خلاصه نهایی جزوه تفسیر موضوعی قرآن کریم

انواع تفسير:

1. تفسير ترتيبي‌ شامل: ترتيب نزول (تفسير الميزان) و چينش سوره ها

2. تفسير موضوعي

دلايل نياز به تفسير قرآن كريم ( عليرغم آيه 89 سوره نحل، تِبْياناً لِكُلِّ شَيءْ )

1. قرآن در برگيرنده مفاهيم كلي است، مانند اَقِمِ الصَّلوه،‌ براي فهم مفاهيم كلي نياز به تفسير داريم.

2. وجود مفاهيم دقيق و ظريف كه از فهم بشري به دور است.

اهميت و جايگاه قرآن كريم:

1. روايت از پيامبر:

1.1. القُرآنُ اَفْضَلُ كَلَّ شَيْئٍ دونَ ا... يعني قرآن برترين هر چيزي است غير از خدا.

1.2. فَمَنْ وَقَرَ الْقُرآنَ فَقَدْ وَقَرَ ا... يعني احترام به قرآن، احترام به خداست.

1.3. وَمَنْ لم يَوْقَرَ الْقُرآنَ فَقَدِ اسْتَخَفْ حُرْمَهَ ا... يعني احترام نگذاشتن به قرآن، كوچك شمردن خدا.

2. آيات قرآن:

2.1. آيه 45 سوره نساء: اين قوم من، قرآن را مهجور گذاشته اند.آیه 30 سوره فرقان

2.2. آيه 121 سوره بقره: مقصود از تلاوت قرآن

منظور از حق تلاوت قرآن در آيه 121 سوره بقره چيست؟

مقصود اول:

کسانی که به آنها کتاب دادیم، تلاوت می کنند آن را و حق تلاوت کتاب را بجا می آورند کسانیکه حق تلاوت کتاب را بجا می آورند به پیامبر ایمان می آورند. مانند يهود و نصاري كه با تلاوت كتاب خود به پيامبر اكرم (ص) ايمان مي آورند.

مقصود دوم:

در حدیثی از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام، حق تلاوت قرآن چیست؟ (خواندن قرآن، تفکرکردن و عمل کردن)

1. قرائت (خواندن) و يادگيري قرآن :

آیه 20 سوره مزمل (فأقروا ماتيسر من القرآن) آیه 4 سوزه مزمل

2. تفقه: (كلام، اعتقادات، فلسفه، احكام در قرآن ديده مي شود و فقط فقه نيست كه در قرآن باشد)

به دنبال آیاتی از قرآن برویم که مسائل فقهی در آن باشد، که کار فقیه است و از مردم عادی برنمی آید. مانند آیه 6 سوره مائده

3. عمل کردن: عملکردن به یافته هایی که در قرآن پیداشده است. (فقط صرف خواندن (قل) قرآن نباشيم و اهل عمل باشيم)

4. ذکر قصص و داستان های قرآنی بمنظور عبرت گرفتن: (توجه به نيات مثبت و منفي در قصه ها)

5. امید به وعده های الهی (بشارت و مژده) ــ آیه 72 سوره توبه

1. راه یابی به بهشت 2. دائمی بودن بهشت 3. رضوان (رضایت) الهی

(از بشارتهاي قرآني نبايد مأيوس شويم و نسبت به ان اميدوار باشيم)

آيه 16 سوره مائده: نسبت به وعده هاي قرآني ـ هدايت عملي و با انجام تكاليف و اعمال اين كار را انجام دهيم.

5 آيه اوليه سوره نبأ: معاد را تفسير مي كند.

اقيموالصلوه: اقامه: آماده شدن و برپاداشتن و وقت نماز، انجام مقدمات و فرضيات نماز (وضو و طهارت)

6. ترس از وعیدها (هشدارها و انذارها): فقط به قصد قربه الي ال... باشد. به خاطر شناخت و معرفت و به دنبال عشق به خود خدا به انجام عبادات برويم.

7. انجام مطلق اوامر خداوند (فقهي و ارشادي) (امر به معروف)

8. ترك نواهي (مقدس اردبيلي: هرچه خدا گفته: انجام نده، انجام نده) (نهي از منكر)

الف ـ كساني كه به واسطه قرآن هدايت مي شوند:

1. هدايت عام قرآن:

قرآن آمده كه مردم را هدايت و هيچ استثنايي ندارد. ( آيه 185 سوره بقره ـ هدي للناس) به عنوان مثال: عبرت از قصص موريس موكاي و غرق شدن فرعون مصر (آيه 13ـ سوره حجرات)

فلسفه خلقت،‌ شناخت خدا و ملاك برتري انسان ها تقواي آنهاست.

2. هدايت خاص (خواص يا متقين): (آيه 2 تا 5 ، سوره بقره)

متقين كساني هستند كه:

1 ـ ايمان به غيب (خداوند، وحي، روح، ملائكه، امام زمان و ... ) دارند،

2 ـ نماز به پا مي دارند (احياگر نمازهستند)

3 ـ اهل انفاق هستند ( از آنچه خداوند روزي شان كرده، هرچه داريد مال خودتان نيست به سائل، محروم، مسكين و مستمند كمك كنيد)

4 ـ ايمان به قرآن

5 ـ ايمان به آنچه بر پيامبران قبلي نازل شده

6 ـ به آخرت يقين دارند (آيه 155 سوره بقره)

3. هدايت عملي:

آيه 16 سوره مائده: خداوند هدايت مي كند با قرآن كساني كه تبعيت مي كنند رضايت خداوند را (به دنبال كسب رضايت خداوند هستند) از راههاي امن و سلامت و خارج مي كند خداوند آن را از ظلمات به سوي نور و هدايت مي كند آنها را به راه مستقيم.

آيه 1 سوره مؤمنون: كساني كه عمل مي كند، دنبال راه سعادت خدا مي باشند.

آيه 16 سوره اعراب: كساني كه ايمان بياورند، تقوا پيشه كنند، حتماً آشكار مي كنيم بركات از آسمان و زمين براي آنها.

ب ـ گروههايي كه بواسطه قرآن هدايت نمي شوند:

1. فاسقين:

1.1 عهدشكني: همان هايي كه پيمان خدا را پس از محكم كردنش مي شكنند، مانند: عهدشكني قوم بني اسرائيل كه بندگي خدا را بكنند و به پدر مادر نيكي كنند ( آيه 26 و 27 سوره بقره ). بندگي شيطان را نكنيد و خدا بپرستيد (آيه 60 سوره يس).

1.2 قطع ارتباط: مانند قطع رابطه با ارحام، دين، علما، خداوند، پيامبران، قرآن، همسايه، ائمه و استاد معنوي (پدر و مادر معنوي)

1.3 فساد در زمين: انواع فساد معنوي، اقتصادي و ... گناه علني، تهمت، افتراء، غيبت و ... .

2. كافر: (آيه 3 و 18 سوره ابراهيم)

2.1 دنيادوست هستند و دل بسته دنيا هستند. (زندگي دنيارا ترجيح مي دهند به زندگي اخروي)

2.2 بازدارنده از راه الهي و مانع از كارهاي خير مي شوند، مثل كسي كه مانع خواندن نماز، توسط شخص ديگري مي شود.

2.3 فرقه انحرافي: مثل من يه راه بهتر سراغ دارم مانند: عرفان حلقه با ابزارهاي ثروت و ماديات و شهوت و آنان در گمراهي دور هستند.

آيات محكم و متشابه: (آيه 7 سوره آل عمران)

آيات محكم:منظور از اين آيات، آياتي است كه معناي آن به خوبي روشن است و در آن دو احتمال وجود دارد:

1. انسان به محض شنيدن آن، معناي آن را مي فهمد، مانند: ان ا... علي كل شيئ قدير (خداوند بر هر چيزي تواناست).

2. اين گروه از آيات، جزء اصول و پايه هاي اصلي قرآن است و به كمك اين آيات،‌آيات ديگري را كه فهم آن مشكل است، فهميده مي شود (نكته اي را كه يك آيه مي خواهد بگويد را سريعاً براي ما آشكار است)

آيات متشابه:منظور آياتي هستند كه فهم آنها در نگاه اول مشكل مي نمايد و با كمك آيات ديگر (آيات محكم) بايد به مفهوم آنها راه يافت:

1. دقت و تعمق در آيات ديگر (محكم) راه را براي فهم مطالب اين آيات هموار مي سازد.

2. ارجاع آيات متشابه به آيات محكم كه فهم آيات متشابه در وهله اول مشكل است و بايد درباره آنها انديشيد مثل: الرحمن علي العرش استوي (خداوند جسم است) يا باتوجه به آيات محكمي مانند: ليس كمثله شيئ (همانند خدا چيزي وجود ندارد و جسميت ندارد) بلكه منظور تسلط و گستردگي بر جهان هستي مي باشد و قدرت خداوند را مي رساند.

راز جاودانگي قرآن و اسلام:

يكي از راه هاي جاودانگي قرآن وجود همين آيات متشابه است.

(آيه 33 سوره الرحمن) اسلام دين جاودانه بشر تا روز قيامت است، سطح فكر بشر در طول تاريخ متفاوت است، مثل سطح فكر بشر در دوران زمان پيامبر (ص) كه فقط ستارگان را مي ديدند يا نفوذ در دل زمين كه به آب يا سنگ معدني برسند،‌ ولي سطح فكر بشر امروزي كه فكرش الآن پرواز به سوي آسمان ها و قدرت نفوذ به يك نيروي مافوق بشري خداوند آن را عطاء كرده است.

خصوصيت خاص بندگان خدا: (عبادالرحمن)

1. برروي زمين با آرامش و فروتني راه مي روند (منش آرامي دارند)

2. رفتار بنده خاص خدا،‌ امنيت آور است.

3. شب زنده داري براي خداوند هم سجود و هم قيام شان. (اختصاص بخشي از شب براي خداوند)

4. دعايشان دوركردن عذاب جهنم است. (دعا براي دورشدن عذاب)

5. زماني انفاق مي كند نه تنگ مي گيرد و نه اسراف مي كند،‌بلكه اعتدال را رعايت مي كند.

6. اهل دوگانه پرستي نيستند. (مشرك‌، نه خفي و نه ظاهري)

7. شهادت باطل مي دهند.

8. بزرگوارانه از امور لغو بيهوده پرهيز مي كنند (امر به معروف و منهي از منكر)

9. دعا مي كنند، خداوند اگر زن و فرزندي مي خواهد بدهد، بهترين آن را بدهد. (دعا مي كنند)

سوره حمد:

كاملترين سوره اي كه بر پيامبر نازل شد،‌ چون در نماز آن نيز تكرار مي شود و قبولي نماز منوط به قرائت سوره حمد مي باشد.

1 ـ اولين سوره اي است كه به صورت كامل به پيامبر نازل شده است.

2 ـ تنها سوره اي است بسم ا... الرحمن الرحيم در آن يك آيه مستقل است.

3 ـ تنها سوره اي است كه خواندن آن در نماز واجب است.

4 ـ نام ديگر آن نيز شفا مي باشد. روايت است اگر 7 تا 70 بار بر مرده بخوانيم، آن مرده زنده مي شود.

تقسيم بندي سوره حمد:

1. مباحث توحيدي و خداشناسي

2. اختصاص بخش به خواسته هاي انسان (سعادت و نه شقاوت)دارد:

2.1 مسير ولايت: هدايت در راه استوار و پايدار.

2.2 نعمت ولايت: راه كساني (معصومين/حركت برمدار قرآن) كه به آنان نعمت دادي.

2.3 مورد خشم خداوند قرار نگيريم.

2.4 گمراهان

اسامي سوره حمد:

1. فاتحه الكتاب: شروع كتاب (قرآن) با اين سوره است.

2. ام الكتاب: چون اساس و مقدمه كتاب (قرآن) است،‌ تمام كتاب در اين سوره جمع شده است‌، بخشي از سوره حمد به مسائل خداشناسي بر مي گردد و نيمي از سوره هاي قرآن نيز در مورد خداشناسي است و بخشي از سوره حمد در مورد خدا و هدايت و ... است.

3. سوره حمد را سوره 7 آيه نيز مي گويند.

دلايل چهارگانه اختصاص سوره حمد به خداوند:

1. چون خداوند (رب العالمين) پرورش دهنده عالميان است. (عالميان: هرانچه انسان به آن شناخت پيدا مي كند) زيرا خداوند،‌ پروردگارهر آن چيزي است كه نسبت به آن علم بوجود مي آيد، علم هم به معناي هر چيزي كه مي تواند موجب خداشناسي شود.

2. چون خداوند بخشنده و رحمان است.

3. چون خداوند رحيم و در بالا است، وقتي رحمت واسعه خداوند را در آن دنيا مي بينيم،‌ نشانه رحيم بودن خالق است.

4. چون خداوند مالك و صحاب روز جزاست.

حرمت (حرام بودن) شراب:

1. آيه 67 سوره نحل: شراب اثم (گناه) است.

و از ميوه هاي نخل ها و انگورها، ‌شرابي مستي آور و رزقي نيكو بدست مي آوريد و براي خردمندان در اين عبرتي است.

سكراً از مسكر به معناي مست كننده گرفته شده است، غوره انگور قبل از اينكه3/2 آن بجوشد، شراب مي شود و وقتي كه 3/2 آن جوشيد،‌شيره مي شود. شراب را اگر به هم بزنيد، ‌سركه مي شود و حالت آن عوض مي شود و قابل استفاده و حلال مي باشد.

2. آيه 43 سوره نساء: طبق آيه منفعت شراب، منفعت مادي است. در اين آيه بيان شده كه درحال مستي هرگز به نماز نايستيد، در احكام آمده كه كسي كه مست نبايد نماز بخواند، اما وقتي كه از حالت مستي خارج شد، بايد نمازش را بخواند ولي اين نماز تا 40 روز هيچ ارزشي ندارد، اما بايد خوانده شود تا باعث توجه فرد شود و از خواب غفلت بيدارشود.

در دو حالت نماز قبول نمي شود: يكي در حالت مستي و ديگري در حالت خواب آلودگي.

امام موسي كاظم (ع) مي فرمايند: دليل حرمت شراب به خاطر اثمش نيست بلكه به خاطر خاصيت و پيامدهايي كه بعداً در پي دارد مي باشد و باعث از خود بي خود شدن فرد مي باشد.

پيامبر اكرم (ص): كسي كه شراب بنوشد، تا 40 شب نمازي از او پذيرفته نشود و اگر دوباره نوشيد از روزي كه نوشيده تا 40 شب ديگر نمازش مقبول نشود، اگر در خلال آن 40 روز بميرد و توبه نكرده باشد، خداوند در روز رستاخيز او را از زردابه دوزخيان بنوشاند.

3. آيه 219 سوره بقره: شراب (خمر) اثم است.

تو را از شراب و قمار مي پرسند، بگو: در آن دو گناهي بزرگ است وسودهايي است براي مردم و گناهشان از سودشان بيشتر است.

شراب اثم است: منفعتي كه در شراب و قمار وجود دارد، فقط مادي است و منفعت مادي ندارد.

4. آيه 33 سوره اعراف:اثم حرام است. در نتيجه اين آيات شراب حرام است.

5. آيات 90 ـ 91 سوره مائده: اي اهل ايمان شراب و قمار و بت پرستي و ... همه اينها پليد و از اعمال شيطان است از آن دوري كنيد تا رستگار شويد.

پيامدهاي شراب:

1. رعشه به اندام مي اندازد.

2. فساد را به دنبال دارد.

3. عقل زائل مي كند.

آيات 30 و 31 سوره نور

1. احكام اشتراكي بين مرد و زن در مسأله حجاب چيست؟

1.1 مرد و زن در نگاه خود به نامحرم كنترل داشته باشند.

1.2 مرد و زن عفت و پاكدامني داشته باشند.

2. محارم زنان چه كساني هستند و مراد از زنان مؤمنه چيست؟

1. همسر

2. پدر

3. پدر شوهر

4. پسران

5. پسران شوهر

6. برادران

7. پسران خواهر و برادر

8. زنان همجنس خودشان () مؤمنه

9. برده ها

10. مردان عقب افتاده تابع خانواده آنها كه نياز شهواني ندارند.

11. كودكاني كه نيروي آميزش ندارند.

زنان مؤمنه: زناني هستند معتقد و مؤمن كه مورد اعتماد و امين ساير زنان و محرم ايشان مي باشند.

خلاصه نهایی جزوه تفسیر موضوعی قرآن کریم

مطالب مشابه :

کتاب : تفسیر موضوعی قرآن ، جمعی از نویسندگان ، دفتر نشر معارف

کتاب تفسیر موضوعی قرآن کریم جمعی از نویسندگان

دانلود رایگان نسخه ی موبایل تفسیر موضوعی قرآن کریم ( بهجت پور ، اصفهانی ، کلانتری ، نصیری )

متون اسلامی ( تفسیر موضوعی قرآن کریم )

خلاصه نهایی جزوه تفسیر موضوعی قرآن کریم

بخش دوم- فصل هفتم: ازدواج

خلاصه فصل اول تفسیر موضوعی قرآن

سئوالات تفسیر موضوعی قرآن