چشم زخم

چشم زخم
بسیاری از مردم اعتقاد دارند که در بعضی از چشم‏ها قدرت خارق العاده‏ای وجود دارد که وقتی از روی تعجب، حسرت، و حتی رأفت و مهربانی به چیزی نگاه کنند، آن را دگرگون ساخته ، اگر آن چیز انسان باشد او را بیمار و یا دیوانه میکند. عقل این مسئله را محال نمیشمرد. زیرا امروزه بسیاری از دانشمندان معتقدند که در بعضی از چشم‏ها قدرت مغناطیسی خاصی نهفته است که از کارایی زیادی برخوردار است و حتی این نیرو میتواند با ممارست و تمرین به دست آید. مرتاضان با نیروی چشم کارهای عجیب و غریب انجام میدهند و کسی هم عمل آن‏ها را انکار نکرده است. اما روایات اسلامی درباره چشم و چشم زخم بیاناتی دارد. اسماء بنت عمیس خدمت رسول خدا(ص) عرض کرد: گاهی به فرزندان جعفر چشم زخم میزنند، آیا "رُقْیِه" ای برای آنها بگیرم. (مقصود از رقیه دعاهایی است که مینویسند و افراد برای جلوگیری از چشم زخم با خود نگه میدارند و آن را تعویذ نیز میگویند). پیامبر(ص) فرمود: آری، مانعی ندارد، اگر چیزی میتوانست بر قضا و قدر پیشی گیرد چشم زدن بود.(1)در کتاب شریف نهج البلاغه آمده است که چشم زخم حق است و توسل به دعا برای دفع آن نیز حق است. پس انسان باید خودش را در مقابل چشم زخم و اثرات سوء آن مسلّح کند و با اعتماد به نفس و دادن صدقه و خواندن آیه شریفه آیة الکرسی و خواندن سوره های قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ بربّ النّاس و قل یا ایها الکافرون و قل هو اللَّه احدو نیز دعاهای مخصوصی که در کتاب شریف مفاتیح الجنان وجود دارد از خود و خانواده‏اش رفع و یا دفع بلا کند.البته لازم به توضیح است که انسان بر اثر اعتقاد به چشم زدن نباید با تلقینات و تخیلات زاید فکر خود را مشغول و تمام حوادث را به چشم زدن مربوط کند. هر حادث ای در دنیا به علتی مربوط است و باید در پی علت‏های آن بود در عین حال اعتماد به نفس، جسارت و جرأت، ایمان و تقوای بالا موجب مفاومت بیشتر انسان و عدم تأثیر گذاری سحر ساحران و یا چشم زدن میشود، در عین حال انسان همیشه باید از شر دیگران به خدا پناه ببرد.پی نوشت‏ها: 1. مجمع البیان، ج 10، ص 341.
به انگلیسی بهش می گن: evil eye
به اسپانیایی: mal de ojo
به ایتالیایی: malocchio
به عربی: عین الحسود
به عبری هم می شه: עין הרע (ayin ha'ra)
به فارسی خودمون هم که می شه چشم بد یا چشم شور و به معنی نگاه حسادت آمیز هست که منجر به آسیب و ضرر می شه. "چشم بد" چیزی هست که از دیرباز در بسیاری از فرهنگ های دنیا دیده شده. از هند و مصر باستان گرفته، تا یونان باستان (افلاطون)، تا روم باستان، تا دین اهل یهود و احادیثی در اسلام، اعتقاد به "زخم چشم" چیزی نیست که منحصر به یک فرهنگ یا ملت باشه.
توی فرهنگ های دریای مدیترانه (مخصوصا ترکیه و یونان) برای دور کردن زخم چشم، از چیزی به نام "نظر" یا "چشم آبی" استفاده می کنن. به طوری که این شیء رو به چیزی که می خوان چشم نخوره می بندن یا آویزون می کنن.

شاید توی ایران هم دیده باشین که توی خیابون از این چیزا بفروشن. توی هند هم همچین چیزهایی هست و همچنین برای دور کردن چشم بد، بر روی صورت بچه ها و یا پشت گوش دخترهای خوشگل، خالهایی از سرمه (کحل) کشیده می شه.
احتمالا چیزی به نام "خمسه" رو هم دیده باشین؛ منظورم همون دستی هست که وسطش یک چشم کشیده شده. این شیء هم برای دور کردن چشم حسود استفاده می شه (یادآور می شم که گرچه متاسفانه این شکل روی بعضی علم های عزاداری محرم هم حکاکی شده، ولی از لحاظ اسلامی هیچ "شیء" قابلیت دور کردن چشم بد رو نداره. و جز ذکر خدا، کمک گرفتن از هر چیز دیگه ای خلاف شرع هست). علامت "خمسه" از فرهنگ فنیقی ها پیش از اسلام وارد فرهنگ منطقه شده و در فنیق نشانه ی "تانیت" خدای ماه بوده. خمسه که در زبان عبری "همش" تلفظ می شه، و به معنای 5 هست، که اشاره به پنج انگشت دست داره.

در فرهنگ باستانی مسیحی برای دور کردن چشم بد، صلیب کشیده می شه و بعد با دو انگشت از یک دست (انگشت اشاره و انگشت کوچیک) به سمت منبع چشم بد نشونه گرفته می شه. به عنوان مثال در فصل اول کتاب بسیار معروف "دراکولا" که بعدها تبدیل به فیلم شد و کمتر کسی هست که اسم "دراکولا" رو نشنیده باشه می خونیم:
When we started, the crowd round the inn door, which had by this time swelled to a considerable size, all made the sign of the cross and pointed two fingers towards me. With some difficulty, I got a fellow passenger to tell me what they meant. He would not answer at first, but on learning that I was English, he explained that it was a charm or guard against the evil eye.
ولی آیا واقعا "چشم بد" وجود داره؟ و اگر وجود داره دقیقا چی هست و چه تاثیری داره؟
بعضی افراد این نوع اعتقادات رو کاملا غلط می دونن و ازش به عنوان خرافات یاد می کنن، بعضی هم کاملا معتقد هستن و همواره اسفند دود می کنن که "بترکه چشم حسود"! حالا ما این وسط چه کار کنیم؟!
توضیحی که برای تاثیر چشم حسود به کار می ره اینه که: افراد از خودشون انرژی های مختلفی ساطع می کنن و روح انسان خیلی قوی تر از اون هست که امروزه تصور می شه. راه نگاه کردن -و مخصوصا نگاه های معنی دار مثل نگاه های حسادت آمیز- راهی برای تاثیر گذاری روح هست. یعنی نگاه حسادت آمیز، نوعی حمله ی روحی توسط انرژی های منفی ایجاد شده هست.
البته این که اصلا این توضیح ها منشاء علمی داره یا نداره، خودش نامعلومه چون همچین چیزی رو اصلا نمی شه توسط ابزار علمی اندازه گیری معنی دار کرد. من که خودم شخصا به این چیزها علاقه ندارم. برام اهمیتی هم نداره.
آیت الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه (جلد 24، صفحه 431) می گن: «پیامبر براى امام حسن و امام حسین این دعا را خواند: «شما را به تمام کلمات و اسماء حسناى خداوند، از شرّ مرگ، حیوانات موذى، و هر چشم بد، و حسود، آنگاه که حسد ورزد مى سپارم» سپس نگاهى به علی (ع) کرد و فرمود: «این چنین حضرت ابراهیم علیه السلام براى اسماعیل و اسحاق تعویذ نمود». (حال) ذکر این نکته لازم است که هیچ مانعى ندارد، این دعاها و توسل ها به فرمان خداوند جلوى تأثیر نیروى مرموز چشم ها را بگیرد، همان گونه که دعاها در بسیارى از عوامل مخرب دیگر اثر مى گذارد و آنها را به فرمان خدا خنثى مى کند. (ولی) این نیز لازم به یادآورى است که قبول تأثیر چشم زخم به طور اجمال، به این معنى نیست که به کارهاى خرافى و اعمال عوامانه در این گونه موارد پناه برده شود، که هم بر خلاف دستورات شرع است و هم سبب شک و تردید افراد ناآگاه در اصل موضوع، همان گونه که آلوده شدن بسیارى از حقایق با خرافات، این تأثیر نامطلوب را در اذهان گذارده است.»
حضرت شهید مطهری در کتاب آشنایی با قرآن خودش هم مطلبی بیان می کنه که واقعا شاهکاره. نقل به مضمون می کنم. ایشون می گه با فرض این که آیات مقدسی مثل "و ان یکاد" جلوی تاثیرات منفی "چشم بد" رو بگیرن، آیا واقعا این صحیح هست که توی هر خونه ای که وارد می شی یک تابلو باشه که روش "و ان یکاد" هست؟ این فاجعه نیست که از میان این همه آیه ی زیبا و کاربردی قرآن که هر کدومش می تونه دریایی از حکمت باشه که آدم روی دیوار خونش بذاره و هر روز بهش نگاه کنه و علم آموزی و تدبر کنه، همچین آیه ای به هدف "دور کردن چشم بد" نصب بشه!؟ به جای این که آیه هایی رو بذاریم روی دیوار که هر روز ما رو آموزش بده و حکمت و اخلاق ما رو افزایش بده و عقل ما رو پرورش بده، رو آوردیم به این کارها.
با افسوس می فرماید: "همه شهر را بگرد، به ندرت می بینی که در خانه ای مثلاً «ان اکرمکم عند الله اتقیکم» (بهترین شما نزد خدا با تقواترین شما است) تابلو شده باشد."

چشم‌زخم چیست ؟ چشم زخم در فرهنگ ما

چشم‌زخم ، آسیبى كه گمان می‌رود بر اثر نگریستن برخى افراد یا جانوران به انسانها و جانوران دیگر و نیز اشیا وارد می‌شود.

چشم‌زخم از قدیم‌ترین باورهاى بشر و احتمالا فراگیرترین و رایج‌ترین باور فراعلمى در سراسر جهان و از جمله در جهان اسلام است، هرچند در دوران جدید، در فرایند روزافزونِ عرفی‌شدن،
این باور از بسیارى از حوزه‌هاى زیست ـ جهان بشرى عقب نشسته است و اكنون بیشتر
به‌مثابه باورى عامیانه حضور دارد.

باور به چشم‌زخم در گونه‌شناسى پدیدارشناختى، در گروه باورهاى
توجیه‌كننده جاى می‌گیرد كه در فقدان تبیینهاى علمى تجربى، برخى رویدادهاى
ناگوار و آسیبهاى پدید آمده را، فارغ از روابطِ علّى و معلولىِ اثبات‌پذیر و آزمون‌پذیر،
توجیه و بنابر منطق ویژه خود، معقول‌سازى می‌كند و مدلّل می‌دارد؛ بنابراین،
با وجود برخى تلاشها براى یافتن سرچشمه این باور و نشان دادن مسیر اشاعه
آن به نقاط دیگر (رجوع کنید به ادامه مقاله)، چشم‌زخم را باید باورى نوعى دانست
كه در همه حوزه‌هاى تمدنى به‌طور اصیل پدید آمده و در جریان فربه‌شدنهاى مكرر،
از اخذ و اقتباسهاى میانْفرهنگى تأثیر پذیرفته است. همچنین، باور به چشم‌زخم
در واقع یك مادرْباور (باورِ مُولّد یا گروهْ باور) است و شبكه‌اى وسیع از باورهاى دیگر
را دربردارد كه یا اصولا بر اثر باور به چشم‌زخم پدید آمده‌اند یا در ذیل مجموعه فرهنگى چشم‌زخم مندرج می‌شوند و معنا می‌یابند.

چیستى. براى راه بردن به چیستى چشم‌زخم، تلاشهایى صورت گرفته است.
به‌گمان برخى، چنان‌كه از مفهوم لغوى «چشم‌زدن» یا «اصابتِ عین» نیز برمی‌آید،
چیزى، مثلا حرارت یا سَم، از چشمان شور خارج یا ساطع می‌شود و به هدف
چشم‌زخم برخورد می‌كند (رجوع کنید به جاحظ، ج 2،
ص 133ـ134؛ فخررازى، 1421، ج 18، ص 172ـ175؛ نیز رجوع کنید به وسترمارك، ص 24ـ 25)،
در حالی‌كه به‌زعم برخى دیگر، در سازوكارِ اثر چشم‌زخم ــبه‌ویژه از آن‌رو كه
بر فرد یا شىء غایب از نظر نیز كارساز است ــ نیازى به تماس یا حضور واسطه یا
صدور و ارسال جزئى از علت به‌سوى معلول نیست بلكه مبدأ چشم‌زخم، تأثیرِ
مفروضى است كه قواى نفسانى می‌توانند به‌گونه‌اى فعلا ناشناخته در انفاس
یا ابدانِ دیگر داشته باشند (رجوع کنید به جاحظ،همانجا؛ ابن‌سینا، 1404،
ج 2، فن 6، ص 177؛ همو، 1403، ج 3، ص 417؛ اخوان‌الصفا، ج 4، ص 259؛
غزالى، ج 1، ص 34؛ فخررازى، 1411، ج 2، ص 424؛ صدرالدین شیرازى، 1981،
سفر3، ج 1، ص 347).

بنابر شرح نصیرالدین طوسى بر الاشارات (ج 3، ص 417)، ابن‌سینا جزم به
وجود چشم‌زخم نداشته و آن را از امور ظنّى تلقى می‌كرده است. صدرالدین
شیرازى در المبدأ و المعاد (ص 178، 607) تصریح كرده است كه برخى نفوس
در قوه وهمیه به‌حدى می‌رسند كه می‌توانند در مواد خارجى تأثیر بگذارند و
چشم‌زخم نیز به همین مقوله تعلق دارد.

صرف‌نظر از مسئله سازوكار تأثیر چشم‌زخم، مایه اصلى و مقوم آن را اغلب حسِ
رشك و حسادت به چیزهاى خوب و مطلوب دانسته‌اند و عمدتآ آن را ناشى از
محرومیت و تنگدستى تلقى كرده‌اند (رجوع کنید به غزالى، همانجا؛
ابن‌خلدون، ج :1 مقدمه، ص 663؛ مجلسى، ج 69، ص 34؛ د.اسلام، چاپ دوم،
ذیل "Ayn") و از همین‌رو گفته شده كه بهبود عمومىِ وضع رفاهى و اقتصادى
و توسعه انسانى در ادوار متأخر، موجب كاهش باور به چشم‌زخم گردیده است
(هاشمى، ص 535، پانویس 5). دلایلى كه معمولا براى اثبات مبتنى بودن
چشم‌زخم بر حس حسادت ارائه می‌شده، بیشتر ناظر به جنبه‌هاى فرهنگى و
برخى باورهاى عامیانه درباره صاحبان چشم‌شور بوده است: در سراسر جهان،
باور بر آن است كه افرادى كه به نحوى دچار محرومیت، فقر، نقص و به‌طور كلى
احساس كمبود نسبت به دیگران‌اند، و ازاین‌رو ممكن است به دیگران حسادت بورزند،
احتمالا چشمانى شور و نگاهى زیان‌بار نیز دارند، از جمله افراد سالخورده، ناقص‌الخلقه،
عقب‌افتاده، معلول، زشت‌رو، كچل، موبور و چشم‌زاغ یا چشم‌آبى (البته بیشتر
در اقوامى كه در میان آنها چشمان آبى یا موى بور، نامتعارف بود رجوع کنید به
خاطر، ج 2، ص 195ـ196)، زنان نازا، پیر دختران، فقرا و تهی‌دستان، با این یادآورى
كه در میان این افراد نیز نسبتهایى برقرار بوده است، مثلا احتمال یا شدت
شورچشمى زنان از مردان و پیرزنان از زنان جوان بیشتر بود

(رجوع کنید به وسترمارك، ص 25؛ عزیزاحمد،ص 70؛ شهری‌باف، ج 3، ص 102ـ 103؛
ده‌بزرگى، ص460، پانویس 1؛ د.اسلام، همانجا؛ د.دین و اخلاق، ج 5، ص610ـ611؛
>دایرةالمعارف دین<، ذیل "Folk religion: folk Islam"). طبعآ هر امر مطلوبى
كه در قطب مقابلِ این‌گونه افراد قرار داشت ممكن بود موضوع حسادت و رشك‌بردن
ایشان تلقى شود، از جمله كودكان، جوانان، ورزشكاران، زیبارویان، نوعروسان و
تازه‌دامادان، زنان باردار، موقعیتهاى مسرت‌بار همچون اعیاد و جشنها، سفره‌هاى
رنگین غذا، مال و ثروت، درختان و مزارع سرسبز، حیوانات، خانه‌ها، مغازه‌ها،
اتومبیلها و غیره (رجوع کنید به ماسه، ج 1، ص 55ـ 58، ج 2، ص 322، 326ـ327؛ شهری‌باف، ج 1، ص 175ـ 176، ج 3، ص 102ـ103؛ لین، ص160؛ همایونى، ص 308، 349؛ اسدیان
خرم‌آبادى و همكاران، ص 233ـ234؛ بَترزبى، ص120؛ برهانى، ص 414؛ نجیب قاقو، ص30). مشاهده و تأكید بر باورهاى مردم درباره روشهاى پیشگیرى و درمان اثر سوء چشم‌زخم نیز تا حدى این همانى یا ابتناى چشم‌زخم بر حسد را تأیید می‌كند: مردم می‌كوشیده‌اند با تدابیر مختلف، چیزهاى جذاب و قابلِ حسادت را از معرض نگاههاى رشك‌آمیز دیگران دور كنند یا آنها را به‌نحوى غیرجذاب جلوه دهند. مثلا، بر اندام كودكان خود لباسهاى چركین، مندرس و بی‌قواره می‌پوشاندند، رویشان را نمی‌شستند و آنان را نمی‌آراستند (رجوع کنید به لین، ص 71؛ آدامز، ص 189)، بر اندام پسركان لباسهاى دخترانه می‌پوشاندند و مویشان را چون دختركان، بلند می‌كردند و گاه از ته می‌تراشیدند (لین، همانجا؛ شهری‌باف، ج 1، ص 505؛ هاشمى، ص 530ـ532)، كودكان خود را با القابى حاكى از ضعف و نقص ــمثلا خِنگ، عقب‌افتاده، دست و پاچلفتى و از این قبیل ــ صدا می‌كردند یا در برابر دیگران، پیوسته معایب فرزندان خود را برمی‌شمردند و آنان را تحقیر و سرزنش می‌كردند، به دیگران اجازه نمی‌دادند از محاسن فرزندانشان سخن بگویند و خود نیز از ایشان تعریف و تمجید نمی‌كردند و حتى گاه از بیان شمار درست فرزندان خود طفره می‌رفتند (رجوع کنید به ویلسون، ص220؛ آدامز، همانجا؛ د.اسلام، چاپ دوم، ج 5، ص 619)، در و دیوارهاى بیرونى خانه‌ها را یا بدون تزیین می‌گذاشتند یا به نحوی‌كه در نظر رهگذران، زشت و فقیرانه جلوه كند می‌ساختند (رجوع کنید به شهری‌باف، ج 3، ص 203ـ 204). همچنین پوشاندن صورت مردان و زنان با نقاب یا حجاب در سرزمینهاى عربى و به ویژه شمال افریقا تدبیرى براى حفظ از چشم‌زخم دانسته شده است (رجوع کنید به ولهاوزن، ص 196؛ وسترمارك، ص 26؛ گو اینكه واژه حجاب، در عربى به‌معناى تعویذ و شىء دافع چشم‌ زخم نیز بوده است رجوع کنید به احمد امین، ذیل «الأحجبة»؛ نیز رجوع کنید به تعویذ*).

با این‌همه، این استدلال، تنها بر بخشى از انبوه تدابیر مردم به منظور پیشگیرى و دفع چشم‌زخم استوار شده و ازاین‌رو، با وجود پیوند وثیقى كه میان چشم‌زخم و حسد در فاهمه عمومى برقرار است (رجوع کنید به احمدامین، ذیل «الحسد»)، درست آن است كه باید میان چشم‌زخم و حسد به رابطه‌اى از نوع عموم و خصوص من‌وجه قائل شد (طیر، ص 468ـ471) و میان این دو تمایز نهاد، چنان‌كه :

اولا واژه‌هایى چون «حَسد» و نیز «نَفْس» كه مفید معناى حسادت، رقابت، هم‌چشمى، بُخل، خواهندگى، غیرت و دریغ داشتن و به اصطلاح، تمناى زوال نعمت از دیگرى یا تمناى دوام نقص و محرومیت براى غیر بوده (رجوع کنید به جوهرى؛ابن‌منظور؛ زبیدى، ذیل «حسد») در كنار واژه اختصاصی‌ترى چون عَین و تركیباتى چون العَین‌اللامّة براى چشم‌زخم به‌كار می‌رفته است (رجوع کنید به خلیل‌بن احمد، ج8، ص323، ذیل «لمم»؛ ابن‌منظور، ذیل «عین»، «لمم»). درواقع، انطباق گاه به‌گاه این واژه‌ها بر هم، ناشى از نزدیكى دلالت آنهاست نه اینكه هر سه به یك معنا بوده باشند، چنان‌كه در زبان فارسى نیز در اصل میان واژه شورچشمى با واژه‌هایى چون دُژچشمى و بدچشمى ــبه معناى بدخواهى، تنگ‌نظرى و به رشك نگریستن ــ تمایز روشنى برقرار بوده است (رجوع کنید به كارنامه اردشیر بابكان، ص 18ـ19، در مقایسه با آنچه در بندهش، ص121، به‌عنوان شورچشمى به آگاشْ دیو منتسب شده است).

ثانیاً، به‌زعم عوام، علاوه بر كسانى كه به عمد و از روى بدخواهى به دیگران چشم می‌زنند، چه‌بسا افراد نیكخواه و مهربان نیز ممكن است بی‌آنكه بخواهند و صرفآ بنابر اینكه شورچشم‌اند، به دیگران (مثلا مادران به فرزندان خود) چشم بزنند و دچار آسیبشان كنند (رجوع کنید به ماسه، ج 1، ص 55ـ56) یا ممكن است آدمى به خود یا اموال خود چشم بزند (طیر، ص 469؛ براى نمونه‌اى از این‌گونه چشم‌زخم رجوع کنید به مسعودى، ج 4، ص 8ـ 9) و حتى جانوران نیز ممكن است به آدمى چشم بزنند (رجوع کنید به ادامه مقاله). به این ترتیب، ممكن است حسد با چشم‌زخم همراه باشد یا نباشد. پیشنهاد شده است كه نگاه حسادت بار را، در صورتى كه درواقعیت عینى منجر به ضرر و زوال نعمت از غیر شود، با چشم‌زخم یكى بینگاریم (طیر، ص 468)؛ یعنى، چشم‌زخم می‌تواند مستقلا و بدون همراهى با حسِ حسادت، براى دیگران خسارت به بار آورد، ولى صرف حسد ورزیدن یا نگاه حسودانه، حائز چنین امكانى نیست.

ثالثاً، به‌جز برخى تدابیر معطوف به دور نگهداشتن چیزهاى مطلوب و نظرگیر از نظاره چشمان شور، سایر تدابیر بسیار متنوعى كه مردم در برابر چشم‌زخم به‌كار می‌برده‌اند، با فرض یكى دانستن چشم‌زخم با مطلقِ حس حسادت، به سادگى توجیه‌پذیر نخواهند بود، مثلا استفاده از انواع بخورهاى گیاهى، دود كردن اسفند، استفاده از اوراد دینى یا عرفى چون ماشاءاللّه، وان‌یكاد، بنامیزد، چشمت كف‌پام، بزن به تخته و غیره، به همراه داشتن انواع تعاویذ، طلسمات، سنگها، فلزات، اشیایى چون نعل اسب، صدف، اجزاى بدن جانوران همچون شاخ كرگدن، دندان فیل، شانه هدهد، چشم حیوانِ قربانى شده یا نظر قربانى، انجام دادن انواع عملیات جادویى با نمك، تخم‌مرغ، زغال، سرب (بعضآ در زمانهاى خاص) و غیره (رجوع کنید به ماسه، ج 1، ص 55ـ 58، ج 2، ص 322ـ326؛ شكورزاده، ص 176، 274ـ 275؛ همایونى، ص 346ـ349؛ هنرى، ص 87ـ 88؛ رجایى، ص 399؛ عناصرى، ص 75؛ اسدیان خرم‌آبادى و همكاران، ص 177ـ 178؛ هاشمى، ص 526ـ529؛ نجیب قاقو، ص 30؛ د.اسلام، چاپ دوم، ذیل "Karkaddan"؛ د. ترك، ذیل "Nazar")، نیز خال‌كوبى* و به‌ویژه استفاده از نمادهاى عدد پنج (رجوع کنید به وسترمارك، ص30ـ50؛ لیرد، ص 92؛ نیز رجوع کنید به خمسه*)، خوردن برخى غذاها (مثلا بهمن سرخ با شیر رجوع کنید به گردیزى، ص 246)، استفاده از برخى رنگها به‌ویژه رنگ آبى (رجوع کنید به رنگ*)، و در كنار همه اینها، چه‌بسا گاه خودِ افرادى كه شورچشم دانسته می‌شدند یا خود چنین می‌پنداشتند داوطلبانه، براى پیشگیرى از اثر سوءچشم خود، اقداماتى می‌كردند (رجوع کنید به پهلوان، ص 127).
شور چشمی یا چشم زخم چیست؟
از رسول خدا (ص) روایت شده است: چشم زخم حق است، وقتی یکی از شماها به انسان یا حیوانی یا اشیاء دیگری که زیبا است بنگرد و تعجب نماید، بگوید: «آمنتُ بالله و صلی الله علی محمد و آله» پس از آن، اثر چشمش خنثی می‌شود.
مهر: تأثیر چشم از دیر زمان مورد توجه بوده است، تجربیات روزمره و نقلهای تاریخی و دینی این اعتقاد را تقویت کرده اما در این میان خرافاتی هم شکل گرفته که باید برای رفع آنها تلاش کرد، از این رو دیدگاه برخی مراجع تقلید را جویا شده‌ایم.

براساس استفتاء انجام شده از دفتر آیت الله موسوی اردبیلی آخرین آیات مبارکه سوره قلم که می فرماید "و آنان که کافر شدند چون قرآن را شنیدند چیزى نمانده بود که تو را چشم بزنند و مى‏گفتند او واقعا دیوانه‏اى است" به پیغمبر نازل شد تا از چشم زخم در امان باشد و استفاده از این آیه برای در امان ماندن از چشم زخم کاربردی است.

در استفتاء از دفتر آیت الله جعفر سبحانی نیز استفاده از برخی آیات قرآن چون آیه 51 سوره قلم و آیة الکرسی برای استفاده علیه چشم زخم مورد تأیید قرار گرفت و طی آن به کاربرد دعاهایی چون تعویذ و شرف الشمس که در مفاتیح نیز ذکر شده اشاره شد.

دفتر آیت الله نوری همدانی در پاسخ به استفتاء خبرنگار مهر در رابطه با استفاده از مهره های آبی رنگ به عنوان دستبند، گردنبند یا آویز در منازل تأکید کرد که این مهره ها دارای هیچ مستند شرعی نیست. ممکن است بتوان برای برخی سنگها چون عقیق خواصی را برشمرد اما درباره مهره های آبی رنگ مستند شرعی وجود ندارد، در رابطه با جلوگیری از چشم زخم خواندن "و ان یکاد ( آیه 51 سوره قلم)"، آیة الکرسی و یا چهارقل در روایات آمده است.

در این استفتاء همچنین تأکید شده است که دعای شرف الشمس و تعویذ از دعاهای مستند در این رابطه هستند.

به گزارش مهر، در تفسیر نمونه در رابطه با آیه 51 سوره قلم آمده است: بسیارى از مفسران گفته اند: منظور این است که دشمنان به هنگامى که آیات با عظمت قرآن را از تو مى شنوند، به قدرى خشمگین و ناراحت مى شوند، و با عداوت به تو نگاه مى کنند که گوئى مى خواهند تو را با چشمهاى خود بر زمین افکنند و نابود کنند! و در توضیح این معنى جمعى افزوده اند که آنها مى خواهند از طریق چشم زدن که بسیارى از مردم به آن عقیده دارند و مى گویند در بعضى از چشمها اثر مرموزى نهفته است که با یک نگاه مخصوص ممکن است طرف را بیمار یا هلاک کند، تو را از بین ببرند.

تفسیر نمونه در ادامه آورده است: بعضى دیگر گفته اند که این کنایه از نگاههاى بسیار غضب آلود است. تفسیر دیگرى براى این آیه به نظر مى رسد که شاید از تفسیرهاى بالا نزدیکتر باشد و آن اینکه قرآن مى خواهد تضاد عجیبى را که در میان گفته هاى دشمنان اسلام وجود داشت با این بیان ظاهر سازد و آن این است که آنها وقتى آیات قرآن را مى شنوند آنقدر مجذوب مى شوند و در برابر آن اعجاب مى کنند که مى خواهند تو را چشم بزنند.

شور چشمی یا چشم زخم در روایات
از رسول گرامی اسلام روایت شده که، روزی آن حضرت از قبرستان بقیع می‌گذشت و فرمودند: به خدا قسم بیشتر اهل این قبرستان به سبب چشم زخم در اینجا آرمیده‌اند.

از امام صادق (ع) روایت شده است: اگر این قبرها شکافته شود، هر آیینه می‌بینید که بیشتر مردگان به سبب چشم زخم مرده‌اند، زیرا چشم زخم حق است. آگاه باشید که پیامبر اکرم(ص) فرمودند:‌ چشم زخم حق است پس هر کس از سیرت و صورت برادر مسلمانش خشنود شد، خدا را یاد کند، زیرا وقتی خداوند را به یاد آورد، ضرری به برادر مؤمنش نمی‌رسد.

درمان چشم زخم

از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود: کسی که چیزی از برادرش او را متعجب ساخت، بگوید: «تَبارکَ اللّه اَحسَن الخالقین» زیرا چشم زخم حق است.

از رسول خدا (ص) روایت شده است: چشم زخم حق است، وقتی یکی از شماها به انسان یا حیوانی یا اشیاء دیگری که زیبا است بنگرد و تعجب نماید، بگوید: «آمنتُ بالله و صلی الله علی محمد و آله» پس از آن، اثر چشمش خنثی می‌شود.

نظر مراجع تقلید درباره چشم زخم
تأثیر چشم زخم از دیر زمان مورد توجه بوده است، تجربیات روزمره و نقلهای تاریخی و دینی این اعتقاد را تقویت کرده اما در این میان خرافاتی هم شکل گرفته که باید برای رفع آنها تلاش کرد.

بر اساس استفتاء انجام شده از دفتر آیت الله موسوی اردبیلی آخرین آیات مبارکه سوره قلم که می فرماید "و آنان که کافر شدند چون قرآن را شنیدند چیزى نمانده بود که تو را چشم بزنند و مى‏گفتند او واقعا دیوانه‏اى است" به پیغمبر نازل شد تا از چشم زخم در امان باشد و استفاده از این آیه برای در امان ماندن از چشم زخم کاربردی است.

در استفتاء از دفتر آیت الله جعفر سبحانی نیز استفاده از برخی آیات قرآن چون آیه 51 سوره قلم و آیة الکرسی برای استفاده علیه چشم زخم مورد تأیید قرار گرفت و طی آن به کاربرد دعاهایی چون تعویذ و شرف الشمس که در مفاتیح نیز ذکر شده اشاره شد.

دفتر آیت الله نوری همدانی در پاسخ به استفتاءدر رابطه با استفاده از مهره های آبی رنگ به عنوان دستبند، گردنبند یا آویز در منازل تأکید کرد که این مهره ها دارای هیچ مستند شرعی نیست. ممکن است بتوان برای برخی سنگها چون عقیق خواصی را برشمرد اما درباره مهره های آبی رنگ مستند شرعی وجود ندارد، در رابطه با جلوگیری از چشم زخم خواندن "و ان یکاد ( آیه 51 سوره قلم)"، آیة الکرسی و یا چهارقل در روایات آمده است. در این استفتاء همچنین تأکید شده است که دعای شرف الشمس و تعویذ از دعاهای مستند در این رابطه هستند.

در تفسیر نمونه در رابطه با آیه 51 سوره قلم آمده است: بسیارى از مفسران گفته اند: منظور این است که دشمنان به هنگامى که آیات با عظمت قرآن را از تو مى شنوند، به قدرى خشمگین و ناراحت مى شوند و با عداوت به تو نگاه مى کنند که گویى مى خواهند تو را با چشمهاى خود بر زمین افکنند و نابود کنند! و در توضیح این معنى جمعى افزوده اند که آنها مى خواهند از طریق چشم زدن که بسیارى از مردم به آن عقیده دارند و مى گویند در بعضى از چشمها اثر مرموزى نهفته است که با یک نگاه مخصوص ممکن است طرف را بیمار یا هلاک کند، تو را از بین ببرند.

تفسیر نمونه در ادامه آورده است: بعضى دیگر گفته اند که این کنایه از نگاههاى بسیار غضب آلود است. تفسیر دیگرى براى این آیه به نظر مى رسد که شاید از تفسیرهاى بالا نزدیکتر باشد و آن اینکه قرآن مى خواهد تضاد عجیبى را که در میان گفته هاى دشمنان اسلام وجود داشت با این بیان ظاهر سازد و آن این است که آنها وقتى آیات قرآن را مى شنوند آنقدر مجذوب مى شوند و در برابر آن اعجاب مى کنند که مى خواهند تو را چشم بزنند.

از رسول گرامی اسلام روایت شده که روزی آن حضرت از قبرستان بقیع می‌گذشت و فرمودند: به خدا قسم بیشتر اهل این قبرستان به سبب چشم زخم در اینجا آرمیده‌اند.

از امام صادق (ع) روایت شده است: اگر این قبرها شکافته شود هر آیینه می‌بینید که بیشتر مردگان به سبب چشم زخم مرده‌اند، زیرا چشم زخم حق است. آگاه باشید که پیامبر اکرم(ص) فرمودند:‌ چشم زخم حق است پس هر کس از سیرت و صورت برادر مسلمانش خشنود شد، خدا را یاد کند، زیرا وقتی خداوند را به یاد آورد، ضرری به برادر مؤمنش نمی‌رسد.

از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود: کسی که چیزی از برادرش او را متعجب ساخت، بگوید: «تَبارکَ اللّه اَحسَن الخالقین» زیرا چشم زخم حق است.

از رسول خدا (ص) روایت شده است: چشم زخم حق است، وقتی یکی از شماها به انسان یا حیوانی یا اشیاء دیگری که زیبا است بنگرد و تعجب نماید، بگوید: «آمنتُ بالله و صلی الله علی محمد و آله» پس از آن، اثر چشمش خنثی می‌شود.

چشم زخم

مطالب مشابه :

دعای رفع چشم زخم و چشم خوردگی

چشم زخم یا چشم شیطان!!!

چشم زخم

نظر 3مرجع تقلید در مورد چشم زخم

چشم زخم(چشم شیطان)

نظر مراجع تقلید درباره چشم زخم/ دعا بخوانید، مهره ها مستند شرعی ندارند

چشم نظر یا چشم جهان بین؟

چشم زخم وجود دارد ؟؟؟؟؟