درس تفکر وسبک زندگی

آشنایی بیشتر با برنامه آموزش تفکر وسبک زندگی وارزشیابی آن

پرورش تفکر در برنامه درسی ملی به دو صورت است :

یک شکل به صورت تلفیقی در سایر دروس و صورت دوم آموزش روش‌های تفکر فلسفی در قالب یک درس با ساعت مستقل است چرا که سایر برنامه‌های درسی توان ارائه این نوع اندیشیدن را ندارند البته منظور از تفکر فلسفی، آموزش فلسفه به دانش‌آموزان نیست بلکه آموزش پرسشگری به دانش‌آموزان مدنظر است تا آنها بتوانند یک موضوع را همه جانبه بررسی کنند و درست را از نادرست، کامل را از ناقص، و خوب را از بد تشخیص دهند، به طور کلی تفکر به صورت عام در تمام دانش‌آموزان وجود دارد، اماباید تلاش ‌شود که شرایطی را فراهم گردد که دانش آموزان در این زمینه رشد کنند، دانش آموزان یک کلاس به لحاظ موقعیت تفکر با یکدیگر متفاوتند ولی باید ،هر دانش آموز و در هر موقعیت، سطح خود را بالاتر ببرد.

آموزش تفکر و پژوهش در یک ساعت کلاس درس ممکن نیست بلکه رویکردی است که در سایر کلاس‌ها نیز باید دنبال ‌شود .

هدفی که برای تفکر و پژوهش در نظر گرفته شده است، کسب صلاحیت‌های پایه و صفات و ویژگی‌های منش تفکر است ،صلاحیت‌های پایه در برنامه درسی ملی تعریف شده است یعنی بایدبه دنبال پرورش تعقل، خلاقیت، حل مسئله، تفکر انتقادی، ایجاد نگرش سیستمی، توانایی‌های کاوشگری، شناسایی شیوه‌هایی برای یافتن راه‌های جواب پرسش، برنامه ریزی برای اجرای یک پژوهش، انجام یک پژوهش و تهیه گزارش آن، قضاوت و ارزیابی بر اساس نظام معیار و خود ارزشیابی باشیم.

صفات و ویژگی‌های منش تفکر یعنی اینکه دانش آموز با یک موضوع سطحی برخورد نکند وآن را همه جانبه بررسی کند یعنی وقتی می‌خواهد حرف بزند ابتدا فکر کند و به تقلید از دیگران حرف نزند، ‌دانش‌آموز مغالطه نکند یعنی حرف غلط خود را با جملات زیبا به دیگران منتقل نکند یا اینکه حرف نادرست دیگران را که با جملات زیبا به خورد او داده می‌شود را نپذیرد، در برخورد با دیگران نقدپذیر باشد و اگر به نظرش نقدی وارد است آن را بپذیرد، شجاعت بیان نظراتش را داشته باشد،‌اگر با نظر دیگران مخالف است مخالفت خود را با احترام و استدلال بیان کند این مواردی است که باید در ساعت درس تفکر و پژوهش، دانش آموزان آن را تمرین کنند.

کتاب تفکر و سبک زندگی دو محور اصلی دارد که شامل تفکر و پژوهش و آداب و مهارت‌های زندگی است بنابراین درس‌هایی که برای این دو محور تعریف شده است تلاش می‌کند تا دانش‌آموز را برای سه نوع ارتباط آماده کند :

ارتباط با خود، دیگران، و سایر مخلوقات. البته هر سه نوع ارتباط ذیل ارتباط با خدا مورد توجه قرار می‌گیرد. در تمام درس‌های این کتاب تلاش می‌شود تا دانش آموز خودش را بشناسد و این از ظاهر شروع شده تا باطن پیش می‌رود. سپس در ابعاد عمیق‌تر نقش انسان در جهان خلقت را بررسی می‌کند.

ارتباط با دیگران نیز بخش دیگری از فعالیت‌های کتاب تفکر و سبک زندگی است. ارتباط با دیگران از جمله خانواده، ‌دوستان و اجتماع را در برگرفته و دانش آموز یاد می‌گیرد چگونه با دیگران ارتباط برقرار کند، ابراز و کنترل هیجانات در ارتباط با دیگران باید چگونه باشد و در بحث ارتباط با خانواده چه رفتارهایی را انجام دهد در بحث ارتباط با خلقت نیز شاهد مباحث فلسفی هستیم مباحثی مانند تعادل، ناظم و منظوم؛ اینکه تعادل در خلقت به چه معناست و بحث ناظم و منظوم از نظم انسانی شروع شده و به نظم کیهانی می‌رسد.

بنابراین در درس‌های کتاب تفکر و سبک زندگی سه نوع ارتباط با خود، دیگران و خلقت را ذیل ارتباط با خدا دنبال می‌کنیم اما دانش‌آموز هیچ جا نمی‌خواند که در حال دنبال کردن این سه نوع از ارتباط هستیم بلکه مباحثی همچون هویت من، نقش من در اجتماع و راز تعادل را در قالب دروس مختلف و با انجام فعالیت‌هایی فرامی‌گیرد.

درس‌هایی که موضوع تفکر فلسفی را دنبال می‌کند به صورت مستقیم به این موضوع نمی‌پردازد یعنی در کتاب دانش‌آموز هیچ متنی برای آموزش تفکر وجود ندارد. کل درس‌های کتاب تفکر و سبک زندگی به صورت حل مسئله سازماندهی شده است یعنی دانش آموز در مورد آداب و مهارت‌های زندگی،‌تفکر و پژوهش با سوالاتی مواجه می‌شود که باید آنها را پاسخ دهد.

گاه سوالاتی در کتاب درسی وجود دارد که در کلاس مطرح می‌شود و دانش آموزان باید با کمک یکدیگر پاسخ این سوال را از طریق مباحثه و مذاکره پیدا کنند و گاه سوالات به صورت فردی مطرح می‌شود که دانش‌آموز باید خودش به این سوالات پاسخ دهد و گاه این سوال را باید از طریق مصاحبه و نظرسنجی از دیگران، مشاهده و آزمایش پاسخ دهد یعنی دانش‌آموز با سوالاتی مواجه است که به روش‌های مختلف باید به آنها پاسخ دهد.

در دروس تفکر و پژوهش تلاش شده تا از روزنامه، کتاب داستان و فیلم استفاده‌ گردد تا دانش‌آموز قدرت تحلیل محتوای رسانه‌ها را پیدا کند و به همین دلیل از داستان‌های ترجمه شده و داستان‌های بومی در پایه اول متوسطه استفاده شده است. در پایه اول متوسطه اول از داستانهایی مانند داستان‌های گلستان سعدی استفاده شده و برای درس تفکر، داستان‌ها در کتاب راهنمای معلم گنجانده‌شده است اما در بحث آداب و مهارت‌های زندگی داستان‌ها در کتاب دانش‌آموز قرار داده‌شده است. در بحث آداب و مهارت‌ها داستان‌هایی از خاطرات رزمندگان اسلام و لقمان حکیم گنجانده شده است.

داستان‌ها در کتاب دانش آموز بیان نشده ، چون در کلاس درس برای نخستین بار دانش‌آموز باید، با این موضوع مواجه ‌شود. چرا که عادتی در میان برخی از خانواده‌ها وجود دارد که از شب قبل درس‌ها را با دانش‌آموز کارمی‌کنند تا زمانی که دانش‌آموز به سر کلاس درس می‌آید آماده جواب دادن به پرسش‌ها باشد اما باید سر کلاس درس ،دانش‌آموز فکر خود رابیان کند نه تفکر خانواده را به همین دلیل داستان‌ها بیشتر در کتاب راهنمای معلم قرار دارد و دانش آموزان نظرات خود را بیان می‌کنند و آنچه را که از بحث در کلاس درس دریافت کرده به صورت جمع بندی در کتاب خود خلاصه می‌کنند.

ارزشیابی کتاب تفکر وسبک زندگی

‌آموزش پرسشگری،‌سطحی برخورد نکردن با موضوعات،‌فکر کردن و بعد صحبت کردن، پرهیز از تقلید، شجاعت بیان نظرات در قالب این کتاب« تفکر و سبک زندگی » دنبال می‌شود،

کتاب تفکر و سبک زندگی 22 درس الزامی دارد و آموزش آن به صورت دو ساعت در هر هفته سازماندهی شده است، درس‌ها در کتاب‌ به گونه‌ای است که بحث تفکر و سبک زندگی با یکدیگر ارتباط داشته باشند مثلاً اولین درس با عنوان تفکر درباره تفکر است وپس از آن دو درس از بخش آداب و مهارت‌ها آمده است در مجموع دروس تفکر و آداب و مهارت‌ها در لابه لای هم قرار داشته و با یکدیگر ارتباط دارند.

در این درس معلمان نباید دانش‌آموزان را وادار به حفظ مطالب درسی کنند. در حقیقت ارزشیابی این درس به صورت مستمر با تاکید بر خودارزیابی دانش‌آموز است تا او متوجه شود به لحاظ صفات و ویژگی‌های تفکر و پژوهش در چه سطحی قرار دارد.

در پایه اول متوسطه، اول در درس تفکر و سبک زندگی، دانش‌آموز در 4بخش ارزشیابی می‌شود که عبارتنداز :

1- مشاهده رفتار دانش آموز سر کلاس یعنی انتظاراتی که از یک دانش‌آموز متفکر می رود که 5 نمره دارد،

2-انجام فعالیت‌های کتاب توسط دانش آموز که بیشتر آن از نوع خود ارزیابی و جمع بندی نظرات خود و هم کلاسی‌هایش است که 5 نمره دارد،

3-‌پروژه؛ یعنی دانش‌آموز در درس تفکر و پژوهش در نوبت اول ودوم باید دو پروژه پژوهشی را انجام دهد که 5 نمره دارد

(در پروژه نوبت اول سال تحصیلی دانش آموز باید سوالی را طرح کند که با مشاهده می‌تواند جواب آن را بدست آورد سپس برای این سوال طرح پژوهش بنویسد و این پژوهش را در طول چند ماه انجام دهد و گزارش آن را آخر نوبت اول به معلم و کلاس ارائه می‌کند. در پروژه نوبت دوم نیز دانش‌آموز باید سوالی را طرح کند که با نظرسنجی می‌تواند جواب آن را بدست آورد و مانند قبل مراحل آن را انجام می‌دهد.)

4- بخش‌های کمی از هر درس (مباحث مربوط به آداب و مهارت‌ها چون آدابی که به دانش‌آموز آموزش داده می‌شود،) که این نیز 5 نمره دارد.

نقش معلم واولیاء در تدریس کتاب تفکر وسبک زندگی

دانش‌آموز باید بتواند مفهوم سازی کند، نقش دانش‌آموز، معلم و والدین در این درس متفاوت شده است و دانش‌آموز باید ایده پرداز، کنجکاو و خلاق باشد یعنی از معلمان انتظار می رودکه چنین دانش‌آموزانی را تربیت کنند، نقش معلم نیز به صورت تسهیل‌گر و حمایت کننده از رشد تفکر دانش‌آموز است.

اولیا در خانه نقش معلم خصوصی را برای دانش‌آموز ایفا نکنند چراکه در ساعات تدریس درس تفکر و پژوهش انجام مباحثات در اجتماع کلاس، تبادل نظر میان دانش‌آموزان وایده پردازی توسط آنها بسیارمهم است.

استفاده از رسانه‌‌های مختلف و کسب توانایی تحلیل آنها نیز یکی دیگر از ویژگی‌های این درس است. ویژگی دیگر این است که ارزشیابی باید در خدمت دانش آموز و معلم قرار بگیرد، خودارزیابی در اغلب درس‌های این کتاب به کار گرفته شده است.

و در پایان اینکه درس تفکر و پژوهش برای پایه دوم متوسطه نیز ادامه دارد و به استفاده از منابع مکتوب الکترونیکی و چاپی، و رفرنس نویسی و فیش برداری می‌پردازد در برنامه درسی ملی پیش بینی شد است که این درس در مقطع متوسطه دوم نیز ادامه یابد یعنی هر دانش‌آموز هر رشته‌ای را که انتخاب می‌کند فلسفه آن علم و روش تحقیق مربوط به آن رشته را بیاموزد

درس تفکر وسبک زندگی

مطالب مشابه :

مصاحبه با مولف کتاب تفکر وسبک زندگی

درس تفکر وسبک زندگی

تفکر و سبک زندگی

آشنایی بیشتر با برنامه آموزش تفکر وسبک زندگی وارزشیابی آن

تفکر و سبک زندگی

دانلود كتاب هاي جديد متوسطه اول (سال هفتم) 92-93

دانلود کتب درسی سال هفتم (اول متوسطه)(راهنمایی سابق)