صنعتی جمشید اسکندری

روشهای هزینه یابی سفارش کار – مرحله ای

تعریف هزینه یابی :

محاسبه بهای تمام شده کالاهای ساخته شده و موجودی کالای در جریان ساخت را هزینه یابی می گویند.

برای محاسبه هزینه واحد های تولید شده، لازم است روش مشخصی برای جمع آوری هزینه ها وتخصیص آنها به سفارشات یا محصولات ساخته شده، وجود داشته باشد.

تعیین قیمت تمام شده محصولات :

برای تعیین قیمت تمام شده یک واحد محصول ،بهای تمام شده کالای ساخته شده بر تعدادتولید تقسیم می شود.

مؤسسات تولیدی بر اساس نوع وماهیت عملیات تولیدی یکی از دو روش زیر را به کار می برند.

1-روش هزینه یابی سفارش کار 2- روش هزینه یابی مرحله ای

1- روش هزینه یابی سفارش کار :

بسیاری از شرکتهای تولیدی ، محصولات خود را بصورت انفرادی و به تفکیک براساس نیاز مشتریان تولید می کنند.هر یک از تولیدات متفاوت که به طور جدا گانه ساخته می شود «محصول سفارشی » نام دارد.

به طور معمول صنایعی چون ، مؤسسات پیمانکاری ،مؤسسات انتشاراتی ،مبل سازی ،هواپیما سازی، تولیدات لوازم خانگی وماشین آلات ،از روش سفارش کار استفاده می کنند.

روش هزینه یابی سفارش کار، بیشتر درمؤسسات تولیدی قابل استفاده است ولی مؤسسات خدماتی وبازرگانی نیز می توانند برای هزینه یابی خدمات محصولات خود از این روش استفاده کنند.بسیاری از مؤسسات خدماتی ،هر یک از مشتریان خود را به عنوان یک هدف هزینه در نظر می گیرند و خدمات منحصر بفرد وجداگانه ای را برای هریک از آنان ارائه می دهند.

تعریف هزینه یابی سفارش کار:مجموعه ای از قواعد و روشها یی برای جمع آوری ،تشخیص ،ثبت و تخصیص هزینه های تولید و همچنین تفکیک سفارش ها در فرآیند تولید از نقطه شروع تا خاتمه عملیات تولیدی می باشد.

در این روش هزینه های تولید هر سفارش به طور مجزا از سایر سفارش ها جمع آوری و ثبت می شود. اسناد و مدارک مورد نیاز در این روش ،برگ درخواست مواد از انبار، کارت ساعت کار ، برگه ساعات کارکرد کارگران و کارت سفارش کار می باشد.

کارت سفارش کار: از این کارت جهت جمع آوری هزینه های مربوط به یک سفارش استفاده می شود. در واقع جمع صورتهای هزینه های سفارش ، مانده حساب کنترل کالای در جریان ساخت را تشکیل می دهد.

کارت سفارش کار

شرکت ... نام مشتری : ... شماره سفارش : .... نوع محصول: .... تاریخ شروع : ...... تاریخ تکمیل : ....
مواد مستقیم	دستمزد مستقیم	سربار جذب شده
مقدار	نرخ	مبلغ	ساعت	نرخ	مبلغ	مبنا	نرخ	مبلغ

خلاصه هزینه های انجام شده : فروش ........ مواد مستقیم ........ هزینه تولید ( .......) دستمزد مستقیم ........ بهای اولیه ....... سود نا ویژه ........ سربار جذب شده ........ هزینه های عملیاتی (........) جمع ........ سود سفارش .......

- مواد مستقیم : از روی نسخه برگ در خواست مواد از انبار به طور روزانه یا هفتگی نوشته می شود.

- دستمزد مستقیم : از روی خلاصه ای که از برگ ساعات کارکرد کارگران تهیه می شود به طور روزانه یا هفتگی نوشته

می شود.

- سربار جذب شده : سربار از پیش تعیین شده است که براساس ساعات کار مستقیم ، دستمزد مستقیم و مواد مستقیم به کار

می رود و یا سایر مبنا ها به سفارش تخصیص می یابد .

در بعضی از کارت های سفارش کار ، هزینه های اداری وتشکیلاتی و توزیع و فروش نیز آمده است تا سود بر آوردی را به سادگی برای هر سفارش محاسبه کرد .

هر گاه که کار سفارش به اتمام برسد ، کارت سفارش جمع زده می شود ، این جمع شامل مواد مصرفی واقعی ، دستمزد مستقیم واقعی و سربار جذب شده بر آوردی می باشد. جمع این اقلام ، قیمت تمام شده (هزینه تولید ) هر سفارش را نشان می دهد.

مثال :

کارگاه تولیدی سپاهان مهر ازروش هزینه یابی سفارش کار استفاده می کند ، اطلاعات زیر مربوط به دریافت سفارش شماره 155 کالای الف از شرکت سامان می باشد که در تاریخ 1/5/86 شروع و در تاریخ 30/5/86پایان یافت.

مواد مصرف شده 200کیلو به نرخ هر کیلو 10000ریال

کار مستقیم تولیدی 90 ساعت به نرخ هر ساعت 50000ریال

سربار ساخت به مقدار 150%دستمزد مستقیم

هزینه های اداری وتوزیع وفروش به ترتیب 20% و30% بهای اولیه

بهای فروش20000000ریال

مطلوبست: تهیه برگ هزینه سفارش کار و تعیین سود وزیان حاصل از فروش سفارش

کارت سفارش کار

شرکت سپاهان مهر نام مشتری : شرکت سامان شماره سفارش : 155 نوع محصول: کالای الف تاریخ شروع :1/5/86 تاریخ تکمیل :30/5/86
مواد مستقیم	دستمزد مستقیم	سربار جذب شده
مقدار	نرخ	مبلغ	ساعت	نرخ	مبلغ	مبنا	نرخ	مبلغ
200	10000	2000000	90	50000	4500000	4500000	150%	6750000
خلاصه هزینه های انجام شده : فروش 20000000 مواد مستقیم 2000000 هزینه تولید ( 13250000) دستمزد مستقیم 4500000 سود نا ویژه 6750000 بهای اولیه 6500000 هزینه های اداری 1300000 سربار جذب شده 6750000 هزینه های توزیع 1950000 هزینه های عملیاتی 3250000 جمع هزینه ساخت 50000 132 سود سفارش 3500000

2- هزینه یابی مرحله ای :

هزینه یابی مرحله ای در شرکتهایی مورد استفاده قرار می گیرد که تولیدات به صورت انبوه و پیوسته باشد و بین مراحل تولیدی و واحد های تولیدی هیچ گونه تفاوتی وجود نداشته باشد. یعنی محصولات از یکدیگر قابل تفکیک نباشند و در حجم بالا تولید شوند .این روش در صنایع شیمیایی ،دارو سازی ، نفت ، ریسندگی و بافندگی ، صنایع کاغذ و پتروشیمی ، پلاستیک سازی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد.

هدف از طراحی روش هزینه یابی مرحله ای دست یابی به موارد زیر است :

- جمع آوری هزینه های مواد ، دستمزد ،سربار هر مرحله از تولید توسط همان مرحله

- محاسبه بهای تمام شده یک واحد کالای ساخته شده در هر مرحله

- انتقال بهای تمام شده کالای ساخته شده یک مرحله به مرحله بعد ودر نهایت به انبار کالای ساخته شده

- تخصیص هزینه های کالای در جریان ساخت پایان دوره

جریان گردش محصول:

هزینه یابی مرحله ای از لحاظ جریان گردش محصول به سه نوع تقسیم می شود :

1- گردش محصول به صورت متوالی

2 - گردش محصول به صورت موازی

3- گردش محصول به صورت انتخابی

1- هزینه یابی مرحله ای به صورت متوالی : در گردش متوالی محصول عملیات مشابهی روی هریک از اقلام تولید شده انجام می گیرد. در این روش ابتدا هزینه های مواد ، دستمزد و سربار وارد مرحله اول می شود و پس از تکمیل به مرحله بعد منتقل می گردد و در انتهای مراحل ، پس از کامل شدن به انبار کالای ساخته شده ارسال می شود.

2- هزینه یابی مرحله ای به صورت موازی : در گردش موازی محصول برخی از عملیات ساخت به طور همزمان انجام

می شود ،سپس در مرحله نهایی جهت تکمیل و انتقال به حساب کالای ساخته شده با یکدیگر ادغام می شود.

در هزینه یابی مرحله ای معمولاً دوایر تولیدی ،در مرحله اول کل مواد لازم دوره تولیدی مورد نظر را مصرف می کند و در مراحل بعدی ، فقط با کار و سربار ارزش افزوده ایجاد می کنند ولی این موضوع عمومیت ندارد ممکن است ، در دوایر بعد نیز مواد مستقیم ویژه ای مصرف گردد .

3- هزینه یابی مرحله ای به صورت انتخابی: در گردش انتخابی با توجه به محصول نهایی مورد انتظار ، محصول از دوایر مختلفی عبور می کند.مثلاً در یک کارخانه تهیه مواد پروتئینی ، ممکن است ارائه گوشت ماهی به بازار بدین ترتیب باشد که قسمتی از ماهی های صید شده جهت بسته بندی ، از دایره توزیع به دایره بسته بندی ارسال شود . درحالی که قسمت دیگر قبل از ارسال در دایره دیگر دودی شود و بقیه به دایره کنسرو سازی فرستاده و پس از آن بسته بندی شود.

حسابداری هزینه یابی مرحله ای ( مواد – دستمزد – سربار ):

در روش هزینه یابی مرحله ای عملیات ساخت محصول طی مراحل مختلف انجام می گیرد . هر مرحله مسئولیت ساخت قسمتی از تولید رابه عهده دارد تا زمانی که محصول تکمیل گردد. چنانچه به طور مثال ساخت محصول در 3 مرحله قالب گیری ، مونتاژ و تکمیل انجام شود ، در ابتدا مواد در دایره قالب گیری مصرف می شود و پس از عملیات قالب گیری ، محصول به دایره مونتاژ منتقل می شود و پس از آن جهت تکمیل ، محصول به دایره تکمیل انتقال می یابد.

ثبت های لازم در هزینه یابی مرحله ای :

1-بابت خرید مواد: کنترل مواد ××

بانک /صندوق/ح پرداختنی ××

2- بابت صدور مواد مستقیم : کالای در جریان ساخت – مرحله ××

کنترل مواد ××

3- بابت صدور مواد غیر مستقیم : کنترل سربار ساخت ××

کنترل مواد ××

4- بابت ثبت دستمزد : کالای در جریان ساخت – مرحله 1 ××

کالای در جریان ساخت – مرحله 2 ××

کالای در جریان ساخت – مرحله 3 ××

کنترل حقوق ودستمزد ××

5- بابت سربارجذب شده : کالای در جریان ساخت – مرحله 1 ××

کالای در جریان ساخت – مرحله 2 ××

کالای در جریان ساخت – مرحله 3 ××

کنترل سربا ساخت ××

گزارش هزینه تولید:

برای اینکه ،ثبت های دفتر روزنامه به طور مناسب و صحیح انجام گیرد، باید هزینه های هر مرحله را جدا گانه ، به تفکیک عوامل هزینه (مواد – دستمزد – سربار ) طبقه بندی نمود. هم چنین هزینه های انتقالی و موجودی کالای در جریان ساخت هر مرحله و قیمت تمام شده هر واحد آن به تفکیک هزینه محاسبه می گردد. برای این کار باید گزارش هزینه در چند گام تنظیم شود.

گام 1- خلاصه گزارش فیزیکی آحاد محصول (جدول مقداری تولید )

گام 2- محاسبه معادل آحاد تکمیل شده

گام 3- خلاصه جمع هزینه های منظور شده به تولید ، که مجموع آن به حساب کالای در جریان ساخت منظور می گردد.

گام 4- محاسبه هزینه های هر واحد به تفکیک عوامل هزینه

گام 5- تخصیص هزینه ها به واحد های تکمیل شده و واحد های در جریان ساخت

نکته : مواد ممکن است در نقاط مختلف تولید وارد دایره خاص گردد.

- اگر مواد خام در ابتدای فرآیند (خط تولید) به آن دایره اضافه گردد.بنابراین درجه تکمیل کالای در جریان ساخت از لحاظ مواد مستقیم صفر درصد است .

- اگر مواد خام در طی فرآیند ( اواسط خط تولید ) به آن دایره اضافه گردد بستگی به کالای در جریان ساخت دارد .

مثال :

شرکت تولیدی خوزستان از هزینه یابی مرحله ای استفاده می کند ،اطلاعات مربوط به دایره الف خرداد سال جاری به شرح زیر است.

واحد های اقدام به تولید 80000

واحدهای تکمیل شده و انتقال یافته 70000

کالای در جریان ساخت پایان دوره :

از لحاظ هزینه تبدیل 50%

مواد مصرفی 5600000

دستمزد مستقیم 3000000

سربار 2250000

جمع 10850000

مطلوبست: تهیه گزارش هزینه تولید برای دایره الف

گام 1-جدول مقداری تولید:

شرح جریان فیزیکی

واحدها یی که نسبت به تولید آنها اقدام شده 80000

تعداد واحد تکمیلی وانتقالی 70000

کالای در جریان پایان دوره 10000

جمع 80000

گام 2- محاسبه معادل آحاد تکمیل شده:

شرح مواد اولیه مستقیم دستمزد و سربار (تبدیل)

کالای تکمیلی و انتقالی 70000 70000

کالای در جریان ساخت پایان دوره :

مواد (100%×10000) 10000 _

تبدیل (50%×10000) - 5000

80000 75000

گام3 و 4- هزینه های منظور شده به تولید:

شرح مواد اولیه دستمزد مستقیم سربار ساخت جمع

هزینه های جاری 5600000 3000000 2250000 10850000

÷ ÷ ÷ ÷

معادل آحاد تکمیل شده 80000 75000 75000 -

قیمت تمام شده یک واحد 70 40 30 140

گام 5- نحوه تخصیص هزینه:

شرح محاسبه جمع

کالای تکمیل شده و انتقال یافته (140×70000) 9800000

کالای در جریان ساخت پایان دوره :

مواد (100%×70×10000) 700000

دستمزد (50%×40×10000) 200000

سربار ساخت (50%×30×10000) 150000

1050000

جمع هزینه های تخصیص یافته 10850000

ثبتهای عملیات انجام شده دایره الف در دفتر روزنامه:

کالای در جریان ساخت – دایره الف 5600000

کنترل مواد 5600000

کالای در جریان ساخت- دایره الف 3000000

کنترل دستمزد 3000000

کالای در جریان ساخت – دایره الف 2250000

کنترل سربار 2250000

صنعتی جمشید اسکندری

مطالب مشابه :

حسابدری صنعتی 1 جمشید اسکندری

حسابداری صنعتی 1، 2 و 3 تالیف جمشید اسکندری

حسابداری میانه 1 جمشید اسکندری

جواب تمرین های فصل سوم کتاب جمشید اسکندری

صنعتی 3- جمشید اسکندری

جزوه کامل حسابداری میانه 1

دانلود جزوه حسابدری صنعتی 1 بر گرفته شده از کتاب جمشید اسکندری

میانه 1 - کتاب جمشید اسکندری

دانلود حل المسایل

صنعتی جمشید اسکندری