مشکلات کتب زبان و ادبیات فارسی دوره متوسطه

کتاب ادبیات فارسی 1

با توجه به این که دانش آموزان از پایه ی سوم راهنمایی وارد محیط دبیرستان شده اند، باید آمادگی برخورد با دروس دبیرستان را داشته باشند ولی متأسفانه از نظر بنده در خصوص درس ادبیات سال اول این اصل رعایت نشده است ( ضمن این که نظر خواهی از دانش آموزان نیز بر همین نکته صحّه می گذارد )

ادبیات سال اول بسیار حجیم و پر محتوا و سرشار از مشکلات دستوری و آرایه های ادبی است . به عنوان مثال کتاب با آرایه ی سجع شروع شده است. هرچند دانش آموزان با این آرایه آشنایی دارند ولی کاش متنی ساده تر انتخاب می شد تا دانش آموزان در بیان معنا و مفهوم آن مشکل کمتری داشتند .

بعد از درس اول ، اشعار و متونی ارائه شده است که همگی نیازمند معنی و مفهوم گسترده هستند . اگر ترتیب دروس کتاب به گونه ای بود که تمامی درس های ساده و یا مشکل پشت سر یکدیگر نمی آمد بلکه به صورت یک در میان توزیع می گردید هم از نظر تدریس و بیان نکات کم تر دچار مشکل می شدیم و هم مجبور نبودیم از خیلی از مفاهیم بگذریم.

موضوع اولین شعر حفظی در این کتاب « عید و سال نو » است که تناسبی با آذر ماه ندارد .

در درس ـ قطرات سه گانه » وجود « ربّ النّوع »دانش آموزان را دچار مشکل می کند و سؤالات پی در پی آنان را به همراه دارد .چرا که می خواهند بدانند این موجود برتر کیست .( البته تعلیمات زردشت با زمان حال چندان تناسبی ندارد )

درس« سفر به بصره» نیز خالی از اشکال محتوایی نیست ؛ در قسمتی از متن آمده است « از اول شعبان تا نیمه رمضان » نزد وزیر ملک اهواز بوده اند ؛ یعنی حوداً چهل و پنج روز در حالی که در پایان درس اشاره می کند که این سفر بیست روز به طول انجامید !

ادبیات فارسی 3

1- این کتاب از حجم و محتوا با تعداد ساعت اختصاص یافته به این درس اصلاً تناسب ندارد . اگر به جای 2 سلعت 4 ساعت به این کتاب اختصاص می یافت می شد حق مطلب را ادا کرد!

2- دروس سنگینی چون تاریخ بیهقی ، کلیله و دمنه و گلستان سعدی ، بی وقفه و پی در پی آمده است . این مورد هم تدریس دروس را با اشکال اساسی مخصوصاً از نظر زمان مواجه کرده است و هم دانش آموزان را دچار حیرت و وحشت می نماید . گذشته از این که همین ایراد به صورت خفیف تر در پایان کتاب و در متون عرفانی و توصیفی تکرار شده است.

تاریخ ادبیات ایران و جهان 1 و 2

- معلوم نیست هدف از دروس چیست ؟ محفوظات ؟آشنایی با شاعران و یا آشنایی با تاریخ ادبیات ؟! اگر موضوع شاعر شناسی است ، دبیر تدریس خود را بر همین پایه بنا کند و اگر هدف شناخت ادبیات و سیر تحول آن در طول تاریخ است ، پس چرا 90% کتاب به شاعران و نویسندگان اختصاص یافته تا سیر تاریخی و تحولی ادبیات ؟!

- شناخت تاریخ ادبیات فارسی کم بود ، تاریخ ادبیات جهان هم بر آن افزوده شد ! « موش تو سوراخ جا نمی شد ، جارو به دمش می بست» ! جدای از این که تاریخ ادبیات جهان موضوعی است نامتناسب با دانش آموزان دبیرستانی و شاید گفت دانشگاهی ، آوردن مکتب های ادبی، آن هم به صورتی کاملاً مبهم نیز ، به قول رسول پرویزی « قوز بالا قوز » شده است ! آدم یا چیزی را نمی گوید و یا درست و حسابی و کامل بیان می کند. از این شاخه به آن شاخه پریدن که نشد کار!

زبان فارسی

خود قضاوت کنید . اگر زبان فارسی فاقد مشکل بود ، چرا دانش آموزان نسبت به فرا گیری آن بی رغبت هستند . یا پایه ی دانش آموزان ضعیف و یا پایه ی معلمین ! ولی همه ی معلمین که ضعیف نیستند پس چرا ای قدر گریز از زبان فارسی ؟ شاید دانش آموزان و گاهی دبیران به حرف قول سعدی استناد می کنند که : « چو جنگ آوری با کسی برستیز که از وی گزیرت بود یا گریز » !

موارد :

- دانش آموزان ـ به عنوان مثال ـ فعل را از اسم یا جز آن تخیص نمی دهند ، حال ما چند بحث را در یک درس جمع کرده ایم و به زور چمبه می خواهیم در ذهن آن ها فرو کنیم ! مگر می شود؟

- پیچیدگی و گستردگی زبان ، در کتاب زبان فارسی 1 ، شناخت افعال ساده از مرکب در کتاب زبان فارسی 2 از دیگر مشکلات این کتب است.

- « شاخص » چیست ؟ عناوین و القابی که بی فاصله و بدون هیچ نقش نمایی قبل از اسم قرار بگیرد . مثل آقا علی ، استاد اکبر ، دکتر علوی مقدم ، خانم زهرا و .... . دانش آموز می پرسد : آقا اگر گفتیم « اکبر آقا » و یا « زهرا خان » چه ؟ می مانیم چه بگوییم ! راست می گوید . دوست ندارد بگوید« آقا علی» ؛ می خواهد بگوید « آقا علی ». ما چه کاره ایم ؟! اما نمی توانیم او را قانع کنیم که : مؤلفان محترم این مورد را یا ندیده اند و یا به حساب نیاورده اند ! شاید نامی دیگر دارد و ما نمی دانیم !

این بود گوشه ای از مشکلات کتب ادبیات که ـ نا خواسته ـ با چاشنی طنز همراه شد .

- متن اصلی نوشته خانم « سوده میر چولی » دبیر دبیرستان های جوین

- تایپ ، تلخیص ، ویرایش ، حذف و افزودن نکات طنز، کاری بود از سرگروه شهرستان

با تشکر فراوان

جعفر آرمان منش

سرگروه زبان و ادبیات فارسی جوین

مشکلات کتب زبان و ادبیات فارسی دوره متوسطه

مطالب مشابه :

عکس/ دختر شهید کاوه در لباس پدر

به مناسبت روز بزرگداشت سعدی

داوطلبان قبول شده در کنکور سراسری 89 «مرکز پیش دانشگاهی غیردولتی خوارزمی»

مشهد در خواب ما به قلم سركار خانم آزيتا قهرمان

لیست پایگاههای انتخاب رشته کنکور سراسری سال 91-استان اصفهان

مشکلات کتب زبان و ادبیات فارسی دوره متوسطه