روح زمان در هنر

روح زمان درهنر

شعروادبیات داستانی درهردوره وعصری مهرونشان همان دوره را دارد . نیاز به دانش و تئوری های ادبی هم نیست. کافیست بامختصری آشنائی به تاریخ ،آداب،رسوم،عرف وسنت،پوشاک،ابزارارتباطی ازقبیل تلگراف ،تلکس،فکس ،کامپیوتر،موبایل...نوع ومدل ماشین،ابزارکشاورزی،اشیاء...میزتحریر، نوع خودنویس یا قلم ، تعذیه ، نوشیدنی، نوع روابط انسانی ،عشقها و وصف ها، فضا ومکان ، وازهمه مهم تر نگاه ولحن وزبان وشیوه ی روایت، زمان آفرینش اثر را مشخص کرد . به اعتباری، تفاوت شعرها وداستان های دهه ی بیست تا سی شمسی با شعرها وداستان های دهه چهل تا پنجاه کاملا مشخص است . به همین صورت کارهای قبل از شهریور بیست با بعد ازآنهم متفاوت است و قابل تفکیک . همین تفاوت هم،درآثار قبل ازانقلاب با بعد ازانقلاب، واضع و آشکاراست .همین طوراین تفاوت ها بین دهه شصت وهفتاد با هشتاد شمسی تا امروزهم قابل پیگیری است . تفاوت رمان "چشمهایش" با رمان "همسایه ها"ازنظر فضا ، مکان ، زمان و دایره ی واژگان کاملا متفاوت است . تفاوت زمان درداستان های کوتاه هدایت وعلوی با گلستان و آل احمدهم بارزاست . یا این دو، با جمال میر صادقی و بهرام صادقی . گلشیری قبل ازانقلاب و بعدازانقلاب تفاوت زیادی دارد.دراین آثار روح زمان جاری ست وقابل جا شدن از زمان آفرینش آن نیست."بوف کور"هدایت محصول زمان خود است ."سنگ صبور" چوبک نیز مهر ونشان زمان خود را دارد . آثار دولت آبادی نیزهمین طور .این محدود به آفرینش خودمان نیست . همین زمان درآثارنویسندگاه روس، امریکا،فرانسه وایتالیا...نیز قابل رد گیری وتشخص است .البته بعضی آثار مثل "تنگسیر" ،"شازده احتجاب"... تاریخمند زمان گذشته ی خود اند . مثل بعضی از کارهای امبرتو اکو . امروز اگر کسی بخواهد " شوهرآهوخانم" را بنویسد قطعا جور دیگری خواهد نوشت . همین طور" ترس ولرز" ساعدی و حتی"زمین سوخته " ی محمود را . آیا بی زمانی در آفرینش مفهوم دارد ؟ "هملت " یکی از شاهکارهای ادبیات نمایشی است. چند اجرا و فیلم متفاوت در زمان های مختلف،از آن دیده ایم ؟ "دون کیشوت " بارها باز سازی،اقتبا س و با نام های متعدد به فیلم وبه صورت نمایشنامه اجرا شده است. ادبیات وهنر یک جریان ایستا نیست . آیا گذشت زمان به معنای کهنگی اثر است ؟ هرگز . وقتی روح زمان و جاذبه وجادوی کلام ،استحکام متن ولذت خواننده ،زبان زنده وپویا همراه باشد چرا کهنگی ؟ آثاری مثل"هملت" ،"شاهنامه" ، "خشم وهیاهو"،" برادران کارامازوف" ،"بوف کور"،"جای خالی سلوچ"، "شازده احتجاب"...دارای تفسیر، تاویل مختلف و نقد روانشناسی ، جامعه شناختی ، پدیدار شناسی و ...هستند و هرگز از ارزش آنها کاسته نخواهد شد وبعد از گذشت زمان به عنوان آثار کلاسیک مانده گارهستند و خواهند بود وجزء میراث بشری هستند .اماهمه این آثار،ناگزیر،مهرونشان ِتاریخمند زمانهِ خود را دارند.درحقیقت بازتاب تخیل فرهیخته ی روزگار خود وخالق جهان ویژه ی خویش هستند .خیلی وقت ها کاراکترها ،شخصیت ها را میتوان دراثری جدید بازآفرینی و باز تولید کرد .مثل کاری که جویس در"اولیس" با " ُادیسه" هومرانجام داد . جویس ضد قهرمان خود را در برابر قهرمان حماسی عصرهومر قرار میدهد. هیج اثر ارزشمند هنری درخلا بوجود نمیآید . آفرینش، هراثرهنری، در حقیقت متضمن تخیلی ست . جزء تخیل بشری، واقعیتی درادبیات وهنر وجود ندارد . این تخیل نیز جهانی را میسازد که با جهان واقعی در تعارض و تضاد است .دراین جهان تازه ، روح جهان نفی شده موجود است. چون از دل جهان موجود، جهان تخیل اعلام موجودیت میکند . به بیان دیگر، دراین فعل و انفعال است که آفرینش بوجود میآید. اما بازتابنده روح زمانه ی خود است . آیا آثار بکت ، اوژن یونسکوو...محصول بعد از جنگ دوم جهانی نیست ؟ آیا بعد از وقایع مه 1968 پاریس چه آثاری نوشته ومنتشر شد ؟ یک اثر معمولی توسط محیط خودش ، زمانه ی خودش نوشته و ساخته میشود امایک اثرارزشمند ،زمانه ی خودش را هم میسازد . در ادبیات داستانی و شعر ، اگر چه زبان حالت تداعی کننده را ایفاء میکند اما هر متنی زبانی دارد که الزاما رنگ وبوی زمان ونیزحال وهوای محیط وعصروفصل خود رادربافت زبانی خود حفظ میکند .آن صدا قابل شنیدن است .درحقیقت،هرمتن ،مختصات وقرارنویسنده با خواننده را درذات خود حفظ میکند و تفکیک وچشم پوشی ازآن کاری عبث است . این متن خواه مضمون گرا ، مفهوم گریز ویا ضدمفهوم گرا باشد . ادبیات پوچی در چه زمانی در غرب ظهورکرد؟ دراین باره باز سخن خواهم گفت .هرچند گفته باشند :" آنچه هواپیما را به وجود آورد ، خود کامگی زمان و مکان بود ".

روح زمان در هنر

مطالب مشابه :

Table Mate میز تاشو

دقیق‌ترین آزمایش نسبیت عام، بر روی میزتحریر انجام شد

چگونه مطالعه ای مفید داشته باشیم

اندازه ها و ابعاد مبلمان چوبی

بهداشت حرفه اي (تاريخچه، تعاريف، اصول و دامنه)

روح زمان در هنر

نقش کشو در استفاده از فضا

نحوه محاسبه ‍قيمت تمام شده یک متر کابینت

نمایشنامه " من همسر خودم هستم "