تاریخچه علم حسابداری در ایران و جهان

حسابداری فن ثبت، طبقه‌بندی و تلخیص فعالیتهای مالی یک موسسه در قالب اعداد قابل سنجش به پول و تجزیه و تحلیل نتایج حاصله از بررسی این اعداد است.[۱] این عملیات معمولاً به وسیله یک حسابدار انجام می‌شود.

تاریخچه

حسابداری در دانشگاهی با بیش از پانصد سال سابقه و با نام لوکا پاچیولی (۱۴۹۵ میلادی) آغاز شده‌است. لوکا پاچیولی تحصیلات خود را در وِنیس و رُم گذراند و در دهه ۱۴۷۰ راهب صومعه‌ای شد که از فرقه فرانسیس بود. تا سال ۱۴۹۷ معلم خصوصی پروازی ریاضیات بود، که در آن سال دعوت نامه‌ای از لودُویکو اِسفُرتسا دریافت نمود تا در میلان مشغول به کار شود. او در آنجا با لئوناردو داوینچی کار و زندگی می‌کرد و به او ریاضیات یاد می‌داد. در ۱۴۹۹، پاسیولی و لئوناردو مجبور شدند تا از میلان فرار کنند که لوئی دوازدهم از فرانسه شهر را به تصرّف خود در آورده و حامیان آنها را از آنجا بیرون کرد. بعد از آن، پاسیولی و لئوناردو خیلی اوقات با همدیگر سفر می‌کردند. به محض برگشت به میهن، پاسیولی به علت سالخوردگی در سال ۱۵۱۷ فوت کرد.

پاسیولی چندین کتاب در زمینه ریاضیات منتشر کرد که شامل اثر زیر می‌باشد:

Summa de arithmetica, geometrica, proportioni et proportionalita Venice ۱۴۹۴

تلفیق دانش ریاضی زمان خود، همچنین جالب توجه می‌باشد که شامل اولین شرح منتشر شده درباره روش نگهداری از حسابها و دفاتر می‌باشد که تجّار وِنیزی در طول رنسانس ایتالیا بکار می‌بردند، که به سیستم حسابداری دفترداری دو طرفه معروف بود. اگرچه پاسیولی این سیستم را تدوین کرد نه اینکه آنرا اختراع کرده باشد، ولی به‌عنوان «پدر علم حسابداری» مورد توجه واقع شد. سیستمی که او منتشر کرد شامل اغلب چرخه‌های حسابداری بود که ما امروز آنها را می‌شناسیم. او استفاده از دفاتر روزنامه و دفتر کل را شرح داد، و تذکر داد که یک فرد نباید به رختخواب برود مگر اینکه بدهی با بستانکاری برابر باشد! دفتر کل او حسابهایی برای موجودی (که شامل وجوه دریافتی و موجودی کالا بود)، تعهّد بانکی، سرمایه، درآمد، و مخارج داشت- انواع حساب که در بیلان کار و صورتحساب درآمد یک سازمان بترتیب گزارش می‌شود. او ثبت نهایی آخر سال را نشان داد و پیشنهاد کرد که یک تراز آزمایشی برای تأیید دفتر کل متعادل بکار گرفته شود. همچنین، رساله او دامنه وسیعی از موضوعات مرتبط را، از اخلاقیات حسابداری گرفته تا حسابداری هزینه، شامل می‌شود.

از مهم‌ترین تغییرات حسابداری در طول پانصد سال گذشته تغییر ماهیت نظری آن است. حسابداری دانشگاهی در چهارصد سال اول عمر خود عمدتاً رویکردی تکنیکی و فنی داشته‌است. در اوایل سده بیستم اولین مباحث نظری در حوزه حسابداری مطرح و وجه علمی بودن آن به مذاق بحث گذاشته می‌شود. در طول دهه‌های آغازین سده بیستم مباحث نظری و فلسفی جدی در خصوص تعلق حسابداری به یکی از حوزه‌های معرفت بشری رواج داشته‌است. این مجادلات در طرح تخصیص حسابداری به یکی از حوزه‌های علم یا فن یا هنر به اوج خود می‌رسد. در اواسط سده بیستم و با احاطه مکتب مثبت‌گرایی (پازیتیویسم) بر فضای دانشگاهی جهان، نظریه‌های حسابداری مثبت‌گرایانه به ظهور می‌رسد. ضعفهای بنیادین نظریه‌های مثبت‌گرایانه در ظرف کمتر از ربع قرن آشکار می‌شود و حسابداری به تبع سایر محافل علمی وارد دنیای جدید جُستارهای فلسفی و نظری می‌شود. طرح حسابداری انتقادی یا امثال آن نشانه این تحول نظری در حسابداری است
تعریف

حسابداری عبارتست از مجموعه‌ای از اجزای به‌هم‌پیوسته در داخل یک سازمان یا موسسه که به جمع آوری، تجزیه و تحلیل، ثبت، طبقه‌بندی، تلخیص رویدادهای مالی می‌نماید و اطلاعات را در قالب گزارشاتی در اختیار استفاده‌کننده‌گان درون سازمانی و برون سازمانی قرار می‌دهد.
مراحل

به طوری که از تعریف فن حسابداری بر می‌آید این فن دارای ۴ مرحله می‌باشد:

   1. ثبت فعالیتهای مالی
   2. طبقه بندی اقلام ثبت شده
   3. تلخیص اقلام
   4. تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده

مفاهیم اصلی حسابداری

مفاهیمی مثل بدهکار، بستانکار، تجزیه و تحلیل رویدادهای مالی، دفتر کل، معین، تفضیلی و دفتر روزنامه از مفاهی بسیار پایه ای حسابداری است.
حسابداری در ایران

    در متن این بخش از هیچ منبع و مأخذی نام برده نشده‌است.
شما می‌توانید با افزودن منابع برطبق اصول اثبات‌پذیری و شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌پدیا کمک کنید.
مطالب بی‌منبع احتمالاً در آینده حذف خواهند‌ شد.

حسابداری در ایران در حوزهٔ نظری تحت تأثیر جریانات پازیتیویسم رشد کمّی زیادی کرده‌است و پایه گذاری تحصیلات تکمیلی با این نگاه به حسابداری صورت گرفته و توسعه یافته‌است. با این وصف تعریفی از حسابداری در ایران غالب است که مضمون و محتوای آن صرف نظر از چینش یا تفاوت ظاهری الفاظ آن برای همه دانش آموختگان حسابداری ایران شناخته شده‌است. بر اساس این تعریف: حسابداری عبارت است از فرآیند شناسایی، جمع آوری، ثبت، طبقه بندی، تلخیص، گزارشگری، و تحلیل رویدادهای مالی یک شخصیت اقتصادی در یک دوره مالی معین بر اساس واحد پول ملی. این تعریف ترجمهٔ کاملی است از تعاریف مختلفی که از حسابداری در عصر پازیتیویسم یعنی دهه‌های ۴۰ الی ۶۰ سده پیشین در دنیا رواج داشته‌است.

سید حسن سجادی نژاد و همچنین اسماعیل عرفانی و دکتر عزیز نبوی از بنیانگذاران حرفه حسابداری در ایران به شمار می‌روند که با تأسیس مدرسه عالی حسابداری شرکت ملی نفت و موسسه عالی حسابداری توانستند بیش از ۶۰۰۰ دانش آموخته رشته‌های حسابداری و حسابداری دولتی و حسابرسی پرورش دهند.

نرم‌افزارهای حسابداری

استفاده از سیستم‌های نرم‌افزاری برای سرعت بخشیدن و بالا بردن سرعت مراحل حسابداری از سالهای اولیه پدید آمدن کامپیوتر و نرم‌افزار شروع شد. اولین سیستم نرم‌افزاری حسابداری ایران پیش از انقلاب توسط یک دانشگاه آمریکایی برای پالایشگاه آبادان طراحی شد که به مدت حدود ۱۰ سال از آن استفاده می‌شد. هرچند کار با سیستم‌های اولیه پانچ کارت بسیار سخت بود ولی حدود ۵۰ پانچیست از عهده این وظیفه بر می‌آمدند.[۲] امروزه با ورود سیستمهای حسابداری پیشرفته بر روی کامپیوترهای شخصی، و نیز سیستمهای یکپارچه مالی، اداری، اتوماسیون و حسابداری، استفاده از نرم‌افزار برای حسابداری به بدیهی‌ترین بخش آن برای هر سازمان تبدیل شده‌است. نرم‌افزارهای مختلف در این رابطه وجود دارد که به عنوان نمونه می‌توان به آفیس اکانتینگ محصول شرکت ماکروسافت اشاره کرد. بسیاری از نرم‌افزارهای بزرگ مالی و اداری جهان برای بالا بردن کارایی و کارکرد سیستم خود از آخرین تکنیک‌های نرم‌افزاری مانند پردازش موازی و جدیدا پردازش ابری استفاده می‌کنند. از نرم افزارهای مالی و حسابداری که توسط شرکتهای ایرانی تولید شده اند می توان نرم افزارهای حسابداری تدبیر، همکاران سیستم، رایورز، فراگستر، فراپیام و همچنین نرم افزارهایی مثل نرم افزار حسابداری پاتریس، کاکتوس، برلیان، رافع، هلو، سکه، چرتکه و ... را نام برد. هر یک ا ز این نرم افزارها با تلاشهای تیم های خبره برنامه نویس و مشاوران حسابداری در شرکتهای نرم افزاری مختلف تولید شده است. به تفاوت آنها از چند قسمت باید توجه داشت، حالت اول، در به کار گیری نوع زبان برنامه نویسی مثل وی بی، سی شارپ، ویژوال سی، دلفی، وبی دات نت و... و نوع بانک اطلاعاتی مثل اوراکل، sql یا اکسس می باشد. ولی تفاوت اصلی این نرم افزارها بر اساس نوع دقت و توجهی است که در سازماندهی کردن مفاهیم حسابداری در قالب روابط مالی یک سازمان شده است. به طوریکه تعدادی از آنها فقط نرم افزارهای مدیریت فروشگاهی یا اصطلاحا نرم افزار حساب کتاب هستند و در حقیقت بر مبنای مفاهیم اصلی حسابداری بنا نشده اند. ولی تعدادی از آنها کاملا به جزئیات حسابداری توجه داشته اند. و هر رویداد مالی در سازمان به گونه ای ثبت می گردد که اصول حسابداری در آن رعایت شده است. بدیهی است کاربران چنین نرم افزارهایی نیاز است با حسابداری آشنایی خوبی داشته باشند در غیر این صورت نمی توانند از امکاناتی که تولید کنندگان نرم افزار طراحی کرده اند بهره خوبی ببرند.
نرم افزارهای آموزش حسابداری

امروزه همه افراد و صاحبان مشاغل، نظیر مدیران و کارکنان باید برای هدایت بهتر سازمان خود و نیز افزایش بهره وری نیاز به یادگیری حسابداری دارند. اما دنیای امروزه ، دنیای فراوانی اطلاعات است و بهترین راه برای سازمان ها این است که دانش های مورد نیاز کارکنان خود را با بهترین شیوه که بسیار موثر نیز هست با درنظر گرفتن هزینه ها به آنها ارائه نماید. استفاده از نرم افزارها و مدیا های آموزشی بهترین راه است. به خصوص نرم افزارهایی که به روش مالتی مدیا طراحی شده باشند. تعداد شرکتهایی که در ایران اقدام به تهیه چنین محصولات آموزشی در زمینه مفاهیم مالی و اداری کرده اند تقریبا نادر است. به طوریکه در بعضی زمینه ها هیچ نمونه ایرانی وجود ندارد. تنها در زمینه آموزش مفاهیم حسابداری در سطح مقدماتی و متوسط چند شرکت اقدام به ارائه محصولات خوبی نموده اند. و سعی کردند به صورت صوتی و تصویری حسابداری را آموزش دهند. از نرم افزار آموزش حسابداری می توان به آموزش حسابداری مانا(شزکت مانا سافت)، جامع ترین آموزش حسابداری (شرکت برنامه سازان شریف)و خودآموز حسابداری نیاز (شرکت بیلان برتر)را نام برد.این محصولات همگی به صورت مالتی مدیاو همراه با صدای یک گوینده ارائه شده اند. و سعی کرده اند مفاهیم اولیه و پایه را آموزش دهند. آموزش حسابداری شریف، سعی کرده بسیار متفاوت عمل کند به طوریکه علاوه بر مالتی مدیا بودن ، نرم افزارهای آموزشی خود را با شیوه اینتر اکتیو ارائه کند. تا تعامل کاربر با نرم افزار بیشتر و در نتیجه تاثیر یادگیری افزایش می یابد.

تاریخچه علم حسابداری در ایران و جهان

مطالب مشابه :

آموزش حسابداری پاتریس

نرم افزار حسابداری پاتریس

آموزش نرم افزار حسابداری پاتریس

نرم افزار حسابداری پاتریس

دانلود نرم افزار حسابداري

حسابداری پاتریس نسخه اصلاح شده

نرم افزار حسابداری

تاریخچه علم حسابداری در ایران و جهان