ارزش آفرینی کارت هوشمند سوخت قیمت ندارد ( مصاحبه با دكتر اميني )
کل هزینه های اجرای سامانه هوشمند سوخت کمتر از ٢ هفته برگشت داده شد
شانا _ گروه پالایش و پخش: اجرای سامانه هوشمند سوخت و توزیع بنزین با کارت الکترونیکی با در نظر گرفتن صرفه جویی قابل توجهی که در مصرف این فرآورده ایجاد کرد تمام هزینه های امجام شده را ظرف کمتر از ٢ هفته بازگشت داد.
اشاره: در اجرا و پیاده کردن سامانه کارت هوشمند سوخت، مدیران و مسئولان و سازمانهای متعددی دست اندر کار بودند که هر یک از آنها نقش خاص خود را در به ثمر رسیدن این پروژه ایفا کردند. خاطرات، نحوه تصمیم‌گیری‌ها و دیدگاه‌های متفاوت این مدیران درباره پروژه کارت سوخت جالب و خواندنی است و ثبت تجربه‌های مدیریتی و عملیاتی آنها در این پروژه میتواند به‌عنوان سند ارزشمند و کاربردی پیش روی مدیران آتی سازمان‌ها قرار بگیرد.
در این میان، عبدالرضا امینی؛ مجری پروژه کارت هوشمند سوخت و مشاور مهندس محمدرضا نعمت‌زاده؛ مدیرعامل وقت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در زمان اجرای قانون سهمیه‌بندی بنزین، از جمله افرادی است که طراحی و ایجاد سامانه هوشمند سوخت، نقش مهمی ایفا کرده است.
دکتر عبدالرضا امینی در سال ١٣٢٦ در کرمانشاه متولد شد. وی در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی الکترونیک از یکی از دانشگاه‌های کشور هلند فارغ‌التحصیل شده و همچنین تحصیلات خود را در مقطع دکترا در یکی از دانشگاه‌های انگلستان ادامه داده است.وی در سال ١٣٥٢ در شرکت ملی نفت ایران استخدام شد و در مسئولیت‌های مختلفی خدمت کرد. مدیر منطقه فارس، کرمانشاه و لرستان در شرکت خطوط لوله و مخابرات ایران، مدیر خدمات فنی شرکت کالای نفت امارات و همچنین کانادا، بخشی از سوابق وی به شمار می‌رود.
وی در زمان طراحی و ایجاد سامانه هوشمند سوخت و سهمیه‌بندی بنزین، مشاور مهندس محمدرضا نعمت‌زاده؛ مدیرعامل وقت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران بوده و در ادامه مدیریت سامانه هوشمند سوخت را هم بر عهده داشته است. وی سرانجام در سال ١٣٨٩ بازنشسته شده است. مشروح گفت‌وگو با این مدیر باسابقه صنعت نفت ایران اینک پیش روی شماست:
شانا: آقای دکتر به‌عنوان مجری پروژه سامانه هوشمند سوخت، مهمترین چالش‌هایی که در آغاز اجرای این پروژه به‌ویژه درباره سهمیه‌بندی گازوییل با آن روبه‌رو بودید، چه بود؟امینی: همان طور که می‌دانید کل پروژه سامانه هوشمند سوخت از بدو امر چالش‌های خاص خودش را داشت؛ به‌ویژه در ابتدای پروژه مشکلاتی همچون عدم آمادگی جایگاه‌داران و عدم وجود تجهیزات متناسب با پروژه سامانه هوشمند سوخت و خطوط تلفن در جایگاه‌ها، از چالش‌های بر سر راه اجرای پروژه به شمار می‌رفت.در ارتباط با نصب تجهیزات در جایگاه‌ها موضوع حمایت و همکاری جایگاه‌داران، اهمیت ویژه‌ای داشت. پس از راه اندازی پروژه سهمیه‌بندی بنزین در ٦ تیرماه ١٣٨٦، مرحله بعدی اجرای پروژه سامانه هوشمند نفت‌گاز بود. شاید در نگاه اول، تعداد جایگاه‌ها عرضه گازوییل در قیاس با جایگاه‌های بنزین کمتر به نظر می‌رسید و از این نظر شاید کم‌اهمیت جلوه می‌کرد، اما به‌علت اینکه حامیان و عاملان اصلی پروژه پس از راه‌اندازی فاز نخست در سهمیه‌بندی بنزین، پراکنده شده بودند، پروژه گازوییل به مراتب سخت‌تر و پرچالش‌تر از پروژه بنزین بود.پس از نصب و راه‌اندازی تجهیزات سامانه روی جایگاه‌های گازوییل، پیمانکاران یا حتی مسئولان مناطق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، به‌علت اینکه گازوییل هنوز سهمیه‌بندی نشده بود، بیشتر کم و کسری پمپ‌های بنزین را از پمپ‌های گازوییل تأمین می‌کردند، در نتیجه کم و کسری تجهیزات سامانه گازوییل به‌طور مستمر باید تأمین می‌شد و دوباره روز بعد باز هم کم و کسری در جایگاه‌ها به وجود می‌آمد؛ این چالش در واقع یکی از بزرگترین چالش‌های بستر راه‌اندازی کامل سامانه جایگاه‌های عرضه گازوییل بود.
همان طور که گفتم پراکندگی حامیان و عاملان پروژه و همچنین سهمیه‌بندی نبودن گازوییل هم برای جایگاه‌داران و هم برای مسئولان مناطق و نواحی آماده به کار بودن نازل‌های گازوییل را اولویت اول نمی‌دانستند، به طریقی اعمال نفوذ می‌کردند که کم و کسری نازل بنزین را از نازل گازوییل تأمین کنند.
در مراحل بعدی برای نازل‌های گازوییل سهمیه (Quota) تعیین کردیم؛ سرانجام پیمانکار هم به نحوی از کل پروژه خلع ید شده بود. در اجرای طرح پیاده کردن سامانه هوشمند سوخت در بخش گازوییل و سهمیه‌بندی آن، مشکلات انحصاری ویژه‌ای وجود داشت.
شانا: به نظر شما چرا این هوشمندسازی عرضه گازوییل همزمان با عرضه بنزین با کارت سوخت در تیرماه ١٣٨٦ اجرا نشد؟امینی: به دلیل اینکه اولویت با اجرای پروژه بنزین بود و کشور بیشتر با کمبود بنزین روبه‌رو بود. پالایشگاه‌های ما قادر به تأمین بنزین مورد نیاز مردم نبودند و مصرف بنزین بسیار بالاتر از تولید داخلی بود و در نهایت کسری بنزین از طریق واردات از خارج از کشور تأمین می‌شد.
ارز بری و تحریم فروش بنزین به ایران و همچنین رعایت مسائل زیست محیطی، پروژه عرضه بنزین با کارت هوشمند سوخت را در اولویت نخست اجرا قرار داد، تعداد کم جایگاه‌های عرضه گازوییل و قدیمی بودن نازل‌های آنها، شرایط حمل و نقل بار و کالا و مسائلی که در این حوزه، اجرای طرح عرضه گازوییل با کارت هوشمند را با دشواری‌های بیشتر در قیاس با بنزین روبه‌رو می‌کرد، خود به خود استفاده از کارت هوشمند سوخت برای عرضه گازوییل را به فاز دوم موکول کرد.شانا: یکی دیگر از اقدام‌های اساسی و زیرساختی در زمانی که جنابعالی مدیر سامانه هوشمند سوخت بودید، ساخت مرکز داده جدید بود، به چه دلیل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران بر آن شد تا یک مرکز داده جدید ایجاد کند؟ برای ساخت این مرکز با چه مسائلی روبه‌رو شدید؟امینی: باید اذعان داشت ساخت یا به بیان بهتر مهاجرت (Migration) مرکز داده قدیم از ساختمان مرکزی چهارم شرکت ملی نفت به مرکز داده جدید، اقدام بسیار بزرگی بود. بنده در آن زمان مشاور مهندس نعمت‌زاده؛ معاون وزیر وقت نفت بودم و همزمان مدیریت سامانه هوشمند سوخت را هم بر عهده بنده گذاشته شد، در آن زمان با تأکید مهندس نعمت‌زاده به جابه‌جایی مرکز داده‌ها، نخستین چالش بنده در مسئولیت جدید، همین ساخت و جابه‌جایی مرکز داده سامانه هوشمند سوخت ( Data Center) بود.
لزوم این جابه‌جایی هم نیاز به یک مرکز مدرن با فضای بزرگتر، ایمن‌تر، فنی تر، با تجهیزات به‌روزتر و پشتیبانی بهتر از این مرکز بود که البته چالش‌های بسیار فراوان و دشواری برای اجرای این پروژه پیش رو داشتیم.
قرار شد مرکز داده جدید در ساختمان ١٥ طبقه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران که کارکنان در آن استقرار داشتند، ایجاد و راه‌اندازی شود، لزوم تغییر فضا و ایجاد زیرساخت‌های بسیار قوی و پیشترفته، این جابه‌جایی را خیلی سخت کرده بود.
با توجه به خارجی بودن قطعات و تجهیزات مورد نیاز در سامانه جدید و وجود محدودیت‌های بین‌المللی برای کشور در تأمین به‌موقع آن، با مشکلات زیادی روبه‌رو بودیم؛ چندین بار این قطعات و تجهیزات را که از خارج خریداری کرده بودیم، در نقاط مختلف توقیف کردند و دوباره پیگیری و درخواست می‌کردیم تا این اجناس به مرکز داده‌ها برسد، این کار را با جدیت دنبال می‌کردیم، زیرا در نظر داشتیم یک مرکز داده پیشرفته‌تر در قیاس با مرکز پیشین ایجاد و آماده کنیم.
خوشبختانه با همت و کمک همکاران که تجربه زیادی کسب کرده بودند وهمچنین کمک پیمانکار و مسئولان کشوری، بدون قطعی حتی یک نازل و خلل در کار یک جایگاه سیستم راه‌اندازی شد که این مرکز بدون اغراق یکی از پیشرفته‌ترین مراکز داده در منطقه غرب آسیا است و از معتبرترین پروژه‌های شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران به شمار می‌رود.
شاید غیر برخط بودن (Offline) و استفاده از کارت هوشمند (Smart Card) در جایگاه‌های سوخت، تنها شاخصه این پروژه نباشد، بلکه بی‌همتا بودن (Unique) آن به دلیل نوع معماری غیر برخط (Offline) آن است و نخستین تجربه در دنیا است که یک مرکز داده «Offline» و در حال کار، توانسته مهاجرت کند و از نقطه‌ای به نقطه دیگر جابه‌جا شود.
شانا: تصور می‌کنم یکی از تفاوت‌هایی که میان جایگاه‌های بنزین و نفت گاز وجود داشت، این بود که بیشتر جایگاه‌های عرضه نفت‌گاز بین راهی بودند، بنابراین ممکن بود در بحث عملیاتی، خطوط مخابراتی و همین طور وجود تجهیزات قدیمی‌تر در این جایگاه‌ها، مشکلاتی به وجود بیاورند، آیا این مسائل چالش‌هایی ایجاد کردند؟امینی: بله، به علت قرار گرفتن بیشتر جایگاه‌های نفت‌گاز در مسیر جاده‌های برون شهری و نبودن امکانات و تجهیزات لازم، همچنین نداشتن ارتباط مخابراتی مناسب، «Offline» بودن سیستم‌ها برای دریافت اطلاعات و همچنین صعبا‌لعبور بودن راه‌ها در مناطق مرزی کشور، چالش‌های زیادی به وجود آمد که برای برطرف کردن مشکل ارتباطی از ماهواره استفاده کردیم.
خوشبختانه سامانه هوشمند سوخت، بستر فناوری اطلاعات (IT) را در کشور ایجاد کرد و جرأت و جسارت خاصی را در همه سازمان‌ها به وجود آورد، سرانجام با همت و تلاش همکاران سامانه هوشمند سوخت توانستیم مشکلات را برطرف کنیم.
شانا: یکی از اقدام‌های دیگری که در زمان مدیریت شما در سامانه هوشمند سوخت به ثمر رسید، طرح پرداخت الکترونیک بهای سوخت بود، در این زمینه هم توضیح دهید با چه مسائلی روبه‌رو بودید و چه کار کردید؟امینی: در ابتدای کار رضایتمندی جایگاه‌داران برای نصب تجهیزات پرداخت الکترونیک در جایگاه‌ها شرط اولیه کار ما بود، بنابراین فرهنگ‌سازی درباره نحوه استفاده از پرداخت الکترونیک در جایگاه‌ها را در دستور کار قرار دادیم و جایگاه بنزین در میدان فردوسی، نخستین جایگای بود که در اردیبهشت‌ماه ١٣٨٨ به سامانه پرداخت الکترونیک بهای سوخت مجهز شد. در زمان اجرای پروژه پرداخت الکترونیک، تنها بانکی که این پروژه همکاری کرد، بانک ملت بود.
در آن زمان راهکارهای متعددی از سوی کارشناسان سامانه هوشمند سوخت ارائه شد که یکی از آن راهکارها پرداخت از طریق کیف پول الکترونیکی به‌صورت «Offline» و طرح بانکی «Online» بود. در ابتدا رمز کیف پول را به‌صورت پیش فرض «١٢٣٤» قرار دادیم تا با رمز کارت هوشمند سوخت متفاوت باشد.
صرفه‌جویی در زمان سوخت‌گیری با حذف تبادل وجه و مشکلات پول خرد، کاهش آلودگی‌های حاصل از گردش اسکناس و افزایش ضریب امنیتی در مجاری عرضه و جلوگیری از وقوع جرم «سرقت»، از جمله مزیت‌های این طرح به شمار می‌روند.
شانا: هم‌اکنون حدود ٦ سال از راه‌اندازی سامانه هوشمند کارت سوخت گذشته است، آیا چشم‌اندازهایی که در سه سال پیش در این سامانه مد نظرتان بوده، محقق شده است؟ همچنین از نظر شما مسائل و امکانات دیگری هم در این سامانه می‌توانست ایجاد شود که تاکنون اقدامی برای آن نشده باشد؟امینی: طبیعی است که به‌علت مشکلات عدیده و پیش‌بینی نشده در هر پروژه پیچیده‌ای، ممکن است یک سری مسائل مد نظر قرار نگیرد. بنده تصور می‌کنم این پروژه از آن پروژه‌هایی است که خود به خود به‌روز (Up To date) می‌شود.
در این ٦ سال افتخار دست‌اندرکاران اجرای پروژه این است که تا به حال کسی نتوانسته است به سامانه کارت هوشمند سوخت نفوذ و کوچکترین خللی در این سیستم ایجاد کند.
با راه‌اندازی سامانه کارت هوشمند سوخت توانستیم مصرف سوخت را کنترل و مدیریت کنیم و مردم هم به این نتیجه و جمع‌بندی رسیدند که خودشان هم باید نحوه مصرف سوخت‌شان را کنترل و مدیریت کنند.
ما فکر می‌کنیم اهداف پروژه تحقق یافته است. سهمیه‌بندی بنزین یک قانون است که با عنوان تبصره ١٣ در قانون بودجه سال ١٣٨٦ شکل گرفت و با جسارت خوبی در دولت نهم اجرا شده و در سالهای پس از آن هم ادامه پیدا کرده است. مسئولان از نهادها و سازمانهای مختلفی برای به ثمر رسیدن این طرح همکاری و تلاش کردند.
شانا: چشم‌انداز سامانه هوشمند سوخت را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟ آیا سهمیه‌بندی بنزین همچنان ادامه پیدا می‌کند یا با نزدیک شدن قیمت فرآورده‌های نفتی به میانگین بهای منطقه، محدودیت در عرضه سوخت و توزیع سوخت چند نرخی لغو می‌شود؟امینی: بنده تصور می‌کنم حتی اگر سوخت تک نرخی هم بشود، این نظام سهمیه‌بندی به این شکل و استفاده از سامانه سوخت ادامه دارد. برای اینکه ما اگر مثبت بیاندیشیم از طریق این سیستمی که سرمایه‌گذاری هنگفتی برای ایجاد و راه‌اندازی آن شده است، اطلاعات ارزشمندی به دست می‌آید که میتواند در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سای مدیران و مسئولان کشور اثرگذار باشد.
خوشبختانه پس از ایجاد و راه‌اندازی سامانه کارت هوشمند سوخت، مصرف سوخت مدیریت شد و تا حد چشمگیری کاهش یافت و به دنبال آن از واردات بنزین که موجب خروج از ارز از کشور می‌شد، کاسته شد، در نتیجه، هزینه‌های سرمایه‌گذاری در این پروژه شاید در کمتر از ٢ هفته بازگشت.
با توجه به مزیت‌هایی که استفاده از سامانه هوشمند سوخت دارد، حتی اگر قیمت بنزین و همه فرآورده‌ها، واقعی و تک نرخی شود، به‌طور قطع فعالیت این سیستم را باز هم ادامه می‌دهیم. کمترین امتیاز استفاده از این سامانه هم این است که هم‌اکنون اطلاعات، داده‌ها و آمارهای دقیقی از وضعیت مصرف سوخت در سراسر کشور و مصرف‌کنندگان آن وجود دارد که میتواند مبنای تصمیم‌گیری‌ها و اجرای پروژه‌های عظیمی همچون هدفمندی یارانه‌ها شود.
بر همین اساس بنده فکر می‌کنم با توجه به اینکه ایجاد سامانه هوشمند سوخت و اجرای سهمیه‌بندی بنزین، مصوبه قانونی مجلس شورای اسلامی بوده است، هر دولتی که سر کار بیاید، خود را به اجرای این پروژه و بهره‌برداری از امتیازهای آن ملزم می‌کند، مگر اینکه سیاستی دیگر پیش رو قرار گیرد.
شانا: در پایان اگر خاطره‌ای از زمان اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین به خاطر دارید، بفرمایید.امینی: بنده به‌عنوان یکی از مدیران دست اندر کار پروژه ایجاد سامانه کارت هوشمند سوخت، به‌صورت شبانه‌روزی در اجرای این طرح وقت گذاشتم و حدود ٦ سال از عمر کاری خود را در این زمینه سپری کردم و خاطره‌ها و یادهای زیادی در این باره دارم، پیش از ذکر خاطره لازم است بگویم اگر مهندس نعمت‌زاده نبود، پروژه کارت هوشمند به نتیجه نمی‌رسید.
همان‌طور که حتما از دیگر همکاران هم شنیده‌اید، زمانی که داشتیم برای اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین و کارتی کردن سوخت آماده می‌شدیم، جلسات پیوسته و مستمر و طولانی‌مدتی در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران به ریاست مهندس نعمت‌زاده برگزار می‌شد؛ این نشست‌ها معمولا تا دیروقت ادامه پیدا می‌کرد.
یکی از این جلسات با جایگاه‌داران و پیمانکاران نصب و تجهیز سامانه در جایگاه‌ها تا حوالی ساعت یک بامداد طول کشید، در انتهای کار وقتی راننده مرا به منزل رساند، پرسید: «مهندس به همسرم بگم کجا بودم؟» بنده هم گفتم: «بگو با من بودی؟» آن شب گذشت.
شب بعد هم جلسه تا حوالی ساعت چهار صبح ادامه پیدا کرد که در میان جلسات آن دوران یک رکورد به شمار می‌رفت. آن شب هم راننده بی‌قرار بود و از من پرسید: «آقا امشب چی بگم؟» بنده هم گفتم: «از نظر من در ماشین بخواب و بعد بگو مأموریت بودم، چون کسی باور نمی‌کند که تا این وقت شب گرفتار کار و جلسه بوده باشیم.»
گفت و گو از امیرحسین هاشمی جاوید
مطالب مشابه :
آموزش شنای بانوان - خانم رفعت ماه
خلاصه پرونده پرسنلی ; و رفاهی نفت; همکاران خانم، همسر و فرزندان دختر کارکنان می
از فرهنگسرای امیر کبیر چه خبر؟ - مسعود صالحی
خلاصه پرونده پرسنلی ; اداری و استخدامی شرکت نفت; مسابقات احکام جهت خانواده های کارکنان.
عرضه تک نرخی فراورده های نفتی در حال پیگیری است
دیدار با مسوولان و کارکنان شرکت ملی پخش خلاصه پرونده پرسنلی مستمري بگيران نفت
ضوابط اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل کارکنان مشمول قانون کار
ضوابط اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل کارکنان از آن در پرونده پرسنلی خلاصه ای
ارزش آفرینی کارت هوشمند سوخت قیمت ندارد ( مصاحبه با دكتر اميني )
وی در سال ١٣٥٢ در شرکت ملی نفت ایران ایران که کارکنان در آن خلاصه پرونده پرسنلی
تست حسابرسی با رعایت بیشترین تکرار در آزمون های سراسری
پرونده پرسنلی کارکنان شامل زیر به بهترین نحو خلاصه از کارکنان
مقدمه ای بر ارزیابی عملکرد کارکنان
را جهت ضبط در پرونده پرسنلی کتباً به خلاصه ، هر گونه سایت شرکت نفت )
برچسب :
خلاصه پرونده پرسنلی کارکنان نفت