شاهین شهر؛ تاریخچه، جامعه شناسی...

شاهین شهر؛ تاریخچه، جامعه شناسی، و مدیریت اجتماعی سیاسی آن

نویسنده: دکتر حسین ابراهیمی ناغانی

بخش دوم

با اجرایی شدن مسئله ی شورای شهر و روستا در سال1377 و برگزاری انتخابات اولین دوره، اعضاء شورای شهر در دور اول معرفی شد. اما عملکرد شورای دوره اول به گونه ای جریان یافت که در دوره های بعدی، فقط کسانی موفق به تجدید نمایندگی خود شدند که تکیه بر وابستگی قومی و دامن زدن به این مسائل داشتند و همین امر موجب شده که بر خلاف ظاهر مدرن شهر و مردم آن، در ایام انتخابات بازار تبلیغ مسائل قومی بسیار رساتر از مسائل شهروندی می شود. هیچکدام از این نمایندگان چه در دوره ی تبلیغات و چه در دوره ی انتخاب خویش یک برنامه ی جامع شهری جهت شناسایی و رفع مشکلات و بهبود مسائل شهر نداشته اند و اصولا هیچ تفاوت قابل شناسایی ای از سال هفتاد و هفت تا کنون و در پی ایجاد مسئله ی شوراهای شهری، مشاهده نمی شود به غیر از اینکه طی چند دوره ی گذشته، عده ای از نمایندگان و خانواده هایشان از فرش به عرش رسیده باشند و این امر متأسفانه مسئله ای عینی و گاه پذیرفته شده هم از طرف خود نمایندگان و مردم متصور شده و می شود؛ به نحوی که در هنگام انتخابات شوراها بسیاری کسان فقط با وعده به عده ای خاص از اطرافیان، شروع به فعالیت می نمایند و هیچ شهروندی از آنان انتظار برنامه داشتن را ندارد. اصولاً تو گویی که مردم هنوز به درک این مهم نرسیده اند که مسائل مرتبط با شهر، خاص خود شهروندان است و در همه جای دنیا، فارغ از مسائل سیاسی-اقتصادی، انتخابات مربوط به شهرها، بیشتر حول و حوش مسائل اجتماعی-فرهنگی شهروندان ساکن شهر می چرخد. یکی از معضلات بسیار اساسی اما مغفول مانده نزد شهروندان و مسئولین، مسئله ی محیط زیست اسفناک این شهر است. همجواری با قطب صنعتی مورچه خورت و پالایشگاه و صنایع وابسته به آن و نیروگاه اصفهان و موقعیت جغرافیایی این شهر و نیز مسیر مرسوم و همیشگی وزش باد از شرق به غرب که عمدتا از محل و مکان این صنایع و محلهای تولید آلودگی جوی به سمت آسمان شهر شاهین شهر می وزد، دامنه این آلودگی را بسیار گسترده تر از آنچه به ظاهر می نمایاند، کرده است؛ زیرا بسیاری از معضلات ناشی از آلودگی محیط زیست در دراز مدت آثار خویش را نمایان می سازد و هیچ آمار دقیقی مبتنی بر تحقیق آسیبهای هر ساله در این خصوص وجود ندارد که میزان مرگ و میر ناشی از این آلودگی ها در شهر تا چه اندازه بوده و همچنین آمار بیماران مرتبط با این موضوع در چه شمار تقویم شده اند.

عدم وجود فضای سبز با توجه به گسترش طولی شهر که اتفاقاً به موازات این منابع تولید کننده آلودگی نیز میباشد، فقر فضای تنفسی را با توجه به کانونهای آلوده کننده، در نگاه اول مشخص می کند و مهمتر آنکه معلوم نیست شورای شهر و مسئولین مرتبط با این امر در قبال این کانونهای تولید کننده ی آلودگی، چه اندازه تلاش کرده اند و مضافاً درآمدها از این کارخانجات و قطب های صنعتی و هزینه ها و خسارات دریافتی در ارتباط با آنها، جهت رفع و یا جبران این معضل یا ترمیم فضای آنها یا فضای سبز به چه میزان بوده است. بنابراین نوع زیست و معیشت در این شهر که خواه از سر ناگزیری و به واسطه ی فقر بوده باشد و یا به لحاظ ناآگاهی از معضلات آن، ایجاب می نماید که فراتر از مسائل قومیتی و خانوادگی و دامن زدن به این مسائل جهت آگاهی بخشی به مسئله ی شهروندی و گستره ی آن، شهروندان را آگاه نموده و با ارتقاء بخشیدن به این آگاهی، آنها را به تفکر در ورای مسائل قومی واداشت.

یکی دیگر از مشکلات مردم این شهر، هزینه گرانی است که به واسطه ی سکونت در اینجا می پردازند و هیچ گاه مورد توجه قرار نگرفته است. از نرخ تاکسی و مینی بوس جهت جابجای گرفته تا گرانفروشی واحدهای کسب و کار، انگار فاصله ی بیست کیلومتری این شهر با شهر بزرگی چون اصفهان، معادل دویست کیلومتر یا بیشتر از آن باشد که موجب شده فروشندگان این شهرستان، درصد بالایی را بر روی اجناس خود بکشند. چنانچه تحقیقی در خصوص قیمتهای اجناس گوناگون و تفاوتشان در میان اصفهان و شاهین شهر صورت گیرد، آنوقت به عمق فاجعه پی خواهیم برد. فی المثل چنانچه کالایی از تهران و یا سایر مراکز اقتصادی به اصفهان وارد شود، نبایستی تفاوت قیمتی این کالا در اصفهان و شاهین شهر وجود داشته باشد، اما این تفاوت و تبعیض وجود دارد. به راستی چرا؟ آیا کسانی از این افزایش قیمت که احتمالا موجب سود بیشتری برای ایشان است، بهره ی خاصی می برند و چنانچه از سر کاهلی در مطالبه شهروندان در این خصوص؛ بنابر قدرت حمایت کننده از این جریانات، به عادت و سنتی دیرپا تبدیل شده است؟

انگار که فروشندگان شاهین شهر بر خلاف سایر شهرها، تمامی اجناس خود را از اصفهان خریداری می نمایند که خریدار شاهین شهری مجبور باشد، کالا را با درصد بالاتری از شهروندان اصفهانی خریداری نماید و این مسئله حتی بالاتر از درصدی است که فی المثل در میان محلات دور از مرکز تهران با بازار اصلی تهران وجود دارد. جالب اینکه بسیاری از این کالاها که فروشندگان شاهین شهری از اصفهان تهیه می کنند از مسیر شمال به جنوب از کنار شاهین شهر عبور داده و به اصفهان می رود. لذا از حیث تقدم شاهین شهری ها در ظاهر می توانند زودتر این کالا را از حیث مسافت کمتر نسبت به اصفهان در اختیار داشته باشند اما اینچنین نیست و به مثابه لقمه ای که دور سر می چرخانیم عمل می شود. طرح برنامه ای برای رفع این معضل در برنامه های کابردی اینجانب به عنوان کاندید شورای شهر شاهین شهر در مرحله ی تبلیغات و ارائه برنامه کاری ارائه خواهد شد.

یک مسئله ی مهم دیگر اینکه بر خلاف شیوه و عرف رایج در ایران کنونی که وابستگی شهری باعث می شود میزان نفوذ و لابی گری مقامات و مسئولین یک شهر در مرکز استان و یا مرکز استان در پایتخت نمایان شود اما این مسئله و عرف رایج در خصوص شاهین شهر مصداق نیافته زیرا هیچ کس در اینجا خود را شاهین شهری نمی داند و اگر کسی فی المثل زادگاهش گز یا گرگاب و میمه یا دولت آباد باشد و دستی در اداره ی امور استان یا کشور داشته باشد همه ی نیروی تأثیر و لابی گری اش متوجه زادگاه خویش می شود و نه شاهین شهر به عنوان مرکزیت شاهین شهر. همین مسئله به ظاهر نادیدنی در بسیاری از موارد باعث ایجاد مشکلات بسیاری برای شهروندان می شود، چون بر خلاف سایر شهرها که افراد هویت خویش را از آن گرفته و می گیرند، در اینجا کسی هویت خود را از شاهین شهر نمی داند تا بلکه بنابر همان وابستگی و تعلق، اقدام مؤثری در جهت افزایش بودجه در رفع تنگناهای آن بردارد. در خصوص اماکن مذهبی، تفریحی- فرهنگی با توجه به مقوله ی تأسیس شهرک و سپس ارتقاء آن به شهر، در بدو امر پیش بینی احداث مساجد و حسینیه ها در دوران قبل از انقلاب منحصر به یک یا دو مسجد بود اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و همپای گسترش شهرک و افزایش جمعیت، احداث مساجد و مضافاً حسینیه ها رونق گرفت. گفتنی است هیأتهای مذهبی-قومی نیز در ایام عزاداری به شدت فعال هستند و بررسی ساختار این هیأتها و ارتباطشان با کُلُنی های مهاجر و اقوام گوناگون، نشان دهنده ی اختلافات فرهنگی مذهبی همچون سایر شهرهای مهاجرپذیر است. با این تفاوت که اکثریت مطلق ساکنین کنونی شاهین شهر شیعه مذهب اند و گاه به لحاظ قومی نیز از یک تبار محسوب می شوند، اما ویژگی جغرافیایی موطن اولیه هر کلنی، باعث شده تا به لحاظ فرهنگی دارای تفاوتهای بسیاری باشند.

این مسئله در خصوص بختیاری های مهاجر خوزستانی، چهارمحالی و فریدنی به نحو چشمگیری بارز است و تنها حسینیه و مسجد بختیاری ها توسط کلنی فریدنی ها و چهارمحالی ها احداث گردیده و اکثر مراسم مربوط به بختیاری ها در آن صورت می گیرد. این تکثر فرهنگی شاهین شهر را به شهری هفتادو ملت به تعبیر بسیاری تبدیل کرده که چنانچه به لحاظ فرهنگ بومی محترم شمرده شود و با مدیریت صحیح و در چارچوب شفرهنگ شهروندی واحد تعریف گردد؛ می توان به مثابه پویایی و زنده بودن مردمان این شهر از لحاظ فرهنگی نگریسته شود. از نظر مردم شناسی این امتیازی است در جهت کثرت فرهنگ بومی و با مدیریت واحد فرهنگی در جهت اعتلای فرهنگ ملی-اسلامی. چرا که نهایتاً در یک دین و مذهب خلاصه شده و هر کسی به زبان خویش و رسوم خویش در رنگها و درخششهای ملون و چندفرهنگی بدان روی می نهد. این امر می تواند به طور مثال از حیث تولید صنایع فرهنگی و در بُعد صنعت مثلاً صنایع دستی آن در جهت تولید اشتغال بر مدار جذب توریست، حائز اهمیت باشد. در چنین شهرها و جوامعی است که چنانچه بر مدار و ریتم فرهنگی خویش مدیریت گردد، چندفرهنگی می تواند به تعاملی زنده و پویا چه در مناسبات انسانی و چه در جهت انعکاس ابعاد فرهنگی کشور عزیزمان مؤثر افتد. چنانچه مدیریت همه جانبه ای بر این ناهمگونی فرهنگی نشود، منجر به تشتت و مرزبندی های نژادی شده و از یک فرصت بکر به تهدیدی مخرب تبدیل می گردد.

از جنبه ی دیگری مسئله ی زیست مهاجرین خصوصاً خوزستانی ها طی یک سده یا قرن با فرهنگ مسلط بر ساختار شرکت نفت که تا حدودی تحت تأثیر انگلیسی ها بوده و مضافاً قطبهای صنعتی ای همچون فولاد و نورد و پتروشیمی باعث شده تا به لحاظ مدرنیسم فرهنگی، این مهاجرین با حفظ همان ویژگی های فرهنگی ای که در خوزستان واجد آن بوده اند، از جنبه های رفتار اجتماعی نیز با بقیه ی ساکنین شاهین شهر دارای تفاوت هستند. من جمله به لحاظ نوع پوشش، گفتار، علاقه به کار صنعتی، عدم ورود به بازار سرمایه و خلاصه آنچه که در یک محیط صنعتی خصوصاً متعلقات کارگری ولو آنکه خود جزء طبقه ی متوسط جامعه محسوب شوند، در آنها مشهود است. برعکس مهاجرین فریدنی که اکثراً در بازار سرمایه اشتغال یافته اند، آنان با اشتغال در پروژه های اقماری- البته به غیر از آنها که در شرکت نفت و پتروشیمی اشتغال دارند؛ خود را اینگونه عرضه کرده اند. این معیارها نیز بر چندگانگی فرهنگی مردمان شاهین شهر می افزاید. لذا چنانچه در مدیریت کلان انسانی، بر طبل تفرقه و تبعیض و برتری جویی عده ای کوفته شود، بادی است که به شعله دمیده می شود.

آنچه که در طی سالیان به صورت ویژگی اصلی این شهر درآمده و در فوق نیز اشاره ی کم رنگی بدان شده است، یگانه بودن این شهر و تفاوت اساسی و ساختاری آن با سایر شهرهای استان است که از قدیم الایام به صورت شهر یا ده محل سکونت اقوام خاص بوده و در طی پروسه ی صنعتی شدن با حفظ ویژگی های سنتی خویش، تداوم حیات داده اند. اما این شهر در روند گسترش و پیشرفت با توجه به ویژگیهای خاص خویش، همچون سایر شهرهای مهاجرنشین غرق در مشکلات بسیاری است که به لحاظ اخلاقی-روانی، در زمینه های مربوط به جرم و جنایت و مواد مخدر و خلاصه آنچه انحرافات اجتماعی است؛ به نحو چشمگیری، قابل مشاهده است و متأسفانه برنامه هایی که توسط مسئولین استان طرح و اجرا می گردند هیچ یک با درنظر گرفتن ویژگیهای این شهر طراحی نشده اند و همین امر باعث شده تا این شهر برخلاف اینکه به نام مرکز شهرستان معرفی می شود حتی به لحاظ ساختار شهری نیز، همچنان در قد و قواره ی یک شهرک به نظر آید. کمبود بسیاری از ادارات و ارگانها که شهروندان را مجبور می سازد برای رفع مشکلات اداری خویش عازم مرکز استان شوند، ناشی از همین مسئله است.

اصولاً پهنای شهرستان از حد فاصل میمه تا دولت آباد که بالغ بر صد کیلومتر است خود معضلی اساسی است و صرف نظر از آن رقابت میان بخشهای مختلف آن همچون گز، میمه و دولت آباد و این اواخر گرگاب که هریک دارای بخشداری جداگانه اند و میزان نفوذ و لابی افراد وابسته به این بخشها در مقابل اکثریت جمعیت شهرستان که ساکن شاهین شهرند اما به نسبت جمعیت شهروند سنتی و حتی قومی؛ سهمی در سلسله هرم اداری شهرستان ندارند. گویا یکی از عوامل اساسی عدم پیشرفت شاهین شهر با توجه به مرکزیت آن است و همان اصطلاح عرضی الاطرفین بودن در میان بخشهای قدرتمند رقیب انگار فقط از مرکزیت داشتن، منحصر به همان نام مرکز بودن است و لاغیر.

به لحاظ ورزشی نیز با همه ی ظرفیتی که جوانان این شهر دارند، عدم وجود ساختارهای کاری و تشکیلاتی از قبیل کمبود امکان ورزشی و باشگاههایی که بتوانند در جذب این جوانان کوشا باشند باعث شده اساساً شاهین شهر نه به عنوان یک شهر ورزشی بلکه گویی محله ای از شهر اصفهان به حساب آید و این مسئله با توجه به اکثریت ساکنین خوزستانی این شهر و علاقه ی بی حد و حصرشان به فوتبال جای شگفتی دارد که چرا این شهر نتوانسته حتی یک باشگاه خاص فوتبال داشته باشد. آمارها نشان می دهد که تک چهره های ورزشی که حتی مقام قاره ای را به ارمغان آورده اند نشان از پتانسیل ورزشی در این شهر دارد اما معضلاتی که در زمینه ی ورزشی هم همچون سایر بخشها در این شهر وجود دارد مانع از شکفتگی ورزش شده است. اگر مسئولین از زحمات و خدمات خویش در هر بخشی دفاع کنند، انصافا با دیدن زمین چمن ورزشگاه خیابان بهداری (ملت) و سالن تمرین وزنه برداری آن (به عنوان نمونه)، جایز نیست که در این خصوص کلامی مانور داده عرض اندذامی کنند. فقر شدید در امکانات ورزشی این شهر به نحوی چشمگیر خودنمایی می کند.

یکی دیگر از مسائلی که به ظاهر و در بدو امر، باعث می شود ذهن انسان راجع بدان بیاندیشد، پراکندگی جغرافیایی شاهین شهر است. شهرک اولیه که منحصر به چند خیابان و محله بوده با گسترش کمی مواجه شده و در عوض شهرکهای دیگری همچون گلدیس، هشت بهشت، پردیس، ردانی و میلاد با فاصله ای چشمگیر بدون آنکه به لحاظ زمین و موقعیت جغرافیایی آن مانعی در راه گسترش افقی شهر باشد ایجاد شده اند و این مسئله براستی معلوم نیست که از کدام سیاسیت شهرسازی برخاسته است؟

این شهرکها با توجه به دوری ساختشان از مرکز شهر یعنی همان تک خیابان فردوسی که موجب عدم دسترسی ساکنین آن به بازار اصلی شهر شده، مشکلات بسیاری را برای شهروندان رقم زده است. درست است که علی الظاهر هر یک از این شهرکها دارای بازارچه ی کوچکی هستند اما به لحاظ تأمین مایحتاج زندگی حتی در حد خورد و خوراک نیز مضایق فراوانی برای مردم بوجود می آوردند، چه رسد به سایر کالاها که آنها را مجبور میسازد با طی این مسافت و هزینه ی گران تاکسی-با توجه به کمبود سرویسهای اتوبوس- وقت و هزینه ی بسیاری را متحمل شوند. به هر حال ساختار شاهین شهر مجموعه ی چند شهرک جدا از هم است که این مسئله معضلات بسیاری را بر مردم تحمیل می نماید و اولین برنامه برای رفع مشکلات ساختاری آن، بایستی در جهت رفع این گرفتاری به نحوی که از حالت فعلی درآمده و به صورت یک شهر یکپارچه درآید تا بتوان در مراحل بعدی برنامه ای جامع برای آن تدوین کرد. انشاء الله

شاهین شهر؛ تاریخچه، جامعه شناسی...

مطالب مشابه :

شاهین شهر؛ تاریخچه، جامعه شناسی...

کارشناسی ارشد مدیریت سیستم و بهره وری

فیلم های روی پرده را ببینید

مصاحبه با نایب ریس شورای اسلامی شاهین شهر

آخرین اخبار آلبوم جدید محسن یگانه

متروی شاهین شهر به اصفهان احداث می‌شود

آشنایی با دانشگاه صنعتی مالک اشتر