نوروز با نمایش

ایام نوروز همراه است با مسافرت و عید دیدنی . معمولا در این سفر ها و یا دید و بازدیدها ، کودکان و فرزندان شما وقتی به هم سن و سالهای خودشان می رسند ، دوست دارند بازی کند و شما هم اصرار دارید که آنها ساکت و آرام در گوشه ای بنشیند! اگر هم فرزندتان بخواهد به سراغ آجیل ، شیرنی ، شکلات و... برود او را دعوا خواهید کرد. در چنین شرایطی سال نو برای شما و فرزندتان همراه با ناراحتی و دلخوری آغاز می شود . پس پیشنهاد می کنم با استفاده از هنر نمایش دردسرهای نوروز را به حداقل برسانید و سعی کنید به همه شما خوش بگذرد. همچنین شاید بد نباشد در خانه تکانی سال جدید جایی هم برای اجرای نمایش در منزلتان باز کنید.

یادتان باشد بیان جملات نهی کننده و نصیحت تاثیر زیادی نخواهد داشت و اگر به دنبال رفع مشکل هستید ، اولین قدم آموزش است. بسیار طبیعی است که فرزند شما با دیدن کلی خوارکی های رنگارنگ و خوشمزه برای خوردن آنها اصرار داشته باشد. او در چنین موقعیتی نگرانی شما را در مورد مشکلات بد از خوردن شکلات و شیرنی درک نمی کند ولی می توان با استفاده از نمایش های ساده و بازی های نمایشی نگرانی هایتان را به صورت عملی به او منتقل کنید. مسلما آنچه دیده می شود از آنچه شنیده می شود تاثیر بیشتری خواهد داشت.

از طرفی متاسفانه کودکان ما امروزه آنقدر که اسپایدر من ، شرک ، زورو و... را می شناسند عروسک ها و شخصیت های نمایشی خودمان را نمی شناسند. والدین هم برای شاد کردن فرزندشان برای او عروسک و وسایل شخصیت های کارتونی خارجی را می خرند. به راستی تا به حال برای فرزندتان عروسک مبارک و یا حاجی فیروز خریده اید؟ فکر می کنید اسپایدرمن از عروسک مبارک زیباتر است ؟ به نظر می رسد کودک شما شرک و اسپایدر من را دوست دارد چون آنها را در تلویزون و در هنگام نقش آفرینی دیده است. اگر او مبارک را هم بشناسد ، او را دوست خواهد داشت . شاید عید نوروز بهانه ای باشد برای اینکه کودکانمان را با شخصیت های نمایش سنتی خودمان مثل سیاه ، مبارک ، حاجی فیروز و.... آشنا کنیم.

نمایش های آموزشی

با وسایلی که در اطرافتان دارید یک تن پوش و یا نقابی از یک میکروب یا همان کرم دندان درست کنید. یادتان باشد این تن پوش نباید خیلی ترسناک باشد ولی تصویر خوشایندی هم از آن ارائه ندهید. همچنین نقابی از یک موجود خوب و دوست داشتنی درست کنید. می توانید این کار را با عروسک های آماده هم انجام دهید و در واقع نمایش را به شیوه عروسکی اجرا کنید. بهتر است در این نمایش کودک تماشاگر باشد و شما بازیگر و یا عروسک گردان. در این نمایش موجود سیاه و منفی ، شخصیت اصلی نمایش (کودک) را به خوردن شکلات و شیرنی دعوت می کند و شخصیت مثبت نمایش که عروسک و یا تن پوشی دوست داشتنی خواهد بود او را از این کار نهی می کند. در این کشمکش عروسک اصلی نمایش (کودک) دچار دندان درد شدید (و شاید دل درد و .... ) می شود و عروسک منفی ما از دیدن ناله و گریه کودک خوشحال خواهد شد و شخصیت مثبت ما بسیار ناراحت به دنبال راه چاره است. این نمایش بر پایه بداهه است و هر طور که بخواهید می توانید آن را انجام دهید و قصه آن را روایت کنید و به چیزهایی اشاره کنید که فکر می کنید مسئله و نیاز کودک است. مطمئن باشید کار بسیار راحتی خواهد بود و حتی می شود برای این کار از عروسک ها و اسباب بازی های خود کودک استفاده کرد. آنچه اهمیت دارد این است که کودک به صورت عینی درد و رنج بعد از خوردن تنقلات را ببیند و حس کند یک موجود سیاه و بد در وجودش او را به زیاده روی دعوت می کند و راه علاج و پیشگیری گوش کردن به حرف والدین است.در طول این بازی نمایشی ، از کودک بخواهید به سوالات شما پاسخ دهد و در نمایش مشارکت کند. همچنین برایش تکرار کنید که خوردن بیش از اندازه تنقلات و شیرنی باعث ناراحتی و درد او خواهد شد.

فرزندتان حاجی فیروز می شود

شادی از قدیم در نزد ایرانیان از درجه بالای اهمیت برخوردار بوده است. قدیمی ها معتقدند خداوند در آفرینش پس از خلق آسمان و زمین ، نشاط را نیز خلق كرد و شادی از شرایط زیستی انسان و لازمه ادامه حیات او است . نوروز نیز که آغاز شادی طبیعت است بهترین فرصت برای شادی کردن است. ما نوروز را با خنده آغاز می کنیم تا در طول سال خانواده ما همیشه خنده بر لب داشته باشد. قدیمی ها معتقدند اگر در خانه ای شادی نباشد مهمان از آن خانه خواهد رفت و رفتن مهمان یعنی رفتن برکت از خانه. در چنین فضایی حاجی فیروز که نشانه فرارسیدن عيد نوروز است ماموریت دارد شادی را به خانه ما بیاورد. حاجی فیروز در روزهای نزدیک به عید ، با چهره سیاه کرده و لباسی به رنگ قرمز همراه با کلاه دوکی ، دایره و دنبک به دست می‌گیرد و در کوچه‌ها و خیابان‌های شهر ظاهر می‌شود و به رقص و شیرین‌کاری و خواندن شعرهای ضربی می‌پردازد.داستان شکل گیری حاجی فیروز را به اسطوره های ایران باستان و قصه بارور شدن زمین نسبت می دهند و سیاهی صورتش را به سیاهی زمستان و بازگشت از سرزمین مردگان و قرمزی لباس را نشانی از بهار ، شادی و زندگی می دانند. حاجی فیروز می خواند و می رقصد و شادی به ارمغان می آورد و مردم نیز از هر قشر و سنی دور او جمع می‌شوند و همراه با او شادی می‌کنند.

حاجی فیروزه، سالی یه روزه، همه می‌دونن، منم می‌دونم، عید نوروزه. ارباب خودم سلام و علیکم، ارباب خودم سر تو بالا کن،
ارباب خودم منو نیگا کن، ارباب خودم لطفی به ما کن. ارباب خودم بزبز قندی، ارباب خودم چرا نمی‌خندی؟ بشکن بشکنه بشکن، من نمی‌شکنم بشکن، اینجا بشکنم یار گله داره، اونجا بشکنم یار گله داره! این سیاه بیچاره چقد حوصله داره...

چه خوب که به بهانه سال جدید بجای خرید لباس اسپایدرمن ، بتمن ، زورو و... کودکانمان را لباس حاجی فیروز به تن کنیم تا علاوه بر شادی کودکان که باعث تخلیه هیجانات آنها خواهد شد ، خنده و شادی را با سنت ایرانی به خانه خودمان بیاوریم و آنها را از سنین پائین با سنت های نمایشی و باستانی خودمان آشنا کنیم.

سایه بازی در سفر

همان طور که اشاره شد با استفاده از نمایش می توان علاوه بر سرگرمی ، مفاهیم مختلفی را به کودکان آموزش دارد. همچنین گفتیم اجرای نمایش می تواند به صورت زنده و یا عروسکی باشد. یکی از گونه های نمایش عروسکی استفاده از تکنیک سایه بازی است. سایه بازی در قدیم و با نوعی تفاوت به نام پرده بازی ، خیال بازی و یا فانوس خیال انجام می شد. در خانه ، پرده ای نصیب می کردند و در یک سمت آن آتش و یا چراغی روشن می کردند و با حرکت عروسک ها ، سایه آنها را به روی پرده نمایش می دادند.. در گذشته به این مکان خیال خانه می گفتند. شما هم می توانید به راحتی منزلتان را به خیال خانه تبدیل و در آنجا یک نمایش سایه بازی اجرا کنید. خوشبختانه اجرای این نمایش می تواند در سفر هم انجام شود و فقط کافی است در یک شب بهاری، ملحفه ای را بین دو درخت ببندید و از پشت آن نوری پخش کنید و فرزندانتان را به اجرای نمایش دعوت کنید. خودتان و شاید دیگر هم سفرهایتان نیز بیننده آن نمایش باشید و یا از یک بزرگتر بخواهید یکی از قصه های قدیمی ایرانی را از این طریق برای شما و بچه ها اجرا و تعریف کند.

نمایش عروسکی و خیمه‌شب‌بازی در خانه

خانه امکان مناسبی است برای اجرای نمایش عروسکی است . کودک ارتباط بسیار مناسبی با عروسک برقرار می کند و می توان از این طریق در عین سرگرمی ، آموزش های لازم را به کودک داد. یکی از گونه های نمایش عروسکی سنتی ایران ، خیمه شب بازی است که در آن عروسک معروف مبارک حضور دارد. در زمان قدیم ، شب ها خیمه های بر پا می کردند و با صندقی که یک طرف آن به سمت تماشا گر ها باز بود نمایش اجرا می کردند. نمایش خیمه شب بازی نمایشی انتقادی و کمدی بود که بیشتر در خانه اعیان و اشراف اجرا می شد . «مبارک» سال های سال نقش اصلی خیمه شب بازی را ها بازی می کرد. "مبارک" در واقع برده ای سیاه پوست و از زنگبار به جنوب ایران آورده شده بود و دارای شخصیتی شوخ طبع و جسور بوده که مسائل سیاسی و اجتماعی را با گفتاری طنز آمیز بیان می کرد.از دیگر عروسک های صاحب شخصیت در خیمه شب بازی می توان "پهلوان کچل" و "پهلوان پنبه" را نام برد. " پهلوان کچل "شخصیت بسیار مسخره ای داشت که ظاهرا ً خودش را به حماقت می زد اما در باطن بسیار رند و آب زیر کاه بود .گاهی پهلوان کچل ظاهر آدم های خوب را تقلید می کند و با ریا سعی دارد سر دیگران کلاه بگذارد و سر طاس اوست که همیشه هویت اصلی اش را فاش می کند. "پهلوان پنبه" نیز عروسکی است صاحب شجاعت ساختگی که برای ضعیف تر از خودش قدرت نمایی می کند. گردانندگان یک نمایش خیمه شب بازی دست کم دو نفر هستند، یکی مرشد که در حقیقت همه کاره خیمه شب بازی است. او کنار خیمه می نشیند ، ضرب می نزند، می خواند و با عروسک ها به گفت و گو می پردازد. شخص دیگری هم عروسک گردان است که بوسیله نخ ها ، عروسک ها را بحرکت در می آورد و به جای آنها حرف می زد. عروسک گردان معمولا با استفاده از سوتک حرف می زند و مرشد حرف های او را بر تماشاگران تکرار می کند. این تکرار معمولا باعث خنده و شوخی های کلامی نیز می شود.

شما می توانید با استفاده از یک تکه پارچه و تعدادی عروسک به راحتی یک نمایش اجرا کنید. برای این کار می توانید از عروسک های دستکشی آماده استفاده کنید ، خودتان و با استفاده از کودکتان عروسک بسازید و یا از عروسک های پوشالی و اسباب بازی استفاده کنید. اگر هم اهل ذوق هستید و دستی هم در موسیقی دارید حتما اجرای خیمه شب بازی را تجربه کنید. مطمئن باشد فرزند شما از دیدن چنین اجراهایی لذت خواهد برد و خودش مشتاق می شود در انجام آن مشارکت کند. جذب کودک به این سمت یعنی می توانید برای مدتی کودکان را با عروسک ها تنها بگذارید و با خیال راحت با دیگر دوستانتان به احوال پرسی و عید دیدنی بپردازید.

نوروز با نمایش

مطالب مشابه :

سیاه بازی

جواد انصافی”: ”مبارک و طلسم شاهزاده” زمینه آشنایی کودکان با نمایش های ایرانی را فراهم می کند

تنها بازمانده سیاه‌بازی درگذشت / سعدی افشار چشمانش را بست

ماه، خورشید، گل، بازی

موسیقی در نمایش کودک و نوجوان

نوروز با نمایش

نقدی بر نمایش چهار صندوق شادی(محمد رضا امیرخانی)

«امشب به قصهء دل من گوش می کنی»

فروغ فرخزاد

غلتشن ها!