پاسخ به برخی سوالات در مورد تدریس فارسی ششم

معلمان پایه ششم در کلاس های ضمن خدمت فارسی سوالاتی را درموارد مختلف مطرح نموده اند که پاسخ آن ها را آقای ربانی که یکی از مدرسینفعال وسرگروه ادبیات فارسی قم هستند تهیه نموده اند .با تشکر از ایشان ووبلاگ یار مهربان شما نیز می توانید پاسخ برخی سوالات خود را اینجابیابید .

1. درس فارسی در هفته چند ساعت برنامه ریزی و هر درس تا چه مدت تدریس می شود؟

فارسی پایه ی ششم پنج ساعت در هفته است و بهتر است هر روز یک ساعت دربرنامه به آن اختصاص داده شود هر چند که می توان به جای یک روز ، دو ساعتدر یک روز نیز برنامه ریزی شودو هر درس به طور کامل به مدت 7 یا 8 جلسهتدریس می شود.

۲. تدریس یک جلسه ی فارسی معمولاً چگونه است ؟

البته برای تدریس یک جلسه نمی توان محتوای ثابتی را در نظر گرفت ولیمعمولاً به این صورت است که جلسه ی اول متن درس و خودارزیابی آن و مابقی درجلسات بعدی تدریس می شود ولی باز به شرایط و زمانبندی کلاسی بستگی دارد.

۳. آیا در شروع تدریس ، متن درس بایستی توسط معلم خوانده شود؟

البته هر چه قدر سعی کنیم خود دانش آموز برای خوانش و درک مطلب متناستقلال داشته باشد بهتر است ولی برای متون ادبی و سنگین تر از لحاظ درکمطلب ، خود معلم و یا سی دی گویا شروع کننده ی خوانش متن خواهد بود تا درکمطلب بهتر و صحیح تر صورت گیرد.

۴. آیا لازم است معانی شعر و یا کلمات سنگین درس توسط دانش آموز در کتاب نوشته شود ؟

این کار به هیچ عنوان انجام نمی گیرد زیرا با این کار راه تلاش دانش آموزبرای درک مطالب گرفته می شود و آن ها در درک مطلب به معلم وابسته خواهندبود بلکه بهتر است با خوانش چند بار ابیات و یا جملات، از دانش آموزانسوالاتی پرسیده شود تا برداشت خودشان را بیان کنند و اگر لازم باشد خودشانبه واژه نامه ی انتهایی کتاب مراجعه کنند.

۵. درس فارسی در طول پنج جلسه در هفته چگونه برنامه ریزی می شود؟

البته برای این کار محدودیت خاصی وجود ندارد زیرا هر دو کتاب اهدافادبیات فارسی را تکمیل می کنند ولی می توان با توجه به شرایط کلاسی هر کداماز کتاب های فارسی را برای ساعت خاصی برنامه ریزی کرد ولی بهتر آن است کههر دو کتاب همراه دانش آموز باشد تا در شرایط لازم هر دو کتاب طبق زمانبندی آن تدریس گردد یعنی در برنامه به طور کلی فارسی(خوانداری و نوشتاری)گنجانده شود.

۶. آیا نیازی به دفتر املا( تقریری) و یا انشا با موضوع آزاد(یا تمرین بندنویسی) است ؟

تمرین های املایی و انشایی کتاب محدود است لذا جهت تکمیل و یا تقویتاملا و انشا دفتری منظور می گردد و هر دوهفته یک بار املای تقریری یا انشابا موضوع آزاد برنامه ریزی می شود.(یک هفته در میان املای تقریری و هفته یبعد به جای آن درس انشا با موضوع آزاد). فراموش نشود با توجه به شرایط ونیاز هر کلاس می توان به هر هفته یک ساعت املای تقریری افزایش داد.

۷. ارزشیابی صحیح املای فارسی چگونه صورت می گیرد؟

البته می توان در هر زمان و به هر گونه حتی با یک سوال یا یک املایتقریری ارزیابی انجام داد ولی بهترین و اصولی ترین ارزیابی این درس به اینصورت است که ده نمره به املای تقریری و ده نمره سوالاتی ارائه گردد که بهاملا مربوط می شود. ( مانند صفحات دوم فارسی نوشتاری)

۸. ارزشیابی صحیح انشای فارسی چگونه صورت می گیرد؟

البته می توان در هر زمان و به هر گونه حتی با یک سوال یا یک موضوعانشا و یا با نوشتن یک بند ارزیابی انجام داد ولی بهترین و اصولی ترینارزیابی این درس به این صورت است که ده نمره به موضوع انشا و ده نمرهسوالاتی ارائه گردد که به انشا مربوط می شود. (مانند صفحات سوم فارسینوشتاری)

۹. تا چه میزان حفظ شعر مورد تاکید است ؟

با حفظ شعر دانش آموزان به اهدافی چون التذاذ روحی و فضای همخوانی ،تقویت حافظه ، درک معنایی اشعار ، گسترش واژگان ، آشنایی با شعر کهن و نوو... می رسند که معلم می تواند با راه های مختلفی دانش آموزان را به حفظشعر کمک و راهنمایی نماید ولی در این میان به تفاوت های فردی دانش آموزان ومدت زمان لازم برای حفظ شعر توجه می شود.

۱۰. آیا لازم است دانش آموزان همه ی اشعار بخوان و حفظ کن را از حفظ بخوانند ؟

حفظ همه ی اشعاربخوان و حفظ کن مورد انتظار است ولی با توجه به تفاوت های فردی حفظ تا دو مورد در آزمون شفاهی فارسی کفایت می کند.

۱۱. آزمون شفاهی فارسی پایه ی ششم چگونه صورت می گیرد؟

البته این آزمون چون به صورت شفاهی انجام می گیرد فعالیت ها وتوانمندی دانش آموزان در گذشته یا در طول مدت ارزیابی کمک زیادی به نمره یاین درس خواهد کرد

ولی در مجموع خوانش صحیح از روی متن ، درک مطب (کلمات ، شعر و متن)، حفظ شعر و ... بیست نمره این درس را رقم می زنند.

فراموش نگردد فقط دو نمره از این بیست نمره به حفظ شعر اختصاص داده می شود.

۱۲. آیا از متن های بخوان و بیندیش نیز می توان به دانش آموزان املا گفت ؟

در املا (نوشتن شکل خطی )یک اصل وجود دارد و آن این که هر متنی را که آموزش داده باشیم و از روی آن چند بار خوانده و تمرین شده باشد املاگفتن از آن مانعی ندارد هر چند آن متن به صورت نظم(شعر) باشد.

۱۳. آیا از متن اشعار بخوان و حفظ کن می توان در آزمون های کتبی استفاده کرد ؟

خیر، با توجه به اهدافی که برای این نوع اشعار اشاره شد

درک مطلب و یا برداشت دانش آموزان از ابیاتِ این گونه اشعار در آزمونهای کتبی مناسب نیست هر چند درک مطلب و یا برداشت دانش آموزان از ابیات ایناشعار در کلاس درس صورت می گیرد.

۱۴. آیا در املا با نگذاشتن علامت تشدید روی کلمات تشدیددار غلطی محسوب می گردد ؟

به هیچ وجه غلط محسوب نمی شود

زیرا که تشدید از عناصر آوایی یک نوشته محسوب می شود و مانند حرکاتکوتاه ـَـِـُـ صرفاً به خوانش صحیح متن کمک می کند و ننوشتن آن غلطی محسوبنمی گردد .

مانند : می برد ـ بنا ؛ (حتی بهتر است علامت تشدید توسط مصحح رویکلماتی که تشدید نگذاشته اند نوشته نشود تا متن دانش آموز از لحاظ روانی ،خدشه دار به نظر نیاید)

۱۵. انجام فعالیت های کتاب فارسی در منزل مانعی ندارد؟

انجام این فعالیت ها به صورت انفرادی یا گروهی در کلاس درس پس ازتمرین و توضیح نمونه هایی از آن و با نظارت معلم و یا سرگروه ها ، موردانتظار است .

۱۶. آیا دانش آموزی که در جمله سازی از کلمات به جای یک جمله ، دو ویا بیشتر جمله می سازد اشتباه گرفته شود ؟

همان طور که می دانیم جمله سازی مقدمه انشانویسی است و جمله سازی بااهداف فهم ، کاربرد کلمه و رعایت نکات دستوری انجام می شود و دانش آموزیکه جملاتی با توجه به این اهداف هر چند بیش از یک جمله می سازد به اهداف آنرسیده است هر چند هم اگر صرفاً یک جمله خواسته شده باشد نیز می تواند یک هدفباشد ولی بهتر است در آزمون های رسمی غلطی محسوب نگردد تا حق دانش آموزضایع نگردد.

۱۷. اگر در جمله سازی به جای کلمه ی مورد نظر، ترکیبی از آن با کلمهای، جمله بسازد چگونه عمل شود ؟

همان طور که می دانیم جمله سازی مقدمهانشانویسی است و جمله سازی با اهداف فهم ، کاربرد کلمه و رعایت نکات دستوری انجام میشود و دانش آموزی جمله سازی خود را حتی با گسترش واژگان از طریق پیداکردنکلمات مناسب برای ترکیب آن می سازد به اهداف آن رسیده است وغلط گرفتن ازآن صحیح نیست مانند:«کتابِ مناسب» به جای «کتاب».کلمه مورد نظر از لحاظمعنایی در هر دو کلمه تفاوتی نکرده است ولی نباید کلمه به کلمه دیگر با معنای متفاوت تبدیل گردد به طور مثال به جای کلمه « کتاب» کلمه «کتابخانه» در جمله سازی مناسب نیست.

۱۸. دانش آموزانی که در بند نویسی مشکل دارند چه باید کرد؟

در ابتدا این تمرین با موضوع های ساده توسط دانش آموزان تمرین می گردد و اصول و یا مراحل بند نویسی را آموزش می دهیم.

بهطور مثال : قدم اول در بند نویسی تعیین موضوع و یا ایده اصلی است کهدانش آموز در ضرب المثل باید سعی کند موضوع اصلی را در ابتدا درک کند بعداز او می خواهیم در مرحله ی بعد موضوع های کوچک تر (موضوع های محدود کننده موضوع اصلی) که می توان برای موضوع اصلی در نظر گرفت را در چند کلمه بیان کند و بعد می خواهیم یکی از این ریزموضوع ها رابا آوردن مثال و ... بسط و گسترش دهد و با یک جمله ، پایان خوبی برای بندخود داشته باشد.... بهتر است بند ها توسط دانش آموزان خوانده شود تا با روش قضاوت عملکرد ، معیارهای مناسبی برای بندنویسی مناسب، داشته باشند.

۱۹. اصطلاحات دستوری و یا نکات آموزشی بیشتر تا چه میزان لازم است معرفی گردد؟

در این کتاب ، در حد پایه اصطلاحات دستوری و نکات لازم برای آموزشآورده شده است و مابقی برای سال های آتی برنامه ریزی می شود و اشاره بیش ازحد و دور ماندن از اهداف اصلی (تقویت مهارت های زبانی و فرازبانی)

و حفظ اصطلاحات و تعاریف مناسب نمی باشد هر چند که می توان به عنوانتحقیق و پژوهشی ساده توسط دانش آموزان، این امر در حد ضرورت خواسته شود.

۲۰. تاریخ ادبیات ، زندگی نامه شعرا و نویسندگان (اعلام در بخش پایانی کتاب) تا چه حد ارزیابی می شود ؟

این بخش برای اطلاع بیشتر دانش آموزان با تاریخ ادبیات ، منظور شدهاست و در ارزیابی هدف اصلی نمی باشد هر چند که معلم می تواند بخش کوچکی ازنمره آزمون شفاهی فارسی را به فعالیت ها ، تحقیق و پژوهش های ساده ای که در مورد زندگی نامه ی شعرا و نویسندگان توسط دانش آموزان انجام می گیرد ، منظور نماید.

۲۱. آیا می توان متنی با کلمات غلط داد تا دانش آموزان درست آن را بنویسند؟

چون همه ی دانش آموزان کلاس از حافظه ی دیداری بالایی برخوردار نیستندمناسب نمی باشد زیرا دیدن کلمات غلط و با آن چه در حافظه خود داشته است

نظم و استحکام ساخت شناختی دانش آموزان ضعیف در حافظه ی دیداری را به هم می زند و ممکن است غلط های املایی او نیز بیشتر شود.

پیشنهاد می گردد به جای این نوع تمرین ها از املای ناقص ( حذف حرف مهم در کلمه) بیشتر استفاده شود.

۲۲. قبل از تدریس یک درس چه نکاتی لازم است در نظر گرفته شود؟

1. مطالعه کتاب راهنما و آشنایی با اهداف آن درس

2. توجه به متن و فعالیت های آن قبل از تدریس

3. در نظر گرفتن روش و یا روش های مناسب و علمی برای تدریس آن درس

4. در نظر گرفتن وسیله و یا رسانه ی آموزشی جهت تثبیت بهتر یادگیری

5. آوردن نمونه هایی از آثار نویسندگان مطرح شده در کلاس

6. پیش بینی کارپژوهشی و تحقیقی ساده برای آن درس در صورت نیاز

7. آماده نمودن بخش صوتی درس مورد نظر در لوح فشرده « گویا »

8. پیش بینی فعالیت گروهی و تدارک موضوع و یا موضوع های مناسب برای فعالیت

9. نحوه ی ارزیابی درست ،‌اصولی و کامل از بخش مورد تدریس جهت حرکت و تلاش بیشتر دانش آموزان

10. در نظر گرفتن دانش آموزان نیاز به تلاش در همه ی فعالیت ها از جمله خوانش متن و...

منبع : وبلاگ یار مهربان

پاسخ به برخی سوالات در مورد تدریس فارسی ششم

مطالب مشابه :

روش های پیشنهادی برای تدریس دروس زبان وادبیات فارسی

روش های نوین در تدریس فارسی دوره ی راهنمایی

روش های تدریس

موضوع مقاله : روش های نوین در تدریس دروس به ویژه درس ادبیات فارسی

روش هایی برای بهبود شیوه ی تدریس درس انشا :

مشکلات و راه کارهای آموزش زبان فارسی در مقطع متوسطه

نمونه طرح درس ادبیات فارسی سوم راهنمایی

روشهای نوین تدریس در ادبیات فارسی ابتدایی

پاسخ به برخی سوالات در مورد تدریس فارسی ششم

روش تدریس فارسی