این ‌بارلاغرهابخوانند!(مصاحبه)

همیشه به بحث چاقی و رژیم‌های کاهش وزن بیشتر پرداخته می‌شود در حالی که اضافه کردن وزن برای لاغرها به مراتب دشوارتر است. این بار مخصوص کاربرانی که مشکل لاغری دارند میهمان دکتر مجید حاجی فرجی، متخصص تغذیه و رئیس انستیتو تحقیقات تغذیه کشور شدیم تا برای حل این مشکل از تخصص و تجربیاتشان بشنویم . با ما همراه باشید...

تبیان : آقای دکتر لطفاً در ابتدا، کمی درباره‌ی لاغری برای ما توضیح دهید.

وقتی افراد به ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند که لاغرند،ابتدا بررسی می کنیم که تشخیص، تشخیص خودشان است یا تشخیص بالینی؟ معمولاً برای افراد بزرگسال تعریفی بر اساس BMI یا شاخص توده‌ی بدنی مطرح است که اگر این عدد زیر 18 باشد، بسته به این که از زیر 18 تا چه عددی باشند به آن‌ underweight یا کم وزن گفته می‌شود و لاغری هم از همین جا مشخص می‌شود.

روش محاسبه‌ی BMI، کیلوگرم وزن بدن تقسیم بر مجذور قد به متر می‌باشد که با توجه به سن و قد فرد، تشخیص می‌دهیم که فرد، لاغر و کم وزن است یا نه.

تبیان : دلیل کم‌وزنی یا لاغری افراد چیست؟

کم وزنی دلایل مختلفی دارد:

* دلایل ژنتیکی

برخی افراد به صورت ژنتیکی لاغرند؛ یعنی بدون این که هیچ عارضه و بیماری‌ای داشته باشند، حتی خوراک و دریافت غذایی‌شان نیز بسیار خوب است اما کم وزن هستند. شما در جامعه و خانواده‌های‌تان بسیار می‌بینید که فردی خیلی خوش خوراک است، فعالیت خوبی هم دارد و همچنان هر چه قدر هم می‌خورد چاق نمی‌شود یا کم وزن می‌گیرد و یا لاغر است.بسیاری از افرادی که مراجعه می‌کنند؛ به ویژه نوجوانان؛ تصویر ذهنی غلطی از وزن خودشان دارند. یعنی این که فرد به لحاظ روحی، به لحاظ جثه‌ای که دارد، به دلیل وزن‌هایی که در سنین پایین‌تر یا کودکی خود داشته به لحاظ دیگرانی که در خانواده‌اش یا فامیل می‌بینید، تشخیص درستی از ظاهرش ندارد.

برخی افراد، عادتاً در خانواده دچار کم خوری هستند؛ یعنی از بچگی بدغذا بوده‌اند، نسبت به هر غذایی علاقه نشان نمی‌دهند، بسیاری از غذاها را نمی‌پسندند،

بسیاری از طعم‌ها برای‌شان آشنا نیست.

در واقع وقتی مراجعه می‌کنند می‌گویند که ما پُروزن هستیم و می‌خواهیم لاغر شویم و یا لاغریم و می‌خواهیم پُروزن شویم. این تصویر ذهنی غلط است که دارند و کاملاً خودساخته است.واقعیت این است که وقتی بررسی می‌کنیم، می‌بینیم BMI ی‌شان نرمال است، وضعیت بدنی خوبی دارند و وقتی تاریخچه‌شان را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که خانواد‌گی به صورت ژنتیکی لاغرند و هیچ عارضه و علائم بالینی هم ندارند. در این صورت این‌ها را می‌گذاریم کنار و می‌گوییم شما هیچ مشکلی از این بابت ندارید و ساختار و جثه‌ی بدنی شما این است.

اما آن‌هایی که کم وزن بیمارگونه هستند یعنی از لحاظ بالینی یا پاراکلینیکی دچار مشکل هستند که ابتدا شرایط بالینی،سابقه‌ی خانوادگی، قد و وزن و شاخصه‌های بدنی‌شان بررسی می‌شود، حتی در مورد نوجوانان نمودار رشد دوران کودکی‌ و وزن هنگام تولدشان نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد و هرکس با توجه به شرایط خودش سنجیده می‌شود نه با دیگری. بعد که مشخص شد کمبود وزن و لاغری دارند آن وقت دنبال عواملش می‌گردیم. عواملش همان‌طور که ذکر شد ممکن است ژنتیکی باشد، یا...

* بیماری‌های سیستمیک

بیماری‌های سیستمیک مثل بیماری‌های غدد درون‌ریز مانند تیروئید و یا هیپوفیز(بر مراکز سیری و گرسنگی تاثیر دارد) که خیلی در لاغری نقش دارد. برخی جوانان یا نوجوانان ما که دچار هیپرتیروئیدی هستند معمولاً به صورت افراطی لاغر هستند؛ هر چه قدر به این‌ها رژیم داده می‌شود و هر چقدر سعی می‌کنند این‌ها را به وزن نرمال برسانند و یا حتی در وزن نرمال هستند یک کمی بالاتر ببرندشان باز موفقیت ندارند. در واقع برای این‌ها کار زیادی نمی‌توان کرد مگر این که تغییرات هورمونی را اصلاح کنیم که این، میسر است؛ یعنی توسط همکاران متخصص غدد و متابولیسم تحت درمان قرار می‌گیرند و معمولاً در یک مدت کوتاه یا متوسط هم جواب می‌دهد.

به این‌ها آموزش داده می‌شود که عادات غذایی‌شان به لحاظ نظم غذایی اصلاح

شود. بسیاری از این‌ افراد از صبح تا وعده‌ی بعدی که گاهاً عقب هم می‌افتد هیچی استفاده نمی‌کنند و بسیار گرسنه می‌شوند و وقتی به وعده‌ی غذایی اصلی می‌رسند با ولع شروع می‌کنند و سریع سیر می‌شوند. این عادت غلطی است

در خانم‌ها تغییر هورمون‌های زنانه هم نقش دارند؛ چه در بلوغ، چه در یائسگی و چه در دوران عادات ماهیانه که آن‌ها نیز به متخصصان زنان و زایمان ارجاع داده می‌شوند.

* دلایل روانشناختی

این‌ها نوعاً افرادی هستند که یا بسیار پُراضطراب و پُراسترس هستند، در خانواده باید و نبایدهای زیادی دارند یعنی تحت شرایط کسب شده دچار مشکلات تصویر ذهنی غلط از جسم شده‌اند یا واقعاً دچار کاهش وزن شده‌اند. این‌ها هم به همکاران روانشناس ارجاع داده می‌شوند. این‌ها باید اول بتوانند مدیریت روحی روانی کنند تا کارها ساده شود.

* کم خوری

بحث‌های عادی‌تری نیز در جامعه وجود دارند. برخی افراد، عادتاً در خانواده دچار کم خوری هستند؛ یعنی از بچگی بدغذا بوده‌اند، نسبت به هر غذایی علاقه نشان نمی‌دهند، بسیاری از غذاها را نمی‌پسندند، بسیاری از طعم‌ها برای‌شان آشنا نیست. خانواده‌ها وقتی با این‌ها برخورد می‌کنند در عذاب‌اند.

تبیان : در این موارد، چه باید کرد؟

در این جور موارد توصیه‌ی ما یک آموزش خانوادگی است. یعنی اگر در سن کودکی باشند ما به خودشان و خانواده‌شان آموزش می‌دهیم، این آموزش‌ها می‌تواند:

* آموزش الگوهای غذایی مناسب باشد.

* می‌تواند تنوع غذایی و طبخ غذاها به روش‌های مختلف باشد،

* می‌تواند تجربه‌ی طعم‌های جدید باشد نه یک کلیشه‌های معمول هفتگی که همه‌ی خانواده‌ها تجربه می‌کنند.

سعی کنیم از فست‌فودها و غذاهای آماده کمتر استفاده شود ،چون یکی از مشکلاتی که غذاهای آماده دارد در عین حال که ممکن است برای این افراد توصیه شود (زیرا پرانرژی هستند) این است که این‌ها به طعم‌های مختلفی که عادت می‌کنند، الگوی‌شان تغییر می‌یابد؛ مثل نمک و روغن یا اسانس‌ها و پنیرهای پیتزا که به کار می‌برند. البته این‌ها بسته به شرایط مختلف ممکن است هرچند وقت یک‌بار برای این افراد پیشنهاد ‌شود اما اگر این‌ها الگو شود، جلوی اشتهای این‌ها را در وعده‌های بعدی می‌گیرد لذا علیرغم این که برخی از این افراد فست‌فودها را خیلی دوست دارند اما با یک تکه‌ی کوچک، خیلی سریع، سیر می‌شوند و دیگر تمایلی به غذای وعده‌ی دیگر و غذای سالم ندارند.

لذا به این‌افراد آموزش داده می‌شود که چه غذاهایی را جایگزین کنند ، از چه غذاهایی با چه روش طبخی استفاده کنند که سالم‌تر باشد.

* به افراد آموزش داده می‌شود که عادات غذایی‌شان به لحاظ نظم غذایی اصلاح شود. بسیاری از این‌ افراد از صبح تا وعده‌ی بعدی که گاهاً عقب هم می‌افتد چیزی نمی خورند، و بسیار گرسنه می‌شوند و وقتی به وعده‌ی غذایی اصلی می‌رسند با ولع شروع می‌کنند و سریع سیر می‌شوند. این عادت غلطی است که در وعده‌ی بعدی هم دچارش می‌شوند و این سیکل مدام تکرار می‌شود و در واقع مشکل را مضاعف می‌کند.

* توصیه‌ی ما به این افراد این است که غذاها را در وعده‌های مکرر و حجم کم مصرف کنند. من معمولاً در شرایط نوجوانی به خانواده‌ها می‌گویم که فکر کنند این‌ها کودک هستند. بچه‌هایی هستند که شما در طول روز باید به کرات به این‌ها غذا بدهید. تنوع غذایی را حفظ کنید، وعده‌های بسیار کوچک اما مغذی به آن‌ها بدهید. بعد از مدتی این‌ها عادت می‌کنند که انرژی را سر زمان مناسب دریافت کنند، سریع سیر نشوند، غذا را پس نزنند و به مرور بعد از یک مدتی نه کوتاه، عادت که ایجاد شد، خودشان شروع می‌کنند به این نظم مناسب غذایی که در وعده‌های اصلی بیشتر بتوانند مصرف کنند.

این در شرایطی است که سالم و نرمال هستند و هیچ مشکلی به جز عادات غلط غذایی ندارند. طبعاً این افراد به فعالیت مناسب روزانه هم نیاز دارند علیرغم توصیه‌های غلطی که در خانواده‌ها وجود دارد که به بچه‌های کم وزن و لاغر می‌گویند این قدر ورجه وورجه نکن البته فعالیت بدنی نباید خیلی شدید باشد اما باید باشد زیرا سوخت و ساز بدن و متابولیسم تنظیم می‌شود.

مراکز اشتهایی که در مغز وجود دارد کارشان کنترل سیری و گرسنگی ماست؛ هورمون‌هایی در این مورد نقش دارد که الان جای بحث راجع به آنها نیست؛ معمولاً افرادی که سالم هستند خیلی این هورمون‌ها درشان دچار اختلال نمی‌شود فقط بدن با تطابقی که با متابولیسم ایجاد می‌کند می‌تواند آن‌ها را کنترل کند و خودش بداند که کی مراکز اشتهایش تحریک شود، کی گرسنه شود؟ کی مصرف کند و کی سیر شود. اما گاهی اوقات باز به بیماری‌ها برمی خوریم ...

توصیه‌ی ما به این افراد این است که غذاها را در وعده‌های مکرر و حجم کم

مصرف کنند

* بیماری دیابت نوع یک

دیابت نوع یک از آن دسته بیماری‌هایی است که در آن، یک نوجوان لاغر است. این نوجوان به کرات دچار افت قندخون می‌شود و به مصرف قندهای ساده می‌پردازد تا آن را کنترل کند و یا حتی ممکن است در خودش افزایش قند خون کاذب ایجاد کند. لذا توصیه‌ی ما این است افرادی که به دیابت نوع یک هستند تحت آموزش‌های لازم قرار بگیرند که خوشبختانه مراکز زیادی در این زمینه وجود دارد.

علل و برخی راه‌کارهای مناسب برای افراد لاغر را خواندید. در قسمت بعد و ادامه مصاحبه راجع به راهکارهای دیگر در این زمینه، رژیم غذایی مناسب و اختلالات خوردنی که منجر به کاهش وزن شدید در افراد می‌شود، بخوانید .

ادامه دارد...

این ‌بارلاغرهابخوانند!(مصاحبه)

مطالب مشابه :

آشنايي با المپياد فيزيك

المپیاد فیزیک

المپیاد فیزیک

هوش هیجانی(بخش اول)

این ‌بارلاغرهابخوانند!(مصاحبه)

ریزش مو و روشهای درمان و پیشگیری