجسته واقعا تحت تأثیر واکنشهای جمعیت قرار می‌گیرند.

- آیا اثر شرایط محیطی بر عملکرد به ورزش بستگی دارد برای نمونه آیا گلف بازانی که در میدان گلف متفاوتی تمرین می‌کنند اثرهای محیطی بیشتری را تجربه می‌کنند تا بازیکنان بسکتبال که در زمین بسکتبال دیگری بازی می‌کنند.

- اثر همبستگی اجتماعی تیم بر عملکرد بازیکن چیست؟ آیا اهمیتی دارد که تیمی‌ها خارج از صحنه وزرش وقتشان را با هم بگذرانند؟

- آیا موفقیت تیم فقط زمانی امکان پذیر خواهد بود که بازیکنان کنش متقابل اجتماعی داشته باشند و از مصاحبت یکدیگر خارج از زمین یا میدان بازی لذت ببرند؟

- آیا خوب است که به ورزشکاران گفته شود که والدینشان یک دانشجوی جدید یک پیش آهنگ حرفه‌ای یا ارزیاب کنندة‌ دیگری از عملکرد آنان بازی تیمی امروز آنها را مشاهده می‌کند؟

- چه هنگام خشم و انتقاد مناسب است و چه هنگام احتمال دارد برای رشد و عملکرد بازیکن زیان آور باشد.

- آیا گفتة زیر که از یک سر دبیر نقل شده درست است؟ «حتی رفتارگرایان تصدیق می کنند که پاداش در فراهم کردن انگیزه برای بهبودی دو برابر انتقاد موثر اس اما برای بیشتر مردم دو برابر مشکل‌تر است که پاداش دهند تا اینکه نقایص را برملا کنند که پاداش در فراهم کردن انگیزة برای بهبودی دو برابر انتقاد موثر است اما برای بیشتر مردم دو برابر مشکل‌تر است که پاداش دهند تا اینکه نقایص را بر ملا کنند.»

این موضوعها فقط برخی از بسیاری از پرسش‌هایی است که نشان می‌دهند چگونه محیط می‌تواند بر نتایج رویداد رقابتی در ورزش اثر بگذارد. در هر یک از این نمونه‌ها عاملی روانی یا بیشتر از یک عامل روانی وجود دارند که از اهمیت شایان توجهی برخوردارند باید برای خواننده روشن باشد که شرکت در ورزشهای قهرمانی یا مربیگری آنها کاری پیچیده‌تر از آن است که بیشتر تماشاگران روزنامه‌نگران و حتی خود شرکت جویان متوجه شوند.

روانشناسی ورزش در طول 20 سال گذشته یا چیزی در این محدود آن اندازه رشد کرده است که علم دانشگاهی‌ی موجهی در زمینه‌ای در خورد مطالعه محسوب شود در این زمینه مانند هر زمینة علمی دیگر علایق بین دانشجویان پژوهشگران و دست‌اندرکاران متفاوت است و چنین است مسیرهایی که علاقه‌مندان می‌پیمایند.

پژوهشگران در زمینة روان‌شناسی ورزش انرژی شایان توجهی را صرف منتشر کردن یافته‌های علمی توسط نشریه‌ها کرده و مورد تائید جامعه علمی قرار گرفته‌اند این پژوهشگران نگره‌های مربوط به علوم رفتاری را بررسی کرده و یافته‌های خود را در نشریه‌های معتبر منتشر کرده‌اند از جمله نشریه‌های زیر را می‌توان نام برد.

افرادی که تلاش کرده‌اند تا نتایج پژوهشها را به کار برند و کسانی که در واقع پژوهش خود را نوعا در موقعیت‌های ورزش در دنیای واقعی انجام می‌دهند گروهی از دانشمندان و دست‌اندرکاران را در بر می‌گیرند که روان‌شناسان ورزش نامیده می‌شوند.

روان‌شناسان ورزش چه می‌کنند؟

سالهای زیادی بود که روان‌شناسان ورزش احترام لازم را بدست نیاورده بودند چرا به گفتة دکتر بروس آجیل وی از پیشگامان روان‌شناسی ورزش «مشکل این بوده است که ما بسیاری شارلاتان بسیاری فریب‌کار و بسیاری مردم داشتیم که چیزهای بسیار زیادی را نوید می‌دادند .» نمونه‌های زیادی را می‌توان برشمرد در سالهای 1960 چنین شایع‌ شد که آزمونهای شخصیت پیش‌بینی خواهند کرد که چه کسی قهرمان ورزشی خواهد شد. شگفت نیست که این نویدها جامة عمل نپوشیدند در سالهای 1970 معلوم شد که این آزمونها در بهترین وضع خود گمراه کننده و در بدترین وضع فریب آمیزند.

برای نمون روان پزشکی در سان دیه گو از آزمون شخصیت استفاده کرد و نتیجه گرفت که ورزشکاران تیم فوتبال سان دی گو چارجرز بر اساس موقعیتشان در تیم با کلیشه‌های شخصیتی معینی هماهنگی دارند ادعاهای مربوط به افزایش عملکرد از زمینه‌های گوناگونی عنوان شدند از جمله دیدسنجی (تقویت بینایی و بهینگی واکنش زمانی) و کسب و کار تجارت الگوگیری به کمک مشاهدة فعالیتهای ورزشی از طریق ویدئو یا بهینگی انگیزش با استفاده از نوارهای ضبط صوت پژوهشهای علمی به ندرت این چنین ادعاهایی را حمایت می‌کنند شگفت نیست که اعتبار روان‌شناسی ورزش به طور کلی و روان‌شناسان ورزش بویژه مورد سئوال بودند.

اما در سالهای اخیر زمینة روان شناسی ورزش به علم رفتاری در خورتوجه و زمینه‌ای برای فعالیت حرفه‌ای مبدل شده است روان‌شناسی ورزش به عنوان حرفه‌ای شناخته شده است که نیازمند خبرگی و آموزش شایان توجه در روان‌شناسی در علوم ورزش است پذیرش روان‌شناسی ورزش با به رسمیت‌ شناختن آن توسط انجمن روان‌شناسی امریکا در سال 1984 اعتبار دانشگاهی یافت. فزون بر آن روان‌شناسی ورزش با انتشار نشریه‌های علمی معتبر (که بدون آنها امکان نوشتن کتابهای درسی دربارة روان‌شناسی ورزش نبود. به جایگاه والاتری دست یافت. تشکیل سازمانهای حرفه‌ای به دانشمندان ورزش فرصت داد تا ایده‌های خود را مبادله یافته‌های پژوهشی را رد و بدل و در راه رشد مسیرهای مهیج و تازه همکاری کنند . در تابستان 1982 کمیته المپیک ایالات متحده در روان‌شناس ورزش را به مرکز فعالیت خود در کلورادواسپرینگ در ایالت کلورادو دتوت کرد تا «بررسی کنند که چگونه روان‌شناسی ورزش می‌تواند بخشی از طرحهای کمیتة المیپک برای برنامه جامع پزشک ورزشها شود.

در المپیک تابستان و زمستان 1984 یک روان‌شناس ورزشی برای تقریباً هر تیم المپیک آمریکایی تعیین شد روان‌شناسان ورزش سالهای بسیاری است که با ورزشکاران غیر حرفه‌ای در کانادا و اروپا کار می‌کنند اکنون بسیاری کشورها روان‌شناسی ورزش تمام وقتی را برای سازمانهای ملی ورزش خود استخدام می‌کنند اما با وجود این تحول بحران هویتی پیش آمده و پرسشهایی را عنوان کرده است که ما که هستیم و رسالت ما چیست؟

تلاش برای هویت شناخت و احترام تلاشی سالم بوده است دانشمندان و دست‌اندرکاران ورزش همگی دارای یک هدف هستند نگره‌های (تئوریهای) رفتاری در ورزش ارائه و آزمون کننده تلاش کنند تا عوامل روانی حاکم بر ور زش و تمرین و رهبری موثر را تبیین کنند این کار با اجرای پژوهشهای میدانی مشاوره با مربیان ورزشی و همکاری مستقیم با رقابت کنندگان ورزشی انجام می‌گیرد اما مشکل مربوط به آئین نامه بوده است.

خدمات بالینی

این ناحیه در بردارنده خدمات کمکی به ورزشکارانی است که دارای مسائل عاطفی شدید هستند (برای نمونه افسردگی ، بی‌اشتایی و هراس) و نیازمند معالجه در دوره‌ای دراز مدت می‌باشند اگرچه قوانین مربوطه در بین دولتها و کشورها گونه‌گون است اشخاص نمیتوانند اقدام به روان شناسی ورزش بالینی کنند مگر اینکه در انجمن ملی روان شناسی روان پزشکی یا بالینی عضویت کامل داشته باشند دارای پروانه فعالیت مشاوره بالینی باشند و درباره افراد حرفه‌ای اگرچه قانونی ندارند باید دلایلی برای آمادگی علمی در علوم ورزشی ارائه دهد.

خدمات آموزشی

آموزش در زمینه روان‌شناسی ورزش اغلب در دانشگاهها در سمینارها و به عنوان خدمتی مشاوره‌ای برای تیمها و ورزشکاران به گونة انفرادی انجام می‌گیرد آموزش در روان شناسی ورزش به منظور کمک به ورزشکاران است تا مهارتهای روانی لازم برای به واقعیت درآوردن نیروهای بالقوه‌شان را گسترش دهند آرامش بخشی عضلانی تمرکز خیال پردازی و مقابله با فشارها نمونه‌هایی از این مهارتهای شناختی هستند.

خدمات پژوهشی

درجه دکترا در روان شناسی یا مشابه آن (مثلا علم ورزش) شواهدی از فعالیت پژوهشی علمی در زمینة ورزش یا نرمش و معرفی نامه از سازمانهای پژوهشی معتبر که معرف تلاشهای پژوهشی فرد و کمکهای او به دانش موجود است به شخص شایستگی آن را می‌دهد که به خدمات پژوهشی بپردازد روان شناسی پژوهشی ورزش دارای سه گونه مسئولیت است.

انجام پژوهش ، انتشار یافته‌های پژوهشی در نشریه‌های حرفه‌ای و ارائه نتایج پژوهشی به دانشکده ها در کنفرانسهای حرفه‌ای دانشمندی که مهارت لازم برای مبادله موضوعهای مربوط به حرفه‌اش را نداشته باشد گنگ و در جامعة علمی بدون هستی است .

گونه‌های خدمات پژوهشی که توسط روان شناسان ورزش انجام می‌گیرند شامل اثرهای فنون روانی معینی بر حالت روانی یا عملکرد ورزشکار است (مثلا سطحو برانگیختگی یا اضطراب آمادگی برای بازی یا اعتماد به نفس ) شاخه‌های شناخته شده دیگر پژوهش شامل بررسی اثرهای عوامل گوناگون شخصیتی یا موقعیتی بر حالت فیزیکی یا روانی فرد و عملکرد جسمانی است.

تاریخچه مختصر روان شناسی ورزش

سناتور پیشین آمریکا آدلای استیونسن گفته بود که ما نمی‌توانیم آينده خود ر را عاقلانه و بروشنی تصویر کنیم مگر اینکه راهی را که به زمان حال منتهی شده است بشناسیم در واقع شناخت اساس و مسیرهای آینده روان‌شناسی ورزش نیازمند آگاهی از تاریخچه آن است تاریخچه‌ای بس قدیمی‌تر از آنکه بیشتر دانشجویان و دانشمندان در علوم ورزشی تصویر کنند .

دکتر نورمن تریپلت روان شناس دانشگاه ایندیانا در اوایل سالهای 1897 در مجله آمریکار روان شناسی چیزی را منتشر کرد که به گونه‌ای مستقیم به روان شناسی ورزش ارتباط داشت . تریپلت پدیده‌ای را بررسی کرد که اکنون سهولت اجتماعی می‌نامیم و آن اثر مساعد مشاهده کنندگان بر عملکرد شخص است.

گریفیت که به عنوان پدر روان شناسی ورزش از او نام برده می‌شود به عنوان اولین شخصی است که سالهای زادی را صرف آزمایش منظم روان‌شناسی ورزش کرد.

گریفیت اولین آزمایشگاه روانشناسی ورزش به نام آزمایشگاه پژوهش ورزشی را در سال 1925 در دانشگاه ایلیونوی تاسیس کرد. اگرچه پژوهش دربارة‌ پژوهش درباره اثر عوامل روانی بر عملکرد را در سال 1918 آغاز کرده بود علایق اولیه اول شامل اثرهای عوامل روانی و محیطی بر یادگیری و اجرای مهارتهای حرکتی و شخیصت در ورزش بود او برای آزمایشگاه خود وسایلی را تهیه کرد که آگاهی از جنبش‌های مهارتی هوشیاری ذهنی واکنش‌های زمانی به بینایی صدا و فشار ثبات هماهنگی عضلانی تنش و رهاسازی عضلانی و توانایی یادگیری را اندازه‌گیری میکردند او بر اساس مصاحبه با بازیکن کبیر فوتبال ردگرنگ پی برد که ورزشکاران برتر مهارتهای ورزشی را خود به خود بدون هیچ یا کمترین اندیشه انجام می‌دهند.

پژوهش روان شناسی ورزش در سالهای 1940 و 1950 سکونی واقعی داشت بجز پایان نامه‌های دکترا که گاهگاهی نوشته می‌شدند در این زمان بیش از هر

چیز تاسیس آزمایشگاهها یادگیری حرکتی رواج یافت که از جمله می‌توان آزمایشگاهی را نام برد که توسط جان لاتر در دانشگاه پنسیلوانیا کلارنس رگزدیل در دانشگاه ویسکانسین سی اچ مک لوی در دانشگاه آیوا و شاید از همه معروفتر فرانکلین هنری در دانشگاه کالیفرنیا در بر کلی تاسیس شد.

سرانجام در میانة سالهای 1960 بود که روان‌شناسی ورزش گامهای بزرگی را برداشت و زمینة علمی کنونی را فراهم آورد چندین عامل به گسترش این زمینة علمی کمک کردند کتابهای درسی بیشتر از هر زمان دیگر رواج یافتند.

عنصر نهایی در رشد روان‌شناسی ورزش تاسیس چند انجمن حرفه‌ای بود اولین نشست سالیانه انجمن امریکایی روانشناسی ورزش و فعالیت بدنی در سال 1967 برگزار شد انجمن کانادایی یادگیری روان حرکتی و روان‌شناسی ورزش در سال 1969 آغاز به کار کرد این سازمان در آغاز با انجمن کانادایی بهداشت تربیت بدنی تفریحات سالم و رقص وابسته است.

در استرالیا ارتباط بین روانشناسی ورزش و روان شناسی از همه قویتر است زیرا که در سال 1992 جامعة‌روان شناسی استرایا اولین هیات روان شناسان ورزش را در سازمان روان شناسی ملی پذیرفت اهمیت این هیات در تعیین استانده‌ها (معیارها) یی است که برای دادن پروانة کار به روان شناسان ورزش مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هدف این سازمانها این است که برای دانشمندان و دست‌اندرکاران در روان‌شناسی ورزش هویتی ملی و بین‌المللی حاکی از نظام علمی ایجاد کنند همچنین فرصتی فراهم می‌کنند تا اعضایشان سالانه ملاقات کنند تا 1- ایده‌های خود را مبادله کنند 2- تجارب پژوهشی خود را توضیح دهند 3- با دانشمندان و دست اندرکاران شناخته شده ای که کارها و تخصص‌هایشان در زمینه‌های قابل کاربرد در رفتار ورزشی است صحبت و تبادل نظر کنند 4- دربارة موضوعهای بحث انگیز بحث کنند و شاید تصمیم بگیرند 5- به کلاسها و بخش های مربوطة خود ایده‌های جدید و مهیجی ببرند که از زمینة مورد نظر سرچشمه می‌گیرند از این سازمانها نشریه‌های علمی جدیدی پا گرفته‌اند که نیازهای این زمینة پژوهشی گسترش یابنده را بر طرف می‌کنند روان شناسی ورزش اکنون توسط اعضای جامعه دانشگاهی به عنوان علمی معتبر شناخته می‌شود.

اکنون باید روشن شده باشد که روان‌شناسی در بردارندة زمینة علمی چند بعدی ازمطالعه و عمل است روان‌شناسی ورزش از بسیاری از علوم سنتی روان‌شناسی مشتق و بنابراین در برگیرندة روانشناسی اجتماعی (مطالعه رفتار گروهی و عوامل محیطی موقعیتی که بر عواطف و اعمال شخص اثر می‌گذرارند.) روان شناسی شناختی (ارتباط بین اندیشه ها عواطف و اعمال شخص اثر می‌گذارند روان شناسی شناختی ارتباط بین اندیشه‌ها عواطف و عملکرد روان شناسی رشد (تغییرهای شناختی و رفتاری همراه با افزایش سن) روانشناسی تربیتی (عواملی که بر یادگیری و یادآوری راهبردها و مهارتهای ورزشی اثر می‌گذارند.

روان‌شناسی بالینی (بررسی موضوها شخصی که نیازمند مشاورة حرفه‌ای است به گونه‌ای که احساس رضایت شخصی در ورزش به رسیدن به حداکثر عملکرد به دست آید) و بسیاری دیگر است این شاخه‌های علمی روان شناسی در نگارة 2-1 نشان داده شده اند روان شناسی تمرین تنها شاخه‌ای است که در روان‌شناسی جنبة سنتی ندارد اگرچه از نزدیک با روان‌شناسی بهداشت ارتباط دارد.

خلاصه

اهداف عمدة روان‌شناسی ورزش توصیف تبیین و پیش‌بینی نگرشها احساسها و رفتارهای شرکت کنندگان در ورزش است از جمله ورزشکاران مربیان ورزش و حتی تماشاگران اشخاص آشنا با عواملی که زیرساز رقابت ورزش هستند را روان‌شناس ورزش می‌نامند روان شناسان ورزش بالینی در کنش متقابل مستقیم با ورزشکاران و با استفاده از یافته‌های پژوهشی به آنها کمک کنند تا با موانعی که مانع رسیدن آنها به عملکرد بالقوه‌شان می‌شود مقابله کنند از سوی دیگر روان شناسان تربیتی ورزش مهارتهای روانی را آموزش می‌دهند تا ورزشکاران مربیان ورزش و دانشجویان را دربارة برطرف کردن این موانع آگاه کنند روان شناسان پژوهشی ورزش اثرهای رفتارهای درمانی مختلف و موقعیت‌های محیطی بر وضع روانی ورزشکار توانایی اجرای مهارتهای ورزشی یا هر دو را بررسی می‌کنند شاخه‌های جدیدتر مطالعه در بردارندة‌ و روان فیزیولوژی و روان شناسی تمرین هستند که هر دو رهیافتهای گسترده و پچیده تری را برای مطالعه عملکرد انسانی ارائه می‌کنند.

به تازگی سازمانها و انتشارات حرفه‌ای گوناگونی موجودییت یافته‌اند که اطلاعات جدید به دست آمده از پژوهش و عمل روان‌شناسی ورزش را افزایش داده و منتشره می‌کنند اشخاصی که علاقمند به یادگیری بیشتر دربارة این شاخة علمی هستند می‌توانند عضوی از سازمانی شوند در کنفرانسها شرک جویند و نوشتار علمی حرفه‌ای و کاربردی را مطالعه کنند.

فهرست مطالب

عنوان صفحه

روانشناسی ورزش ............................................................................................... 1

ورزشکار.................................................................................................................. 3

مربی ورزش............................................................................................................ 6

صحبت تحریک آمیز قبل از بازیها........................................................................ 9

محیط......................................................................................................................... 13

روانشناسان ورزش چه می‌کنند.......................................................................... 16

خدمات بالینی........................................................................................................... 19

خدمات آموزشی..................................................................................................... 19

خدمات پژوهشی..................................................................................................... 20

تاریخچه مختصر روانشناسی ورزش................................................................. 20

خلاصه...................................................................................................................... 25

روانشناسی ورزش

مطالب مشابه :

موضوعات روش تحقیق

روانشناسی محیطی

نحوه نگارش پایان‌نامه‌/رساله‌

روانشناسی ورزش