روش تحقیق درمردم شناسی

روش تحقیق درمردم شناسی

مقدمه:

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

روش های تحقیق درمردم شناسی درکتب مربوطه به تفصیل شرح داده شده است وقصدبنده دراین مطلب بیان آنها نیست,بلکه هدف آن است که دانشجویان وعلاقه مندان این رشته به طورخلاصه ومفید باچگونگی تحقیق وتهیه مقدمات آن آشنا شوند.

به طورکلی درمردم شناسی دوگونه تحقیق وجود دارد:

الف)مردم نگاری ب)مردم شناسی(مردم شناختی)

مردم نگاری: شاید یکی ازتعاریف بهتر مردم نگاری این باشد که درآن پژوهشگربه توصیف جزء به جزء تمامی مشاهدات خوددر درجامعه مورد مطالعه می پردازد وطی آن ضمن اینکه باید هیچ موضوع ومطلبی راازقلم نیاندازد,می بایست مشاهدات خودرابدون کم وکاست ودقیقا"به همان شکلی که هست ثبت وضبط نموده وازدخالت دادن آراء وعقاید خودردآنها به شدت خوداری نموده وازهرگونه پیش داوری پرهیز نماید.درمردم نگاری معمولا"به تحلیل وتفسیر داده ها پرداخته نمی شود وبرهمین اساس است که پژوهش مرد نگاری رامقدمه یاپیشنیاز تحقیق مردم شناسی می دانند.

مرم شناسی: روش پژوهش مردم شناسی مبتنی برشناخت بررسی وتحلیل وتفسیر پدیده های فرهنگی است که طی آن محقق مردم شناس (دراکثرمواقع باتکیه برداده های مردم نگاری) تمامی زوایای موضوع رامورد برسی قرار داده وبسته به اهداف پژوهش به تبیین موضوع می پردازد.وممکن است ضمن نتیجه گیری درپایان به ارایه پیشنهاداتی نیز بپردازد.

برای موفقیت درهرطرح تحقیق تهیه مقدمات آن که پیش درامد پژوهش است,لازم می نماید که ما به درستی بیان کنیم که موضوع چیست واهداف وروش های کار ما به عنوان پژوهشگرکدامند.براین اساس می بایست موضوع تحقیق,روش ,اهداف,تئوری ادبیات,...رابه درستی شرح دهیم چراکه موفقیت کاربهبیان صحیح وهدفمنداینها بستگی ویژه ای دارد.

درادامه نمونه ای ازکلیات تحقیق برای آشنایی بیشترآورده می شود.دراین نمونه فرض ماپژوهش ساختارفرهنگی یک ایل است.

بيان مساله :

ايلات و عشاير ايران بخش عمده اي از جمعيت کشور را تشکيل مي دهند و نقش اساسي در ساختار اقتصادي ، سياسي و فرهنگي کشور دارند . اگر چه در گذر زمان و در نتيجه تغييرات و تحولات فراوان در تمام جنبه هاي زندگي ، نوعي گرايش فزاينده به سوي همسان گرايي در جامعه مشاهده مي شود . ليکن سرعت اين تغييرات در برخي فشر ها و جوامع (جوامع شهري ، روستايي ، شهري ) نسبت به ديگري متفاوت است که اين خود مي تواند ناشي از نوع و شيوه زندگي و پاره اي ديگر از مقتضيات باشد .

با اين توصيف بايد اذعان نمود که جامعه عشايري و ايلي تقريباً جامعه اي است که در سايه مقتضيات و شرايط معيشتي و زيست محيطي و الزامات فرهنگي و اجتماعي نسبت به ديگر جوامع شهري و روستايي کمتر دچار تغييرات فرهنگي و کم رنگي سنت ها شده است . لذا بر مردم شناسان است که با تحقيق و پژوهش و بررسي همه جانبه ساختار اجتماعي و اقتصادي ايلات کشور برگ زرين ديگري بر افتخارات فرهنگي مملکت بيافزايند . گزينش پژوهش مردم شناسي ساختار اجتماعي و فرهنگي ایل ..................در اين راستا صورت گرفته است .

اهميت و ارزش پژوهش :

ايلات و عشاير به واسطه ي نوع زندگي که عمدتاً شيوه عشايري و کوچ نشيني را اختيار نموده اند در گذشته از يک کل که در درون خود داراي نظام اجتماعي خاص و مقتدر و پويا بود ، تشکيل مي شد و از ديدگاه اقتصادي مي توانست با توليد انواعي ازدام و عرضه ي فرآورده هاي آن به بازار نقش اساسي را بعد از کشاورزي و يا همطراز آن براي جامعه ايفا کند . از منصه ي سياسي نيز اين قشر تا چند دهه گذشته ( و حتي در حال حاضر هم به ميزان کمتري ) يکي از ارگانهاي مهم و تاثير گذار بر فضاي سياسي و حکومتي جامعه بوده است.

در بعد اجتماعي و فرهنگي نيز ارزش و اهميت موضوع بسيار در خور توجه و تعمق است . کمترين تغييرات و تحولات اجتماعي ، فرهنگي و اقتصادي را نسبت به ساير جامعه را مي بايست در ميان ايلات و عشاير جستجو کرد . لذا بايست گفت : وقتي که به پژوهش مردم شناسي ايلات و عشاير مي پردازيم اساس پژوهش حول و حوش سنت ها ، نظامهاي ارزشي و خلاصه فرهنگ سنتي و ساختار اجتماعي و فرهنگي آن مي پردازيم که در آن ضمن شناخت زواياي فرهنگي و اجتماعي ايل ، با شناخت هنجارها ، سنت ها و نظامهاي ارزشي که در انسجام و وفاق اجتماعي جامعه ايلي مفيد واقع مي شوند براي تبيين و تقويت آنها و انتقال به نسل هاي بعدي تلاش مي شود .

سوالات تحقيق :

براي هر پژوهشي و بويژه در رشته هاي علوم انساني و خاصه مردم شناسي و جامعه شناسي سوالات تحقيق در همان ابتدا در ذهن پژوهشگر کم و بيش شکل مي گيرند و در حقيقت همين سوالات بي پاسخ هستندکه محقق را به حرکت براي شروع پژوهش وادار مي نمايد .

سوالات فراواني براي پژوهشي مردم شناسي ايل ........ مي توان مطرح ساخت و با انجام تحقيق براي آنها پاسخ لازم را پيدا نمود . نمونه هايي از اين سوالات در راستاي پژوهش مردم شناسي ايل خزل مي تواند از اين قرار باشند :

1-وضعيت ايل در بستر تاريخ (هويت تاريخي ) و زيست بوم چگونه بوده است ؟

2-سازمان سياسي ايل در گذشته و حال چگونه بوده و هست ؟

3-نظام خانواده و ساختار خويشاوندي در ايل به چه صورت است ؟

4-تغييرات فرهنگي و عوامل آن در همه زمينه ها در جامعه ايلي کدامند ؟

5-مهمترين نمودها و عناصر فرهنگي ايل کدامندو از نظر کارکردي و ساختار نقش آنها در حرکت ، تداوم و پويايي و انسجام ايل چيست ؟

6- سيماي اقتصادي ايل چگونه است و روند تغييرات در همه ي ابعاد زندگي ايلي ( فرهنگي ، اجتماعي ، سياسي و اقتصادي ) چگونه است ؟

7- نقش فرهنگ عامه و ادبيات شفاهي ايل در زندگي اجتماعي آنها چگونه و به چه شکل است ؟و دهها سوال ديگر که پس از انجام پروژه به آنها پاسخ داده مي شود .

اهداف تحقيق :

اهداف تحقيق مهمترين قسمت از طرح تحقيق است ، چرا که محقق با بيان اهداف مي بايد پس از انجام پروژه مورد نظر به حداکثري از اين اهداف از پيش تعيين شده برسد .

اهداف به طور کلي مطرح و از بيان اهداف جزئي خودداري مي شود مهمترين اهدافي که در اين پروژه مد نظر هستند عبارتند از :

1- بررسي مردم شناسانه ساختار فرهنگي ، اقتصادي و سياسي ايل.

2- شناسايي و بررسي ادبيات شفاهي و فرهنگ عامه ايل .

3- شناخت ويژگيهاي فرهنگي واجتماعی:

الف ) بررسي و پژوهش سنت ها ، آئين ها ، رسوم و عملکرد آنها در نظام اجتماعي ايل .

ب ) بررسي شيوه هاي معيشتي و عوامل فرهنگي موثر بر آن .
پ ) بررسي نظام خانواده و خويشاوندي و کارکردهاي آن .

ت ) بررسي کارکردهاي سياسي ايل .

4-مسکن و ويژگيهاي زندگي کوچ نشيني ، يکجا نشيني ايل و تغييرات و تحولات ( فرهنگي ، اجتماعي ) آن در گذر زمان .

پيشينه تحقيق :

تا کنون مطالعات زيادي در رابطه با ايلات و عشاير کشور توسط محققان صورت گرفته است ولي آنچنان تا کنون به صورت مکتوب به چشم مي خورد و در حد بالايي از اين تحقيقات را شامل مي شود مطالعات جامعه شناسي ايلات و عشاير کشور است و مطالعات مردم شناسانه درصد اندکي را به خود اختصاص داده است و شايد اين موضوع بيشتر به جواني علم مردم شناسي در ايران اسلامي مربوط باشد .

در خصوص پيشه ي مطالعات مردم شناسي ( و حتي جامعه شناسي ) ايل ................ بايد گفت که تا کنون مطالعه مدون و نظامند در آن صورت نگرفته و تنها اشاراتي در برخي کتب جامعه شناسي به اين ايل بزرگ شده است.(درصورت مطالعات انجام شده قبلی باید به آنها اشاره کرد).

روش تحقيق و گردآوري داده ها :

در اين پژوهش که کل جامعه ي ايلي به عنوان يک واحد مورد تحقيق و بررسي قرار مي گيرد ، با ديدي توصيفي و مردم نگارانه با قضايا برخورد و هر جا که لازم باشد تحليلها و توضيحات لازم ارايه مي گردد .

حجم جامعه مورد تحقيق تمام افراد ايل را در بر مي گيرد و از آنجا که هم اکنون تعداد قابل توجهي از جمعيت ايل اسکان يافته و روستا نشين هستند و تعدادي هم در شهرها ( مرکز استان يا شهرستان ) استقرار يافته اند و حجم کمتري هم عشاير و کوچ نشين هستند ، در اين پروژه تحقيقي توجه بيشتري به کوچ نشينان و بررسي آنها گرديده و علت آن هم ماندن اين قسمت از ايل بر شيوه ي زندگي غالب جامعه ايلي در گذشته نه چندان دور مي باشد .(این قسمت بسته به شیوه ونوع زندگی جامعه مورد مطالعه بیان خواهدشد).

جمع آوري داده ها به شيوه ميداني و همينطور استفاده از منابع و مطالعات کتابخانه اي مي باشد . که در آن از روش هاي ذيل بهره گرفته مي شوند .

الف ) مصاحبه ( با معمرين و مطلعين ).

ب ) مشاهده مشارکتي ( فعال و غير فعال ) .

ج ) عکسبرداري وفیلمبرداری.

د ) بررسي اسناد و مدارک .

ر ) شجره نامه ها .

در مواردي که نياز به بررسي و تحقيق بيشتر احساس گردد پژوهشگر به بررسي و مطالعه نمونه هاي تصادفي ( بر اساس پراکندگي محل هاي اسکان موقت عشاير و همينطور پراکندگي و استقرار روستاهاي ايل ) خواهد پرداخت . ولي اين به معناي عدم توجه به مابقي پيکره جامعه مورد مطالعه نمي باشد .

مبانی نظری و ادبیات تحقیق:

درپژوهش مردم شناسی محقق باید بادرنظرگرفتن اهداف موضوع تحقیق تئوری یاتئوریهای موردپیشنهاد خودرابیان کندوتوضیح دهد که باکمک این مکاتب می خواهدبه چه اهدافی برسد.به عبارت دیگرپژوهشگر به کمک یاچارچوب مکتب یامکاتب مورداستفاده به بیان تحلیل وتفسیرپدیده های موردمطالعه می پردازد.

به عنوان مثال:اگربه نقش تعاونیهای سنتی درزندگی ایلی ودلایل تداوم آنهادرچارچوب نظریه کارکردگرایی(فونکسیونالیسم)بپردازیم,بایدگفت؛یکی ازدلایل ماندگاری وپویایی این تعاونیهادرمیان ایل.......کارکرد مفید آنهابرای رفع پاره ای ازنیازهای این جامعه است.

موانع ومحدودیت های تحقیق,زمان تحقیق,محیط تحقیق,ازدیگرمقدمات موضوع پژوهش هستندکه محقق بایدبه شرح آنها بپردازد.

روش تحقیق درمردم شناسی

مطالب مشابه :

دوشنبه سی ام اردی بهشت 92 - مطالب مهم درس روش تحقیق

خلاصه روش تحقیق نظری - استاد دکتر امانی

روش تحقیق دلفی

بازهم این کلاس های روش تحقیق من .....

روش تحقیق

تعریف تحقیق

ادامه(روشهای تحقیق)

تفاوت روش های تحقیق کمی و کیفی

خلاصه ای از روش تحقیق

نمونه کار درس روش تحقیق(طرح تحقیق)