بافت شناسی

که قسمت 4 بسته به موقیت عضو حالت آن تغییر می کند : این طبقه 4 در بعضی جاها مثل مری و انتهای راست روده از نوع ادوانتیس (همبند سست ) است ولی بقیه جاها از نوع سروز می باشد . بنابراین اعضایی که در حفره شکم قرار دارند و صفاق آنرا می پوشاند همگی دارای سروز است ولی مری و انتهای راست روده چون خارج از حفره صفاق است از نوع ادوانتیس می باشد

1- لایه مخاطی : خودش شامل 3 قسمت است : الف ) اپیتلیوم پوشاننده ب ) پارین یا آستر ج )عضله مخاطی

2- بافت همبند زیر مخاط : که شامل اعصاب و عروق و سلول های لنفاوی می باشد رشته های عصبی موجود دراین لایه را شبکه عصبی مایسنر می گویند

3- طبقه عضلانی : که در اکثر جاها دولایه است که لایه داخلی آن در مسیر حلقوی است و در لایه بیرونی رشته های آن در مسیر طولی است . نکته : بین این دو لایه یک شبکه عصبی وجود دار به نام شبکه عصبی اورباخ .

گونه ها و لب ها :

در گونه ها و لب ها یک طرف آن را مخاط و طرف دیگر را پوست می پوشاند که اپیتلیوم مخاط از نوع سنگفرشی مطبق است که در حیوانات گوشتخواربصورت غیر شاخی است و در سایر حیوانات بصورت شاخی است .

در گونه عضله مخاطی را نداریم و پارین و زیر مخاط با هم یکی شده اند. غدد سروزی ( بزاقی ) در زیر مخاط در گونه ها دیده می شود .

زبان :

یک عضو برگی شکل در حفره دهان است از نظر آناتومیک شامل یک قسمت دهانی به نام جسم زبان (body) ویک قسمت حلقی به نام ریشه زبان ( root) و یک قسمت آزاد در جلو به نام نوک زبان یا (apex) است مخاط زبان دارای اپیتلیوم سنگفرشی مطبق می باشد .

در داخل زبان عضلات از نوع مخطط در جهات مختلف کشیده شده اند . زبان دارای غدد سروزی (ابنر ) و موکوسی (وبر) نیز می باشد .

در زبان یک سری برجسته گی هایی به نام پاپیل یا پرز وجود دارد که این پرز ها دو نوع هستند 1- مکانیکی 2- چشایی

پرزهای مکانیکی : شامل پرزهای نخی شکل ، پرزهای مخروطی شکل و پرزهای عدسی شکل است

پرزهای چشایی : شامل پرزهای قارچی شکل ، جامی شکل و برگی شکل هستند .

پرزهای چشایی حاوی جوانه های چشایی هستند ، پرزها از برآمدگی پارین به زیر اپیتلیوم به وجود آمده اند .

پرزهای چشایی :

پرز قارچی شکل دارای گردن نازک و سر بزرگ است و از سطح زبان بیرون آمده است این پرز دارای یک سرذی ساختار است که به صورت گرد و شفاف است به نام جوانه های چشایی که این جوانه های چشایی در پرز قارچی در سطح پشتی یا بالایی آن قرار دارد. پرز جامی شکل در داخل مخاط فرورفته اند و از سطح مخاط بیرون نمی زنند در کناره این پرزها یک فضاهای خندق مانند وجود دارد که این فضاهای خندقی محل باز شدن غدد سروزی یا ابنراست. پرزهای برگی شکل به صورت مستطیل های کنار هم هستند و توسط یک شیارهایی از هم جدا می شوندو به داخل این شیارها غدد ابنر باز می شوند . جوانه های چشاییدر کناره های پرز برگی شکل و جامی شکل قرار می گیرند پرز برگی شکل در اسب و خرگوش کاملا واضح هستند .

پرزهای مکانیکی :

این پرزها دارای اپی تلیوم سنگفرشی مطبق شاخی می باشند : پرز عدسی شکل مخصوص نشخوار کننده گان است . جوانه چشایی در زیر میکروسکوپ نوری دو نوع سلول دیده می شود :

الف) سلولی با هسته کشیده و تیره

ب)سلول هایی با هسته گرد و کمرنگ ( یوکروماتیک ) که به آنها سلول های محافظ هم گفته می شود.

v یک نوع سلول هایی هم به نام سلول های قاعده ای در قاعده سلول های چشایی و محافظ قرار گرفته اند که قادربه تبدیل شدن به هر دو سلول مذکور می باشند .

ساختار دندان :

در حیوانات دو نوع دندان وجود دارد :

1- دندان های هیپسودنت (خاص حیوانات است )

2- دندانهای براکیدونت (همان دندان انسان است )

دندان هیپسودنت : همه دندان های اسب ، دندانهای آسیای نشخوار کننده گان و دندان نیش گراز از نوع هیپسوتیدنت هستند

دندان براکیدنت : در انسان هم وجود دارد شامل 3 قسمت است 1 – بیرون لثه را تاج می گویند 2- قسمتی که داخل فک است که ریشه دندان می گویند 3- مابین ریشه و تاج یقه دندانی را داریم

بیرونی ترین لایه تاج مینا یا انامبل است در زیر مینا لایه دنتاین یا عاج را داریم .

مینا را آملوبلاست ها وعاج را ادونتوبلاست ها می سازند

در زیر عاج پولپ یا مغز دندان را داریم که شامل بافت همبند مزانشیمی ، عروق و اعصاب است بعلاوه سلولهای ادونتوبلاست

v بیرونی ترین لایه ریشه سیمان است که به وسیله سمنتو سیت ها ساخته میشود سپس لایه عاج و در داخل هم پولپ دندانی را هم داریم .

v ساختار دندان هیپسودنت طوریاست که تمام سطح بیرون آن را سیمان پوشانده و در زیر سیمان لایه های مینا ، عاج و مغز دندان را داریم .

v دندان براکی دونت بعد از خارج شدن از لثه قادر به رشد نیست

مری یا ازوفاگوس :

در مری اپیتلیوم مخاط از نوع سنگفرشی مطبق شاخی است ولی در گوشتخواران غیر شاخیاست در زیر اپی تلیوم پارین قرار دارد در مری عضله مخاطی یک لایه و در جهت طولی است پارین حاوی رشته های الاستیک فراوان است

طبقه زیر مخاط حاوی بافت همبند سست و حاوی عروق خونی و لنفی و رشته های عصبی و غدد سروموکوسی هستند .

طبقه عضلانی دارای ساختار دو لایه است : داخلی حلقوی و خارجی به شکل طولی است

طبقه عضلانی در نشخوار کننده گان و سگ در تمام طول مری از نوع مخطط اسکلتی و در اسب در بخش قدامی از نوع عضله مخطط اسکلتی و بقیه از نوع صاف است در گربه این میزان می باشد .

1- آخرین لایه ادوانتیس ( بافت همبند سست ) چون در داخل صفاق قرار ندارد مگر در قسمت شکمی مری که بوسیله سروز پوشیده شده است .

معده :

اپیتیو م در معده به استوانه ساده تبدیل می شودو به داخل مخاط یک سری تو رفتگی هایی را ایجاد می کند که به آنها پیت یا چاله های معدی گفته می شود ( محل باز شدن غدد مخاط معده است )اپیتلیوم عمل ترشح موکوس را در معده به عهده دارد .لایه پارین در معده از نوع بافت همبند سست است چون تعداد سلول ها زیاد است

ساختار کلی معده :

از همان 4 طبقه عمومی دستگاه گوارش تبعیت می کتد . در داخل مخاط غدد معدی قرار دارد که از نوع لوله ای یا منشعب است که به ته چاله های معدی باز میشود .

2- لایه عضله مخاطی :

در گوشتخواران 3 لایه است : لایه داخلی و خارجی در مسیر حلقوی و لایه میانی به صورت طولی است اما در سایر حیوانات لایه عضله مخاطی2 لایه است : لایه داخلی به صورت حلقوی و لایه خارجی در مسیر طولی است .

طبقه زر مخاط از نوع بافت همبند سست است که به مقدار کم در بین غددقرار می گیرند

طبقه عضلانی در معده 3 لایه است : لایه داخلی رشته های عضلانی در جهت مورب قرار داغرند و در لایه میانی رشت های عضلانی در جهت حلقوی قرا دارند و لایه آخر هم در جهت طولی قرار دارند

نکته : آخرین لایه معده از نوع سروز است چون معده در داخل صفاق قرار دارد شامل لایه ای از بافت همبند سست با پوشش مزوتلیوم میباشد .

3- منظور از سروز بافت همبندی است که عضو را در بر گرفته و توسط یک لایه سنگفرشیساده احاطه شده است .

غدد معدی : دارای 5 نوع سلول هستند . خود غده معدی دارای 3 قسمت : گردن (neck) قاعده (base) بدنه (body) است .

انواع سلول های غدد معدی :

1- در قسمت گردن سلول های موکوسی گردن را داریم که عموما تعداد آنها زیاد است با هسته کشیده در قاعده سلول و باسیتوپلاسم بازوفیلی

2- سلول های پاریتال یا مرز نشین : کار این نوع سلول ها ترشح اسید معده و ترشح فاکتوری به نام فاکتور داخلی می باشد که در جذب ویتامین B12 موثر است .

3- سلولهای اصلی یا Chif cells : ترشح موکوسی را به عهده دارند .

4- سلول های آپ یو دی Apud : به انها سلول های نوروآندو کرین هم می گویند .

v سلول های مرزنشین : سلول های ائوزینوفیلی دارند و اندازه آنها بزرگ و هسته گرد دارند . در کنار اینها یکسری سلولهای با سیتوپلاسم بازوفیل وجود دارد که سلول های اصلی می باشند .

5- سلول های قاعده ای = بازال سل = سلول های غیر متمایز .

سلول های مرز نشین : دارای سیتوپلاسم اسیدوفیلی با هسته کروی شکل و در وسط سلول .

سلول های مرزنشین در نیمه فوقانی غدد معده به تعداد بیشتری وجود دارند .

سلول های اصلی : دارای سیتوپلاسم بازوفیلی و دانه های ترشحی زیموژن در راس سلول هستند .

سلول های آندوکرین روده ای : در نزدیک قائده غدد معدی قرار دارند .

سلول های آندوکرین روده ای در سراسر معده وروده ها پخش هستند و ترشح مواد زیر را در دستگاه گوارش را بر عهده داررند : گلوکاگون ، گاسپرین ، سکرتین ، کوله سیستوکینین ، سوماتواستاتین موتیلن ، سروتونین .

روده های کوچک :

روده کوچک شامل 3 قسمت : دئودنوم ، ژژنوم ، ایلئوم می باشد .

v همان ساختار 4 لایه عمومی دستگاه گوارش را در روده ها نیزداریم (فقط قسمت ابتدایی دوازدهه چون خارج صفاق است از نوع سروز است )

v اپیتلیوم روده کوچک از نوع استوانه ای ساده است، پارین آن از نوع سست است که پارین به داخل اپیتلیوم نفوذ می کند و آن را به صورت زوائد انگشتی شکلی در می آورد که به آنها پرز می گویند . بعد از پارین عضله مخاطی قرار دارد که دو لایه است : لایه داخلی به صورت حلقوی و لایه خارجی به صورت طولی است . بعد از عضله مخاطی لایه زیر مخاط قرار دارد که دارای شبکه عصبی مایسنر است . بعد از لایه زیر مخاط طبقه عضلانی قرا دارد که دو لایه است داخلی به صورت حلقوی و خارجی به صورت طولی می باشد .

v روده ها محل هزم و جذب غذا می باشد که مقدار آن بستگی به اندازه سطح روده دارد . برای افزایش سطحروده ها 3 مکانیسم وجود دارد : 1- چین های حلقوی 2- پرزها 3- میکروویلی ها (میکرو پرزها).

v چین های حلقوی : سطح روده های کوچک را 3 برابر زیاد می کند ، پرزها سطح روده را 10 برابر افزایش می دهد و یکروپرزها سطح روده را20 برابر زیادتر می کند . در مجموع 600 برابر سطح روده های کوچک را افزایش می دهد .

v اپیتلیوم به داخل پارین کشیده می شود و غدد لیبرکوهن را می سازد که در قاعده پرزها باز میشوند .

نکته مهم : در زیر مخاط دوازدهه غدد موکوسی برونر را داریم این غدد فقط در دوازدهه دیده می شوند . در زیر مخاط ندول های لنفاوی را داریم که در ایلئوم تجمع پیدا می کند و ایجاد یک سری ساختار به نام پلاک های پایر می کنند . پلاک های پایر به علت افزایش حجم می تواند به مخاط هم نفوذ کنند .

v در پرزها سلول های استوانه ای وجود دارد که به آنها سلولهای جاذب روده ای هم می گویند. سلول های جاذب روده ای دارای هسته بیضی شکل در قاعده سلول و در قسمت راس سلول حاوی میکروویلی فراوانی می باشد . و به آن منظره مخطط می دهد و آن را حاشیه مخطط می نامند .

بافت همبند پارین از نوع سست است و حاوی سلول های لنفوسیتی که به طرف انتهای روده باریک افزایش می یابد .طبقه زیر مخاط روده باریک از نوع همبند سست حاوی عروق خونی و لنفی که به طرف انتهای روده حاوی ندول های لنفاوی می شود که در ایلئوم پلاک های پایر را تشکیل میدهند در ابتدای روده باریک غدد زیر مخاطی برونر وجود دارد .

در کنار سلول های جاذب روده ای یک سری سلو های حجیم که درون آن خالی است به نام سلول های جامی یا گابلت دیده می شود و ترشحات موسینوژنی دارند .

v در سطح سلول های استوانه ای جاذب روده ای سلول های میکروبیلی قرار دارند هسته های پارین (پرو پریا ) بین پرزها نفوذ می کند .

v در روده کوچک یک سری سلول به نام سلولهای پانت که در قاعده غدد لیبرکوهن قرار می گیرد دیده می شود که ترشحات آنها در قسمت راسی آنها جمع میشود این سلول ها در گوشتخواران وجود نداردو فقط در دوازدهه علفخواران وجود دارند و ترشحات لیزوزیمی که ویژگی ضد باکتریایی دارد بر عهده دارند شکل این سلولها هرمی می باشد .

نکته مهم : در معده پرز وجود ندارد ولی وقتی که به دوازدهه متصل شد پرزها کم کم شروع به ایجاد شدن می کند .

سلول های غیر متمایز : به شکل استوانه کوتاه یا مکعبی شکل در قاعده غددروده وجود دارند . عمل اینها جایگزینی سایر سلول های غدد و پوشش مخاط می باشد .

ایلئوم :

دارای یک سری پلاک های پایر در زیر مخاط می باشد در بالای پلاک های پایر ویلی ها دیده نمی شود . سطح آنها را یکسری سلول به نام سلول های غشایی (m cellام سل)پوشش می دهد که توانایی فاگوسیته کردن آنتی ژنها را بر عهده دارند که آنتی ژن را گرفته و به سلول های لنفاوی پلاک های پایر تحویل می دهند .

روده های کلفت :

شامل سکوم ، کولون ، رکتوم ، و مقعد می باشد .محل تخمیر میکروبی و جذب آب و الکترولید ها و ترشح موکوس میباشد . سلول های جامیشکل فراوان و فاقد سلول های پانت است .روده بزرگ فاقد چینهای حلقوی و پرزها می باشد . غددمخاطی لیبرکوه در این بخش از روده ها طویل ترو مستقیم تر و متراکم تر می باشد .

v روده بزرگ فاقد چین حلقوی و پرز است و تعداد گابلت سل ها از ابتدای روده باریک تا انتهای روده بزرگ به تدریج زیادتر می شود . روده کلفت دارای چین های طولی است که دربرش عرضی دیده می شود . 4 لایه عمومی دستگاه گوارش را در روده ضخیم هم میتوان دید .

v بیرونی ترین لایه سروز است چون داخل صفاق قرار دارد .

v رکتوم = راست روده : دارای چین های طولی می باشد

پیش معده های نشخوار کننده گان :

پیش معده ها به ترتیب شامی شکمبه ، نگاری ، هزارلا و (شیردان = معده اصلی یا معده غده ای) .

شکمبه = اپیتلیوم آن از نوع سنگفرشی مطبق شاخی است و پارین از نوع همبند متراکم است ، عضله مخاطی ندارد و طبقه عضلانی شکمبه به این صورت می باشد که رشته های داخلی حلقوی و خارجی بصورت طولی است و بین این دو لایه شبکه عصبی اورباخ قرار دارد زیر مخاط از نوع همبند سست است . آخرین طبقه طبقه سروزی می باشد .

v بر روی اپیتلیوم شکمبه پرزهای مخاطی را داریم .

نگاری = دارای یک سری چین های اولیه است که سطح آن را مثل لانه زنبور می کند و دارای یک سری چین های ثانویه است که هر یک از لانه های زنبوری را به قسمت های مختلفی تقسیم می کند و اپیتلیوم نگاری از نوع سنگ فرشی مطبق شاخی است . پارین نگاری از نوع همبند متراکم است .

v عضله مخاطی فقط در راس چین های اولیه دیده می شود زیر مخاط هم از نوع همبند سست است و طبقه عضلانی در نگاری دو لایه مورب است . و بین این دو لایه شبکه عصبی اورباخ قرار دارد . عضله مخاطی راس چین های اولیه ادامه عضله صاف مخاطی مری می باشد . بنابراین پارین و زیر مخاط با هم مخلوط شده اند .

هزارلا= دارای یک سری چین های طولی است که از خم بزرگ آن به طرف خم کوچک کشیده شده است و از لحاظ طول این چین ها 4 نوع هستند .

اپیتلیوم هزار لا از نوع سنگفرشی شاخی است و پارین آن از نوع همبند متراکم است . عضله مخاطی در دو لایه وارد چین ها می شود .: که در کنارچین ها قرا می گیرد. زیر مخاط از نوع بافت همبند سست است . طبقه عضلانی هزارلا دو لایه است: لایه داخلی از نوع حلقوی ضخیم و لایه خارجی از نوع طولی نازک است . ازطبقه حلقوی یک سری رشته ها به داخل پرز کشیده می شود بنابراین داخل پرز 3 لایه وجود دارد : دولایه کناری مربوط به عضله مخاطی و لایه مرکزیمربوط به لایه داخلی طبقه عضلانی است. بین دو لایه عضلانی شبکه عصبی اورباخ قرار دارد.

غدد ضمیمه دستگاه گوارش :

شامل کبد ، پانکراس، و غدد

بافت شناسی

مطالب مشابه :

دانشگاه آزاد اسلامی بافت در یک نگاه

بافت شناسی

جادوي معماري بافت قديم بوشهر؛سمفوني رنگ ها :

مهندسي بافت

آندومتریوز؛ رشد بافت رحم در خارج آن

جلسه ی 10 : بافت تخمدان , لوله رحمی , غده پروستات و بیضه