بررسی و تحلیل محتوای فصل ششم علوم پایه پنجم ابتدایی

علم از ثروت بهتر است؟

معلم دانش آموزش را صدا زد تا انشایی با موضوع علم بهتراست یا ثروت، بخواند دخترک با صدای لرزان گفت: ننوشتم . معلم با خط کش فلزی او را تنبیه کرد وگفت :پا در هوا کنار تخته سیاه بایست دخترک در حالیکه گریه می کرد گفت: آری ثروت بهتر است اگرداشتم دفتری می خریدم وانشایم را می نوشتم....؟

تحلیل فصل ششم از کتاب علوم تجربی پنجم دبستان

با توجه به اینکه کتاب درسی یکی از عناصر مهم آموزش است و نقش به سزایی در تأمین اهداف دارد پژوهش مورد نظر به ارزشیابی و تحلیل محتوای فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم دبستان براساس روشهای تحلیل محتوا می پردازد.

اهداف پژوهش:

الف:هدف کلی:

ارزشیابی و تحلیل محتوای فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم دبستان

ب:اهداف جزیی:

1-بررسی میزان ارائه دانستنی ها در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم

2-بررسی میزان تقویت مهارتها در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم

3-بررسی میزان پرورش نگرشها در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم

4-بررسی میزان توجه به متن درس ها در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم

5-بررسی میزان توجه به تصاویر و نمودارها در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم

6-بررسی میزان توجه به آزمایش ها

7-بررسی میزان توجه به پرسش ها

8-بررسی میزان توجه به سایر فعالیتها(مشاهده کنید،فکر کنید،اندازه گیری کنید،جمع آوری اطلاعات)در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم دبستان

فرضیه های پژوهش:

1-تا چه اندازه در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم به ارائه دانستنی ها پرداخته شده است؟

2-تا چه اندازه در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم به تقویت مهارتها پرداخته شده است؟

3-تا چه اندازه در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم به پرورش نگرشها پرداخته شده است؟

4-تا چه اندازه در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم به متن درس توجه شده است؟

5-تا چه اندازه در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم به تصاویر و نمودارها توجه شده است؟

6-تا چه اندازه در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم به پرسش ها توجه شده است؟

7-تا چه اندازه در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم به فعالیتهای عملی خارج از کلاس توجه شده است؟

8-تا چه اندازه در فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم به سایر فعالیتها پرداخته شده است؟

متغیرهای پژوهش:

1-تحلیل:

به طور کلی به معنی بررسی و یا بازبینی است.به معنای دقیق تر شامل خرد کردن و یا تجزیه یک کل به اجزای تشکیل دهنده اش برای پیدا کردن یا شناختن ماهیت نسبت،عمل و روابط اجزا می باشد.(تقی پور ظهیر 1372ص30)

2-تحلیل محتوا:

یک روش پژوهش منظم برای توصیف عینی و کمی محتوای کتب و متون برنامه درسی و مقایسه پیام ها و ساختار محتوا با اهداف برنامه درسی(یار محمدیان1377ص150)

3-محتوا:

محتوا اصول مفاهیمی است که به شاگردان ارائه می شود تا ورود آنان را به فعالیتهای آموزشی میسر و رسیدن آنان را به اهداف اجرایی امکان پذیر سازد.(شعبانی1376ص200)

اهداف آموزش و پرورش فصل ششم کتاب علوم تجربی پایه پنجم در حیطه های سه گانه :

الف:حیطه شناختی:

1-چه چیزی برای کشاورزی لازم است؟

2-بیشتر غذای ما از کجا بدست می آید؟

3-خاک چگونه تشکیل می شود؟

4-رنگ قرمز برخی از خاک ها به چه علتی می باشد؟

5-برای تشکیل شدن لایه ای از خاک به قطر یک سانتی متر چه مقدار زمان لازم است؟

6-در خاک چه چیزهایی وجود دارد؟

7-آیا اجزای همه خاک ها مشابه اند؟

8-آیا انواع سنگ در مقدار خاکی که تشکیل می شود تأثیر دارد؟

9-خاک در بیابان ها بیشتر تشکیل می شود یا در جاهای پرباران و مرطوب؟دلیل بیاورید؟

10-آیا آب در همه نوع خاک به یک اندازه و با یک سرعت نفوذ می کند؟

11-چه خاکی برای کشاورزی مناسب تر است؟

12-آیا نوع خاک در رشد گیاه اثر دارد؟

13-بورستن درباره ی چه موضوعی تحقیق کرد و چه نتیجه ای گرفت؟

14-گیاخاک چیست؟

15-برگهایی که در پاییز در جنگل و بیشه زارها به زمین می ریزند چه می شوند؟

16-گیا خاک در کدام قسمت خاک قرار می گیرد؟

17-در کشاورزی خاک رو مهم تر است یا خاک زیر؟چرا؟

18-چرا خاک بعضی از زمین ها برای کشاورزی مناسب نیستند؟

19-چه عواملی باعث فرسایش خاک می شوند؟

20-آیا جلوگیری از چریدن دام ها درست است؟

21-برای برگرداندن مواد غذایی زمین های کشاورزی چه باید کرد؟

ب:حیطه عاطفی:

1-علاقه مندی به حفظ محیط زیست

2-همکاری گروهی

3-قانون پذیری

4-کنجکاوی

5-توجه به صحبت های دیگران

6-احترام گذاشتن

7-طرح سوال

8-دلیل آوردن

9-انعطاف پذیری

10-ارائه راهکار و پیشنهاد مناسب

11-رعایت نوبت

12-رعایت بهداشت فردی

ج:حیطه روانی-حرکتی:

1-با استفاده از میزشن،فرسایش خاک را نمایش دهند.

2-در باغچه ی مدرسه یا یک باغ یا زمین کشاورزی،گیاخاک را از سایر خاکها جدا کرده و مشخص نمایند.

3-در استفاده از وسایلی همچون ذره بین و ...به درستی عمل کنند.

اهداف رفتاری:

1-اصول طبقه بندی خاک را به کار می برد(سطح کاربرد)

2-روشهای گروه بندی انواع خاک را فهرست می کند(سطح دانش)

3-منظور از طبقه بندی انواع خاکها را شرح می دهد(سطح درک و فهم)

4-مراحل آزمایش جنس خاک را توصیف می کند(سطح درک و فهم)

5-وسایل و مواردی را که برای آزمایش جنس خاک لازم است مشخص می کند(سطح دانش)

6-وسایل و مواد آزمایشگاهی را برای آزمایش نوع خاکها آماده می کند(سطح دانش)

7-آزمایش های لازم را برای طبقه بندی خاک انجام می دهد(کاربرد)

بیشترین اهداف رفتاری در حیطه شناختی مربوط به سطح دانش بوده که در اینجا لازم است به همان نسبت به سطوح دیگر حوزه شناختی توجه شود و اهدافی فراتر از دانش در این فصل کتاب گنجانده شود.

دانستنی ها:

1-خاک برای کشاورزی لازم است زیرا مواد معدنی لازم را به گیاه می دهد.

2-بیشتر غذای ما از خاک به دست می آید.

3-برای تشکیل خاک سنگها باید در طول سالیان دراز خرد شوند.

4-بر اثر سرما و گرما سنگها به خاک تبدیل می شوند.

5-بر اثر یخ زدن آبی که لابه لای سنگها وجود دارد سنگها به خاک تبدیل می شوند.

6-رشد ریشه ی گیاهان باعث خرد شدن سنگها می شود.

7-اغلب مواد خرد شده به صورت شیمیایی تغییر می کنند.

8-آهن موجود در سنگهای خرد شده با اکسیژن هوا ترکیب می شود و اکسید آهن به وجود می آید.

9-رنگ قرمز برخی از خاکها به علت اکسید آهن است.

10-برای تشکیل لایه ای از خاک به قطر یک سانتی متر بیشتر از 200وقت لازم است.

11-خاک اجزای مختلفی دارد.

12-نوع سنگ در مقدار خاکی که تشکیل می شود تأثیر دارد.

13-خاک در بیابان ها بیشتر تشکیل می شود.

14-سرعت نفوذ آب در خاک های مختلف فرق دارد.

15-میزان رشد گیاه در خاک های مختلف متفاوت است.

16-نوع خاک در رشد گیاه تأثیر دارد.

17-یورستن با انجام یک آزمایش نشان داد که گیاهان موادی را از خاک می گیرند.

18-خاک مزرعه از خاک کنار جاده و بیابان بهتر است.

19-اگر مقداری از باقیمانده بدن گیاهان و جانوران به خاک اضافه شود گیاخاک به وجود می آید.

20-گیاخاک تیره رنگ است و برای کشاورزی لازم است.

21-در کشاورزی خاک رو از خاک زیر مهم تر است چون گیاخاک بیشتری دارد.

22-سیل،زلزله،چرای بیرویه ی دام ها و نبودن پوشش گیاهی از عوامل فرسایش خاک هستند.

مهارتها:

در این فصل از کتاب 8 مهارت وجود دارد که عبارتند از:

1-مشاهده کنید(صفحه60):در مورد مواد تشکیل دهنده ی خاک

2-فکر کنید(صفحه61)

3-اندازه گیری کنید(صفحه61):میزان نفوذ آب در خاک های مختلف

4-آزمایش کنید(صفحه62):تأثیر نوع خاک در رشد گیاه

5-آزمایش کنید(صفحه63):درست کردن گیاخاک

6-مشاهده کنید(صفحه63):قرار گرفتن گیاخاک در قسمت بالای خاک

7-جمع آوری اطلاعات(صفحه64):عوامل فرسایش خاک

8-فکرکنید(صفحه64).

مهارتهای ذکرشده برای فراگیری این درس کافی و مناسب بوده و لازم است که این مهارتها به بهترین شیوه در فراگیران پرورش یابند تا زمینه رشد و شکوفایی آنان فراهم گردد.

نگرش ها:فراگیران در این درس:

1-نسبت به حفظ محیط زیست علاقه مند باشند.

2-در گروه با هم همکاری داشته باشند.

3-قوانین طبیعت را بپذیرند(مثلاً سیل باعث فرسایش خاک می شود).

4-نسبت به مسائل طرح شده کنجکاو باشند.

5-به صحبت های دیگران با دقت و محترمانه توجه کنند.

6-سؤال بپرسند.

7-با نظرات اشتباه مخالفت کنند(البته با دلیل منطقی)

8-اشتباهات خود را قبول کرده و انعطاف پذیر باشند.

9-برای حل مشکلات پیشنهاد و راهکار مناسب ارائه دهند.

10-در هنگام انجام آزمایش و سایر فعالیتها نوبت را رعایت نمایند.

تصاویر و تناسب آنها با محتوای درس:

در این درس 14تصویر بکار رفته است که هر کدام هدف خاصی را دنبال می کنند.

1-تصویر صفحه عنوانی:یک گروه از دانش آموزان نشان داده شده است که درباره ی خاک با هم بحث و گفتگو می کنند با توجه به اینکه تصویر صفحه عنوانی یک جلسه تدریس را به خود اختصاص می دهد بنابراین تصویری متناسب و ایده آل آورده شده است که برای شروع درس بسیار مناسب می باشد.

اما اگر تصویر از نظر سایز بزرگتر نشان داده می شد طوری که فضای بیشتری را نشان دهد بهتر بود.

تصویر صفحه59

2-تصویر صفحه59که نشان می دهد آبی که در لابه لای سنگها یخ می بندد باعث به وجود آمدن خاک می شود و این تصویر کاملاً به جای مناسب آورده شده است.

3-تصویر پایین صفحه 59: این تصویر در این درس 2بار تکرار شده است که هر بار می خواهد هدفی خاص را بیان کند.در این صفحه هدف از این تصویر تشکیل خاک و مدت زمان لازم برای تشکیل مقدار اندکی از خاک می باشد.اما در صفحه63این تصویر دوباره تکرار می شود که در آنجا هدف نشان دادن گیاخاک می باشد.بنابراین هر دو تصویر با اهداف پیش بینی شده و محتوای درسی تناسب داشته و می توانند فراگیر را به هدف مورد نظر برسانند.

تصویر صفحه6

4-در صفحه60سه تصویر از انجام یک آزمایش نشان داده شده است که در اینجا کارگروهی و اهمیت آن مشخص است.

5-در صفحه61تصویری دیگر از انجام یک آزمایش نشان داده شده است که بامتناسب بامحتوا می باشد.

6-تصویر بالای صفحه62یک گروه از دانش آموزان را نشان می دهد که می خواهند تأثیر نوع خاک را در رشد گیاه بدانند که بهتر بود این تصویر هم بزرگتر و در مکان و فضایی باز نشان داده می شد.

7-تصویر صفحه62که چهار لیوان را با چهار نوع خاک نشان داده و رشد هر گیاه را در هر خاک نشان می دهد.این تصویر می تواند بسیار آموزنده و تفکر برانگیز باشد چون دانش آموز در حین انجام فعالیت باید2 یا4هفته صبر کند و منتظر رشد گیاهان باشد و در این مدت نظریات و درس و گمانهای زیادی را طراحی کرده و وادار به تفکر می شود.

8-تصویر صفحه63 که درباره ی آن توضیح داده شد.

9-تصاویر صفحه64 و65که کاملاً به هم مربوط بوده و بیانگر یکی از موضوعات محتوای درس می باشند و عوامل فرسایش خاک را نشان می دهند.

نکته ای هم در مورد تصاویر:

در تصویر صفحه ی عنوانی و تصویر صفحه60گروه دانش آموزان پسر نشان داده شده و در صفحه62 گروه دانش آموزان دختر و چون این کتاب بین دانش آموزان دختر و پسر مشترک است بنابراین جای اعتراض برای هیچ کدام از آنها باقی نمی ماند.

جدول توزیع فراوانی اهداف آموزشی:

اهداف آموزشی	فراوانی	درصد فراوانی	وضعیت مطلوب
شناختی	21	65/21	مناسب
عاطفی	12	37/12	مناسب
روانی حرکتی	3	09/3	افزایش می یابد
اهداف رفتاری	7	22/7	مناسب
دانستنی ها	22	68/22	مناسب
مهارتها	8	25/8	افزایش می یابد
نگرشها	0	3/10	مناسب
تصاویر	14	43/14	مناسب
جمع	97	100

با توجه به نتایج به دست آمده از اهداف آموزشی و حیطه های سه گانه چنین استنباط می شود که مؤلفان کتاب علوم تجربی پایه پنجم به صورت کامل به تمام اهداف و جزئیات پرداخته اند و جهت بهبود این درس بهتراست اهداف روانی حرکتی و همچنین مهارتها افزایش یابند.سایر موارد با موضوع درس متناسب بوده و هیچ گونه کمبود و نقصی احساس نمی شود.

بررسی و تحلیل محتوای فصل ششم علوم پایه پنجم ابتدایی

مطالب مشابه :

انگورسیاه سردشت وبرگزاری جشن ملی انگور

بررسی آثارباستانی وغارخشکی کنه پیسته (روستای دارمکون)

جاذبه های طبیعی سردشت

بررسی و تحلیل محتوای فصل ششم علوم پایه پنجم ابتدایی

کار عملی تربیت بدنی :

فوائد(انار)سردشت