طراحی چارچوب کاربردی برای مدیریت نقدینگی در جهت کاهش اثرات ریسک در پروژه های EPC

ماهیت خاص ریسک حاصل از اختلال در جریان نقدینگی پروژه که به شدت بر روند زمانی و اجرایی پروژه تأثیر مستقیم می گذارد در بردارنده تأخیرات زمانی، کاهش راندمان، تعطیلی و ... بسیاری موارد از این دست می گردد که به عنوان نمونه می توان از :

· تأخیر در ارسال کالای سفارش گذاری شده

· تأخیر در اجرای عملیات ساخت و نصب

· بروز جرائم قراردادی

· ایجاد اعتصابات کارگری در گروه های اجرایی

· عدم تحویل به موقع مدارک گروه مهندسی

· به هم ریختگی جریان پیش نیازی فعالیت ها

· تغییرات مکرر در مسیرهای بحرانی پروژه

· ضررهای ناشی از افزایش بهای مواد و متریال مصرفی و سطوح دستمزد

نام برد.

حال با این تعبیر نیاز به یک نظام منسجم جهت کنترل جریان نقدینگی همراستا با پیشرفت برنامه ریزی شده پروژه به خوبی رخ می نمایاند.

با توجه به تجارب موجود در نظام پیمانکاری، خصوصاً در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و صنایع نیرو، بهترین راه حل برای برون رفت و مدیریت این شاخه از ریسک، تدوین ساختار شکست هزینه ها ( CBS ) برای پروژه ها و تعریف نقاط مشخصه ( Milestone ) های خاص پرداخت بصورت هماهنگ، با پیشرفت در هر بخش از این پروژه ها و به تفکیک فاز، بخش و زیر بخش می باشد. که در ادامه به تفصیل در این خصوص توضیحاتی ارائه می گردد.

روش های پرداخت

نحوه ی پرداخت صورت وضیعت های مربوط به بخش E:

الف- پیش پرداخت مربوط به بخش E:

درصورت درخواست پیمانکار برای دریافت پیش پرداخت در خصوص انجام کار بخش E کارفرما به لحاظ تقویت بنیه مالی پیمانکار، مبلغ معادل بیست درصد (20%) هزینه کل بخش E را در مقابل اخذ ضمانتنامه معتبر بانکی، بعنوان پیش پرداخت به پیمانکار پرداخت می نماید. این مبلغ پیش پرداخت از صورت وضعیت های پیمانکار به تناسب کسر خواهد شد بطوریکه قسط آخر پیش پرداخت قبل از آخرین صورت وضعیت موقت کارکرد پیمانکار مستهلک گردد.

ب- پرداخت مربوط به بخش E:

پرداخت صورت وضعیت این بخش بر اساس پیشرفت کار خدمات مهندسی تفصیلی و طبق درصد وزنی توافق شده پرداخت خواهد شد.

با توجه به نمودارهای شماره ذیل به خوبی نمایان است که هر گونه تأخیر پرداخت در بخش مهندسی با توجه به نگاه های خاص پیمانکاری و وجود عوامل انسانی متخصص حرفه ای در این بخش از فازهای پروژه، منجر به متوقف شدن کار و جلوگیری از صدور مدارک فنی پروژه که خود به عنوان پیش نیاز اجرای سایر جبهه های کاری پروژه می گردند.

با توجه به پیش نیاز فعالیت های خرید، تدارکات، ساخت و نصب پروژه توسط مهندسی تأمین می گردد در در کلیه سیستم ها مراحل ابتدایی هر فعالیت زمان بیشتری نسبت به زمان نرمال اجرایی فعالیت دارند توقف و تأخیر در این بخش اثرات چند برابری بر سایر بخش های پروژه دارد. از سوی دیگر برخورد سلیقه ای با ارزش گزاری هر مدرک نیز خود منجر به چالش های بسیار بین پیمانکار و تیم های کارفرمایی می گردد.

در این میان بهترین راه حل عبارت است از

1- تدوین ساختار شکست فعالیت ( WBS ) های مهندسی پروژه، به تفکیک هر زیر بخش

2- اختصاص مدارک، مستندات، طراحی ها و ... کلیه محصولات مهندسی به زیر بخش های تعریف شده.

3- اختصاص و برآورد میزان نفر ساعت کارشناس برای تولید هر مدرک

4- وزن دهی فعالیت ها و مدارک بر اساس تقسیم نفر ساعت به نفر ساعت کل

5- تعریف نقاط مشخصه پرداخت برای هر مدرک

تقسیم بندی فوق و اجرای مراحل 5 گانه فوق دارای فواید بسیار می باشد

البته چگونگی شناسایی مدارک، تقسیم بندی، وزن دهی و ... نیاز به شناخت تقریباً کاملی از موضوع مهندسی پروژه از طریق استفاده از مشاوران یا کارشناسان با تجربه و خبره و استفاده از تجارب موجود در سازمان در این زمینه و پروژه های مشابه دارد.

از مهمترین فواید نظام فوق عبارتند از

1- ایجاد یک زبان مشترک بین تیم های کارفرما و پیمانکار در خصوص ماهیت کار.

2- ایجاد یک نظام مناسب و یکپارچه جهت سنجش پیشرفت کار.

3- ایجاد یک نظام مناسب جهت تهیه صورت وضعیت های دوره ای در بخش مهندسی .

4- جلوگیری از اعمال سلایق طرفین.

5- تحت کنترل قرارگرفتن کلیه محصولات مهندس.

6- ایجاد دید سیستماتیک به مجموعه مهندسی در جهت برنامه ریزی و حفظ تقدم و تأخرات.

7- ایجاد ارتباط مناسب بین زیر بخش های مهندسی.

نمونه ساختار شکست کار و وزن دهی فعالیت های مهندسی

نمونه تخصیص مدارک به زیر بخش های مهندسی

در اینجا ساختار شکست تولید اقلام قابل تحویل و مدارک مهندسی با استفاده از نظرات تیم های کارشناس کارفرما و پیمانکار برای بخش مهندسی یک پروژه EPC ارائه می گردد.

نحوه محاسبه درصد پيشرفت فعاليت های مهندسی بر اساس رخدادهايی خواهد بود که با توافق کارفرما تعیین گردیده است. با وقوع هر رخداد درصد پيشرفت آن مرحله صد درصد شده و از ضرب درصدهای وزنی در پيشرفت هر مرحله و جمع آنها پيشرفت واقعی هر مدرک و نهايتاً فعاليت بدست می آيد. همچنين از ضرب درصدهای وزنی هر مدرک يا فعاليت در در صد پيشرفت آن ارزش وزنی بدست آمده حاصل میشود که از جمع کل آنها درصد پيشرفت بخش مهندسی حاصل خواهد شد.

رخدادهای تعريف شده برای توليد مدارک مهندسی و درصد تجمعی آنها به شرح زير می باشد.

که با توجه به نمودار ذیل می توان توزیع تجمعی مناسب این روش را مشاهده نمود.

اجناس خرید خارج ( ارزی):

کارفرما از طریق گشایش اعتبار اسنادی (L/C) نزد بانک کارگزار مورد قبول طرفین با رعایت موازین و شرایط خصوصی پیمان، اقدام به تأمین اعتبار کل مبلغ ارزی هزینه پخش خرید خارج کالای پروژه را می نماید.

پیمانکار بر اساس شرایط اعتبار اسنادی مادر (L/C) گشایش شده از سوی بانک کراگزار کارفرما، اقدام به انعقاد قرارداد خرید با سازنده / فروشنده کالای پروژه نموده و

پس از ارائه مدارک هر خرید خارج توسط پیمانکار و قبول آنا از سوی بانک کارگزار و گشایش اعتبار اسنادی در وجه سازنده / فروشنده مرتبط، مبلغی معادل ده درصد (10%) ارزش هر پروفورما.

(Performa Invoice) بر اساس شرط مندرج در اعتبار مادر، بعنوان پیش پرداخت از سوی بانک کارگزار به سازند و فروشنده پرداخت خواهد شد.

ب- هشتاد درصد (80%) مابقی مبلغ هر خرید یا پروفورما پس ا زارائه مدرک حمل . ده درصد (10%) باقیمانده پس از ترخیص کالا و تأیید کارفرما مبنی بر دریافت کالا در کارگاه.

با توجه به گشایش اعتبار اسنادی ( LC ) در پرداخت هزینه های این نوع خرید توسط کارفرما، تأخیرات ناشی از پرداختهای دوره ای به حداقل می رسد و با وجود اینکه یه دلیل حجم نقدینگی زیاد بابت گشایش و فعال نمودن این اعتبار پس از گشایش تقریباً هیچگونه مشکلی ( باستثنای مشکلات ناشی از ارتباطات بروکراسی بین بانکهای عامل و واسطه) در پرداخت ها وجود نداشته و هرگونه بهانه ای از سوی تأمین کنندگان بی اثر می گردد.

نکته قابل توجه در این بخش هزینه های گشایش و کارمزدی این نوع اعتباردهی است که باعث تمایل پیمانکاران به گشایش اعتبارات اسنادی قابل انتقال ( Transferable) به سایر تأمین کنندگان است.

با توجه به اینکه تأخیر اصلی در این بخش ناشی از تأخیر در گشایش می باشد و در ابتدای پروژه نیز اقدام به گشایش این گونه اعتبارات می گذرد عموماً تأخیرات اولیه در شناوری بخش خرید و تدارکات پروژه در همزمانی با آغاز و انجام فاز مهندسی گذر کرده و تأثیر چندان زیادی بر روند خریدها ندارد.

نمودارهای F مشخص کننده تأثیر این بخش بر روند پروژه دارد.

در اینجا ساختار شکست بخش خریدهای خارجی که بیشتر جهت محاسبه پیشرفت فیزیکی ( Progress ) در این بخش بوجود و تأثیر چندانی نیز بر روند پرداخت ها نخواهد داشت.

البته با توجه به شرایط کنونی تحریم ها، سعی پیمانکاران بر افزایش پیش پرداختهای اعتبار اسنادی از 10 به 25 درصد است تا بتوان از تأمین کنندگان ( Vendor ) معتبرتر و بیشتری استعلام بعمل آورد و در دام تک منبعی ( Mono Poly ) گرفتار نشد. که در این بخش نیز دستورالعمل هایی از سوی وزیر نفت تهیه و ابلاغ گردیده است.

کالاهای خرید داخل ( ریالی):

الف- پیش پرداخت بخش کالاهای خرید داخل ( ریالی) معادل چهل درصد (40%) قیمت این بخش در نظر گرفته شده و تأییدیه مبلغ پیش پرداخت بخش کالای تأمین داخل طی سه قسط بشرح ذیل انجام می گیرد:

2- قسط اول معادل بیست درصد (20%) کل پیش پرداخت متعلقه، همزمان با مبادله قولنامه یا امضای قرارداد در قبال ارائه ضمانت نامه:

3- قسط دوم معادل سی درصد (30%) کل پیش پرداخت، در مرحله پیشرفت کلی تأمین کالا در حد 50% از خدمات مهندسی خرید کالا ( مرحله شناسائی و تعیین سازندگان ) در قبال ارائه ضمانت نامه.

4- قط سوم معادل پنجاه درصد (50%) باقیمانده پیش پرداخت، در مرحله پیشرفت کلی تأمین کالا در حد تکمیل خدمات مهندسی خرید کالا ( مرحله صدور سفارش و انعقاد قرارداد با سازندگان) در قبال ارائه ضمانت نامه.

5- ب- مابقی شصت درصد 60% مبلغ خرید کالای داخل ( ریالی) بر اساس پیشرفت کار و ارائه اسناد مذکور در زیر قابل پرداخت است.

1- سیاهه فروش.

2- گواهینامه بازرسی ( حسب مورد).

3- بارنامه.

4- بیمه نامه.

5- گو.اهی دریافت کالا در کارگاه ( صورتمجلس تأیید شده کارفرما).

بخش اعظم تأخیرات پروژه در این بخش حادث می شود، ای جمله دلایل این تأخیرات عبارتند از:

1- عدم وجود نظام برنامه ریزی تولید و کنترل دقیق بر فرآیند ساخت.

2- پذیرش سفارشات بیش از حد ظرفیت توسط تأمین کنندگان.

3- تأخیرات در پرداخت های مقرر قراردادی.

4- پایین بودن سطح کیفی محصولات و نیاز به رفع عی و دوباره کاری.

در این بخش با توجه به سلایق مختلف در تأمین کنندگان و در مواردی نیز که الزام قانونی جهت خرید از داخل کشور وجود دارد، وجود پیش پرداخت های بالا- در برخی موارد مانند کابل سازی ها، 100 درصد مبلغ خرید بصورت پیش پرداخت – معمولاً پیمانکاران EPC را با مشکل شدید کمبود نقدینگی روبه رو می نماید که نیازمند برنامه ریزی دقیق و حساب شده برای تأمین این نقدینگی می باشد.

البته در مواردی که تأمین کنندگان داخلی و خارجی بصورت توأم قابل استعلام هستند قدرت قانونی پیمانکار برای تدوین شرایط پرداخت بصورت مناسب بیشتر است.

از سوی دیگر با توجه به اینکه قانونگذاربخش اعظم پرداخت را بنا به سلیقه کارفرما قرارداده است و الزام خاصی برای شرایط بهنگام پرداخت وجود ندارد عدم تدوین دستورالعمل و روش مناسب پرداخت منجر به ایجاد تأخیرات بسیار می گردد.

نمودارهای G مشخص کننده تأثیرات ناشی از این تأخیرات بر روند پروژه دارد.

نحوه محاسبه درصد پيشرفت بخش تدارکات خريد داخل پروژه بر اساس رخداد هاي مورد توافق ذيل خواهد بود

نحوه پرداخت مربوط به بخش C:

الف- میزان پیش پرداخت متعلق به بخش C کارهای پیمانکاری برابر بیست درصد 20% مبلغ اولیه پیمان بخش C است که در زمان شروع عملیات اجرائی طی سه قسط در مقابل ضمانت نامه مورد قبول کارفرما( طبق تصویب نامه هیئت مدیران شماره 42956/ ت 28493 ه مورخ 11 آبان ماه 1382) در وجه پیمانکار بشرح ذیل پرداخت می شود.

قسط اول معادل هشت درصد (8%) پس از تحویل کارگاه 0 تحصیل زمین)

قسط دوم : معادل شش و نیم درصد (6.5%) پس از تجهیز کارگاه.

قسط سوم: معادل پنج و نیم (5.5%9 پس از اجرای سی درصد (30%) پیشرفت پروژه.

بازپرداخت مبلغ پیش پرداخت در بخش C بشرح زیر خواهد بود:

پس از واریز اقساط اول و دوم پیش پرداخت، معادل چهارده و نیم درصد (14.5%) از مبلغ ناخالص تمام صورت وضعیت های موقب کسر می شود و برای واریز قسط سوم معادل هشت درصد (8%) علاوه بر چهارده و نیم درصد (14.5%) یاد شده از صورت وضعیت ها کسر می شود به نحوی که این مبلغ پیش پرداخت تا آخرین صورت وضعیت موقت پیمانکار مستهلک شود.

ب- پیشرفت عملیات اجرائی پروژه بر اساس جدول درصد اجزای متشکله بخش C کار ( جدول تفکیکی ) مبنای پرداخت صورت وضعیت های موقت ماهیانه قرار می گیرد.

طراحی چارچوب کاربردی برای مدیریت نقدینگی در جهت کاهش اثرات ریسک در پروژه های EPC

مطالب مشابه :

نحوه محاسبه درصد پیشرفت

محاسبه درصد پیشرفت پروژه ها

طریقه محاسبه درصد پیشرفت فیزیکی برنامه ای و واقعی پروژه

دانلود رایگان مقاله کوتاه محاسبه درصد پیشرفت فیزیکی پروژه با استفاده از مقایسه زوجی‎‎(مهندس حسن فراه

طراحی چارچوب کاربردی برای مدیریت نقدینگی در جهت کاهش اثرات ریسک در پروژه های EPC

نحوه اجرایی برنامه ریزی وکنترل یک پروژه

فرم های کمکی برای کنترل و نظارت بر مراحل اجرای ساختمان

دانلود پروژه کارآفرینی کارگاه تولید قوطی کنسرو

روند اجرایی پروژه های ساختمانی