ارائه درس موارد خاص حسابداری - دکتر هاشمی

بسمه تعالی

بخش اول

EPS یا سود هرسهم

سود هر سهم یکی از آماره های مالی بسیار مهم است که مورد توجه سرمایه گذاران و تحلیل گران مالی می باشد. EPS از تقسیم سودخالص (سود پس از کسر مالیات) منهای سود سهام ممتاز بر تعداد کل میانگین موزون سهام عادی طی دوره محاسبه می شود.به دلیل اهمیت EPS ضروری است که رویکردی یکنواخت برای محسابه آن وجود داشته باشد.لذا به دلیل کاربرد رویه های حسابداری متفاوت در تعئین سود، تأکید اصلی این استاندارد بر مخرج کسر در محاسبه سود هرسهم است.

در حال حاضر نیز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طبق بخشنامه های بورس، ملزم به ارائه اطلاعات EPS واقعی و پیش بینی و افشای تغیرات بعدی در پیش بینی می باشند. بنابراین مدیران شرکت در ابتدای سال مالی با توجه به چشم انداز فعالیت های شرکت EPS معینی را پیش بینی می کنند و در طی سال با توجه به روند فعالیت ممکن است تغییری در EPS اعلام شده ضروری به نظر برسد که ناگزیر به اعلام EPS جدیدی می باشند که به این عمل تعدیل در EPS گفته می شود.

اهمیت و کاربردهای EPS:

ارزیابی، تعیین و قضاوت در خصوص قیمت سهام: تحلیل گرا مالی با ضرب EPS در رقم E/P در خصوص بالا یا پائین بودن قیمت سهام قضاوت می کنند.
پیش بینی EPS های آینده و نرخ رشد آن بر قیمت سهام تاثیر دارد: سهامداران و تحلیل گران از EPSهای گزارش شده برای برآورد EPS های آتی و توان زایش ثروت شرکت استفاده می کنند.
ارزیابی پوشش سود نقدی و توانائی پرداخت سود: مقدار DPS (سود تقسیمی هر سهم) و توان پرداخت آن منوط به وجود EPS می باشد.
قضاوت در خصوص وضعیت شرکت و عملکرد مدیریت واحد تجاری:

وضعیت شرکت: به منظور بهبود مقایسه عملکرد واحد های تجاری مختلف یا قابلیت مقایسه واحد تجاری در دوره های مختلف گزارشگری.

عملکرد مدیریت: هدف مدیریت به حداکثر رساندن سود سهامداران است بنابراین EPS معیار مناسبی جهت ارزیابی عملکرد مدیریت واحد تجاری می باشد.

برآورد قدرت سود آوری و ارزیابی سطح و روند سود:

قدرت سود آوری: بهترین برآورد ممکن از متوسط سود یک شرکت که انتظار حفظ یا تکرار آن با درجه ای از نظم در یک محدوده زمانی آتی می رود.

ارائه شاخصی برای اندازه گیری منافع هر سهم عادی از عملکرد واحد تجاری طی دوره گزارشگری (بند 10)

محدودیت های EPS:

EPS مبتنی بر سود تاریخی است: ممکن است مدیریت در گذشته تصمیمی گرفته باشد که سود جاری را افزایش دهد ولی در آینده رشد سود کاهش یابد.
EPS بدون توجه به تورم محسابه می شود: نرخ رشد واقعی EPS ممکن است متفاوت از نرخ رشد اسمی آن باشد.
EPS متأثر از انتخاب روشهای حسابداری و صلاحدید مدیران است.
EPS متأثر از ساختار سرمایه است: مثلاً تغییرات در تعداد سهام ناشی از صدور سهام جایزه (سود سهمی) بر مبلغ EPS دوره جاری و گذشته تأثیرگذار است.

اندازه گیری:

محاسبه میانگین موزون تعداد سهام عادی طی دوره به منظور انعکاس تغییرات در مبلغ سرمایه سهامداران عادی ناشی از تغیر تعداد سهام بکارگرفته شده می باشد.(بند11)

میانگین موزون تعداد سهام عادی طی دوره برابر است با مجموع تعداد سهام عادی ابتدای دوره و تغییرات سهام عادی طی دوره با استفاده از عامل وزنی زمان(نسبت تعداد روزهای در جریان بودن سهام به مجموع تعداد روزهای دوره است)

مثال:

1/1 تا 1/5 تعداد سهام 8000 8000*12/4=2667

1/5 تا 29/12 فروش 3000 سهم دیگر اول مرداد (8000+3000)*12/8=7333

میانگین وزنی 2667+7333=10000 سهم

در تعئین میانگین موزون تعداد سهام عادی: (بند12)

الف)در شرکتهای سهامی عام تاریخ ثبت افزایش سرمایه ملاک عمل است.

ب)در سایر واحدهای تجاری زمان منظور کردن سهام عادی با توجه به شرایط خاص صدور آنها

- در ترکیب تجاری، سهام عادی که به عنوان بخشی از مابه ازای خرید صادر می شود تاریخ تحصیل در محاسبه میانگین موزون منظور می شود. در صورتی که مابه ازای سهام به طور کامل وصول نشده باشد، این سهام متناسب با مابه ازای دریافت شده در محاسبه منظور می گردد.(بند 13 و 14)

- چنانچه بخشی از سهام واحد تجاری اصلی در تملک وحد تجاری فرعی باشد برای محسابه EPS در صورتهای مالی تلفیقی تعداد سهام متعلق به واحد فرعی از محسابه میانگین موزون مستثنی می گردد.(بند 15)

- در مواردی که تعداد سهام عادی بدون تغییر در منابع و تعهدات افزایش یا کاهش یابد(مانند سود سهمی، تجزیه سهام،کاهش اجباری سرمایه) میانگین موزون تعداد سهام عادی برای کلیه دوره ای که اطلاعات آن ارائه می شود باید تعدیل گردد.(بند 16 و 17 و 18)

سود تقلیل یافته:

تعریف تقلیل: کاهش در سود یا افزایش در زیان هر سهم با فرض تبدیل سهام عادی بالقوه به سهام عادی(بند5 و26)

سهام عادی بالقوه: قراردادی است که دارنده آن از حق تملک سهام عادی برخوردار است.(بند5)

واحد تجاری باید مبالغ سود تقلیل یافته هر سهم را نیز با هدف ارائه شاخصی برای اندازه گیری منافع هر سهم عادی با در نظر گرفتن فرض تبدیل کلیه سهام عادی بالقوه تقلیل دهنده محسابه نماید.(بند 190و21)

نحوه محاسبه : (بند 20و 22)

الف)سود یا زیان به میزان هزینه مالی مربوط به سهام عادی بالقوه تقلیل دهنده و هرگونه درآمد و یا هزینه های ناشی از تبدیل با در نظر گرفتن آثار مالیاتی تعدیل می گردد.

ب) میانگین موزون تعداد سهام عادی با فرض تبدیل شدن تمام سهام عادی بالقوه تقلیل دهنده به سهام عادی تعدیل می گردد.

-برای محاسبه EPS تقلیل یافته باید فرض شود سهام عادی بالقوه تقلیل دهنده در ابتدای دوره به سهام عادی تبدیل شده مگر اینکه تاریخ صدور آن طی دوره باشد که در این صورت تاریخ صدور ملاک عمل می باشد.اگر بازخرید یا ابطال شود برای دوره ای که در جریان بوده محسابه می گردد و اگر تبدیل به سهم شود تا تارخ تبدیل به عنوان EPS تقلیل یافته محسابه و بعد از آن در EPS محاسبه می شود.(بند 23 و25)

- تعداد سهام عادی بالقوه تقلیل دهنده برای هر دوره به طور مستقل تعئین می شود و میانگین موزون سهام عادی بالقوه محاسبه شده در دوره های قبلی تأثیری بر محاسبات نخواهد داشت.(بند24)

سهام عادی بالقوه تقلیل دهنده:

تعریف ضد تقلیل: افزایش در سود هر سهم یا کاهش در زیان هرسهم با فرض تبدیل سهام عادی بالقوه به سهام عادی می باشد.

- برای تشخیص تقلیل دهندگی یا ضد تقلیل دهندگی سهام عادی بالقوه، هر مجموعه سهام عادی بالقوه به طور مجزا بررسی می شود. به منظور حداکثر سازی تقلیل سود پایه هر سهم ، هر مجموعه سهام عادی بالقوه به ترتیب از بیشترین تا کمترین میزان تقلیل دهندگی بررسی می شود. معمولا حق تقدم سهام بیشترین میران تقلیل دهندگی را دارد.(بند 28)

تجدید ارائه:

چنانچه تعداد سهام عادی یا سهام عادی بالقوه بدون تغیر در منابع یا تعهدات کاهش یابد، سود پایه هر سهم و تقلیل یافته هر سهم برای کلیه دوره هایی که اطلاعات آن گزارش می شود، باید بر مبنای تعداد جدید سهام تعدیل و تجدید ارائه گردد. اگر این تغیرات بعد از تارخ ترازنامه و قبل از تائید صورتهای مالی روی دهد محاسبه EPS برای آن دوره و اقلام مقایسه ای باید بر مبنای تعداد جدید سهام باشد. در صورت چنین تغیراتی این موضوع باید افشاء شود.(بند29)

واحد تجاری سود تقلیل یافته هر سهم دوره های قبلی ارائه شده را بابت تغیر در مفروضات مورد استفاده در محاسبه EPS یا تبدیل سهام عادی بالقوه به سهام عادی ارائه مجدد نمی کند.

ارائه درس موارد خاص حسابداری - دکتر هاشمی

مطالب مشابه :

دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس

نام اساتید رشته کارشناسی ارشد حسابداری 92 دانشگاه آزاد شهر قدس

از اول تا الآن

سوالات فصل 1 (گروه2) تئوری حسابداری2 ویلیام اسکات

انتقاد شماره 14

برخی کتب و مقالات دکتر بتول زارعی (عضو انجمن حسابداری ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد)

بررسی نهایی جواب سوالات تئوری حسابداری1

سوالات درس تئوری حسابداری1

ارائه درس موارد خاص حسابداری - دکتر هاشمی