جزوه کلاسی استاد سلاح ورزی

گشت و پرورش گياهان باغي

(سبزي كاري ، گل كاري ، صيفي كاري)

استاد مدرس :سلاح ورزي

تهيه كننده : حيدر علي موفق

دانشگاه علمي كاربردي مركز جهاد كشاورزي خراسان رضوي

گشت و پرورش گياهان باغي

(سبزي كاري ، گل كاري ، صيفي كاري)

سبزي : به كليه محصولات كشاورزي و باغي به استثناء درختتان و غله ها ( غلات ) اطلاق ميشودكه از برگ ، ساقه ، ريشه ، جوانه ، غده ،پياز و ساقه زير زميني ، ميوه ، دانه وحتي قارچ كه بطور كامل و مستقيم به مصرف تغذيه انسان مي رسد

بيس از 1000 نوع سبزي وجود دار كه حدود 350 نوع كشت ميشود

مركز پيدايش و پراكنش سبزي

1. چين :سبزهاي مثل طرب و طربچه ، پيازچه و انواع كلم

2. هندوستان، بادمجان

3. آسياي مركزي : پياز ، سير

4. آسياي صغير بخصوص ايران : خربزه ، طالبي

5. منطقه مديترانه : انواع كلم

6. منطقه آفريقا : هندوانه

7. آمريكاي مركزي: فلفل سبز

8. آمريكاي جنوبي : سيب زميني ، گوجه فرهنگي

ارزش غذائي سبزيها :

1- انرژي

2- ويتامينها : انسان به تمام ويتامينها وابسته است به استثناء ويتامين D

3- چربينها : پروتينها و كربوهيدراتها

4- املاء معدني : ( سديم ، پتاسيم ، كلسيم ، منيزيم ، منگنز ، آهن )

5- اجسام مكانيكي ( سلولز) سلولز در معده قابل شكسته شدن نيست

در سبزيها : قند 2-1 درصد ، پروتئين 5-2 در صد ، چربي خيلي نا چيز، املاء معدني 15-4 درصد و سلولز بيش از 10درصد

كمبود قطعي يك ويتامين در بدن را آويتا مينوز گويند

و كمبود ويتامين c را اسكوري مي نامند . بربري كمبود ويتامين B شب كوري كمبود ويتامين A

كمبود نسبي ويتامين در بدن را هپوويتامينوز گويند

ويتامينهاي D وE در چربي هاي حيواني است

ويتامينهاي كه در چربي وجود دارد A,D,E,K

ويتامينهاي كه در آب وجود دارد B, C و ويتامين E در گردو

ويتامين A در هويج ، جعفري ، انواع گلم ، فلفل سبز 46% ويتامين A از طريق سبزيجات جذب بدن ميشود

ويتامين گروه B در غلات و ويتامين C در فلفل ، جعفري ، انواع گلم ، گوجه فرنگي 33% ويتامين از طريق گياهان جذب بدن مي شود

بيشترين ويتامين A در هوي‍ج و بيشترين ويتامين C در فلفل و مجموعا در جعفري بيشترين ويتامين c , و A وجوددارد

ويتامين K در خيار و كاهو ويتامين K براي انعقاد خون خوب است

طبقه بندي سبزيها : سبزي هاي از مزاياي مختلف تقسيم مي كنند

1- سبزي هاي فضاي آزاد ( محل پرورش )

2- سبزي هاي گل خانه اي

3- سبزيهاي كه نياز به حرارتي( فصل گرم و فصل سرد )

فصل گرم اندام زايشي آنها مثل ميوه يا گل و بذرشان استفاده مي شود ميوه و متعلقات آن

فصل سرد بيشتر از اندام رويشي استفاده ميشود ، سيب زميني ، مارچوبه ، گلم ،پياز

استثنا همه ميوه هاي فصل گرم بغير از سيب زميني شيرين ، اسفناج ، ولاندنو

استثنا همه ميوه هاي فصل سرد بغير از بقولات ، نخود فرهنگي ،لوبيا ، باقلا

4- طبقه بندي بر اساس نام علمي / اسم علمي بيشتر از دو بخش ميباشد مثل بادمجان solanum melohgena

خانواده گندميان :گرامينه مثل ذرت	خانواده مركبان : آفتابگردان ، كاهي
خانواده سوسنيها :مارچوبه ، سير ، تره فرهنگي ( تك لپه اي )	خانواده نيلوفران : سيب زميني شيرين
خانواده هفت بند :ريواس	خانواده بادمجان : كوچه فرنگي ، بادمجان ، سيب زميني
خانواده چغندر : اسفناج	خانواده كدوئيان : هندوانه ، خيار ، خربزه
خانواده چليپائيان :انواع گلم ها ، ترب ، شاهي
خانواده بقولات ، نخود فرنگي ، باقلا سبر
خانواده پنيك : باميه
خانواده چتريان : هويچ ، شويد

مثال :

خانواده	Brassicaceae	چليپايان
جنس	Brassica	كلم
گونه	Oleracea	اولراسه
واريته	Capiratc	كلم پيچ
فرم	olba	كلم پيچ سفيد

كاشت سبزي : بذر سبزي ها به دو طريق كشت ميشود .

? روش نم كاري

? روش خشكه كاري

روش نم كاري : زمين كشت شده را رطوبت ميدهند . آبياري مقداري كه رطوبت زمين دو نم ميشود ( گاورو) بذرهاي كه 12 تا 24 ساعت قبل خيس شده اند در زمين كشت ميشود . مثل هندوانه ، خربزه ، خيار ، لوبيا

روش خشكه كاري : زمين خشك را كشت كرده و بلافاصله آبياري ميشود . مثل : فلفل ، كوجه فرنگي ، چغندر، باميه ، كلم ، شلغم .بذر گياهاني كه دير تر جوانه زني ميكنند عميق تر كشت مي شوند .

روش نشاء كاري :

مراقبتهاي زراعي از سبزي

Ã آبياري : با توجه به اينكه دوره رشد بصورت كلي در فصل گرما انجام ميشود پس بايد هر 5- 4 روز يك آبياري شود بهتر است براي جلو گيري از بيماريها شاخ و برگ از تماس مستقيم با آب دور باشند بهترين زمان آبياري هوا خنك بوده . شبها و صبح ها بهترين زمان آبياري است اگر تناوب آبياري در زمان گل دهي و ميوه دهي تغيير كند گلپران شده و در ميوه ( شكاف ميوه ، ترك خورده ) ميشود بايد ازروش آبياري استفاده شود كه مانع باعث ورود بذر علافهاي هرز شود

Ã واكاري ( خطا كاري ) : گاهی اوقات در اثر وقوع سرما و تگرگ بی موقع، یا کمی قوه نامیه بذر تعداد بوته کافی در سطح مزرعه وجود نداشته باشددر نتیجه برای رفع این مشکلات و ایجاد تراکم مطلوب اقدام به واکاری یا کاشت مجدد بذر می شود.

Ã سله شكني و تنك كردن : خاك هاي كه رس بالا دارند بعد از هر آبياري سله مي ببندند و جهت يكنواختي سطح خاك و محصول بايد سله شكني و تنك كاري محصول انجام شود

Ã دفع علفهاي هرز : كه به دو طريق مبارزه وپيشگيري انجام ميشود . براي پيشگيري بذر با خلوص بالا باشد ، ازكود دامي كاملا بوسيده استفاده شود . روش مبارزه مكانيكي ، شيميائي ، بيولوژيكي ، و زراعي مباشد

Ã مبارزه با آفات و بيماريها : به 1- گرماي زياد 2- رطوبت بالا ( زياد) 3- حساسيت زياد

برداشت سبزي ها : بايد حداقل به 5 مورد توجه شود

1- زمان مصرف ومسافت بين مزرعه تا بازار

2- نوع مصرف اگر براي مصرف كارخانجات كنسرو سازي و فرآورده هاي بايد از ميوه هاي رسيده و لهيده استفاده شود و اگر براي تازه خوري و صادرات بايد نارس باشد

3- نوع جاده دسترسي ووسيله حمل و نقل

4- در نظر گرفتن امكانات برداشت ، كارگر ، ماشين هاي برداشت

5- نوع سبزي، ميوه اي ،برگي ، يا گل آن سبزي باشد . ريحان ، نعناع و ترخان و شاهي از سطح خاك جدا ميشود بايد تر و تازه باشد بايد خشبي نباشد اما سبزي هاي كه يك بار برداشت ميشود بايد به بالاترين رشدخود برسد

در مورد سبزي ها كه ميوه آنها مصرف ميشود معمولا همزمان نرسيده وزمان بيشتري لازم است كه از ارقام همزمان راس يا يكبار رس استفاده كرد مثل : خيار ، باميه ، لوبيا و نخود سبز بصورت نارس برداشت شود

سبزي هاي ريشه اي :

دسته اي از سبزيها هستند كه داراي ريشه هاي ضخيم و متورم و بيشتر هم بخش زير زميني آنها مورد استفاده ميشود

مثال : هوي‍چ ، ترب، تربچه ، سيب زميني ترشي ، چغندر لبوئي ، شلغم

اين سبزيها به سرما مقاومت بالائي دارد ميتوان تا اواخر پائيز واوايل زمستان در زمين نگه داشت .

هوي‍چDaucus carota خانواده چترييان :

گياهي است دو ساله درسال اول توليد ريشه هاي خوراكي ميكند و در سال دوم توليد گل آذين شاخه گل دهي به ارتفاع 60 تا 90 سانتي متر و توليد گل و دانه مي دهند

هويچ جزء سبزيهاي فصل سرد ميباشد كه بهترين دماي رشد 15 تا 21 درجه سانتي گراد است

درجه حرارت زيادريشه هاي هويچ را كوتاه ميكند و درجه حرارت كم خيلي سرد شودريشه ها باريك و بلند وكشيده ميشود

در هر دو صورت كيفيت از دست مي رود

هويچ بصورت خاص كليه سبزيهاي ريشه به خاك عميق حاصلخيز ، سبك و نرم نياز دارد

بهترين خاك براي هويچ شني لومي ميباشد

كود دامي براي هويچ بسيار ضروري و مهم است بهترين زمان براي تقويت خاك با كود دامي اواخر پائيز اوايل زمستان ميباشد عرض پشته ها درمورد هويچ كاري اگر روش دستي باشد 45 سانت و اگر ماشيني باشد 75 سانتيمتر و فاصله هويچ ها روي خطوط 5-4 سانتي متر باشد بذر مورد نياز در هر هكتار 3 تا 5 كيلو گرم مي باشد

براي برداشت هيچ بايد آبياري شود تا خاك نرم شده به روش دستي و يا گاو آهنهاي مخصوصي برداشت ميشود

براي نگهداري هويچ در سردخانه دما 2- درجه سانتي گراد با رطوبت بالا 90 درصد ميتوان هويچ را بين 5تا 6 نگهداري شود

چغندر لبوئي Betarelgaris : از خانواده كتو پور باسه خانواده چغندر

گياهي دو ساله ميباشد در سال اول توليد ريشه و در سال دوم توليد گل و ميوه و بذر ميكند

سه دسته چغندر وجود دارد.1 - چغندر قند 2- چغندر لبوئي 3- چغندر علوفه اي

چغندر محصول فصل خنك است در هواي گرم مقدار قند آن كاهش يافته و رنگ آن سفيدميشود بنابر اين بايد خيلي زود مورد كشت شود

فاصله خطوط كشت در چغندر 55-45 سانتي و فاصله روي خطوط 10 سانتي متر يك عمليات مهم براي چغندر تنك كردن است

آبياري چغندر هر 7 تا 12 روز انجام ميشود مقدار بذر به دو روش دست پاش 34 كيلو و در روش ماشيني خطي 15 كيلو ميباشد. عملكرد بين 30 تا 50 تن در هكتار ميباشد

شلغم Brassicarapo از خانواده چليپائيان :

گياهي روز كوتاه و محصول فصل سرد ميباشد بذر آن در بهار موقعي كشت ميشود كه مدت زمان بيشتري تا رسيدن گرما وجود داشته باشد

مدت زمان لازم براي تشكيل ريشه 5/1 تا 4 ماه ميباشد فاصله خطوط 30 تا 40 سانتي متر فاصله بوته ها 10-5 سانتي متر مقدار بذر 2تا 3 كيلو در هكتار ميباشد

ترب و تربچه :

تربچه گياهي يك ساله و ترب گياهي دو ساله است ترب از نظر ظاهري رنگ ترب سيا ه و ترب سفيد ميباشد از نظر شكل ترب يا كشيده و يا گرد ميباشد .

ترب و تربچه در هر خاكي كشت ميشود بهترين خاك سبك و پوك ميباشد فاصله خطوط 45-25 فاصله روي خطوط 5/2 تا 3 سانتي متر معمولا تربچه را كرتي مي كارند

سيب زميني ترشي : از خانواده گل آفتابگردان ( كمپوزيته )

طول ساقه آن گاهي بيش از 2 متر مي رسد بخش هوائي در زمستان از بين ميرود و بخش زير زميني باقي مي ماند كه اندام خوراكي ميباشد در خاكهاي ضعيف بهتر رشد ميكند . فاصله روي خطوط 60 تا 70 سانتي متر و فاصله بوته ها 40 سانتي متر ميباشد

سبزي هاي پيازي ( پياز دار): تمامي سبزي هاي پياز دار از خانواده ليلياسه Liliaceaeو از جنس آليوم مي باشند

همگي تك لپه اي هستند و معمولا از دو قسمت اندام زير زميني ( پياز ) يا برگ استفاده مي گردد

پياز : گياهي دوساله و يك پايه است پياز در واقع يك ساقه زير زميني متورم است كه روي سطح فوقاني آن برگها ضخيم فوقاني وجوددارد ريشه هاي پياز بيشتر از عمق 15 تا 20سانتي متري خاك نفوذ نمي كند بنابر پياز به خاك حاصلخيزي و سبك نياز دارد پياز دارد و پياز محصول فصل سرد است

تشكيل اندام زير زميني و ساقه گل دهنده در پياز بسته به الف- دما پائين ب- طول روز ميباشد

معمولا هواي خنك دماي پائين و طول روز بلند باعث تشكيل ساقه گل دهنده ميشود كه معمولا به نفع نيست چون اندام زير زميني محصول سال ميباشد

هواي گرم و طول روز كوتاه باعث تشكيل اندام زير زميني مي شود

در مناطق گرمسير پائيز و در مناطق نيمه گرمسير در اوايل زمستان بذرش كشت مي شود .

فاصله بين رديفها 30تا 45 سانت و فاصله بوته ها روز دريف 5تا 9 سانتي متر ميباشد

مقدار بذر مصرفي در روش كشت مستقيم 6كيلو در هكتار و در روش نشاءكاري 2 تا 3 كيلو

بذر پيار معمولا 4تا 6هفته طول ميكشد تا سبز شود ولي اگر 24 ساعت در جوهر نمك يا اسيد كلرويدريك رقيق شده به يك هفته كاهش مي يابد معمولا 4 تا 5 ماه طول ميكشد تا پياز كاملا برسد

زمان برداشت پياز وقتي است كه در مناطق گرم معتدل 20تا 30درصد برگها رزد شود و در مناطق سردسير بيش از 50% برداشت در مزارع كوچك دستي و در مزارع بزرگ با ماشين آلات برداشت مي شود

نكته : بعد از برداشت پياز 2تا 4 روز روي زمين نگهداري ميكنند تا قسمت هاي برگ كاملا خشك شود و تا به راحتي برش بخورد نگهداري پياز در دماي 15 تا 25 درجه سانتي گراد به مدت 2تا 4 هفته امكان پذير است اگر بيشتر از اين مقدار نگهداري شود به انبار دما صفر درجه رطوبت 64 % باشد اما بر عطر و مزه پياز به خاطر يك ماده گوگردي بنان آليل پروپيل دي سولفيد و تمام خاصيت دارائي به همين ماده ميباشد

سير: گياهي است از تيره پيازها از تعداد زيادي سيرچه تشكيل شده كه يك لايه بيروني نازكي خشكي پوشيده ، سير به خاكي سبك قوي و حاصلخير نياز دارد گياهان پيازي خصوص سير نبايد زياد اطرافش مرطوب باشد پوسيدگي رخ مي دهد فاصله خطوط 20تا 25 سانتي متر فاصله بوطته 10 تا 15 سانتي متر كاشت 3تا5 سانتي متر در مناطق سرد اواخر زمستان سير مورد كشت قرار ميگيرد در نواحي معتدل در پائيز و موقع برداشت زماني است كه كامل برگها زرد شده باشد

موسير:

گياهي است شبيه سير كه ريشه اش فقط يك پياز دارد يك گياه دائمي است كه درايران بصورت وحشي مورد كشت مي شود كه گياه داروئي مي باشد و در منطقه كلات بيشتر رويش دارد نوع وحشي آن گياه گرد و تو پر و مزه تندي دارد

از موسير وحشي ايران بذر مي شود گرفت و گل دهي دارد ولي موسير هاي اصلي بذر نمي دهند

تكثير بوسيله پياز هاي كوچك است يك جوانه در كنارش دارد

انواع خاكهاي خاك رسي سخت مناسب نيست و خاكهاي شني و سنگ لاخ مناسب كشت مي شود

زمان كاشت موسير اواخر زمستان از بهمن تا اسفند ماه كشت ميشود عمليات مخصوص موسير خاك دادن پاي بوته معمولا يك ما ه قبل از برداشت

پيازچه : بر خلاف پياز در واقع در زمين توليد اندام زير زميني نمي دهند و در واقع برگها يكديگر را مي پوشانند و پياز چه غده اي جسم كوچك ميباشد

سيب زميني:

سيب زميني اين گياه معروف در واقع مهمترين گياه براي سبد غذائي بيشتر كشورها است سيب زمنين حدود 450سال تجاري كشت ميشود در ايران با سابقه حدود 100 سال ميباشد و از آمريكاه آمده است

در واقع سيب زميني از متورم شدن قسمت انتهائي ساقه درزير زمين تشكيل ميشود سيب زمين دوره آغازين در دوره رشد به روزي هاي آفتابي و در آ]ر رشد به روزهاي كوتاه و شب هاي سرد نياز داد

فاصله پشته ها از هم 50تا 75 سانتي متر فاصله بوته ها روي خطوط 25 تا 35 سانتيمتر و عمق كاشت 10 تا 18 سانتي متر ميباشد غده هاي بذري در سيب زميني بايد كوچك يا حدود 3تا5/3 سانتي متر اندازه ( قطر) ميباشد و حداقل حاوي دو تا سه چشم ( جوانه ) داشته باشد

مقدار بذر در هكتار 1800 تا دو هزار و دويست كيلو ميباشد غده هاي بريده شده معمولا در هواي گرم مرطوب به مدت 4تا6 روز نگهداري ميشود دما در اين شرايط 10 تا 18 سانتي و رطوبت 85 تا 95 سانتيمتر ميباشد

مهمترين عمليات خاك دادن پاي بوته هاست

مهمترين انواع سيب زميني داخلي اسلامبلي ، فشندي ، همداني ؤآلفا ، سيب زميني خارجي ، آگريا

كلم ها :

كلم پيچ:دو نوع قرمز و سفيد هستند كلم قرمز به خاطر داشتن بافت هاي زبر و ضخيم هضمش سخت تراز كلم سفيدميباشد ميزان نشاسته كلم ها پائين است . بسيار مناسب براي بيماران ديابتي مناسب ميباشد

كلم ها داراي هرموني بنام استيل كولين هستند كه اين هرمون باعث تنظيم فشار خون وتنظيم تنفس در بدن ميباشد

كلم پيچ و ساير كلم ها به آب زياد ي احتياج دارند بنابر اين در آب و هواي معتدل وخنك بهتر رشد ميكند كمبود ازت در كلم پيچ باعث سبز رنگ شدن برگها و در كلم پيچ قرمز باعث كم رنگ شدن برگهاي آن مي شود اما كمبود پتاسيم باعث ميشود قسمتهايي از بين برگها برجسته ميشود و لكه هاي قهوه اي رنگ در برگها ايجاد ميشود .

كلم ها به رطوبت هوائي زيادي دارند در نقاط گرم كلم را در اواسط پائيز و در نقاط سردسير در اواخر زمستان يا اوايل بهار كشت ميشود

فاصله بين رديفها 90سانتي متر و فاصله روي رديفها 45 تا 65 سانتي متر طول رشد يا برداشت آنها 3تا 4 ماه ميباشد

كلم گل : گل كلم در ابتداي رشد ظاهري شبيه كلم برگ ميباشد كلم گل به علت تردي بافت قابل هضم ترين و خوشمزه ترين كلم مي باشد كلم گل به درجه حرارت زياد حساس ميباشد

كيفيت پائين مي آيد دماي پائين باعث تشكيل ساقه گل دهنده پيش از موعود ميشود كلم گل به دو عنصر موليبدن و بر حساس ميباشدكمبود بر(B) در زمين هاي قليائي و كمبود موليبدن در زمينهاي اسيدي رخ ميدهد براي رفع آن بايد تبديل اسيدي به قليائي و قليائي به اسيدي شود براي جبران كمبود برB از كود Borax بهميزان 15 تا 25 كيلو گرم در هكتار استفاده مي شود علائم كمبود بر به اين شكل است كه برگها شكننده ميشود بر روي گل هاي لكه هاي قهوهاي رنگ مي شود .

علائم كمبود موليبدن هم شامل باريك شدن برگها و فرورفتگي هاي نا منظم در برگها ميشود . براي كمبود موليبدن بايد به خاك آهك داده شود يا كمبود موليبدن جبران شود رنگ كلم گل بايد در برابر كيفيت بايد سفيد باشد كلم گل شيري رنگ كيفيت را ازدست داده است به وسيله تابش اشعه ماورابنفش خورشيدي ميباشد براي جلو گيري از آن برگها ي كلم گل را روي گل ها مي چسبانند

سبزي هاي برگي :

مثل :كاهو ، ريحان ، ترخان ، شنبليله ، شاهي ، تره ، جعفري

كاهو : يكي از مهمترين سبزيهاي برگي است كه مصرف بسياررادر كشورهاي غربي بخصوص كشورهاي اروپائي را دارد باتوجه به اينكه مصرف زياد دارد معروف به سبزي سالاد گرديده است .

گياهي است يك ساله و ارزش واقعي آن به اين است كه بصورت كاملا تازه مصرف شود كاهوي تازه سرشار از ويتامين هاي و كلور نيت حاصل وانواع موادمعدني مي باشد در كاهو علت تلخي به ماده اي برمي گردد به نام لاكتوسين كه به علت تنش آبياري و نور پيش از حد و ساير تنشها باعث لاكتوسين مي گردد كاهو در طبقه بندي سبزي فصل سرد ميباشد و در نقاط مختلف از اوايل پائيز تا اوايل بهار كشت ميشود بهترين اما براي كاهو 12 تا 15 درجه سانتي گراد است اما نياز آبي كاهو عليرغم حجم كم گياه بسيارزياد است

اسفناج : سبزي يك ساله و بومي ايراني است و از ايران به همين نام به ساير نقاط گسترش پيدا كرده است Spinachاسفناج يك گياه روز بلند و بسيار حساس به طول روز ميباشد بنابر اين با شروع روزهاي بلند ساقه گل دهنده در اسفناج تشكيل ميشود ارتفاع گياه به 30تا 60 سانتي متر ميرسد گياهي است دو پايه اثر مهم غذائي اسفناج خاصيت خون سازي آن ميباشدكه به مواد مفيدي مثل ، مس ، يد ، ويتامين C، كلروفيل و آهن بر مي گردد

ميزان ويتامين C
خام	پخته
35ميلي گرم	6ميلي گرم

طول دوره رشد از زمان كاشت تا برداشت بين 6 تا 10 هفته طول ميكشد

اسفناج جزء محصولات سرد ميباشد و دماي زير صفرتامنفي 6 درجه را تحمل ميكند

درمناطق گرمسير اسفناج را در پائيز و براي برداشت زمستانه در اسفند براي برداشت بهاره كشت ميكنند ودرمناطق سردسير اسفناج در اوايل بهار كشت ميشود

جعفري :

سبزي دوساله وداراي مقادير زيادي ويتامين C و آهن است .جعفري نسبت به سرما مقاومت زيادي دارد و درتمام طول سال به استثناء وسط زمستان و وسط تابستان مورد كشت قرار ميگيرد و جعفري گياه سايه دوست حساس به شوري است بذر جعفري دو تا 3 هفته براي سبز شدن زمان نياز دارد بخاط حل شدن اين موضوع كشت زود بذر را 12 تا 24 ساعت در آب خيس مي كنند بعد مورد كشت قرارميدهند براي برداشت جعفري برگها را از انتهاي آن برش مي زنند ( سطح خاك ) ميزان برداشت بين 18 تا 20بار در سال ميباشد

سبزي هاي ميوه اي :

گوجه فرنگي: میوة گیاهی است از تیرة جعفری و از خانوادة Solanaceae ، یک ساله و پر شاخه. ارتفاع ساقة آن 40 تا 60 سانتی متر است و دارای بوی تند مخصوص می باشد که با فشار دادن آن بیشتر محسوس می شود. گل های آن زرد رنگ، با بوی نامطبوع و به طور گروهی از چند گل از کنار شاخه ها یا ساقة آن بیرون می آید. میوة آن گوشتی و تقریباَ کروی می باشد که رنگ کال آن سبز است، وقتی کمی می رسد، نارنجی و موقعی که خوب رسید قرمز می شود. در داخل میوه دانه هایی مانند فلفل سبز وجود دارد. موطن اصلی آن آمریکای جنوبی است و در حال حاظر تقریباَ در اغلب مناطق جهان کاشته می شود.

گوجه فرنگي در شرايط اقليمي بسيار متفاوت درسطح وسيعي كشت مي شود ..کشت و کارش قدمت چندانی ندارد.در ایران کمتر از 80 سال است.

آماده سازی خاک:در انواع خاکها رشد می کند ولی خاک سبکی که زود گرم شود و زهکشی خوب باشد برای تولید محصول پیش رس مناسب است.ولی اگر عملکرد مدنظر باشد خاک سنگین تر استفاده می شودلومی یا لوم رسی مواد آلی و غذایی معدنی باید کافی باشد.

در ایران کشت بصورت جوی پشته است.بهتر است سمت جنوبی پشته کاشته شود.گاهی دو طرف پشته هم میکارند.گاهی نشاء راداخل گل می کارند.

بذرکاری مستقیم:زمین را به صورت مسطح آماده می کنند به صورت كرت بندي در آورده ويا بصورت جوي پشته بذر را با مخلوطی از ماسه یا بذر و کمپوست.كشت مينمايند

وزن هزاردانه گوجه فرنگي سه تا چهار گرم ميباشد

روش کاشت :

گوجه فرنگی ، در زمین های سبک و قوی و آفتاب گیر محصول خوب می دهد . به همین منظور در پائیز زمین را کود می دهند تا در زمان کشت کاملا آماده باشد . ( كود فصفر ، پتاس )

بذر گوجه فرنگی ، را از اوایل اسفند ماه تا اوایل فروردین ماه در خزانه و یا در شاسی و گلخانه می کارند . حدودا خزانه ها را به ابعاد 2*15 متر بصورت كرت بندي با ارتفاع 1 تا 20/1 سانتمتر مي سازند

پس از آن که بوته ها ۶ تا ۱۰ سانتیمتر رشد کردند و خطر سرما مرتفع گردید و نشاء خوب خيلي بلند وارتفاع نداشته باشد بافتش زياد آبگي نباشد بهترين زمان نشاء آفتاب كم باشد ، بوته های جوان را به زمین اصلی منتقل نموده و بنا به انواع آن روی رديفها به فاصله 100 تا 150 سانتیمتر از یکدیگر نشاء می کنند .فاصله بوته ها از یکدیگر بر روی خطوط ۲۰ تا ۴۰ سانتیمتر مناسب است .با عمق 15 تا 20سانت

بهترین نحوه کاشت گوجه فرنگی ، روش جوی و پشته می باشد که آبیاری آن به صورت نشتی انجام می گیرد .

احتیاجات آب و هوایی:محصول فصل گرم است و به فصل سرما بشدت حساس است . بهتري دما براي رشد كوجه فرنگي 25 تا 30 درجه سانتي گراد است .که احتیاج به 3تا 4 ماه از زمان کاشت تا تولید اولین میوه رسیده دارد.بهترین رشد زمانی است که هوا خشک است و درجه حرارت در محدوده 18 تا 29 درجه سانتیگراد است.در حرارت کمتر از 10 درجه سانتیگراد رشد متوقف می شود.و اگر کاهش حرارت ناگهانی باشد سرمازده میشود.در کمتر از صفر درجه یخ می زند.در بالای 35 درجه سانتیگراد رشد متوقف می شود.در رطوبت و حرارت بالا بیماری شاخ و برگ زیاد می شود.اگرزیرنورشدیدباشندآفتاب سوخته میشوند.بادگرم وخشک هم سبب ریزش گلها می شود.

برای تولید 1 هکتار 150 گرم بذر برای کشت در بستر و تهیه نشاء کافی است.

افزايش محصول , بهبود كيفيت و مقاومت در مقابل برخي از بيماريها در اين محصول مستلزم مصرف متعادل كودهاي شميايي و افزايش مواد آلي چه در خزانه و چه در مزارع گوجه فرنگي است .

گوجه فرنگی حاوی ویتامین‌های A,C و لیکوپن است. رنگ قرمز گوجه فرنگی از لیکوپن موجود در آن ناشی می‌شود. ليكوپن در دماي 25 تا 30درجه بيشترين توليد ليكوپن است ولي اگر دما از 30درجه بيشتر شود توليد ليكوپن متوقف مي شود این ماده که آنتی اکسیدانت بسیار قوی‌ای محسوب می‌شود، دارای خاصیت ضد سرطان بوده و از ابتلا به سرطان‌های پروستات و سینه پیشگیری می‌کند ،. ویتامین C و A موجود در گوجه فرنگی برای مقابله با سرماخوردگی مفید است.

ماده اتيل : بنابر اين از گاز اتيل براي رسيدن گوجه فرنگي مصنوي استفاده ميشود

و ماده سمي كه در گوجه فرنگي است سولاني نام دارد

بادمجان :

از خانواده سولانسه است اين گياه به سرما حساس است زمان كاشت بعد از رفع خطر سرماي بهار ه است فاصله كاشت بادمجان 75 تا 100 سانتي متر و فاصله بوته ها از هم 30 تا 50سانت مي باشد

نكته : بادمجان را نارس جمع آوري مي شود تا بازار پسندي آن از بين نرود

سبزيهاي جاليزي :

هندوانه :گياهي علفي يك ساله است كه بومي آفريقا و يا هند ميباشد گلهاي نر و ماده بصورت جدا برروي گياه هندوانه قرار گرفته است بذر هندوانه در درجه حرارت 15 تا 20 درجه سانتي گراد جوانه زني ميكند براي جوانه زدن آن بايد دما بالا باشد هندوانه به سرما حساس و نيازمند هواي گرم و خاك حاصلخيز ولي سبك است

خربزه : گياه يك ساله علفي با ساقه هاي طويل طالب آب و هواي گرم و خشك است و تنها در همين آب و هواي گرم خوش عطر و طمع مطلوب دارد

مناسب ترين درجه حرارت براي رشد و نمو خربزه 25 تا 35 درجه سانتي گراد است

خربزه پس از سبز شدن لازم است تنك شود هرس خربزه يكي از عمليات هاي مهم آن است معمولا بعداز مرحله 4 برگي كه دو ساقه فرعي تشكيل ميشود ساقه اصلي را قطع ميكنند و از روي ساقه فرعي تا برگ 6 تا 8 تمامي ساقه هاي فرعي و برگها موجود را قطع ميكنند

در مورد ميوه خربزه تنها دو يا سه عدد بيشتر نگه نمي دارند چون اندازه ميوه خربزه بزرگ است پس براي بزرگ شدن ميوه ها ي آن بايد تعداد ميوه ها كم باشد

سبزي هاي دانه اي :

از خانواده بقولات ميباشند باقلا ، لوبيا ، ماش ، نخود و انواع لوبيا ، عدس ، نخود فرنگي از خانواه لگومينوز ميباشد

لوبيا: گياه علفي و يك ساله است و منبع ارزان قيمت پروتئين است واز نظر مقدار با پروتئين گوشت برابري ميكند و دونوع ميباشد لوبيا سبز، لوبيا خشك تقسيم بندي ميشود

لوبيا سبز: نيام ودانه نارس آن استفاده ميشود ولي در لوبياي خشك دانه كاملا رسيده و برداشت ميشود در مورد لوبيا دادن كود ازته زياد باعث زياد شدن شاخ و برگ تاخير در گل دهي مي شود در موقع ظهور گل و تشكيل نيام بايد فاصله آبياري را كم كرد تا تنش خشكي اتفاق نيفتد برداشت لوبيا سبز وقتي انجام ميشود كه لوبيا سبز نيام ها رشد كرده و حداقل دانه ها يك سوم رشد خودشان رسيده باشند

ولي در مورد لوبيا خشك زمان برداشت وقتي است كه 80% نيامها كاملا رسيده باشد

يكساله

دوياچندساله

داراي اندامهاي ذخيره اي

گل گاري:

چمن ها و گياهان پوششي

علفي

گل و گياهان باغچه اي

گل ها وگياهان هواي آزاد

سوزن برگها

پهن برگها

درختان

درخچه ها

پيچ ها

چوبي

گل كاري

گل هاي شاخه بريده

اركيده

سرخس ها

كاكتوسها

گياهان درون خانه اي

گل زينتي

برگ زينتي

گل ها و گياهان گلخانه اي

چمن و گياهان پوششي: چمن ها در واقع زمينه اصلي فضاي سبز بشمار مي رود و در توصيف چمن در واقع بد گراند يك تابلو نقاشي است

چمن به خاك مناسب (لومي ) با PH حداقل6 نيازمند است

مراحل كشت چمن : آماده سازي زمين و خاك 50-30 گرم در متر مربع ،ميزان كود 2تا5 كيلو در متر مربع عمق و ژرفاي نفوذ ريشه چمن 8تا 10 سانتي متر

اولين زمان قطع كردن چمن ، كه حداقل ارتفاع برگها به 4 سانتي متر برسد چمن ها همه به خانواده گرامينه تعلق دارند

مثل : چمن لوليم ، پوآ ، فستوه

گياهان پوششي : مثل شبدر زينتي ، دايكوندرا ( چمن آمريكائي ) فرانكينا

گلها و گياهان باغچه اي :

گياهان علفي يك ساله : به دو گروه ميباشند

اول گروهي كه پس از كاشت بذر در يك فصل رشد گل مي كنند و به بذر مي نشيند به اصطلاح از بذر تا بذر مي گويند مانند گل لادن ، برگ جعفري اما

گروه دوم گلهائي ميباشند كه دو ساله يا چند ساله هستند ولي ارزش نگهداشتن براي چند سال را ندارند مانند گل ميمون ، ميناي چمني

از گياهان يك ساله برخي مانند بنفشه ، ميناي چمني ،شب بو ، هميشه بهار نسبت به سرما مقاوم هستند و لذا در اكثر نقاط ميتوان آنها را در پائيز كاشت

گروه مقاوم به سرما هستند كشت بذر نشائ اين دسته از گياهان در اوايل تا اواسط تابستان آماده ميشوند

بنفشه : دونوع است بنفشه ايراني و فرنگي تقسيم ميشوند بنفشه ايراني معطر گلهاي كوچك و ريز دارد و لي بنفشه فرنگي گل هاي بزرگ دارند

گياهان دوپا :

ميناي چمني : ارتفاء يا حدود 15 سانتي متر ميرسد ميناي چمني گياهي است چند ساله و به صورت 1 ساله يا دو ساله كشت مي شود در تابستان كشت ميشود و براي استفاده در پائيز

اطلسي : عمدتا به زنگ سفيد ، قرمز ، يابنفش ديده ميشود نكته اي كه وجود دارد پرپر ميباشد اطلسي ها كه پرپر مي شوند به اندامهاي جنسي آنها به گل برگ تبديل ميشوند

مشكلي كه در مورد اين نوع اطلسي وجوددارد توليد بذر نمي كند چون اندام جنسي مادگي و پرچم به گلبرك تبديل شده و تكثير آن قلمي ميباشد

گل ميمون : اين گل داراي دو نوع پا بلند و پا كوتاه است رنگ گل سفيد رنگ ، صورتي ، نارنجي و بنفش مايل به سياه ميباشد

بذر گل ميمون چون ريز است با ماسه و خاك مخلوط وسپس كشت مي شود

گل هاي دو ساله و چند ساله : اكثرا" بخش هوائي آنها در زمستان از بين ميرود ولي بخش زير زميني آنها در خاك زنده باقي مي مانند تاسال بعد شاخساره هاي جديد را ايجاد نمايد مثال : تاج الملوك ، اين گل بيشتر به رنگ زرد و گاهي به صورتي دور رنگ زرد و سفيد رسيده ميشود و يژگي هم در پشت گلها خود ش 5 تا زاهده دارد كه آن را مرمز گويند

روش تكثير تاج المولك بذر و تقسيم بوته است :

گياهان دسته سوم :

گياهان داراي اندام ذخيره اي : مثل نرگس داراي انواع زيادي است كه از آن جمله نرگس فتان ، نرگس شهلا ، نرگس طبسي و شيرازي در ايران معرف هستند نرگس هاي ايراني داراي گل هاي ريز و بسيار خوشبو هستند

نرگس بر حسب آب و هوا در اواخر تابستان تا اوايل پائيز كشت ميشود نرگس در گلدان بصورت سطحي ولي درزمين در عمق 10 سانتي متري كشت ميشود اندام ذخيره اي نرگس پياز است

كلايل : داراي اندام ذخيره اي پياز توليد يا يا چداره اي است در ايران كشت زمستانه اين محصول در استانهاي جنوبي و كشت تابستانه آن در استانهاي شمالي است گل هاي كلايل هنگامي برداشت ميشود كه اولين گل چه ها ي آن آغاز به باز شدن باشد درهنگام برداشت كلايل حداقل 3 برگ بر روي گياه حفظ شود تا مواد اندوخته اي و ذخيره اين براي فصل بعد فراهم شود

كوكب : داراي اندام ذخيره اي ريشه گوشتي دارد

زنبق : داراي اندام ذخيره اي ساقه زير زمني يا هيزم است زنبق را دراواخر تابستان تا اوايل پائيز كشت ميكنند

سوزن برگها

پهن برگها

درختان

درخچه ها

پيچ ها

چوبي

گل و گياهان باغچه اي

گل ها وگياهان هواي آزاد

تفاوت سوزن برگها و پهن برگها در هميشه سبزبودن سوزني برگها و عدم خزان كردن آنهاست از مهترين سوزني برگان ، سرو ، كاج ، سرو خوابيده ( زوني بروس ) از سروهاي مهمي كه در ايران ديده ميشوند

وسرو زربين و سرو شيراز اشاره كرد و سرو نقره اي ، در مورد سروها نكته مهم اين است كه چون ريشه سروها سطحي و كم عمق است منتقل كردن و جابجا كردن آنها پر ريسك است

تكثير سروها بصورت تجاري عموما به وسيله بذر انجام ميگيرد

از پهن برگان ميتوان به مگنوليا از جمله پهن برگان محدود است كه برگها را در زمستان حفظ ميكند برگ مگنوليا بزرگ ، بيضي شكل و براق است ،تكثير مگنوليا بوسيله بذر ، قلمه و پيوند انجام ميشود .

نارون : داراي برگهاي متناوب و غير متقارن است دو نوع نارون معروف وجوددارد 1- نارون چتري 2- نارون مجنون تكثير نارون بوسيله بذر و پيوندانجام ميگيرد بذر نارون بايد در پاييز در هواي آزاد كشت شود تا چند ماه سرماي مرطوب را دريافت كند

گياهان چوبي – درختچه ها :

اولين درختچه گل رز است رزها بيشتر هيپريد يا دو رگه هستند

1- هيبريدتي (T) چند ساله بود ه داراي گل هاي درشت پرپر ميباشد برگها به رنگ هاي مختلف و بصورت تك در انتهاي شاخه پديدار ميشود نكته مهم در هيبريد (آ) اين است كه اين گلها معطرند

2- هيبريدفلوریباندا: گلهايي هستند كه صورت پرپر ديده ميشوند خوشه اي گل مي دهند و بيشتر از ساير رزها در برابر سرما مقاومند

3- هيبريد چلينتا : اين نوع رزها گل آذين متراكم گل هاي آنها در مقايسه با ساير رزها بسيار كوچك و ريز ميباشند

4- هيبريد گرانديفلورا : رزهايي هستند شبيه به گروه دوم ( فلوريبرندا ) با اين تفاوت كه بلند تر و گلهاي آنها هم بصورت تك و هم بصورت خوشه اي بر روي گياه ديده ميشوند

رزها به محل آفتابي وزمين هاي قوي بازهكشي مناسب نياز منداند پيوند ي كه درموردرزها صورت ميگيردپيوند سپهر ( شكمي ) مهمترين پايه اي كه براي رز در ايران استفاده ميشود رز به نام سگ گل

دومين درختچه : برگ نويا(ترون )

يك گياه پر جيني كه گاهي اوقات براي شكل سازي نيز استفاده ميشود ترون داراي يك نوع ابلق به نام ابلق طلايي گويند ازدياد ترون به وسيله قلمه انجام ميشود

سومين درختچه ها شمشاد:

گياهي براي تهيه پرچين كه گاهي اوقات براي شكل سازي استفاده ميشود گونه اي از شمشاد كه در فضاي سبز استفاده ميشود به نام شمشماد اناري معروف است شمشمادها هميشه سبز هستند و بايد از هرس شديد آنها پرهيز كرد شمشماد نياز به محل آفتابي تا نيمه آفتابي دارد در سايه شمشاد دچار سفيد ك سطحي ميشود

گياهان چوبي هواي آزاد – پيچ ها :

پيچ ها گروهي از گياهان هستند كه براي پوشش آلاچيق ، پوشاندن ديوار يا تنه درخت و يا هدايت آنها بر روي نرده ها بكار ميرود

Ã پاپيتال ( عشقه ): از پيج هاي هميشه سبز است كه از هر نوع ديوار بالا ميرود اين عمل توسط ريشه ها هوايي متعددي است كه در اين گياه پديدار مي شود عشقه به خاك هاي مرطوب واز همه مهم تر مكان سايه دار نيازمند است

Ã پيچ امين الدوله : گلهاي خوشبو اين پيج كه در اواسط بهار در ابتدا سفيد رنگ و سپس به رنگ كرم در ميآيد پيج امين الدوله براي حذف شاخه هاي خشك نياز به هرس شديد دارد ازدياد پيچ امين الدوله بوسيله خوابانيدن و قلمه انجام مي شود

گل ها و گياهان گل خانه اي :

گل هاي شاخه بريده ( بريدني ) گلهائي هستند كه در درون گل خانه كشت مي شوند مهمترين گلها ساقه بريده عبارتند از : رز، ميخك ، داودي ، ليليوم ، آنتوريم ، اركيده

داودي : داودي دو نوع ميباشد

? فرم استانداردگل داودي به اين شكل است كه گلها بصورت تك و درشت در انتهاي شاخه ديده ميشود

? فرم پنپوم در اين فرم گلها ريز ولي مشتعل ديده مي شوند

داودي به وسيله قلمه تكثير ميشود براي رشد و نمو نياز به شرايط روز بلند دارد و براي گل دهي نياز به شرايط روز كوتاه ميباشد كمتر از 5/9 ساعت .

يك عمليات براي گل هاي داودي و گل هاي شاخه بريده انجام ميشود جوانه گيري يا وين چين گويند در جوانه گيري جوانه هاي رويشي و جانبي گياه حذف مي شود تا گل بصورت تك و درشت در انتهاي شاخه بوجود بيايد

اركيده ها : تا حالا بيش از 20.000 نوع اركيده شناسائي شده است دو نوع مهم اركيده عبارتند از كاتليا ، سيميبديم

اركيده ها به هواي گرم نياز مند هستند روش تكثير اركيده تقسيم بوته و بذر مي باشد كه در روش تكثير به وسيله بذر يك تا 4 سال زمان نياز دارد تا گياه توليد گل دهد اكثر گلهاي زاد گاه اصلي آنها جنگل هاي حاره اي و مرطوب ميباشد

سرخس ها : سرخس ها بيش از يك ميليون سال قدمت دارند تقسيم سرخس ها بوسيله تقسيم بوته و ساقه زير زميني آنها صورت ميگيرد چون سرخسها گياهان بي گل هستند از دياد آنها بوسيله هاك كه در پشت برگها ي رسيده تشكيل ميشوند امكان پذيراند و ويژگيهاي مهم سرخس اين است كه نيازمند سايه است و بايد از شدت نور زياد در مورد سرخس پرهيز كرد

كاكتوس ها : به گياهاني گفته ميشود كه نقاط گرم و خشك سازگار شده اند و اندامهاي آنها به نحوي تغيير يافته كه آب بيشتري را در خودشان ذخيره كنند تبخير آب از سطح كاكتوسها بسيار ناچيز صورت مي گيرد

ويژگيهاي مشخصه كاكتوسها وجود دسته تارهائي بنام آئرول وجوددارد كه تارهاي گياه كاكتوس از ميان اين تارها خارج ميشود

كاكتوسها به خاكهاي سبك آب كم ، نور زياد و محيط نسبتا گرم نيازمند هستند

گياهان درون خانه اي : بر دو گروه هستند 1- برگ زينتي 2- گل زينتي

گل زينتي : مثل سيكلامن داراي دو نوع ايراني و اروپائي است نوع ايراني سيكلامن در تابستان برگ هاي خودش را از دست مي دهد و به خواب نيازمنداست و فقط ريشه آن باقي مي مانند ولي سيكلامن اروپائي هميشه سبز است و در تابستان برگهاي خود ش را حفظ ميكند بذرهاي سيكلامن در حدود 14 ماه پيش از گل دادن در محيط كشت محتوي خاك و برگ كاشته ميشود و نشاء بادانهال هاي حاصله در بهمن ماه به خزانه اول و در بهار به خزانه دوم منتقل مي شوند .

تكثير سيكلامن به وسيله پياز توپر ( يا پلاژه ) نيز انجام ميشود

برگ زينتي : گياه هان برگ زينتي زياد ميباشد

حسن يوسف : از گياهان برگ زينتي كه داراي رنگ هاي متنوعي هستند نور در بروز رنگ هاي حسن يوسف بسيار موثر است چنانچه حسن يوسف در نوركم قراربگيرد رنگ برگهايش كم ميشود

آبياري در مورد حسن يوسف بايد بدقت انجام بگيرد چرا چون خشكي باعث ريزش برگها در حسن يوسف مي شود ازدياد حسن يوسف بوسيله قلمه زني و بذر صورت مي گيرد در مورد حسن يوسف هم جوانه گيري انجام ميگيرد تا شاخه و برگ در اين گياه افزايش پيدا كند

جزوه کلاسی استاد سلاح ورزی

مطالب مشابه :

ژله رز سیب

ته دیگ سیب زمینی به شکل رز قدم به قدم

آموزش میوه آرایی

مرغ بريان با سيب زميني كبابي در فر

کو کو سیب زمینی با سوسیس

کوکو سیب زمینی (با سیب زمینی خام )

باقلوا گل رز قزوینی

جزوه کلاسی استاد سلاح ورزی