گاز و ايمني

براي جلوگيري از بروز خطرات ناشي از نشت گاز ، تمهيدات ايمني بشرح زير پيش بيني شده است.

نخست : طبق مبحث 17 مقررات ملي ساختمان ( تأسيسات لوله كشي و تجهيزات گاز طبيعي ساختمان ها ) و استاندارد هاي شركت ملي گاز ، در لوله كشي گاز ساختمانها ، مي بايستي از لوله ، اتصالات و شيرآلات استاندارد و با كيفيت خوب و ضريب اطمينان بالا استفاده شود .

دوم : قبل از وصل انشعاب گاز و جاري شدن گاز در سيستم لوله كشي گاز ساختمان ، مي بايستي مهندسان مكانيك تعيين صلاحيت شده توسط وزارت مسكن و شهرسازي ، سيستم لوله كشي ساختمان را تست و بازرسي نمايند و تا زماني كه آنرا تائيد ننمايند ، گاز ساختمان وصل نخواهد شد . سوم : در پالايشگاه ها ، ماده اي به نام مركپتان به گاز اضافه نموده و آنرا بو دار مي كنند . بطوري كه اگر سيستم لوله كشي گاز ساختمان نشتي داشته باشد ، بوي آن تشخيص داده مي شود .زيرا مركپتان ها كه از تركيبات آلي گوگرد دار مي باشند ، داراي بوي بسيار بدي هستند كه به دليل همين خاصيت ، در صورت هر گونه نشتي ،گاز حس بويايي را تحريك كرده و تشخيص داده مي شود . باتوجه به تمهيدات ايمني پيش بيني شده ، كه به بخشي از آنها در بالا اشاره شد ، خطرات ناشي از نشت گاز و توليد انفجار و آتش سوزي بسيار اندك مي باشد ، ولي خطرات ناشي از سهل انگاري ، بي احتياطي يا كمي دانش مصرف كنندگان ، هرسال باعث حوادث ناگواري مي شود . از جمله : در اثر مجاورت وسايل و اشياي قابل اشتغال از قبيل پرده ، كمد ، لباس و … با وسايل گاز سوز، از جمله اجاق گاز ، بخاري ، آبگرمكن ، روشنايي و … باعث آتش گرفتن وسايل و باعث آتش سوزي در ساختمان مي شود . در اثر استفاده از شيلنگ هاي غير استاندارد لاستيكي يا استفاده از بست هاي غير استاندارد و محكم نبستن شيلنگ ها به وسايل گاز سوز و فرسوده شدن تدريجي آنها از محل بست ها ، گاز نشت نموده و باعث آتش سوزي مي شود . نرسيدن اكسيژن كافي به شعله ، عدم تهويه كافي فضاي محل نصب وسايل گاز سوز ، وجود موانع در مسير خروج محصولات احتراق و يا استفاده از دودكش هاي غير استاندارد از عوامل اصلي احتراق ناقص در وسايل گازسوز و ايجاد گازمنواكسيد كربن ( ( c o مي باشد . با توجه با آمار هاي موجود ، آنچه بيش از همه ، مصرف كنندگان گاز طبيعي را تهديد مي كند ، نشت گاز و توليد انفجار و آتش سوزي نيست ، بلكه احتراق ناقص گاز و توليد گاز منواكسيد كربن ( (c o مي باشد . به همين خاطر ، در اين قسمت خطرات ناشي از توليد گاز منواكسيد كربن ( (c o بصورت مشروح توضيح داده مي شود . همانطور كه مي دانيم ، محصول اصلي احتراق گازمتان ، منواكسيد كربن ( (c o مي باشد ، كه بسيار خطرناك و سمي است . در دماي بالاي شعله ، ( (c o با اكسيژن موجود تركيب شده و توليد اكسيدكربن ( (c o² مي نمايد . ولي اگر هواي كافي در دسترس نباشد ، شعله بصورت كامل و يكنواخت تشكيل نشده و در بعضي از نقاط كه دما پائين است ، ( (c o فرصت اكسيد شدن و تبديل به ( (c o² را پيدا نكرده و آزاد مي شود . تنفس گاز ( (c oكه ميل تركيبي شديد با گلبول هاي قرمز خون را دارد ، قابليت تبادل اكسيژن و ( (c o² را از گلبول هاي قرمز مي گيرد و در نتيجه شخص دچار مسموميت شده و در صورت ادامه تنفس ( (c o ، توان حركت و هرگونه عكس العملي ، از شخص مسموم سلب شده و نهايتا ممكن است منجر به مرگ شود . ميل تركيبي منواكسيد كربن با هموگلوبين خون تقريبا 200 برابر بيشتر از اكسيژن است . از آثار سمي ( (c o مي توان به خواب آلودگي ، گيجي ، ضعف و بي حالي و همچنين امكان بروز سردرد شديد و گاهي استفراغ و پرش هاي عضلاني اشاره داشت . به علاوه باعث ازدياد فشارخون و گشاد شدن مردمك چشم مي گردد . پوست بدن تيره ، لب ها رنگ پريده يا صورتي مي شوند . گاهي سفتي عضلات به خصوص در فك پيدا مي شود و قطع تنفس و تشنج و اغماء ايجاد مي كند . معمولا اين افراد بر اثر نارسايي گردش خون ، مي ميرند. با توجه به مراتب فوق ، بايدگازهاي حاصل از احتراق دستگاه هاي گاز سوز ، سريعأ و بطور صحيح به هواي بيرون از محل نصب دستگاه تخليه شود . جدول زير عكس العمل انسان را در اثر تنفس گاز منواكسيد كربن ( (c o نشان مي دهد :

غلظت ( P P M )	مدت تماس	علائم
200-0	در بعضي حالات	سردرد جزئي
400-200	پس از 5 الي 6 ساعت	سردرد ملايم – تهوع – سرگيجه و علائم ذهني
700-400	پس از 4 الي 5 ساعت	سردرد سخت – ناهماهنگي عضلاني –استفراغ – غش
1000-700	پس از 3 الي 5 ساعت	سردرد سخت – ضعف – استفراغ – غش
1600-1000	پس از 1.5 الي 3 ساعت	اغماء
2000-1600	پس از 1 الي 1.5 ساعت	مرگ احتمالي
10000-5000	پس از 2 الي 15 دقيقه	مرگ

متاسفانه عده اي تصور مي كنند كه گاز طبيعي بعلت احتراق خوب ، نياز به دودكش ندارد و به همين خاطر به گرفتگي دودكش اهميت نمي دهند . اين مسئله باعث شده است كه بيشترين آمار مرگ و ميرهاي ناشي از گاز گرفتگي را عدم وجود دودكش مناسب براي وسايل گاز سوز به خود اختصاص دهد. بنابراين توجه خواهيم داشت كه هر چقدر تعداد وسيله گاز در داخل فضاهاي مورد استفاده انسان كمتر باشد ، آن ساختمان ايمن تر خواهد بود . زيرا نه تنها ساختمان هاي احداث شده موجود داراي دودكش استاندارد نمي باشد ، بلكه براي ساختمان هاي در حال احداث هم دودكش استاندارد نصب نمي شود . در شكل زير دو نمونه از دودكش هاي غير استانداردي را كه در يكي از ساختمان ها كار گذاشته شده است ملاحظه مي كنيد.

براي ايمني بيشتر و كاهش نقاط مصرف در داخل ساختمان ، اگر در ساختماني امكان نصب موتورخانه مركزي براي تامين گرمايش و آبگرم مصرفي وجود داشته باشد . به هيچ وجه نبايد از بخاري يا پكيج براي گرمايش ساختمان استفاده نمود. بطوري كه طبق مفاد مبحث 14 مقررات ملي ساختمان ، نصب بخاري هاي با سوخت گاز مايع يا جامد در فضاهاي زير ممنوع مي باشد :

1- هتل ها

2- خوابگاه ها

3- خانه سالمندان

4- آسايشگاه ها و اقامتگاه ها

5- كانون هاي اصلاح و تربيت و زندان ها

6-شيرخوار گاه ها ، مراكز نگهداري كودكان بي سرپرست ، اتاق بازي كودكان .

دلايل ممنوعيت هاي فوق بشرح زير مي باشد :

بعد از مدتي لوله ها و مخزن داخل پكيج را جرم مي گيرد و راندمان آن پائين مي آيد و در نهايت بعد از چند سال از كار مي افتد . بنابر اين به هيچ وجه استفاده از پكيج در آپارتمان ها توصيه نمي شود و اصلح است از اين وسيله فقط در ساختمان هاي ويلايي كه بصورت موردي و منقطع بهره برداري مي شود استفاده گردد . همانطوريكه قبلا گفته شده اكثر دودكش هاي نصب شده در ساختمان ها استاندارد نمي باشد يا فوق العاده آسيب پذير مي باشند . لذا هرچه تعداد وسايل گاز سوز در داخل فضاهاي مورد استفاده انسان كمتر باشد ، آن ساختمان ايمن تر است . به خاطر عدم آشنايي مصرف كننده ها با اهميت تامين هواي مورد نياز براي احتراق و گرفتن تمام درزها و منافذ و دريچه هايي كه نقش تامين هواي مورد نياز احتراق را دارند ، احتراق در دستگاه هاي گاز سوز را دچار مشكل نموده و موجب توليد گاز كشنده ( (coمي شوند. وسايل گاز سوز اولا جاگيراست و در ثاني هر كدام يك مركز خطر در داخل ساختمان مي باشند. بخاري هاي گازي جهت احتراق از هواي فضايي كه در آنجا نصب شده استفاده مي نمايند. بخاطر محدوديت محل نصب ، قادر به تامين گرمايش يكنواخت در سطح كل فضاي داخل ساختمان نمي باشند. طبق مفاد مباحث 14 و 17 مقررات ملي ساختمان نصب دستگاه هاي با سوخت مايع يا گاز در فضاي كاملا بسته و بدون هرگونه پيش بيني براي دريافت هواي احتراق مجاز نيست. بنابراين چون درب و پنجره اطاق خواب اكثرا بسته است و معمولا مساحت آن كم و فضاي آن اكثرا توسط تخت خواب و كمد و جالباسي و … گرفته مي شود. لذا بهتر است در اطاق خواب بخاري نصب نشود. نتيجه بحث فوق به اين شرح است كه در ساختمان هائي كه داراي موتورخانه مركزي مي باشند بهتر است سيستم موتورخانه به شبكه گاز شهري وصل شود و براي گرمايش و يا تأمين آبگرم مصرفي ساختمان از موتورخانه استفاده شود و به هيچ وجه از بخاري گازي و يا آبگرم كن گازي ، كه خطر آفرين مي باشند استفاده نشود . زيرا استفاده از بخاري گازي و يا آبگرم كن گازي در ساختمانهائي كه موتورخانه دارد ، مغاير با ايمني بوده و كاري غير فني و غير مهندسي است . منبع : سایت انجمن مهندسان تأسيسات مكانيكي ساختمان تهران

گاز و ايمني

مطالب مشابه :

جدول کاربردی تخصيص وسايل گاز سوز و تامين هوا بر اساس متراژ ساختمان بر اساس ويرايش جديد مبحث 17

دانلود مبحث 1 الی 20 قانون و مقررات ملی ساختمان نظام مهندسی

دانلود مبحث 1 الی 20 قانون و مقررات ملی ساختمان

دانلود مبحث 1 الی 20 قانون و مقررات ملی ساختمان

جدول کاربردی تخصيص وسايل گاز سوز بر اساس متراژ ساختمان با توجه به تامين هواي مورد نياز و نحوه تامین

تامین هوای وسیله گاز سوز

مباحث بيست و دو (۲۲) گانه ی مقررات ملی ساختمان

نتیجه آزمون مبحث 17 (مهندسان ناظر - تاریخ آزمون 26/12/90)

گذری بر تاکیدات مبحث 17 مقررات ملی ساختمان

گاز و ايمني