نمونه اقدام پژوهی

مقدمه : 1

ای کاش می توانستیم مفاهیم گفتاری ونوشتاری خودراآن چنان تعریف کنیم که مخاطبان ماازگفته هاونوشته های ما،همان برداشت راکنندکه مطلوب ماست! شایدبرای همین است که می گویندکردارگویاترازگفتاراست!

درس هدیه های آسمان، که هدفش تعلیم وتربیت اسلامی دانش آموزان دوره ابتدایی می باشد وجایگزین کتاب تعلیمات دینی گردیده،يكي ازاركان مهم تدريس درسطوح مختلف تحصيلي مي باشدكه برای نیل به اهداف عالی یک جامعه ی ایده آل هر زمان بـايدمورد اهميت خاصي ازسوي معلمين ودست اندركاران آموزش و پرورش درتمامي پايه هاومقاطع تحصیلی قرار گيرد وبا شاخص قرار دادن اين درس ، انتظار مي رود جامعه ما در سالهاي آتي نه تنها ازنظرشئونات اخلاقی وفرهنگی به مشكلي برخورد نکندبلكه جوانان بتوانندبه خوبی از عهده انجام مسئوليتهاي محوله برآيند .وهمانگونه که هدف امام خمینی (ره) وشهدای عزیزمان بوده، جامعه ما الگویی برای ملل مختلف جهان گردد.با اين مقدمه كوتاه مي خواهم در تحقيق خود از علل دین گریزی دانش آموزان پایه پنجم شهرستان آبادان ودرنتیجه افزایش فرهنگ باختگی و... آنان ،همچنین چگونگی هدایت آنهابه سوی اخلاق ورفتاراسلامی ازطریق تدریس صحیح درس هدیه های آسمان بپردازم . اميدوارم مورد اهميت قرار گيرد.

بیان مسئله:

چندین سال است كه در كلاس پنجم دوره ابتدايي درشهرستان آبادان به تدريس اشتغال دارم .درسالهای

گذشته متاسفانه شاهدآن بوده ام که دانش آموزان کلاس پنجم کتاب تعلیمات دینی رابرای گرفتن نمره ورفتن به پایه بالاترمطالعه می کنند ودرسالهای اخیرکه درس هدیه های آسمان جایگزین تعلیمات دینی شده است و باآنکه تغییرات بسیارمفیدوسازنده ای درکتاب درسی هدیه های آسمان وکتاب کارآن که بخشی ازمحتوای آموزشی تعلیم وتربیت دینی دوره ابتدایی است ایجادگردیده است.امابازمشاهده می کنیم که اکثردانش آموزان این درس رابرای گرفتن نمره ورفتن به پایه بالاترمطالعه می کنند وبه داشتن اخلاق و رفتاراسلامی میل ورغبت زیادی نشان نمی دهند ودین گریزی،بی هویتی ،فرهنگ باختگی کودکان ،نوجوانان وجوانان شهرستان آبادان روبه افزایش است.

از سال1384که درشهرستان آبادان درس هدیه های آسمان جایگزین تعلیمات دینی پایه پنجم شد،من نیز

مانندبسیاری ازآموزگاران پایه پنجم براي تدريس درس هدیه های آسمان ازشیوه هاي همیاری استفاده 2

مي كردم .پس از تدريس، از تك تك دانش آموزان يا به صورت گروهي ویابه نوبت از روي دفتراسامي مي خواستم

مطالب مربوط به درس جدید را توضیح دهند. دانش آموزان هم اين كار را انجام مي دادند و من هم به طور نظري و هم از جنبه عملي (کارگروهی)نمره اي براي آنها منظور مي كردم. در پژوهشي كه در چند مدرسه ابتدايي و چندين كلاس پنجم درشهرستان آبادان ، علي الخصوص كلاس خودم ، به انجام رساندم به این نتیجه رسیده ام که تقریباًاکثردانش آموزانی با آنکه می توانند به خوبی درس هدیه های آسمان راتوضیح دهند ومیل زیادی به داستانهای این درس دارندامّابه داشتن اخلاق ورفتاراسلامی میل ورغبت زیادی نشان نمی دهند ودین گریزی درمیان دانش آموزان کلاس پنجم هرسال روبه افزایش است!مشاهده اين وضعيت چندان براي من و برخی دانش آموزانم خوب نبود .تصميم گرفتم تا آنجا كه مي توانم دراين وضعيت نامطلوب رفتاری دانش آموزانم تغيير و تحولي ايجاد كنم براي اين كار فكر كردم بهتر است نخست موضوع راباآنان درمیان گذارم وعلّت رااز خودشان بپرسم .

بنابراین مشکل من این بودکه:« چگونه می توانم اخلاق ورفتار اسلامی رادردانش آموزانم پرورش دهم؟»

يك روز که پول یک نفر ازدانش آموزان کلاس گم شده بود وچندنفردیگرنیزبه علت اینکه زنگ تفریح بدون اجازه آن ها دانش آموزان دیگر از وسایل شخصی آنهااستفاده کرده بودند! ازاین وضعیت شاکی بودند،تصميم گرفتم در چنين وضعيتي موضوع را با خود آنان در ميان بگذارم . روبه آنان ايستادم ، چند دقيقه اي سكوت كرده و نظاره گر حركات و رفتارشان شدم ؛ چند دقيقه كه به اين صورت گذشت . كلاس آرام شد همه سكوت كردند. از دانش آموزان خواستم تمام وسايل روي ميز خود را جمع و در بحثي كه مي خواستم مطرح كنم شرکت کنند، همه بچه ها نيز با علاقه خاص پذيرفته و آماده ی شرکت در بحث شدند.گفتم : بچّه ها همانطورکه خود شما هم شاهد هستيد اکثرشمامی توانید به خوبی درس هدیه های آسمان راتوضیح دهید ومیل زیادی به داستانهای درس هدیه های آسمان دارید،امّامی خواهم بدانم «چرا بعضی دانش آموزان درزندگی روزمره خوداخلاق ورفتاراسلامی رارعایت نمی کنند؟»

امروز می خواهم از نظرهاي مختلف شماراجع به علت این موضوع آگاه شوم. شما می توانید به نوبت نظرخودرا

بیان کنید.همه ی بچه ها نيز با علاقه خاص پذيرفته و در بحث راجع به موضوع شركت جستند. 3

نظرات بسياري گفته شد .خلاصه ی آنچه بیان شد به شرح زير است :

1- از اول ابتدايي تاكنون بسياری از معلمان ما درس هدیه های آسمان را جدي نگرفته اند.

2- بسياري از دانش آموزان درس هدیه های آسمان رابرای گرفتن نمره می خوانند.

3- بعضی ازخانواده ها بسیاری ازدستورات اسلامی مثل داشتن حجاب کامل راقبول ندارند.

4- انجام دادن دستورات اسلامی خيلي سخت است .

5- به داشتن اخلاق ورفتاراسلامی آن طور كه بايد معلمان خود بها نمي دهند و از اهميت آن ما راآگاه نكرده اند.

6- بسیاری ازمعلمان وبزرگترهای ما خودشان اخلاق ورفتاراسلامی را رعایت نمی کنند،امّا ازماتوقّع دارند اخلاق ورفتاراسلامی داشته باشیم.

7- بعضی ازمردم کسانی راکه دستورات اسلامی راانجام می دهند عقب افتاده می دانندوآن هارامسخره می کنند.وبا آنهادوست نمی شوند.

8- بعضی ازدانش آموزان اخلاق ورفتاراسلامی رانمی دانند.

اكثر مطالب گفته شده را يادداشت كردم .با آنان قرار گذاشتم گاهي اوقات در باره نحوه بهبود رفتار دانش آموزان

صحبت كنيم وراههايي را كه به نظر مي رسدازطریق آن بتوان یک مسلمان کامل، همان طورکه خدادستورداده باشیم.را بيان كنند تا به نتيجه اي برسيم.

روش های گردآوري اطلاعات (شواهد1)

براي اين كه بتوانم در باره پرسشي كه مطرح كرده بودم اطلاعات دقيق تري به دست آورم تصميم گرفتم علاوه بر دانش آموزان موضوع را با همكاراني كه در اين زمينه صاحب نظر هستند در ميان بگذارم. درزنگ تفريح اين موضوع را با بعضي از همكارانم در ميان گذاشتم و از کساني كه احساس مي كردم علاقمندتروآماده تر هستند تقاضا كردم روزي پس از پايان وقت كلاس درباره این موضوع صحبت كنيم. درآن جلسه موضوع«علل تمایل نداشتن بعضی ازدانش آموزان به اخلاق ورفتاراسلامی»را مطرح كردم. هر يك از همكاران نظراتشان را اعلام كردندمن نيز از نكات عمده نظرات همكارانم يادداشت برداري مي كردم.برخي ازمطالب شبيه نظرات دانشآموزان

بود. برخي نيز پخته ترو اساسي تراز آن ،روي هم رفته قرار شد پيشنهادم را با مدير مدرسه در ميان بگذارم. 4

مدير مدرسه پيشنهادمرا پذيرفت و ضمن تشويق به ادامه كار و مطالعه بيش تر پيشنهاد كردموضوع را بامربی پرورشی،مربی قرآن وامام جماعت مدرسه (طلبه ای که ازحوزه علمیه به مدرسه اعزام شده بود )و والدين دانش آموزان درميان بگذارم. همين كار راانجام دادم. نتايج صحبتها را يادداشت كردم. مشاهدات اولیه رفتاروکردار29نفردانش آموزان کلاس پنجم مؤیداین نکته بودکه 8نفر(58/027/0)درسطح قوی(تمایل به شرکت درنمازجماعت مدرسه وخواندن نماز ، رعایت شعائراسلامی مانندرعایت حجاب اسلامی ،احترام وکمک به دیگران،

راستگویی و...)11نفر( 93/037/0)درحدمتوسط،(به اجبارمعلم وکادرآموزشی مدرسه درنمازجماعت مدرسه شرکت می کردند،و شعائراسلامی مانندرعایت حجاب اسلامی،احترام به دیگران و...رابه اجبارانجام می دادند.) و9نفر

(03/0 0/0 )درسطح ضعیف (شرکت نکردن درنمازجماعت مدرسه،پرخاشگری،تمسخردیگران و...)ارزیابی شدند.

تجزيه تحليل وتفسیر اطلاعات :

پس از مطالعه اسناد و مدارك و بحثها ، اطلاعات حاصل از اين فرايند مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت، اشكالات وكاستي هاي كلاس هاي درس هدیه های آسمان تعيين شد. راههاي مناسبي براي تقويت اخلاق و رفتار اسلامی دردانش آموزان فهرست شد و يادداشت برداري شد.

خلاصه يافته هاي اوليه:

برخي علل عدم تمایل دانش آموزان به داشتن اخلاق ورفتاراسلامی به شرح زیراست:

1-آشنا نبودن برخي از معلمان به فنون ونحوه تدريس درس هدیه های آسمان(روش تدريس هدیه های آسمان)

2-رعایت نکردن اخلاق ورفتاراسلامی توسط برخي از معلمان.

3- تضادعقیدتی وفرهنگی برخی خانواده ها باآنچه معلم درکلاس درس تدریس می کند.

4- بي توجهي برخی معلمان به نوشتن طرح درس .

5- بي توجهي معلم به کتاب کارهدیه های آسمان وانجام ندادن تکالیف آن توسط دانش آموزان.

6- تنوع نداشتن تدريس درس هدیه های آسمان(استفاده نكردن معلمان از وسايل كمك آموزشي مخصوص وروشها و شيوه هاي متنوع وجذاب تدريس درس هدیه های آسمان. )

7- آشنا نبودن دانش آموزان با شخصیتهای مذهبی،افرادنیکوکاروکارهای نیک آنان. 5

8- آشنا نكردن دانش آموزان با اهميت اخلاق اسلامی درزندگی روزمره ونتایج دنیوی واخروی آن.

9- نداشتن معيار مشخص در ارزشيابي درس هدیه های آسمان.

10- ناشناخته ماندن قلمرو و اهداف درس هدیه های آسمان دردوره ابتدایی.

11- ناآشنايي برخي از معلمان به روان شناسي تربيتي و شناخت ویژگی های ذهني،اخلاقی،عاطفی،جسمی،روانی

واجتماعی كودكان دوره ابتدايي.

12- بي توجهي معلمان به راههاي پرورش فطرت پاک كودكان ابتدايي.

13- بي توجهي به علايق ،انگيزه ها و توان فكري دانش آموزان به هنگام تدريس درس هدیه های آسمان.

14- ناآشنايي برخي از والدین دانش آموزان بااخلاق ورفتاراسلامی.

اصول و مباني تدريس درس هدیه های آسمان:

در تدريس درس هدیه های آسمان بايد اصول و مباني ويژه زیررا در نظر گرفت:

1- استفاده ازشیوه هاوالگوهای متنوع وجذاب مانند:ایفای نقش،بدیعه پردازی،اجرای مسابقات مذهبی،شرکت دادن دانش آموزان دراداره امورانظباطی،رفاهی،بهداشتی و...مدرسه،برگزاری جشن هم زمان بااعیادمذهبی و

میلادمعصومین .

2-برگزاری مراسم بزرگداشت برجستگان دین،علم وهنرکشوریاسایرجوامع،باتاکیدغیرمستقیم روی کردارهای آموخته خوب ایشان،بدون هرگونه اغراق وخیرخواهی.

3- توصیف وتشویق کردارهای آموخته ی خوب دانش آموزان کلاس وپاداش دادن به آنها.

4- برجسته کردن کردارهای خوب معلمان وسایرمسئولان مدرسه ومصاحبه وتهیه گزارش باآنان توسط داانش آموزان ؛البته باتاکیدروی کردارهای آموخته ی خوب که دیگران هم می توانندآن هارایادبگیرند.

5-استفاده ازتصاویراشخاصی که به سبب کردارآموخته ی خوبشان مشهورشده اندوبه قشرخاصی تعلق دارند،

روی دیوارکلاس.

6-الگوبودن معلم ،به واسطه داشتن اخلاق ورفتاراسلامی وبرقراری رابطه دوستانه بادانش آموزان.

7- كمك خواستن از اوليا دانش آموزان براي تشویق فرزندانشان به داشتن اخلاق ورفتاراسلامی. 6

8-تحت نظرداشتن رفتارکودکان توسط والدین درمنزل،تا علاوه بر كلاس درخانه نيزدانش آموزان وظایف اسلامی خودرادرانجام واجبات دینی،کارهای روزمره،احترام وکمک به والدین واعضای خانواده و...انجام دهند.

9- می توان از شيوه تلفیق هدیه های آسمان باهنر درتدريس اين درس استفاده كرد تاکودکان بتوانند چهره

زیبایی ازالگوهای دینی تجسم کنند.

10- شركت دانش آموزان درکلاسهای دارالقران،ثبت نام دربسیج دانش آموزان،مهدی یاوران ،مشارکت همه دانش آموزان دربرنامه های طرح کرامت یامهارتهای زندگی،شرکت درفعّالیّتهاي پرورشی مدرسه، شرکت در مراسم مذهبی،،نمازجماعت،نمازجمعه و...

11- تشویق دانش آموزان به تحقیق ،پژوهش ومصاحبه باعلمای دینی،برجستگان علم وهنرکشوریاسایرجوامع،با

تاکید روی کردارهای آموخته خوب ایشان .وارائه گزارش به کلاس درس .

معيارهاي ارزشيابي :

به هنگام نمره دادن به درس هدیه های آسمان بايد اصول و مباني ويژه ی زیررادر نظر بگیریم:

1- براي ارزشيابي درس هدیه های آسمان بايد معيارهاي رفتاری و عملي مشخص تعيين كرد.

2-توجّه به انجام تکالیف کتاب کارهدیه های آسمان وبررسی تکالیف توسط معلم.

3-اهميت دادن به رفتارواعمال دانش آموزان درمدرسه توسط معلم وکادرآموزشی دبستان ودرمنزل توسط والدین دانش آموزان.

4- توجّه معلم به همه دانش آموزان در هنگام تدريس وارتباط دادن مطالب درسی بازندگی روزمره آنان ازطریق بیان داستان ومثالهای گوناگون، سوال کردن وجواب دادن هریك از دانش آموزان.

5- توصیف وتشویق کردارهای آموخته ی خوب دانش آموزان کلاس وپاداش دادن به آنها.

6-توجّه به تفاوتهای فردی دانش آموزان وتوجّه به اين نکته كه اخلاق ورفتار هر دانش آموزراباگذشته خودش مقایسه کنیم نه بادانش آموزان دیگر.

7-خلاقيت و مهارت معلم درتدریس وارزشیابی اين درس.

راههاي پيشنهادي براي حل مشكل: 7

با اطلاعات جمع آوري شده ،راههاي گـونـاگـون ارائه شده و تجزيه تحليل آنها ،تصمیم گرفتم با توجه به اصول

و مباني بیان شده به اين موضوع بپردازيم تاعلت مشکلات رفتاری دانش آموزان باتدریس اين درس برطرف شود.

چگونگي اجراي راه جديد :

درواقع اخلاق ،تجربه یاحاصل تجربه (برداشت )است.ویکی ازدلایل اختلال رفتاری دانش آموزان،فقدان ارائه الگوهای مناسب برای پرورش اخلاق ورفتاراسلامی دانش آموزان است.

ابتداآموزش راباگزارش نويسي مصاحبه، تحقیق وپژوهش ازطریق استفاده ازاینترنت ومطالعه مجلات وروزنامه ها،درباره اشخاصی که به سبب کردارهای آموخته خوبشان درجامعه مطرح شده اند شروع کردم ، همچنین برای برجسته کردن کردارهای خوب معلمان،سایرمسئولان ودانش آموزانی که موردعلاقه اکثربچه هابودند باتاکیدروی کردارهای آموخته خوب این افرادکه دیگران هم می توانندآنهارایادبگیرندازفراگیران خواستم گزارش تهیه کنند.

در آغاز آموزش، ضمن اشاره به انواع گزارش و شرايط آن دانش آموزان را با اصول مصاحبه و نحوه يادداشت ياضبط كردن مطالب آشنا كردم؛ پس ازآن دركلاس هركس گزارش خود را ارائه نمود.پس از تهيه گزارش نهايي اين گزارش ها توسط مربی پرورشی،مربی قرآن وامام جماعت مدرسه مورد ارزيابي قرار گرفت.

با همكاري دانش آموزان کلاس ومسئولان مـدرسه بـرخي ازآن هارادرروزنامه ديواري مدرسه منتشر

كرديم که‌ در زنگ هاي تفريح همه دانش آموزان مدرسه اين گزارشات رامي خواندند. استفاده ازتصاویراشخاصی که به سبب کردارآموخته ی خوبشان مشهورشده اندوبه قشرخاصی تعلق دارند،درروزنامه دیواری وروی دیوار

کلاس درس یکی دیگرازاقدامات انجام شده بود.همچنین با استفاده ازمنابع موثق اینترنت مطالب مفیددینی وآموزنده ای جمع آوری کردم،که درنشریه ای تحت عنوان«نشریه یاردبستانی من»(ضمیمه شده است.)ازآن مطالب استفاده شدوباهمکاری اولیادانش آموزانم به تعداددانش آموزان کلاس چاپ گردید.درنتیجه ازاین طریق مطالب دینی موثق و آموزنده ای دراختیارخانواده هاقرارگرفت.

پس ازآن برای آنکه ازاثرگذاری طرح جدیددرکردار دانش آموزان مطمئن شوم تصمیم گرفتم آنان رادراداره

امورانضباطی دانش آموزان پایه های پایین تر مدرسه شرکت دهم به همین منظورابتداوظایف وتکالیف آنان را

شرح دادم سپس فراگیران رابه دوگروه «فرشتگان روی زمین» (آن دسته ازدانش آموزانی که فقط به 8

خواندن نماز،شرکت درنمازجماعت مدرسه،داشتن اخلاق ورفتارخوب وانجام تحقیق،مصاحبه وگزارش نویسی پرداخته بودند.)و«ستارگان درخشان»(آن دسته ازدانش آموزانی که علاوه برخواندن نماز، شرکت درنمازجماعت مدرسه،داشتن اخلاق ورفتارخوب وانجام تحقیق،مصاحبه،گزارش نویسی،درکلاسهای دارالقران شرکت می کردندوعضوبسیج دانش آموزی یامهدی یاوران مدرسه شده بودند.)تقسیم کردم،قرارشددرمدرسه بارعایت اخلاق ورفتارخوب اسلامی برای برطرف کردن نقاط ضعف اخلاقی ورفتاری دانش آموزان پایه های پایین تر تذکرات لازم رابه آنان بدهند و الگویی برای دانش آموزان مدرسه باشند.وبرای توصیف وتشویق کردارهای آموخته خوب دانش آموزانی که دراین زمینه فعال تر وموفق تربودندازکارتهای امتیاز« مبطلات نماز»استفاده شد. (ضمیمه شده است.)

همچنین سعی کردم بابرقراری رابطه دوستی بادانش آموزانم موجب شوم کودکان احساس کنندمعلم حامی آنان است واخلاق ورفتارمعلم راالگوی رفتاری خودقراردهند.

برای اثربخشی بیشتردرس هدیه های آسمان وارتباط آن بازندگی روزمره دانش آموزان وکاهش رفتارنامطلوب آنان تصمیم گرفتم ازشیوه های جذاب ومتنوع ماننداجرای درس بانمایش،بدیعه پردازی(سفرتخیلی به همراه فرشتگان)،اجرای مسابقات مذهبی ،جشن سالروز تکلیف واعیاداسلامی وتوضیحات لازم برای این مناسبتها وتلفیق درس هدیه های آسمان باهنراستفاده کنم،به این ترتیب که داستانهای موثقی از زندگی پیامبران ،ائمه وبزرگان دین که درزندگی روزمره کودکان کاربرد داشتند مطرح می کردم وفراگیران باتشکیل گروه،احساس درونی خودراتبادل می کردندوهیجانهای درونی،واکنشهای عاطفی خودمانندترس،خشم،نفرت و...ابرازمی کردندو واقعه راباتجربه های زندگی خودمقایسه می کردندسپس آن را به صورت نمایش اجرامی کردند.یابایادآوری هدف هایانکات کلیدی یاعنوان های درس های هدیه های آسمان، ازآنان می خواستم متن زیبایااشعارساده یاداستان کوتاهی بنویسندکه درآن به جنبه های رفتاری پیامبران ومعصومین اشاره شده باشدونشان دهنده یادگیری درس باشد.این اقدامات باعث شدتصویری زیبا ازدین درذهن فراگیران ایجادگردد.

همچنین برای آنکه دانش آموزان کلاس پنجم بتوانندمطالب اصلی وعمده درس هدیه های آسمان راازطریق

بازی مرورکنندوبه خاطربسپارند اقدام به ساخت وانتشارانبوه«گردونه کمک آموزشی دانستنی های هدیه های

آسمان»نمودم که بااستقبال بی نظیردانش آموزانم ودانش آموزان بعضی مدارس آبادان مواجه شد. 9

(ضمیمه شده است.)یکی ازاقدامات انجام شده دراین طرح یادداشت اخلاق ورفتارمثبت ومنفی دانش آموزان درطول روز توسط خودشان وامضاوالدین درزیریادداشت آنان دردفترچه ای به نام «دفترچه کارهای من»بود،که زنگ هدیه های آسمان آنهارابررسی می کردم وبه کسانی که کردارهای آموخته خوب آنان بیشترازکارهای منفی شان بودکارت امتیاز(کارتهای مبطلات نماز)می دادم ،اقدام بعدی استفاده ازطرح کتابچه بربال فرشتگان(رمزهای ورودبه بهشت) بود. (ضمیمه شده است.) بدین ترتیب که درطول هرماه می بایست بچه ها ده موردتوصیه های عملی اسلام درباره اخلاق ورفتارپسندیده رادرکتابچه خودیادداشت کنندودرپایان هرماه به نوبت آنهارادرکلاس بخوانند،سپس به کسانی که بانظروتاییداکثردانش آموزان به توصیه های بیشتری عمل کرده بودندجایزه می دادم

یکی دیگرازاقدامات انجام شده برگزاری مراسم بزرگداشت برجستگان علم ،دین وهنر،باتاکیدغیرمستقیم روی کردارهای آموخته خوب ایشان،بودکه درپایان هرماه یک زنگ رابه این کاراختصاص می دادم .بدین ترتیب که درپایان هرماه یک نفرازفراگیران به عنوان سخنگوی کلاس مطالبی راکه دانش آموزان راجع به کردارهای خوب این افرادجمع آوری کرده بودندمی خواندو بقیه دانش آموزان درباره چگونگی انجام دادن این کارهادرزندگی روزمره خودبحث وتبادل نظرمی کردندو به نتایج کلی می رسیدند.دعوت طلاب دخترازحوزه علمیه به مدرسه وپاسخگویی به سوالات بچه هاوصرف ناهارباآنان ، درایجادعلاقه دانش آموزان به شخصیت های مذهبی والگوقراردادن آنان نقش به سزایی داشت.

گرد آوري اطلاعات ( شواهد 2 )

براي اينكه دقيقاً مشخص شود كه روشهاي به كار گرفته شده موثر بوده است يا نه تصميم گرفتم اطلاعات

عيني و موثق جمع آوري كنم ،جلسه اي را براي اين منظور تشکیل دادیم كه نتايج آن از این قراراست :

1- مقايسه نمرات دانش آموزان در درس هدیه های آسمان، پيش از آموزش و پس از آن .

2- نظر خواهي از والدين متخصص و اهل فن در باره ي اين موضوع و روش به كار گرفته شده براي از بين بردن اختلالات رفتاری دانش آموزان.

3- نظر خواهي كتبي ازدانش آموزان ،والدين در باره تاثير روش جديد آموزش درس هدیه های آسمان و نتايج آن

4- ارزشيابي از درس هدیه های آسمان براساس معيارهاي پيش بيني شده 10

شـواهد جمع آوري شـده نشـان داد كـه هـر 4 راه پيشنهادي مناسب است و دانش آموزان از آنها اظهار

رضايت مي كردند. همچنین مشاهدات تغییرات رفتاردانش آموزان کلاس مؤیداین نکته بودکه پس از اجرای طرح

21نفر(41/072/0)دانش آموزان کلاسدارای اخلاق ورفتاراسلامی شدندو8نفر(58/027/0)باقی مانده نیزانگیزه قوی برای داشتن این اخلاق ورفتارپسندیده داشتند.

تجديد نظر در روشهاي انجام گرفته و اعتبار بخشي آن :

پس از جمع آوري اطلاعات لازم در باره چگونگي اجرا و نتايج آن با توجه به نظرات و انتقادات اظهـار شـده ،در يك جلسه گروهي بامدیروبرخی ازمعلمین ،مربی پرورشی،مربی قرآن وامام جماعت مدرسه تصميم گرفتيم تا جايي كه مي توانيم كاستي هاي نظري و عملي خود را برطرف سازيم.

شواهد هم نشان مي داد كه هر 4 روش موثر واقع شده است و هر چه ارتباط وعلاقه دانش آموزان به شخصیت های مذهبی وجمع آوری اطلاعات درباره اخلاق ورفتاربرجستگان دین،علم وهنربيشتر مي شود ، انگیزه آنان نيز به داشتن اخلاق ورفتاراسلامی بیشترمی شود ، و نتايج زير حاصل شد :

نتايج

از آن چه گذشت به نتايج زير مي توان اشاره كرد :

1-دانش آموزان به درس هدیه های آسمان علاقه مندترشدندو شوق وانگیزه اخلاق ورفتاراسلامی درآنان تقویت شد.

2-مشارکت وهمکاری دانش آموزان درفعالیت وکارهای گروهی بیشترشد.

3-دانش آموزان به اهميت درس هدیه های آسمان وکاربرد دستورات دینی در زندگي روزمره ونتایج دنیوی واخروی آن پي بردندو اخلاق ورفتاراسلامی درآنان پرورش یافت.

4-اكثردانش آموزان در كلاس هاي دارالقران،انجمن مهدی یاوران وبسیج دانش آموزی شركت كردند.

5- ناهنجاریهای رفتاری دردانش آموزان به حداقل رسید ودر كلاس چیزی گم نشد.

6-والدين از بهبودرفتارفرزندان خود نسبت به اعضای خانواده ورفتاراجتماعی آنان ابرازرضايت كردند.

7- عادت به جستجو،تحقيق،بررسي ومطالعه بيش از پيش در ميان دانش آموزان گسترش يافت. 11

8- مشاركت براي تقويت اخلاق ورفتاراسلامی دانش آموزان دوره ابتدايي از سوي معلمان - دانش آموزان وديگر اعضای کادرآموزشی مدرسه افزايش يافت.

9- اجرای این طرح زمينه هاي رشد اجتماعي دانش آموزان را فراهم ساخت.

10- ارتباط دانش آموزان،باطلبه های حوزه علمیه وشناخت الگوهای مذهبی باعث شدتصویری روشن و زیبا ازافرادمذهبی درذهن دانش آموزان ایجادشودوانگیزه داشتن اخلاق ورفتاراسلامی درفراگیران تقویت شود.

11- افزون بر دانش آموزان ، معلمان نيز خود با مطالب ،ديدگاهها وتجربه هاي جديد آشنا شدند.

12- تصميم گرفته شد درس هدیه های آسمان نسبت به ساير دروس با اهميت خاص تدريس شودو درتدريس اين

درس ازشيوه هاي متنوع وجذاب استفاده شود تاريشه ایمان تقویت شود.

نتيجه گيري :

باتوجّه به اینکه اخلاق صرفاًدرس خاص یاوعظ وخطابه نیست،بلکه عمل است ودرکردارهای انسان جلوه گر می شودوتدریس مطالب اخلاق اسلامی زمانی دررشدوگسترش کردارهای دانش آموزان مشاهده می شودکه مدیرومعلمان،وپیش ازایشان خانواده ها،الگوهای عینی وعملی چنین رویکردهایی باشند. اگررابطه معلمان دوره ابتدايي بادانش آموزان برپایه دوستی وصمیمیت باشد،می توانندبااخلاق ورفتارخودعملاًبه دانش آموزان اخلاق وکرداراسلامی راآموزش دهند،وازسوی دیگربایدسعی شودمطالب اخلاقی به صورت داستانهایی ازاشخاص عینی معاصریانزدیک به زمان کودکان ونوجوانان مطرح شوند.ودراین گونه داستان هاکردارهای خوبی که این افرادآن هارا آموخته اندمطرح شودوحتماًازافرادعادی باشند. چون درغیراین صورت،برای دانش آموزان احتمال این برداشت وجودداردکه:«چنین کرداری ازعهده همه کس ساخته نیست.»

گزارش نويسي مصاحبه، استفاده ازاینترنت ومطالعه مجلات وروزنامه ها،درباره اشخاصی که به سبب کردارهای آموخته خوبشان مشهورشده اند، برجسته کردن کردارهای خوب دانش آموزانی که موردعلاقه اکثردانش آموزان هستند،معلمان وسایرمسئولان مدرسه ومصاحبه وتهیه گزارش درباره آنان توسط داانش آموزان ؛البته باتاکیدروی کردارهای آموخته ی خوب که دیگران هم می توانندآن هارایادبگیرند.وتدریس درس

هدیه های آسمان باروش هاي متنوع وجذاب مانندتلفیق باهنر،ایفای نقش،بدیعه پردازی،اجرای مسابقات ، 12

جشن سالروز تکلیف و اعیاداسلامی وتوضیحات لازم برای این مناسبت ها،همچنین اعزام مبلغین دینی ازحوزه

علمیه به مدارس ،درنتیجه ،ارتباط نزدیک دانش آموزان باطلاب دینی وشناخت الگوهای مذهبی باعث می شود

تصویری زیبا ازدین درذهن فراگیران ایجادشودوانگیزه داشتن اخلاق ورفتاراسلامی درآنان تقویت شود.

استفاده ازوسیله کمک آموزشی «گردونه کمک آموزشی دانستنی های هدیه های آسمان»،«دفترچه کارهای من»،«کتابچه بربال فرشتگان» ،«نشریه یاردبستانی من» «کارتهای امتیازمبطلات نماز»نقش اساسی درمعرفی دین ،احکام دین وایجادانگیزه دردانش آموزان برای گرایش به اخلاق و رفتاراسلامی داشت.به طوری که درپایان اجرای طرح همه دانش آموزان به خوبی قادربه پاسخگویی مطالب مربوط به درس هدیه های آسمان بودندوهیچ

گونه مشکلات رفتاری دردانش آموزان مشاهده نشد.

پیشنهاد:اگرروحانیون وعلمای محترم دین بتوانند درطول سال تحصیلی حداقل یک یاچندباردرمدارس ودرکلاس های درس حضورداشته باشندوازنزدیک بادانش آموزان ارتباط دوستانه برقرارکنند،به طوری که بچه ها بتوانند

سوالات خودراشخصاًازایشان بپرسند،بالگوهای مذهبی بیش ترآشنامی شوندوانگیزه داشتن اخلاق ورفتاراسلامی دردانش آموزان بیشترتقویت می شود.

منابع وماخذ: 13

- رمضانی فاطمه(1383)، دیدگاه برنامه جدیدتعلیم وتربیت دینی دوره ابتدایی درباره یادگیری، ماهنامه رشدآموزش ابتدایی،سال هشتم ،شماره 62،ص 12

- رمضانی فاطمه(1383)،آشنایی بانقش وجایگاه کتاب کارهدیه های آسمان درآموزش ویادگیری ماهنامه رشدآموزش ابتدایی،سال هشتم،شماره 61،ص 12

- رحیمی علیرضا،(1382)نقطه آغاز درتعلیم وتربیت دینی بصیرت گرا، ماهنامه رشدآموزش ابتدایی،سال ششتم ،شماره50،ص 70

- دبلیو.هوئیت(1381)پرورش شخصیتی واخلاقی،ترجمه متون دفترانتشارات کمک آموزشی،ماهنامه رشدمعلم،سال بیستم شماره8 ،ص18

- معتمدی تلاوکی محمدتقی- احمدی محمدرضا(1385)، فرصتی برای تفکر، (استفاده ازراهبردیاددهی- یادگیری بدیعه پردازی درتدریس هدیه های آسمان)، ماهنامه رشدآموزش ابتدایی،دوره دهم ،شماره 83،ص 28

- احمدی محمدرضا(1385)راهکارهایی برای رویگردانی ازارزشیابی نتیجه محورماهنامه رشدآموزش ابتدایی،دوره دهم ،شماره83،ص 21

- راصدسعید(1385)درمحضرپیامبرهمراه باکودکان(مروری برموضوع پیامبراعظم درکتاب های درسی هدیه های آسمان،ماهنامه رشدآموزش ابتدایی،دوره دهم ،شماره83،ص18

- محمدی فاطمه(1385)تاثیرفنون روان شناختی برکیفیت تدریس، ماهنامه تکنولوژی آموزشی،دوره22 ، شماره 8،صفحه 4

- حبیبی پورمجید، باتوانی مرتضی،(1385)جایگاه ارزشیابی دربرنامه ریزی درسی،ماهنامه تکنولوژی آموزشی،دوره22 ،شماره 8،ص 44

- رحیمی علیرضا،(1382)مبانی انسان شناختی تربیت بصیرت گرا، ماهنامه رشدآموزش ابتدایی،سال ششتم ،شماره49ص 54

- بازرگان زهرا، میانجیگری درمدرسه،انتشارات مدرسه،صفحه41

- گوهری پورمرتضوی(1381) ،دین وتعلیم وتربیت،ماهنامه رشدآموزش ابتدایی شماره45،ص35

ارتقایی راحله(1385)،این زنگ هدیه های آسمان داریم، ماهنامه تکنولوژی آموزشی،دوره22 ،شماره177،صفحه 24

- احمدی نمدان عزت(1380)پرورش روحیه مطالعه وتحقیق دردانش آموزان دوره ابتدایی، ماهنامه رشدآموزش ابتدایی،سال پنجم،شماره39،ص3

- شعاری نژادعلی اکبر(1385)ابعادکارمعلم،ماهنامه تکنولوژی آموزشی، دوره22، شماره177،صفحه 16

صدرزاده حبیب(1382)،تحقیق درعمل ونحوه اجرای آن درکلاس، ماهنامه تکنولوژی آموزشی،دوره 18 شماره 149،ص 47

- قاسمی پویا اقبال(1380) ،برنامه معلم پژوهنده(یافته های علمی وکاربردی)ماهنامه رشدمعلم،سال شماره ،ص34

- قاسمی پویا اقبال (1384)،راهنمای علمی پژوهش وتحقیق درعمل

نمونه اقدام پژوهی

مطالب مشابه :

نمونه هایی از اقدام پژوهی

چند نمونه تحقیق اقدام پژوهی

یک نمونه اقدام پژوهی که رتبه اول کشوری دارد...

نمونه اقدام پژوهي - راههاي مقابله با ترس و اضطراب در دانش آموزان

نمونه کار معلم پژوهنده

نمونه اقدام پژوهي - راههاي مقابله با ترس و اضطراب در دانش آموزان

نمونه اقدام پژوهی

نمونه اقدام پژوهی

نمونه ای از اقدام پژوهی همکاران

نمونه موضوعات اقدام پژوهی مقطع ابتدایی