پيكان وانت، نخستين خودروي باركش ايراني است

يك ايراني مطمئنا با شنيدن كلمه وانت، ناخودآگاه به ياد نيسان‌هاي آبي، وانت پيكان و بعضا وانت مزدا مي‌افتد. در حقيقت ذهن اين ايراني هر قدر هم همگام با اخبار و تازه‌هاي صنعت خودروي ايران باشد، راه را اشتباه نرفته است؛ چراكه داشته‌هاي كنوني ما در زمينه خودرو‌هاي كوچك حوزه حمل و نقل در حد همين چند وانت پيش رفته‌اند و نكته جالب‌تر آن است كه اين سه گزينه، بيش از 98 درصد توليدات كل وانت كشور را تشكيل مي‌دهند.

داستان حضور خودرو‌هاي باري بخصوص وانت‌ها مانند همه كشور‌هاي جهان از كوچك‌ترين وسيله نقليه ممكن يعني موتورسيكلت آغاز شد و در ايران نيز با كمي تاخير اين گونه بود، اما وانت‌هاي سه‌چرخ در ادامه داستان صنعت خودرو در ايران كه به تاريخ پيوست و ديگر خبري از وانت‌ها و تكنولوژي‌هاي روز در سامانه حمل و نقل سبك كشور نبود.

دهه 30 و 40 دوره‌هاي طلايي براي صنعت خودروي ايران به شمار مي‌آيند و بدون شك از طلايي‌ترين دوره‌هاي برنامه‌هاي بلندمدت كشور نيز محسوب مي‌شوند. با نگاهي به تاريخ درمي‌يابيم كه هدف‌گذاري‌هاي افراد برنامه‌ريز و مجريان در آن دوره كشور، نوعي پويايي در صنعت حمل و نقل را در نظر گرفته بودند تا به اين صورت تبادلات با سرعت بيشتر انجام گيرد؛ تا جايي كه آن زمان تنها براي جابه‌جايي اجسام و كالاها از وانت‌هاي كوچك و كاميون‌هاي بزرگ كه تعداد آنها بسيار كم بود، استفاده مي‌شد. كشور در حال توسعه بود و نياز به خودروهاي حمل بار با اندازه كوچك‌تر و قدرت بيشتر داشت؛ خودروهايي كه بتوانند محصولات روستاييان را با سرعت بيشتر به شهر‌ها منتقل كنند يا اين كه در شهر به آساني جابه‌جايي‌ها را انجام دهند.

آغاز وانت‌سازي در ايران

ايران خودرو با آغاز به كار در سال 1346 پيكان را به صنعت حمل و نقل ايران وارد كرد و به دليل طراحي چندمنظوره اين خودرو در همان سال، نوع وانت اين خودرو نيز توليد شد. اين وانت كوچك فقط در ايران طراحي و ساخته مي‌شود. اين خودرو با ظرفيت بار حدود 800 كيلوگرم شروع خوبي براي اين عرصه بود و كمك‌هاي شاياني به پيشرفت صنعت حمل و نقل ايران كرد. پيكان وانت كه هم‌اكنون نيز در حال توليد است، تنها بازمانده خانواده پيكان است و ايران خودروي تبريز اصلي‌ترين مركز توليدي آن محسوب مي‌شود. به دليل قيمت مناسب اين خودرو و توانايي‌هاي خوب آن و همچنين اشتغالزايي بالقوه اين خودرو، استقبال خوبي از آن به عمل آمد. وانت پيكان در ابتدا با موتور 1725 سي‌سي پيكان عرضه مي‌شد، اما در سال‌هاي بعد به يك موتور 1600 سي‌سي بهينه‌شده تبديل شد. وانت پيكان هم اكنون با مشخصات فني پيشرفته‌تر از گذشته، اما قديمي نسبت به زمان خود و با نام تجاري باردو به فروش مي‌رسد.

چندي نگذشت كه يك كارخانه كوچك در سه‌ راه‌ آذري رقيبي قدرتمند را در مقابل وانت پيكان به ميدان فرستاد. شركت زامياد كه از سال 1342 مشغول ساختن خودروهاي سنگين و نيمه‌سنگين بود، سال 1349 با توليد وانت نيسان جونيور با ظرفيت 2 تن توانست به قدرت ناوگان حمل كالا بيفزايد. نيسان جونيور كه محصولي پرقدرت بود، با توجه به سياست‌هاي وزارت صنايع و عدم تداخل با محصول رقيب خود در بازه قيمتي بالاتري قرار گرفت تا سياست‌هاي فروش دولت رعايت شود.

جايگاه وانت نيسان در ميان مردم به عنوان يك خودروي پرقدرت و مستحكم ياد مي‌شود. اكنون نيز اين خودرو پس از 41 سال توليد همچنان يكي از پرطرفدار‌ترين خودروهاي كار ايران به شمار مي‌آيد. امروزه اين خودرو در 2 نوع بنزيني و گازسوز و با قدرت‌هاي 100 و 90 اسب بخاري به بازار عرضه مي‌شود. نسخه ديزلي اين محصول با پيشرانه 8‌/‌2 ليتري 93 اسب بخاري هم اكنون به مشتريان تحويل داده مي‌شود. نسخه ديزلي نكات ثبت بسياري نسبت به نسخه بنزيني با پيشرانه Z24 100 اسب بخاري اين محصول دارد. حداكثر گشتاور 35 نيوتون متر افزايش را نشان مي‌دهد و همچنين اين ميزان در دور بسيار پايين‌تر (حدود 1600) به دست مي‌آيد. مصرف سوخت نيز در نوع ديزلي حدود 9 ليتر براي سيكل تركيبي تخمين‌زده شده است. ظرفيت مجاز بار از 1820 كيلوگرم به 2 تن افزايش پيدا كرده تا جايگاه نسخه ديزلي زامياد 24 بيش از پيش بالا رود.

همچنين شركت زامياد پس از سال‌ها، محصول موفق خود را كمي تغيير داده و با حفظ روح جونيور و وانت نيسان Z24 محصولي با نام شوكا يا وانت نيسان لوكس را به بازار ارائه كرده است. مشخصات فني اين خودرو با مدل قبلي خود تفاوت چنداني ندارد و تنها تفاوت صورت گرفته در ارتباط با سيستم تعليق و اكسل‌هاي جلو و عقب و كاهش 200 كيلوگرمي وزن است كه با تغيير سيستم اكسل جلو از كمك فنر هيدروليكي با ميله تنظيم به مستقل جناغي دوبل و همچنين تغيير اكسل عقب از كمك فنر هيدروليكي با فنر تخت چند لايه به صلب، چرخنده هيپوييدي و در رابطه با تعليق نيز با تغيير سيستم‌هاي عقب و جلو از سيستم فنر تخت به فنر پيچي و فنر شمش و كمك فنر‌هاي هيدروليك تلسكوپي دوكاره شرايط را در شوكا كاملا متفاوت كرده است.

مطمئنا اين تغييرات تاثير بسيار خوبي روي نرمي خودرو و انتقال ضربه به اتاق مي‌گذارند كه براي خودروهاي باري بسيار مفيد خواهد بود، اما از لحاظ شكل ظاهري اين خودرو به طور كامل اصالت خود را از دست داده و هيچ يك از مولفه‌هاي جونيور در آن ديده نمي‌شود. در صورتي كه شركت زامياد مي‌توانست با بهره‌گيري از تجربه موفقي همچون نسل F شركت تويوتا ـ كه با ارائه محصول جديد خود يعني FJ Cruiser براحتي توانست با حفظ ظاهر روح اصلي خود يعني 2F، چهره‌اي كاملا مدرن به خود بگيرد ـ نهايت استفاده را ببرد.

وانت مزدا، از كوچكي تا بزرگسالي

سال 1350 گروه بهمن مجددا وارد صحنه شد و محصول تازه‌اي از خانواده مزدا با حجم موتور 1000 سي‌سي و ظرفيت 500 كيلوگرم را روانه بازار كرد. نام اصلي اين وانت مزدا، فاميليا بود كه آخرين نسل آن در ايران با نام 323 شناخته مي‌شود. اين وانت، خودرويي بسيار كارآمد به نظر مي‌رسيد، اما با حضور پيكان وانت و نيسان جونيور، حرف چنداني براي گفتن نداشت، اما در سال‌هاي بعدي، گروه بهمن به توليد وانت مزدا با موتور 1600 سي‌سي جاي ويژه‌اي در بازار باركش‌هاي موتوري پيدا كرد و با تغيير نام اين كارخانه به ايران‌وانت كار به صورت جدي پيگير اين عرصه شد و در سال‌هاي 66 ـ 65 با ارتقاي موتور اين خودرو به 1800 سي‌سي ( مدل B1800)، وانت مزدا وارد رقابت جدي با نيسان جونيور شد.

يکي از فاکتورهاي مهم محصولات مزدا وزن بسيار کم اين خودروها در مقايسه با رقبايش بود که به توانايي‌هاي فني آن مي‌افزود و در شتاب‌گيري‌ها، بسيار بهتر عمل مي‌کرد. اين وزن سبک در برخي از جاده‌هاي کوهستاني در شرايط بدون بار باعث خارج شدن انتهاي خودرو از کنترل به دليل عدم وجود وزن کافي براي توليد نيروي رو به پايين مي‌شد که گاهي اوقات با قرار دادن چند کيسه سنگين شن و ماسه اين مشکل حل مي‌شد.

تنها بازمانده وانت‌سازي گروه بهمن از آن زمان مدل B2000 است. اين خودرو به عنوان چهارمين نسل از وانت‌هاي سري B مزدا طي سال‌هاي 1979 تا 1985 توسط اين شرکت به توليد مي‌رسيد و مونتاژ آن همچنان در ايران ادامه دارد. وانت مزدا 2000 هم‌اکنون در 2 نوع تک و دوکابين در بازار ايران موجود است و ظرفيت بار آن حدود يك تن اعلام شده است. تجهيز به کولر، قدرت بالا و وزن کم از جمله مزاياي اين وانت هستند، اما گشتاور 151 نيوتوني‌اش حس و حال يک وانت تمام عيار با کشش مناسب را القا نمي‌کند.

وانت‌هاي مدرن

شرکت پارس خودرو در دهه 80 با توليد يکي ديگر از محصولات نيسان، بخشي از بازار را متوجه خود ساخت. اين محصول با نام‌هاي متعددي شناخته مي‌شود. ناوارا، فرانتير، پيکاپ و... از جمله نام‌هاي معروف اين خودرو هستند. پيکاپ محصولي سنت‌شکن در بازار ايران بود، چراکه پس از عرضه محدود نسخه وانت پاترول، آرامش و آسايش را براي سرنشينان به ارمغان آورده بود. اين خودرو که گران‌ترين وانت زمان خود بود به دليل ظاهر زيبا و امكانات جانبي متنوع به سرعت توانست جايگاهش را در بازار پيدا کند. دارا بودن امکاناتي همچون شيشه‌هاي برقي، سيستم تهويه مطبوع و داشبورد شيک و جديد از مزاياي اين خودرو به شمار مي‌آيد. همچنين کيفيت قطعات و قابل اطمينان بودن آن دليلي مضاعف براي مناسب بودن آن به شمار مي‌آيد.

اين وانت وضعيت خوبي در بازار داشت تا اين‌که برخي استانداردهاي ايمني، آن را از رقيب چيني تازه‌وارد (کاپرا) عقب انداخت، لذا پارس خودرو مدل اصلاح شده آن را با 2 کيسه هوا، سيستم ترمز ABS و نماي جلو مشابه نيسان رونيز به بازار عرضه کرد. البته اين تغييرات در ظاهر بايد خيلي زودتر از اينها انجام مي‌شد، چراکه نيسان پيکاپ تنها تا سال 2000 ميلادي با چهره قبلي اين خودرو در ايران به توليد مي‌رسيده است و چهره جديد در سال 2001 همزمان با طراحي نسخه SUV پالادين يا همان رونيز معرفي شد.

اولين سه‌چرخه توليدي در ايران

سال 1350، گروه خودروسازي بهمن با ساخت وانت‌هاي سه چرخ مزدا، وانت‌سازي را كليد زد. اين وانت در دسته اتوريكشا‌ها قرار مي‌گرفت؛ خوردو‌هاي سه چرخه‌اي كه هم‌اكنون سراسر شبه‌جزيره هند را فراگرفته‌اند و باجاج، اصلي‌ترين توليدكننده آنهاست. نخستين نسل اين وانت سه‌چرخ در دهه 30 ميلادي معرفي شد كه شامل يك موتورسيكلت به همراه تخت بار در پشت بود. مزدا عنوان اين محصول را GO گذاشت؛ نسلي كه بهمن خودرو در ايران به توليدش پرداخت، چهارمين نسل اين محصول بود كه با عنوان سري T نيز شناخته مي‌شد. اين خودروها كه قدرت چنداني نيز نداشتند، تنها براي استفاده در شهر مناسب بودند و براي انتقال بار به فواصل طولاني مناسب نبودند و آنها فقط 200 كيلوگرم ظرفيت بار داشتند. يكي ديگر از مشكلات اين موتورسيكلت‌هاي باركش، اين بود كه به دليل بهره‌گيري از سه چرخ نمي‌توانستند تعادل مورد نياز را تامين كنند و پيش مي‌آمد كه واژگون ‌شوند.

داستان وانت هاي ايراني

پيكان وانت كه هم‌اكنون نيز در حال توليد است، تنها بازمانده خانواده پيكان است و ايران خودروي تبريز اصلي‌ترين مركز توليدي آن محسوب مي‌شود

شركت زامياد كه از سال 1342 مشغول ساختن خودروهاي سنگين و نيمه‌سنگين بود، سال 1349 با توليد وانت نيسان جونيور با ظرفيت 2 تن توانست به قدرت ناوگان حمل كالا بيفزايد

زامياد پس از سال‌ها، محصول موفق خود را كمي تغيير داده و با حفظ روح جونيور و وانت نيسان Z24 محصولي با نام شوكا يا وانت نيسان لوكس را به بازار ارائه كرده است

پيکاپ محصولي سنت‌شکن در بازار ايران بود، چراکه پس از عرضه محدود نسخه وانت پاترول، آرامش و آسايش را براي سرنشينان به ارمغان آورده بود

اين وانت در واقع نسل دوم تويوتا هايلوکس با تغييرات جزئي است و در چين با نام Deer شناخته مي‌شود

خودروسازي ديار نسخه جديد محصولات خود را با عنوان Wingle آماده عرضه به بازار کرده است

اميرحسين برخورداري/ جام جم

پيكان وانت، نخستين خودروي باركش ايراني است

مطالب مشابه :

وانت تندر 90 +مشخصات فنی

وانت مزدا بی 2000

مشخصات فنی وانت بار دوگانه سوز

لیست قیمت محصولات گروه بهمن

مشخصات سواري مزدا 3

لیست قیمت روز محصولات گروه بهمن

پيكان وانت، نخستين خودروي باركش ايراني است

مشخصات فنی مزدا(تک کابین/دوکابین)

بررسی وانت بارهای موجود در کشور

فروش نقدی انواع وانتهای مزدا 2000 و وانت کاپرا دو کابین دو دیفرانسیل با شرایط تحویل 45 روزه