مایعات بدن

پیشگفتار

مایعات بدن نقش مهمی را در سلامت انسان ایفا می نمایند. بخش قابل توجهی از بدن را همین مایعات تشکیل می دهند که به نحوی شگفت انگیز اعتدال لازم را در فرایند های متابولیکی بدن بازی می نمایند. نوشتار حاضر بر آنست که قدری از اهمیت موضوع را با مراجعه به متون مربوطه به قلم بکشاند.

چه میزانی از بدن را مايعات تشکیل می دهند؟

در كتاب فيزيولوژي آرتور گايتون آمده است كه "مقدار كل آب در يك مرد با وزن متوسط (۷۰ كيلوگرم) در حدود ۴۰ ليتر است، به طور متوسط ۶۰ درصد از كل وزن بدن اوست. در يك نوزاد تازه متولد شده ممکن است تا ۷۵ درصد از وزن بدن را آب تشکیل دهد اما به تدریج از بدو تولد تا سنین بالاتراين ميزان کاهش می‌یابد و بیشتر این کاهش در ده سال اول زندگی‌صورت می‌پذیرد . همچنین چاقی باعث کاهش درصد آب در بدن میگردد، گاهی اوقات نيز به ۴۵ درصد ميرسد(دائره المعارف ویکی پدیا به نقل از گایتون، آرتور 1997).

این ارقام میانگین‌های گویای آماری هستند و مانند همه گروه‌های آمار حیاتی با چیزهایی‌چون نوع جمعیت، سن و تعداد افراد نمونه متفاوت خواهد بود. بنابراین مشخصه‌ای که دقیقا برای همه افراد قابل تعمیم باشد وجود ندارد، چه برای این موضوع و چه برای هر اقدام فیزیولوژی دیگر. به عنوان مثال آناتومی و فیزیولوژی برای پرستاران جکسون (۱۹۸۵) نسبت آب به وزن بدن را ۶۰ درصد تخمین زده است که در کتاب گایتون این مقدار ۵۷ درصد اعلام شده است.

اطلس فیزیولوژی انسانی‌ مايعات بدن را به گروه‌های زیر تقسیم کرده است:

· مایع داخل سلولی (۲/۳ از آب بدن): در کتاب گایتون توضیح داده شده است که از ۴۰ لیتر آب بدن حدود ۲۵ لیتر آن مایع داخل سلولی است که برابر با ۶۲.۵ درصد آب بدن می‌باشد، در متن كتاب جكسون اين ميزان ۷۰ درصد اعلام شده است. مایعات درون سلولی شامل تمامی‌مایعات موجود در داخل سلولهای بدن است که حدود ۴۰ درصد وزن بدن را تشکیل میدهد . نقش مایعات سلولی را می‌توان در ایجاد محیط مناسب برای انجام واکنش‌های سلول خلاصه کرد، بنابرین ثابت نگه داشتن حجم و ترکیبات تشکیل دهنده این مایعات در پایداری بدن اهمیت زیادی دارد.

· مایع خارج سلولی (۱/۳ از آب بدن): در شرح کتاب گایتون آمده است که در هر ۴۰ لیتر آب بدن حدود ۱۵ لیتر آن مایع خارج سلولی است که میزان آن به ۳۷.۵ درصد می‌رسد. مجموع مایعا تی که در خارج سلولهای بدن قرار دارند را مایعات خارج سلولی مي نامند. این بخش حدود ۲۰ درصد وزن بدن را تشکیل می دهد و بیشتر نقش واسطهٔ بین مایعات داخل سلول و محیط بیرون بدن را دارد، در واقع مواد مورد نیاز سلول ها را تحویل می دهد و محصولات زاید سلولی را از محیط اطراف سلولها برداشته و به بخشهای دفعی بدن می برد.

· پلاسما (۱/۵ از مایع خارج سلولی): کتاب گایتون از ۱۵ لیتر مایع خارج سلولی به طور متوسط حجم پلاسما را ۳ لیتر بیان کرده است، این مقدار ۲۰ درصد و مطابق با کتاب اطلس نتر (Netter's Atlas) است. پلاسما جزء غیر سلولی خون است و ۴ تا ۵ درصد وزن بدن را تشکیل می دهد.

· مایع میان بافتی (۴/۵ از مایع خارج سلولی ): ۱۵ درصد وزن را تشکیل می دهد و به طور دائم از طریق منفذهای مویرگ با پلاسما در ارتباط است.

· ترانس مایع سلولی (با نام مستعار فضای سوم که به طور معمول در محاسبات نادیده گرفته می شود)

· آب موجود در داخل دستگاه‌های بدن مانند دستگاه گوارش، مغزی، صفاقی و مایع درون چشمی که تنها ۱.۵ تا ۲ درصد وزن بدن را تشکیل می دهد و با پلاسما و مایع بین سلولی تفاوتهای زیادی دارد.

محيط داخل سلول چيست؟

در زیست شناسی‌سلولی مولکولی مفهوم محیط داخل سلول در مقایسه با محیط خارجی‌سلول استفاده میشود، غشای سلولی (و، در گیاهان دیواره سلولی) مانع بین این دو محيط است و ترکیب شیمیایی محیط داخل و خارج می تواند کاملا متفاوت باشد. به عنوان مثال در بسیاری از موجودات زنده، پمپ سديم پتاسيم با حفظ سطح بالای سدیم در داخل سلول ها به هنگام پايین آمدن سطح پتاسیم منجر به تحریک پذیری شیمیایی می شود، این شرایط نیز به معنی‌شرایط درون سلولی می‌باشد.

محيط خارج سلول چيست؟

کلمه خارج سلولی (و یا گاهی اوقات خارج فضا) در زیست شناسی‌سلولی مولکولی و رشته‌های مرتبط معمولاً بیانگر خارج از غشای پلاسما و اشغال شده توسط سیال است. این اصطلاح در مقابل فضای داخل سلولی استفاده میشود.

با توجه به پایگاه داده هستی‌شناسی‌ژن محیط خارج سلولی، یک جزء سلولی به عنوان قسمتی‌از اندام چند سلولی خارج از سلول مشخص تعریف شده است و معمولا در خارج از غشای پلاسما و اشغال شده توسط سیال گرفته مي شود. توجه داشته باشید که برای موجودات پر سلولی، فضای خارج سلولی به همه چیز در خارج سلول و در داخل ترکیب موجود زنده اشاره دارد (به استثنای ماتریکس خارج سلولی(ECM) ) محصولات ژن یک موجود چند سلولی از یک سلول به مایع میان بافتی یا خون ترشح میشوند و در نتیجه میتوانند با این واژه شرح داده شوند.

ترکیب فضای خارج سلولی شامل متابولیت ها، یون ها، پروتئین‌های مختلف و مواد غیر پروتئیني ( به عنوان مثال RNA، DNA، چربی‌، محصولات میکروبی و غیره ) است که ممکن است بر عملکرد سلولی تاثیر بگذارد، به عنوان مثال هورمون‌ها و عوامل رشد با سفر به فضای خارج سلولی نسبت به گیرنده های بیوشیمیايی در سلول عمل میکنند. پروتئین‌های دیگری که در خارج از سلول فعال هستند آنزیمهای مختلفی‌همچون آنزیمهای گوارشی (تریپسین، پپسین) و آنزیمهای آنتی اکسیدان (سوپر اکسید خارج سلولی) را شامل می شوند. در اغلب موارد، پروتئین موجود در فضای خارج سلولی در خارج از سلول ها با اتصال به اجزای ماتریکس خارج سلولی ذخیره می شود. علاوه بر این محصولات پروتئولیتیک ماتریکس خارج سلولی در فضای خارج سلولی وجود دارد ( به خصوص در بافت تحت بازسازی).

واژه خارج اصطلاحی است که اغلب اشاره به مایع خارج سلولی دارد ( (ECFقسمتی‌ که ۱۵ لیتر از آب بدن یک فرد بزرگسال به طور متوسط ۷۰ کیلوگرم را شامل می شود (به این ترتیب حدود ۳۰ درصد آب بدن در محفظه مایع خارج سلولی است).

بسیاری از گیاهان سرد مقاوم به هنگام افت حرارت به زیر صفر درجه سلسیوس آب را مجبور به داخل شدن به محیط خارج سلولی خود میکنند، بنابرین هنگامی که آب یخ میزند سلولهای گیاهی تجزیه نمیشوند.

فضای خارج سلولی شامل دو بخش است: فضای عروقی و فضای بین شبکه‌ای.

محیط داخلی چیست؟

محیط داخلی یک مفهوم اساسی‌در فیزیولوژی است که توسط کلود برنارد پایه گذاری شده است و دلالت کننده بر آن است که ارگانیسم های چند سلولی درمحیط مایع درونی شامل خون، لنف و مایع میان بافتی وجود دارند که این مایع تمام سلول ها را در بر گرفته و واسطه ای برای تبادل عناصر تغذیه ای و مواد دفعی فراهم می نماید. تمام فرآیندهای بنیادی ضروری برای حفظ و حیات عناصر بافتی به پایداری و تعادل این محیط نیاز دارند.

محیط خارجی چیست؟

محیط خارجی را محیط خارج از ارگانیسم گویند که مربوط به شرایط فیزیکی‌، شیمیایی، بیولوژیکی و اجتماعی اطراف بدن موجود زنده است.

PH مایعات بدن چقدر است؟

PH مایع خارج سلولی ۷.۴ است در حالی‌که محدوده PH مایع داخل سلولی یک انسان بین ۷ تا 7.4 است و معمولا هنگام رشد سلول این میزان افزایش می‌یابد.

PH پلاسما در محدوده ۷.35 تا ۷.45 کنترل میشود (حدود 7.4) علاوه بر این PH مایع میان بافتی همانند خون سیاه رگی ۷.۳۵ است.

یونهای موجود در مایعات بدن کدامند؟

در مقایسه با مایع خارج سلولی، مایع داخل سلولی دارای غلظت بالایی‌از یونهای پتاسیم و غلظت کمتری از یونهای کلسیم است.

غلظت یونهای نمونه در سیتوزول و خون پستانداران
یون	غلظت در سیتوزول (میلی مولار)	غلظت در خون (میلی مولار)
پتاسیم	۱۳۹	۴
سدیم	۱۲	۱۴۵
کلرید	۴	۱۱۶
بی کربنات	۱۲	۲۹
آمینو اسید (در پروتئین)	۱۳۸	۹
منیزیم	۰.۸	۱.۵
کلسیم	۰.۰۰۰۲ >	۱.۸

مایعات بدن

مطالب مشابه :

دانلود کتاب فیزیولوژی پزشکی گایتون (ویرایش دوازدهم)

خلاصه فیزیولوژی پزشگی گایتون

فیزیولوژی سلول ، بخش اول ساختمان سلول

کاربرد پربيوتيک در تغذيه جوجه هاي گوشتي

اهمیت استفاده از آنتی ­بیوتیک­ها بعنوان محرک رشد

اصلاح دفترچه راهنماي ثبت‌نام دانشگاه پيام نور در آزمون ارشد سال 92

این روزها نیز بگذرد...

مایعات بدن

اهمیت استفاده از آنتی بیوتیکها بعنوان محرک رشد