علل افت تحصيلي دانش آموزان

قسمت اعظم این وظیفه، در ابتدا توسط خانواده انجام می‌شد. همزمان با گسترش جوامع و تقسیم کار اجتماعی و اقتصادی، وظیفة تعلیم و تربیت به نهاد آموزش و پرورش محول گردید. این نهاد به‌طور رسمی عهده‌دار این امر گشت تا بر اساس اصول و اهداف مورد قبول جامعه، توانایی‌ها و استعدادهای کودکان و نوجوانان را شناسایی نماید و به‌منظور اجتماعی‌شدن و به‌عهده‌گرفتن مسئولیت‌های آتی تعالیم و آموزش‌هاي لازم را به آنان بیاموزد.

اما نظام آموزشی نیز مانند هر نهاد دیگری مي‌تواند به علت كمبودها و كاستي‌ها و يا عوامل ديگر دچار سو‌ء كاركرد شود، به‌طوري‌كه نتواند بخشي از اهداف خود را به‌ درستي به انجام رساند و سرمايه و مواد اوليه‌اي را كه در اختيار آن قرار داده شده، تلف نمايد و نتيجة مطلوب و مورد انتظار را به‌ بار نياورد. دراين‌صورت است كه مي‌توانيم اصطلاح افت تحصيلي را به‌كار ببريم. هم‌اكنون افت تحصيلي در آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و مراكز آموزشي به‌صورت كمي و كيفي وجود دارد. صورت كيفي افت تحصيلي به يادگيري ناقص و ضعف علمي و بينشي دانش‌آموزان و دانش‌آموختگان نظام آموزشي اشاره دارد كه شخص قادر نيست انتظارات جامعه و سازمان‌هاي اجتماعي را از خود به‌عنوان يك فرد تحصيل‌كرده برآورده سازد. افت تحصيلي، هميشه نگران‌کننده بوده و موجب اضطراب و استرس شده است، علاوه‌براين‌که موجب ضرر اقتصادي خانواده‌ها مي‌شود، گاه مخاطراتي چون سرخوردگي در تحصيل و افسردگي را به همراه دارد که عواقب آنها ممکن است جبران‌ناپذير باشد. صورت كمّي افت تحصيلي به‌صورت‌هاي اخراج، ترك تحصيلي و انصراف و مشروطي جلوه‌گر مي‌شود كه اين امر آثار و پيامدهاي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي براي فرد و نظام آموزشي و جامعه دارد. به‌راستي چه عواملي در افت تحصيلي دخيل هستند؟ معلم، دانش‌آموز، اقتصاد نامطلوب خانواده‌ها، نظام آموزشي و یا ...؟

بررسي علل افت تحصيلي و ارائة راهکارهايي با هدف جلوگيري از اين آفت و نيز مبارزه با آن و ريشه‌کن نمودنش از امور مهمي است که توجه مسؤلان، مربيان و اوليا را مي‌طلبد.

علل گوناگونی، زمینه‌ساز افت تحصیلی و احیاناً توقف در یک پایة تحصیلی می‌شوند. در کل نمی‌توان علل ثابتی را عامل موفقیت یا شکست تلقی کرد. اغلب محققان و صاحب‌نظران عوامل شکست تحصیلی را در دو طبقه درون‌سازمانی و برون‌سازمانی قرار می‌دهند. از عوامل بیرونی می‌توان به نابرابری امکانات آموزشی در شهر و روستا، محرومیت برخی از گروه‌ها مثل غیربومیان، مهاجرین، دختران و محدودیت‌های مالی کشورها، عوامل شخصی مانند هوش و استعداد، امور عاطفی و نتایج تحصیلی اشاره نمود. و از عوامل درونی نظام آموزش و پرورش، کیفیت معلمان، برنامه‌های آموزشی، محتوای کتب درسی، تقویم و ساعت آموزشی را می‌توان نام برد.

در یک تقسیم‌بندی مشابه نیز می‌توان عوامل زیر را در افت تحصیلی دخیل دانست: ۱. علل داخلی که متوجه نظام آموزشی و مدرسه مي‌باشد. 2. علل خارجی که خود به دو دسته تقسیم می‌شوند: الف) علل اجتماعی و خانوادگی، ب) علل فردی.

این دسته‌بندی دارای مرز مشخصی نیست و اين علل می‌توانند در یکدیگر تداخل داشته باشند؛ چراکه نظام آموزشی نمی‌تواند از جامعه جدا باشد و خود متأثر از آن است. همچنین عوامل فردی بی‌تأثیر از اجتماع و خانواده نيست. در اين نوشتار به بررسي برخی علل خارجي افت تحصيلي پرداخته شده و ساير جوانب مسئله به مجال ديگر واگذار شده است.

علل خانوادگي

هر انسانی قسمت اعظم زندگی خود را در خانواده سپری می‌کند. خانواده به اولین گروه خویشاوندی یک کودک اطلاق می‌شود و نخستین پیوند میان کودک و محیط اطراف است. کودک در آنجا پندارهای اولیه دربارة جهان خارج را فرا می‌گیرد. از لحاظ جسمی و ذهنی رشد و پرورش پیدا می‌کند. سخن گفتن و هنجارهای اساسی رفتار را یاد می‌گیرد و سرانجام نگرش‌ها، اخلاق و روحیاتش در خانواده شکل می‌گیرد و به عبارت دیگر اجتماعی می‌شود.

والدين نيز در افت تحصيلي خيلي نقش دارند. يک حرف مي‌تواند سرنوشت دانش‌آموزي را عوض کند و سبب دلسردي او از ادامة جدي تحصيل شود. بايد مراقب اظهاراتي که در حضور دانش‌آموزان در خصوص آينده و فارغ‌التحصيل شدن گفته‌ مي‌شود بود. بعضي از والدين ناخواسته اين طرز فکر را در ذهن فرزندان خود به‌وجود مي‌آورند که درس خواندن به بيراهه رفتن است. به‌خاطر داشته باشيد از آنجا که فرزندان شما در سن کم‌تجربگي هستند و از اظهارات اطرافيان نزديک خود الگوبرداري مي‌کنند نبايد در حضور آنها چيزهايي را بيان کرد که تأثيرات منفي بر آنها داشته باشد.

در خانواده مسائلي مانند طلاق، اختلافات خانوادگي، سطح سواد، سطح درآمد، بي‌سرپرستي بعضي از خانواده‌ها، عدم اميدواري دانش‌آموزان به آيندة تحصيلي خود، بي‌توجهي و عدم آگاهي والدين نسبت به مسائل تربيتي فرزندان، کمبود فضاي مطالعه در خانواده به دليل افزايش جمعيت و درآمد کم خانوار، پايين بودن سطح فرهنگي خانواده، عدم تغذيه مناسب، مشکلات مادي خانواده و بها ندادن به تحصيل، اعتياد سرپرست خانواده، مشکلاتي چون اختلافات خانوادگي همه و همه در افت تحصيلي مؤثرند.

شما چگونه از دانش‌آموزي که در سرماي زمستان به کلاس مي‌آيد و از لابه‌لاي جوراب پاره‌پاره‌اش و دمپايی‌ بي‌پاشنه‌اش سوز سرما مغز استخوانش را مي‌سوزاند، انتظار درس فهميدن داريد! محروميت اقتصادي يکي از عواملي است که منجر به افت تحصيلي مي‌شود. فقر و نداری به شکل‌های گوناگون موانعی را در جهت پیشرفت تحصیلی به‌وجود می‌آورد از قبیل نامناسب بودن مکان زندگی از جهت آب سالم، نور و فضای اتاق، رفت‌وآمد و شلوغی و سروصدا، آلودگی هوا، نبودن مکان برای کارهای شخصی، نامناسب بودن امکانات بهداشتی و تغذیه و در نتیجه ابتلا به انواع بیماری‌ها و سوء تغذیه و کمبود خواب، و کارکردن در خارج از منزل که مانع رفتن آنها به مدرسه یا باعث حضور نامرتب آنان در کلاس می‌شود.

وضعیت اجتماعی و فرهنگی خانواده نيز چنين است و در نظام ارزش‌ها به‌ویژه در روش تربیت فرزندان تأثیر می‌گذارد. در بعضی از خانواده‌ها پیشرفت کودکان در امر تحصیل به‌عنوان یکی از ارزش‌های مهم تلقی می‌شود. این‌گونه خانواده‌ها برای پیشرفت فرزندان خود اهمیت زیادی قائل هستند. آنان اغلب با مدرسه و معلم و فرزندان خود در ارتباط هستند. ولی اعضای طبقة کارگر ارزش پائین‌تری برای آموزش و پرورش قائل هستند. همچنین آنها تأکید کمتری بر آموزش رسمی دارند و آن را وسیله‌ای برای پیشرفت شخصی قلمداد نمی‌کنند.

همچنين رفتار والدین با یکدیگر و تعامل آنها با کودک و به‌طور کلی جو عاطفی خانواده به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل مؤثر در رفتار و سازگاری کودک به‌شمار می‌آيد. پذیرش یا طرد کودک از جانب والدین و رابطة فرزندان با یکدیگر، بهداشت روانی کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در خانواده‌هایی که جو عاطفی سالم در آنها وجود دارد و روابط عاطفی والدین با بچه‌ها و همچنین روابط اجتماعی مناسبی بین افراد خانواده برقرار است، کودک احساس امنیت می‌کند. چنین کودکی از سلامتی روانی و پختگی عاطفی و رشد اجتماعی بهتری برخوردار است که طبعاً در سازگاری او با مدرسه و یادگیری و پیشرفت تحصیلی وی تأثیر سرنوشت سازی دارد.

علل اجتماعي

از عوامل مربوط به اجتماع می‌توان به امور زیر اشاره نمود:

1. دوستان ناباب؛ يکي از عوامل ديگري که سبب افت تحصيلي شديد دانش‌آموزان مي‌شود، معاشرت با افراد ناباب است. فراموش نکنيد که دوستان در سرنوشت فرزندان شما نقش خيلي مؤثري دارند. بکوشيد به‌طور غيرمستقيم کنترلي روي دوستان فرزندان خود داشته باشيد و مراقب ارتباط‌هايي که آنها با ديگران در خارج از محيط خانواده برقرار مي‌کنند باشيد. در مدرسه دانش‌آموزان زيادي با افکار و شخصيت‌هاي متفاوت وجود دارند که همگي آنها مي‌توانند تأثيرات مثبت و گاه نامطلوبي روي فرزند شما داشته باشند. طبيعتاً شما هميشه نمي‌توانيد همراه فرزند خود باشيد، ولي مي‌توانيد به او بياموزيد هر کسي را به دوستي قبول نکند. بکوشيد علاوه‌بر داشتن شناختي از دوستان نزديک فرزندان خود شناختي نيز از خانوادة آنها داشته باشيد.

2. استفادة نادرست از باشگاه‌هاي ورزشي، بدن سازي، و نيز استفادة نادرست از اینترنت، کافي‌نت‌ها و گيم‌نت‌ها و گذراندن وقت زياد در خيابان‌ها و خارج از منزل.

هرچند استفاده از رسانه‌ها ممکن است برخی از مزایا مانند افزايش رفتارهای مثبت اجتماعی(همکاری و مشارکت در امور و آموختن روش‌های انجام امور) را به همراه داشته باشد، اما پژوهش‌ها تأثير آن را بر موارد زير نيز نشان می‌دهند: بروز خشونت و رفتارهای پرخاشگرانه، يادگيری امور جنسی، کاهش پيشرفت تحصيلی، خودپنداری منفی و ...

3. عدم وجود فضاي آموزشي مناسب.

4. مهاجرت و انتقال.

علل فردی مربوط به خود دانش‌آموز

بسیاری از مسائل مربوط به یادگیری و نابه‌هنجاری‌های دانش‌آموزان از علت‌های پنهانی که در تفاوت‌های فردی نهفته است، ناشی می‌شود. شناخت تفاوت‌ها موجب بهبود کیفیت آموزش و پرورش و کاهش افت تحصیلی می‌شود. مهمترین عوامل فردی که در مردودی و افت تحصیلی نقش دارند عبارتند از:

۱. هوش؛ بدون شک یکی از عومل مهم افت تحصیلی کمبود هوش و توانایی ذهنی است. هوش هر فرد را می‌توان به دو نوع هوش عمومی و اختصاصی تقسیم کرد. هوش عمومی نوعی توانایی است که در اغلب فعالیت‌های انسان خود را نشان می‌دهد. هوش اختصاصی استعداد و توانایی خاصی است که فرد در یک یا چند زمینة خاص دارد. اگر به نمرات دروس مختلف یک دانش‌آموز بنگریم می‌بینیم که نوعی رابطه بین آنها وجود دارد که حاکی از هوش عمومی است یعنی این‌طور نیست که آن دانش‌آموز در یک درس بسیار قوی و در درس دیگر بسیار ضعیف باشد. از طرف دیگر ممکن است کمی تفاوت دیده شود، مثلاً در درس علوم بهتر از تاریخ باشد که این نشان‌دهنده هوش اختصاصی است. افراد از نظر میزان برخورداری از هوش عمومی با یکدیگر تفاوت‌های بسیاری دارند که باید به آنها توجه شود. کودکان و نوجوانان از نظر ظرفیت هوش با هم متفاوت هستند؛ زیرا بهرة هوشی افراد نتیجة تعامل بین وراثت و محیط است. بنابراین کودکان با ظرفیت متفاوت به دنیا آمده و در شرایط محیطی مختلف بهرة هوشی خود را می‌یابند. بدیهی است درصد قابل توجهی از دانش‌آموزان که از نظر هوشی پايین‌تر از میانگین هستند، در گروه دانش‌آموزان مرزی قرار دارند و احتمال این‌که این دانش‌آموزان شکست تحصیلی را بیشتر تجربه کنند زیاد است. این دانش‌آموزان اغلب در مدارس عادی حضور دارند و نیازمند توجه خاص معلمان و مشاوران مجرب هستند. برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که انگیزة تلاش در این‌گونه دانش‌آموزان به دلیل عدم درک فهم مطالب درسی، اندک است.

۲. انگیزش؛ انگیزش چیزی است که ما را از ملالت به‌سوی علاقه حرکت می‌دهد. انگیزش عبارت از آن چیزی است که به ما انرژی می‌دهد و فعالیت‌های ما را هدایت می‌کند. گاهی انگیزش را به موتور و فرمان یک اتومبیل تشبیه می‌كنند. انگیزه در واقع موتور حرکت هر فردی است. یکی از دلایل افت تحصیلی نداشتن انگیزة پیشرفت می‌باشد. آنهایی که دارای انگیزة پیشرفت بالا هستند به تکالیفی روی می‌آورند که درجة دشواری آن در حد متوسط باشد و از تکالیف خیلی آسان یا خیلی متوسط دوری می‌کنند. چون تکالیف آسان برای آنها مبارزه‌‌ای به‌حساب نمی‌آید و ایجاد انگیزه نمی‌کند و انجام دادن تکالیف آسان فضیلتی به شخص نمی‌بخشد به این دلیل است که تکالیف دشوار برای آنهایی که خواستار پیشرفت هستند انگیزه‌آفرین نیست، آنهایی که نیاز به پیشرفت پایین دارند به تکالیف نیمه‌دشوار روی می‌آورند و آنهایی که ترس شدید از شکست دارند به‌سوی تکالیف آسان می‌روند که احتمال موفقیت در آنها بسیار است و احتمال شکست بسیار کم و یا این‌که به‌سوی تکالیف خیلی دشوار می‌روند که بهانه‌ای برای آنها باشد. روانشناسان در پژوهش‌ها دریافته‌اند که نقش انگیزش در مسائل یادگیری و پیشرفت‌های تحصیلی خیلی مؤثرتر از درجة هوش شاگردان است.

۳. توجه؛ برای یادگیری و به‌خاطر سپردن هر مطلبی اولین شرط توجه به آن است. بدیهی است اگر دانش‌آموز از هوش بالایی برخوردار باشد، ولی به مطلب توجه نکند، نمی‌تواند آن را فرا گیرد؛ بنابراین باید خاطر نشان کرد علت افت و شکست تحصیلی بعضی از دانش‌آموزان ناشی از دامنة توجه پایین است و نیز عدم تمرکز حواس هنگام مطالعه و انجام تکالیف درسی نیز یکی از علل شکست و افت تحصیلی می‌باشد.

۴. آشفتگی‌های عاطفی و هیجانی؛ مشکلات عاطفی و هیجانی دانش‌آموزان در مقاطع مختلف رشد می‌تواند باعث افت تحصیلی آنان شود که مهمترین آنها افسردگی، اضطراب و نگرانی و اختلال‌های شخصیتی است که یک مورد آن را به اختصار شرح می‌دهیم.

اضطراب و نگرانی

یکی از عوامل عاطفی که در یادگیری فرد تأثیر سوء دارد اضطراب است. اضطراب در یادگیری اختلال ایجاد می‌کند. این عامل در حالت شدید می‌تواند افت تحصیلی را باعث گردد؛ چراکه فرد نمی‌تواند تمام قوای فکری و روانی خود را در هنگام یادگیری مطالب به‌کار گیرد. علت اضطراب و نگرانی می‌تواند ناشی از ترس از امتحان، نمره، معلم یا اختلالات عاطفی ـ رفتاری خانواده و غیره باشد. وجود اندکی اضطراب در انسان به‌عنوان یک حالت عاطفی و هیجانی نه تنها طبیعی است بلکه فقدان کامل آن می‌تواند مشکلاتی را پدید آورد. اما همین اضطراب که چاشنی زندگی است و انسان را به کار و کوشش و تکاپو وا می‌دارد اگر از حد اعتدال خود تجاوز کند بسیار زیان‌بخش خواهد شد وجود اندکی اضطراب در دانش‌آموزان برای مدرسه و تکالیف آن ضروری است و موجب احساس مسئولیت، برنامه‌ریزی و مطالعة بیشتر آنها می‌شود حتی در مواردی که برخی از دانش‌آموزان نسبت به درس، امتحان و مدرسه هیچ‌گونه مسئولیتی احساس نمی‌کنند گاه لازم است که معلمان یا اولیاء با تشریح عواقب قصور، کوتاهی و تنبلی دانش‌آموزان مقداری اضطراب در آنها ایجاد کنند. اما از طرف دیگر مطالعات متعددی نشان داده است که اگر اضطراب شدید باشد کاهش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان را به همراه خواهد داشت. به بیان دیگر یکی از دلایل اساسی افت تحصیلی و تجدیدی و مردودی دانش‌آموزان، اضطراب در وقت امتحان است که برخی مطالعات سهمی در حدود ۱۵ تا ۳۰ درصد را نشان داده‌اند.

5. نارسايی‌های جسمانی وعوامل فیزیولوژی؛ نارسايی‌های جسمی و بیماری‌ها ممکن است سبب پیدایش ناراحتی‌های جسمی خاص در دانش‌آموزان شده به‌طوری‌که در برنامه‌های تحصیلی کودک مزاحمت ایجاد کرده و در نهایت به افت تحصیلی منجر شود. والدين همواره بايد مراقب جسم و روح فرزندان خود باشند و به تغذيه آنها در طول سال‌هاي تحصيل به‌خصوص هنگام امتحانات اهميت ويژه‌اي قائل شوند. دانش‌آموزان بايد غذاي مناسبي ميل کنند تا انرژي مورد نياز براي يادگيري در سر کلاس درس را داشته باشند. دانش‌آموزاني که غذاي کافي نمي‌خورند همواره در سرکلاس درس خسته، افسرده و زودرنج هستند و چيزي ياد نمي‌گيرند. نارسايی‌های جسمانی خود به انواع مختلف تقسیم می‌شود که در اینجا به اختصار به چهار نوع از آنها اشاره می‌شود.

الف) ضعف بنیه

دانش‌آموزانی که ضعف بنیه دارند و از سلامت کامل برخوردار نیستند نمی‌توانند زیاد فعالیت و کوشش کنند و به‌خاطر آمادگی برای انواع بیماری از پیشرفت تحصیلی باز می‌مانند.

ب) ضعف بینایی و شنوایی

افت تحصيلی دامن‌گير آنهايی می‌شود که دچار ضعف در بينايی و شنوايی هستند. تحقيقات انجام شدة ملی و بين‌المللی نشان می‌دهد که دو درصد از کودکان بدون اين‌که از عينک و سمعک استفاده کنند از اختلال در بينايی و شنوايی رنج می‌برند.

ج) ‌ناراحتی‌های جسمی ـ حرکتی

ناراحتی‌های مربوط به مراکز عصبی و ناهماهنگی‌های حسی و حرکتی مانند صرع، فلج مغزی نیز می‌تواند باعث افت تحصیلی شود.

د) مشکلات ارتباطی

دانش‌آموزانی که با دیگر دانش‌آموزان و معلمان ارتباط برقرار می‌کنند، مشکلات خود را با آنها حل می‌کنند، ولی آن‌دسته از دانش‌آموزانی که از این نظر مشکل دارند و نمی‌توانند با دیگران روابط حسنه برقرار کنند و منزوی و گوشه‌گیر هستند ناچارند که مشکل خود را با خود بازگو کنند که به دور تسلسل خواهند رسید و مشکل آنها باعث افت تحصیلی در آنها خواهد شد.

6 . مشکلات رفتاری؛ در بعضی از مواقع مشکلات رفتاری، باعث افت تحصیلی می‌شوند. برخی از محققان معتقدند که اختلالات رفتاری، رفتارهای افراطی، مزمن و انحرافی هستند که گسترة آن شامل اعمال تهاجمی یا برانگیختگی ناگهانی تا اعمال افسرده‌گونه و گوشه‌گیرانه می‌باشد. دانش‌آموزانی که دارای مشکلات رفتاری هستند توانایی ایجاد تمرکز و انگیزة لازم برای یادگیری ندارند و کمتر قادر به شرکت در کلاس‌های عادی هستند؛ زیرا به‌طور متوالی شکست را تجربه می‌کنند. از مشکلات و عوامل فردی دیگری که در امر افت تحصیلی و مردودی دخیل است می‌توان عزت نفس پایین، ناتوانايی‌های یادگیری،‌ دوزبانگی دانش‌آموزان را نام برد که هر کدام از آنها احتیاج به بررسی‌ها و پژوهش‌های عمیقی دارد.

کمبود اعتمادبه‌نفس در دانش‌آموزان يكي از عواملي است که دانش‌آموزان را از تلاش و خودباوري باز مي‌دارد و سبب افت تحصيلي شديد آنها مي‌شود. والدين بايد به فرزند دانش‌آموز خود کمک کنند تا خودشان را باور کنند و بتوانند خلاقيت‌هاي تحصيلي خودشان را بروز دهند.

ترس از مردودی يا گرفتن نمرات بد در امتحانات آخر سال يکي از عوامل خطرناکي است که سبب افت تحصيلي شديد دانش‌آموزان مي‌شود. ترس از شکست، انرژي دانش‌آموزان را ضعيف مي‌کند و آنها را به عقب مي‌راند. مي‌شود با صحبت کردن و تعريف خاطراتي از دوراني که خودتان نيز دانش‌آموز بوديد ترس آنها را از امتحانات کاهش دهيد. بعضي از دانش‌آموزان خيلي زودرنج هستند و به‌همين‌علت زود به مرز افسردگي مي‌رسند. به فرزند دانش‌آموز خود بياموزيد که مقاومت و استقامت را در خود تقويت کند. هر گام مؤثری که شما در راه تقويت اعتمادبه‌نفس فرزندتان برمي‌داريد، زمينه‌سازي براي پيروزي‌هاي تحصيلي آيندة آنها خواهد شد. البته والدین خود باید الگوی مناسبی برای فرزندان باشند.

از موارد ديگر که به دانش‌آموز ارتباط دارد و منجر به افت تحصيلی می‌شود:1. ضعف اراده در تصميم‌گيري‌هاي تحصيلي و مطالعه و اجراي تصميمات؛ 2. عدم برنامه‌ريزي دقيق از لحاظ زمان و ميزان مطالعة روزانه؛ 3. نداشتن روش مطالعة مناسب براي دروس مختلف؛ 4. مهارت‌هاي مطالعة نادرست؛ 5. نوع رابطة نامناسب دانش‌آموز با معلم.

نتيجه‌گيري

مسئلة افت‌ تحصيلي به‌عنوان قد‌يمي‌ترين و بحث‌انگيزترين مسئلة آموزش و پرورش ايران د‌ر د‌هه‌هاي اخير بود‌ه است كه فاصله بين وضعيت علمي‌ موجود‌ فراگيران با وضعيت مورد‌ انتظار آنها از حد‌ معقول و مقبول آن فراتر رفته است و منجر به خسارت‌هاي اقتصاد‌ي، رواني و اجتماعي گرد‌يد‌ه است.

تحقيقات انجام‌شد‌ه نشان مي‌د‌هد‌ د‌ر كشور ما شكست تحصيلي زياد‌ و پرحجم بود‌ه و از همان سال اول ابتد‌ايي گريبانگير برخي از د‌انش‌آموزان مي‌شود‌. تحليل‌هاي آماري نشان مي‌د‌هند‌ كه اين پد‌يد‌ه د‌ر ايران نيز همانند‌ ساير جوامع گزينشي بود‌ه و همه طبقات به يك نسبت با آن مواجه نيستند‌. اين امر د‌ر مناطق محروم و روستايي و د‌ر ميان حاشيه‌نشينان شهرها بسيار عميق‌تر است.

متأسفانه گه‌گاه د‌ر ارائة آمار و ارقام، د‌قت لازم صورت نمي‌گيرد‌ تا ميزان و حجم واقعي معضلات آموزشي و فرهنگي مشخص گرد‌د‌. وقتي د‌ر موارد‌ي مانند‌ مسئلة بي‌سواد‌ي آمار متفاوتي از 22 تا 32 د‌رصد‌ ارائه مي‌شود‌، چگونه انتظار د‌اريم برنامه‌ريزي د‌رستي د‌ر اين مورد‌ بنماييم. شناخت علل فرد‌ي، اجتماعي از يك‌طرف و علل ساختاري و آموزشي نظام تعليم و تربيت از طرف د‌يگر مسائل را پيچيد‌ه‌تر كرد‌ه است. بد‌ين‌منظور براي كاهش افت‌ تحصيلي مي‌توان از تغيير و نوآوري آموزش د‌ر عرصة هنر تربيت، نظام ارزشيابي، روش‌هاي تد‌ريس، مشاركت اوليا، و سبك‌هاي مد‌يريت مد‌ارس استفاد‌ه كرد‌.

در پايان لازم می‌دانم اشاره‌ای به وضعيت تحصيلی نيم‌قرن اخير در استان سيستان و بلوچستان داشته باشم.

در دو دهه قبل از انقلاب به دليل اين‌که افراد تحصيل‌کرده بيشتر گرايش کمونيستی پيدا می‌کردند، عالمان دينی خانواده‌ها را از ورود به مدارس دولتی و دانشگاه‌ها برحذر می‌داشتند، و اين امر به‌خاطر تعصبات قومی و مذهبی در مورد دختران شدت بيشتری داشت. اما بعد از انقلاب اسلامی مسائل ديگری دامن‌گير مردم اين سرزمين شد و آن مسئله مرز بود با اين‌که مرز يک فرصت هست، تبديل به يک تهدید گشت، ايجاد شغل‌های کاذب و موقتی از جمله ترخيص کالا برای تاجران شهرستانی در بندر چابهار، قاچاق کالا از مرز به داخل استان و سپس به شهرستان‌های دیگر، گازوئیل‌کشی و خروج سوخت از مرز پدیده‌هايی بودند که بسياری را به کام خود بلعيدند و فرصت‌های طلايی را از مردم منطقه ربودند.

هر چند عالمان دينی به‌ويژه حضرت شيخ‌الاسلام مولانا عبدالحميد بر هر منبر و در هر محفلی مردم را برای فراگيری دانش‌های روز و همچنين علوم شريعت فرا می‌خوانند و جوانان تا حدودی به ندای این شخصيت فرزانه لبيک گفتند، اما هنوز در آغاز راهیم و تا رسيدن به نقطة مطلوب فرسنگ‌ها فاصله داريم به اميد روزی که شرایط برای جوانان ما فراهم گردد و انگيزه آنان درونی شود تا با کسب مدرک و مهارت و تخصص خدمتگذار مردم اين مرزوبوم باشند.«و ما ذلک علی الله بعزیز»

منابع:

1. ارزشيابی آموزشی: عباس بازرگان.

2. افت تحصيلی چيست؟ کاکيا،ليدا

3. بررسی اجمالی افت تحصيلی و دلايل آن در ايران: چهاردهمين دورة مقاله‌نويسی اصفهان.

4. بررسی افت تحصيلی: جمشيدی.

5. روانشناسی پرورشی: علی اکبر سيف.

6. روانشناسی تربيتی: دکتر پروین کديور.

7. روانشناسی رشد: دکتر حسين لطف آبادی.

8. روانشناسی مرضی کودک: دکتر حسين آزاد.

9. روش‌های پيشگيری از افت تحصيلی: نشر انجمن اولياء و مربيان.

10. شناخت مشکلات رفتاری در کودکان و نوجوانان: جزوة تربيت معلم رشته علوم تربيتی.

11. مسائل آموزش و پرورش ايران و راهکارهای آن: دکتر عباس شکاری.

12. مسائل جهانی آموزش و پرورش: ترجمة آقازاده.

13. مسائل نوجوانان و جوانان در ايران معاصر: دکتر منيژه کرباسی ـ دکتر منوچهر وکيليان.

14. سايت آفتاب www.aftab.ir.

15. سايت ايران داک www.irandoc.ac.ir.

16. سايت مگيران .www.magiran.com

17. خبرگزاری مهر .www.mehrnews.com

منبع نداي اسلام

علل افت تحصيلي دانش آموزان

مطالب مشابه :

علل افت تحصیلی دانش آموزان دردرس ریاضی

علل افت تحصيلي دانش آموزان

509 - * علل افت تحصیلی دانش آموزان *

علل افت تحصيلي

علل افت تحصیلی دانش‌آموزان

علل افت تحصیلی دانش آموزان

علل افت تحصیلی