نگاهی بر روشهای فعال یادگیری و یادهی 1

وزارت آموزش و پرورش

معاونت آموزش متوسطه

دفتر راهنمايي تحصيلي

نگاهي بر

روش هاي فعال

ياددهي

تفكر استقرايي

كارشناسي برنامه ريزي گرو ههاي آموزشي

كميسيون كيفيت بخشي به فرآيند

ياددهي

88 -

1

هنر تدريس يكي از مهارت هاي مهم

حرفه اي معلّمان است كه لازمه ي آن

شناخت فراگيران و شناخت روش هاي

«.

مقدمه

روش تدريس از جمله مؤلّفه هاي اصلي برنامه ي درسي و از مراحل مهم طرّاحي آموزشي محسوب مي شود

خوب، به معناي كمك به خود يادگيري دانش آموزان بوده و به بيان ديگر؛ روش هاي تدريس، ابزارهاي مفيدي براي

ايجاد يادگيري با معنا هستند

هر اندازه معلّمان با روش هاي متفاوتي آشنا باشند، ابزارهاي متعددي را در اختيار خواهند داشت تا بتوانند توسط

اين ابزارها، محتوا و مواد دلخواه را در اختيار دان شآموزان قرار دهند

معلّمان در تصمي مگيري براي استفاده از رو شهاي تدريس و انتخاب مناسب ترين آ نها، بايد به عواملي؛ ه مچون

انتظارات خود و نظام آموزشي از يادگيرندگان، امكانات، فضا، زمان، تعداد يادگيرندگان و

اين، اگرچه هر يك از رو شها، رويكرد خاص خود را دارد ولي مي توان از عناصر و مؤلّفه هاي آن ها، ب هصورت

تركيبي استفاده كرد كه اين امر مستلزم خلّاقيت، تجربه و مهارت حرفه اي معلّمان گرامي است

بخشي به فرآيند ياددهي

نموده تا

معلّمان گرامي بتوانند از اين مجموع هها در جهت غناي علمي خود بهره بگيرند

2

نمونه تدريس

معلّم ادبيات پس از سلام و احوالپرسي، رغبت و انگيزه دانش آموزان را نسبت به مو ضوع درس

راهنمايي

معلّم

مي توانيد جملات متعددي با فع لهاي مختلف مثال بزنيد؟

سپس از دانش آموزان مي خواهد برگه هايي را برداشته، به صورت فردي جملاتي را روي آن ها بنويسند و فعل هر

جمله را نشان دهند

سپس در گروه هاي خود به بحث و گفت و گو پرداخته، ليستي از مثا لهاي گروه، تنظيم كنند

معلّم دانش آموزان را هدايت و راهنمايي مي كند كه تقسيم بندي فعل ها و جمله ها، براساس تفاو ت ها و شباهت ها

باشد

گشت، است، بود و

در مرحل هي بعد معلّم جدولي را به شكل زير در تابلوي كلاس ترسيم مي كند

جمله هايي كه انجام كار دارند جمله هايي كه نسبت حالت دارند

نماينده ي هر گروه جمله هاي گروه خود را مي خواند و براساس ويژگي ها و دلايل مربوطه، جمله ها را دسته بندي كرده، جدول را

تكميل مي نمايد؛ براي مثال

-

-

در مرحله ي بعد معلّم با كمك دانش آموزان به بررسي يافته هاي خود جهت استنباط لازم پرداخته و تعريفي از

جملات فعليه كه داراي فعل خاص و تام اند و انجام كار

داراي فع لهاي ربطي و عا ماند و نسبتِ حالت

سپس معلّم جمله هايي را مثال مي زند و از دانش آموزان مي خواهد جمله ها را داخل دسته بندي هاي جدول تابلوي

كلاس قرار دهند

در پايا ن براي ارزشيابي، جمل ههايي ارائه مي گردد تا دان شآموزان در برگه هاي خود به صورت گروهي بررسي نموده؛

علاوه بر دسته بندي جمله ها، برخي از اجزاي جمله؛ مانند

دهند و بتوانند تعاريف جمله، فعل و انواع آن از نظر انجام يا عدم انجام كار و برخي اجزاي جمله را ارائه دهند

نمونه ارائه شده براساس روش تدريس الگوي استقرايي طراحي شده است

3

معرفي الگوي تفكر استقرايي

صاحب نظر فقيد در برنامه آموزشي، راهبردهاي متعدد آموزشي براي كمك به رشد جريانات استقراي ،

ذهني، به خصوص توان طبق هبندي و استفاده از طبقات را تدوين كرده است

الگوي تفكر استقرايي براي تكوين مفهوم و آموزش هم زمان مفاهيم به دانش آموزان تدوين شده و توج ه به منطق،

زبان و معاني كلمات، و ماهيت دانش را پرورش مي دهد

مهم ترين ك اربرد اين الگو، بهبود ظرفيت تفك ر است

كسب و پرورش اطّلاعات بسياري در درون ذهن خود وا م يدارد

جريانات استقرايي شامل خل اقيت در پردازش اطّلاعات و نيز استفاده ي همگرا از اطّلاعات در حل مسائل است

الگوي استقرايي موجب مي شود كه دانش آموزان اطّلاعات را گردآورند، به دق ت مورد بررسي قرار دهند، به شكل

مفاهيم درآورند و دست ورزي با آن مفاهيم را ياد بگيرند

مراحل تدريس الگوي تفكر استقرايي

شيوه ي اول تكوين مفهوم

در اين الگو معلم آغازگر فعاليت است، زيرا فعاليت ها از قبل به وسيله معلم تعيين مي شوند

دوستانه بين معلم و شاگردان وجود دارد

فعالانه ي دانش آموزان و معلم توليد شود

و توليدكنند هي آن هستند

در مرحله ي تكوين مفهوم در الگوي استقرايي، رويكرد پي گيري تقويت مي شود

روش هاي زير انجام م يشود

گام اول

فعاليت معلّم

مشخص كردن موضوع و مسئله تدريس براي فراگيران