مقیاس در نقشه

مقیاس در نقشه عبارت است از نسبت طول اندازه گیری شده روی نقشه به طول افقی مشابه روی زمین یا به عبارت دیگر مقیاس عبارت است از نسبت طول ab روی نقشه به طول AB افقی روی زمین.

کاربرد مقیاس

برای ثبت در نقشه‌کشی مکانیک و ثبت قطعات کوچک معمولا نقشه به اندازه واقعی یا ۱:۱ ترسیم می‌شود، و در صنعت الکترونیک نقشه معمولا بزرگتر از اندازه واقعی ترسیم می‌شود(مثلا ۱۰ برابر بزرگتر) که در این صورت مقیاس نقشه ۱۰:۱ خواهد بود.در نقشه‌های ساختمانی اکثرامقیاس نقشه عددی است کسری که صورت آن یک و مخرج آنعددی صحیح است که نقشه به نسبت آن کوچک شده‌است.

روشهای استفاده از مقیاس در نقشه

مقیاس ساده:

که به صورت کلی آن $1\over 1000$ می‌باشد و در کشورهایی که دارای سیستم متریک هستند مورد استفاده است و معین کننده این است که 1mm روی نقشه مساوی 10 متر روی زمین می‌باشد.مثلاً $1\over 25000$ یعنی 1mm روی نقشه مطابق 25 متر روی زمین است.

مقیاس مرکب:

در کشورهایی که سیستم غیر متریک دارند مانند آمریکا و انگلیس از این مقیاس استفاده می‌کنند مثلاً $2in\over 5Mi$ یعنی 2 اینچ روی نقشه مطابق 5 مایل روی زمین می‌باشد.

مقیاس خطی:

عبارت است از خطی که به تقسیمات مساوی افراز شده و هر قسمت آن طول معینی از نقشه را در روی نقشه نشان می‌دهد.از مزایای مقیاس خطی این است که اگر نقشه در اثر عوامل جوی تغییر بعد داد مقیاس خطی هم تغییر بعد می‌دهد واندازه گیری با این مقیاس روی نقشه با مقدار افقی آن در زمین مطابقت می نماید.

انواع نقشه از نظر مقیاس

برای کاربردهای محاسباتی و استفاده آسان از نقشه، آنها را از نظر مقیاس به طریقه زیر دسته بندی می نمایند:

نقشه‌های خیلی بزرگ مقیاس که مقیاس آنها $1\over 500$ و $1\over 100$ است و معمولاً آنها را پلان می‌گویند.
نقشه‌های بزرگ مقیاس که مقیاس آنها $1\over 10000$ و $1\over 500$ است که نقشه‌های مهندسی و اجرایی را شامل می‌شود.
نقشه‌های متوسط مقیاس که مقیاس آنها بین $1\over 50000$ و $1\over 10000$ است.
نقشه‌های کوچک مقیاس که مقیاس آنها از $1\over 250000$ به بالا می‌باشد که معمولاً به آنها اطلس یا نقشه جغرافیایی می‌گویند.

مقیاس‌های متداول

مکانیک

1:1
1:2.5
l:5
1:10
1:25

معماری

1:50
1:100
1:150
1:200
1:250
1:500
1:1000

شهرسازی و زمین‌شناسی

1:25000
1:50000
1:250000

روش تبدیل مقیاس نقشه به اندازه واقعی

برای بدست آوردن اندازه واقعی باید اندازه ترسیم شده روی نقشه رادر مخرج مقیاس ضرب نمود (به شرط آنکه صورت مقیاس یک باشد).
با استفاده از اشل معماری میتوان مقیاس‌های مشهور را از روی خط‌کش خواند

اشل همان خط کش دارای 3وجه و 12 مقیاس را گویند .