نگاهي به داستان کوتاه ديوار اثر ژان پل سارتر

نگاهي به داستان کوتاه ديوار اثر ژان پل سارتر : عصيان طغيان و باز هم مرگ ژان پل سارتر متفکر، نويسنده و فيلسوف فرانسوي در سال 1905 ديده به جهان گشود پدرش را در سنين کودکي از دست داد و مادرش پس از مدتي با فردي ديگر ازدواج کرد و ژان پل خردسال در خانه پدربزرگ خود رشد کرد بعدها خود او زندگي در خانه پدربزرگ را دليلي بر آزادي و رهايي شخصيتش مي دانست دوران دانشجويي سارتر در بحثهاي روشنفکري کافه هاي اطراف دانشگاه ها گذشت ؛ مکاني که آشنايي او با سيمون دوبوار را رقم زد سارتر در سالهاي جنگ جهاني دوم در قسمت هواشناسي ارتش متفقين به خدمت مشغول شد در همين سالها بود که آرا و افکار فيلسوفان را به تفصيل خواند. پس از مدتي به اسارت آلمان ها درآمد، اما در سال 1942 از زندان مخوف نازيها گريخت . در زمان جنگ و اشغال فرانسه با آلبر کامو، ژانستون و چند تن از روشنفکران ديگر، نهضت مقاومت عليه نازيها را انسجام بخشيد در همين زمان در نشريه اي که آلبرکامو با نام کومبا تاسيس کرده بود، مقاله هاي آتشيني مي نوشت بعدها خود او روزنامه عصرجديد را در جامعه تازه رهيده از جنگ فرانسه انتشار داد ژان پل سارتر فلسفه اي را که سورن که ير کيگارد بنيان نهاد و توسط هايدگر و موسرل تعريف شده بود، بسط و گسترش داد آثار سارتر در ادبيات و فلسفه عبارتند از: دستهاي آلوده ، تهوع ، گوشه نشينان آلتونا، نقد عقل ديالکتيکي ، اگزيستانسياليست و اصالت بشر * خلاصه داستان : سه زنداني توسط افسران فاشيست در محلي که هيچ شباهتي به دادگاه ندارد، به اعدام محکوم مي شوند؛ پابلو ابي تيا )راوي داستان ( به جرم مخفي کردن متهم فراري "رامون گري " و توم به سبب خدمت در دسته نظاميان بين المللي و ژوان هم به خاطر مبارزات برادرش ، هر 3 زنداني را بعد از محاکمه اي کوتاه به زنداني تنگ و تاريک انتقال مي دهند تا سحرگاه به دست جوخه اعدام بسپارند. راوي داستان که خود يکي از متهمان است همراه توم و ژوان تا سحرگاه با خود کلنجار مي روند و هر يک با واکنشي خاص ، هراس شان را از مرگ نشان مي دهند براي راوي اما گويي قضيه مرگ و اعدام سالهاست که حل شده است. پابلو هيچ گاه مانند توم خودش را از ترس خيس نمي کند! يا مانند ژوان هر لحظه با فريادي از حال نمي رود؛ او واکنش خاص خودش را ارائه مي دهد: مرور گذشته ها شايد اين تنها راه دوري گزيدن از مرگي ناخواسته است که انسان را زيربار سنگين له مي کند. حتي دکتر بلژيکي زندان که براي آرام کردن اين 3 زنداني وارد سلول تاريک مي شود، نمي تواند کاري از پيش ببرد؛ چرا که هر3 نفر چنان خود را گرفتار مرگ يافته اند که ديگر نيازي به او ندارند البته پابلو دکتر را از خود مي راند و حتي لحظه اي تصميم مي گيرد او را زير مشتهايش له کند شب به پايان مي رسد و سحرگاه بوي مرگ را با خود به همراه مي آورد. ماموران زندان وارد مي شوند آنها پس از دقايقي تيرباران مي شوند افسر چاق به پابلو )راوي ( فرصت مي دهد که اگر مکان مخفي شدن رامون گري را به آنان بگويد، اعدام نشود. پابلو براي دست انداختن افسران فاشيست هم که شده ، مي گويد: گري در ميان آلونک گورستان پنهان شده است افسران سراغ نشاني اي مي روند که پابلو به آنان داده است پس از نيم ساعت افسر چاق پابلو را از اعدام معاف مي کند و براي محاکمه اي عادلانه تر روانه زندان مي کند و اين گونه پابلو در کمال تعجب از مرگ مي رهد و چند روز بعد توسط گارسياي نانوا در زندان با خبر مي شود که رامون گري را در آلونک قبرستان کشته اند؛ زيرا همان روزي که پابلو قصد دست انداختن افسران فاشيست اسپانيا را داشت رامون گري نيز از پسرعموهايش جدا شده و به گورستان پناه مي آورد. پابلو پس از شنيدن اين ماجرا به طور وحشيانه اي مي خندد ژان پل سارتر در کتاب آنچه من هستم مي گويد: تفاوت ادبيات و فلسفه در اين است که در حيطه فلسفه ، چهار کلمه نمايانگر همان چهار کلمه است ؛ اما هنر ادبيات را بيان چهار کلمه در يک کلمه مي داند سارتر با اين جمله تکليف خود را با ادبيات و فلسفه روشن مي کند در واقع موقعي که مي خواهد با زبان فلسفه سخن بگويد، کلماتش موضوع بيشتري به خود مي گيرد؛ اما زماني که با زبان اديبانه سخن مي گويد، کلامش را با آرايه ادبي تزيين مي کند تا به تعبير خود چهار کلمه را با هنر اديبانه در يک کلمه واگويد. بنابراين انديشه سارتر را به موازات آثارش مي توان به دو دسته تقسيم کرد: الف سارتر فيلسوف ب سارتر نويسنده و اديب در شق اول ، او فيلسوفي ديده مي شود که نظريات خود را در قالب مفاهيمي خاص بيان داشته است و در واقع مي خواهد فلسفه خاص خود را )اگزيستانسياليست ( به خواننده القا کند؛ اما در شق دوم ، نويسنده داستان ها و نمايشنامه ها ديده مي شود که رنگ و بويي اديبانه دارد بنابراين مي توان با يک حکم کلي سارتر را منطبق با نوشته هايش )با دو ديد متفاوت ، اما نه مخالف ( بررسي کرد سارتر چه در نوشته هاي فلسفي و چه اديبانه اش سعي کرده ميان اين دو وجه علوم انساني رابطه اي دو سويه برقرار کند؛ اما هيچ گاه از زبان اصلي اي که در مباحثش به آن پرداخته دور نشده است بخش کردن آثار ژان پل سارتر بدان معنا نيست که در هر يک از اين دستنوشته ها متفاوت با مبحث ديگر سخن گفته است ؛ بلکه نشانگر آن است که او با دو شيوه گفتاري ، مفهومي خاص را القا مي کند و آن مفهوم چيزي جز فلسفه وجودي اگزيستانسياليست نيست داستان کوتاه ديوار به مرگ مي پردازد؛ مبحثي که آلبر کامو نويسنده هم رديف سارتر در کتاب بيگانه به آن پرداخته است . حتي کلنجارهاي پابلو و2 متهم ديگر در داستان کوتاه ديوار ، خواننده را ياد مرسو در لحظات پاياني داستان بيگانه کامو مي اندازد. زاويه ديد )اول شخص ( در هر دو داستان اين تجانس و تشابه را بيشتر آشکار مي کند مرگ و رويارويي انسان با اين پديده گريزناپذير يکي از سوال برانگيزترين مسائلي است که آدمي همواره با خود مطرح مي کند سارتر، قهرمان داستان خود را در موقعيتي قرار مي دهد که درباره اين پديده با خود کلنجار رود تا بتواند راه حلي براي آن بيابد يا اصلا راه حل نه ؛ بلکه رسيدن به اطمينان و آگاهي ژان پل سارتر برخلاف کامو و آندره مالرو، چهار عامل را جبر زندگي مي داند: اول تولد، دوم رابطه برقرار کردن با ديگران ، سوم مسائل شغلي و چهارم مرگ در داستان ديوار عامل چهارم يعني مرگ شکلي برجسته تر به خود گرفته است پابلو هيچ گاه مانند دو همبند خود وحشت زده و سراسيمه نمي شود؛ بلکه سعي مي کند آن را بپذيرد يا حداقل خود را اين گونه نشان مي دهد که تا حدودي پذيرفته است اگر نظر سورن که ير کيگارد )بنيانگذار اگزيستانسياليست ( و حتي خود سارتر را در باب هستي بپذيريم ، نتيجه خواهيم گرفت که 3 زنداني داستان ديوار پيش از اين که مرگ را تجربه کنند، مرده اند؛ چرا که هيچيک از وجوهي که فرد بودن را در آنان برجسته کند، در وجودشان ديده نمي شود آنها وظيفه فردي خود را از دست داده اند رويکرد ديگر سارتر، جنگ و عواقبي است که اين پديده براي انسان به ارمغان مي آورد در واقع تنها راهي که انسانها را زودتر در نابود کردن خود ياري مي دهد، همين پديده است و سارتر برجسته کردن مفاهيمي چون اعدام ، مرگ ، زندان به بيان مفهوم قوي تر و خشن تر و گستاخ تري چون جنگ مي پردازد عصيان و طغيان عليه نظام مستقر موجود، يکي از مشخصه هايي است که بيشتر قهرمانان داستان هاي سارتر از آن برخوردارند به بياني ساده تر، آخرين تير در ترکش اين قهرمانان ، عصيان است در اين داستان نيز پابلو ابي تيا با مضحکه کردن افسران فاشيست اسپانيايي دست به عصياني بي پروا مي زند که سبب نجات ناخواسته او مي شود. همان طور که گذشت ، زاويه ديد اول شخص )همان زاويه ديدي که در بيگانه کامو ديده مي شود( مخاطب را در نيمه هاي داستان با دو تصور همراه مي کند: اول اين که اول شخص بخشيده خواهد شد؛ چرا که هنوز در حال روايت داستان است يا داستان پيش از رسيدن صحنه اعدام به پايان خواهد رسيد يکي از مشخصه هاي نويسندگان اگزيستانسياليست ، بيان حالات اشيا است در واقع نويسندگان از اين دست ، اشيا را با تمام ظواهر خود نشان مي دهند و در اين نشان دادن ، نهايت هنرمندي را به کار مي برند ما را به اتاق سفيدي هل دادند. چشمهايم را روشنايي مي زد بعد يک ميز و چهار نفر را پشت آن ديدم در سردابه يک نيمکت و چهار کيسه کاه بود وقتي ما را برگرداندند، نشستيم و در سکوت انتظار کشيديم ژان پل سارتر سالها پيش گفته بود انسان همواره در حال پرسش است ، در حال تعليق و در حال شدن ، و بايد در اين پرسشها و تعليقات راه جديدي را اختراع کند )نه انتخاب ( بنابراين اگر مرگ را يکي از پرسشها و تعليقات بدانيم ، بايد دنبال اختراع راهکاري براي اين پرسش بزرگ بشري بگرديم. جام جم آنلاين: http://www1.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100004215102

نگاهي به داستان کوتاه ديوار اثر ژان پل سارتر

مطالب مشابه :

دیوار ؛ژان پل سارتر

نگاهي به داستان کوتاه ديوار اثر ژان پل سارتر

دیوار اثر ژان پل سارتر ترجمه صادق هدایت

نکاتی دربارهء ژان پل سـارتر و رمان فنا ناپذیرش ( تهوع )

ژان پل سارتر و خشونت

زندگینامه ژان پل سارتر

برترین رمان های ایران و جهان

دانلود مجموعه آثار صادق هدایت