ادبیات حماسی تورکان
در دنیا حدود 40 ملت دارای ادبیات حماسی هستند که ترکان سرآمد تمام این ملل می باشند، بطوریکه ترکان حماسه هایی از قبیل ماناس متعلق به ترکان قرقیز، آلپامیش متعلق به ترکان قزاقی، اوغوزنامه و دده قورقود و کوراوغلی متعلق به ترکان اوغوز و اویغور را خلق کرده اند که سرآمد دیگر ملل حماسه ساز جهان هستند. برای روشن تر شدن موضوع حماسه های ماناس، مهابهاراتای هندی ها و شاهنامه را باهم مقایسه می کنیم.
منظومه ی ماناس مبارزه ی ماناس قهرمان ترکان را با چینی ها و مغولان را در بر می گیرد که حداقل دارای 1000.000 بیت می باشد. درحالی که مهابراتا که به سانسکریت هندکی نوشته شده حداکثر دارای 440.000 بیت است و شاهنامه ی فردوسی فقط حداکثر 60.000 بیت را در بر می گیرد .
حال اگر یک مقایسه ی دو دو تا چهارتا داشته باشیم خواهیم دید که منظومه ی ماناس که حداقل ابیات آن در نظر گرفته شده است 5/2 برابر منظومه ی مهاباراتا و 17 برابر شاهنامه است ، لازم به ذکر است که ماناس فقط یکی از حماسه هاس ترکان می باشد . بس یاشاسین آذربایجان اوغولاری.
کتاب حماسه ماناس ( مناس ) :
پدر یا بنیان‌گذار ملت برای مردم قرقیز "مناس" است. با این که قرقیزها اکنون موسوم به "مـَـناس" نیستند ، یعنی نام پدر ملت را بر سرزمین شان نگذاشته‌اند، اما به باور بسیاری از تاریخ‌دان‌ها نام این ملت هم به اسطورۀ "مناس" بر می‌گردد. بنا بر آن حماسۀ مردمی ، مناس بود که چهل قبیلۀ پریشان را گرد هم آورد؛ نام قرقیز برآمده از " قِرق " ترکی به معنای " چهل " است و " -ایز " پسوند جمع در ترکی کهن است؛ یعنی چهل تکه که مناس به هم دوخته‌است. " مناس داستانی " ( داستان مناس ) عنوان حماسه‌ای فولکلوریک است عبارت از حدود 500 هزار دو بیت که به باور گردآورندگان کتاب و مورخان " مناس‌سرایی قرقیزی " چاپ لندن، بزرگ‌ترین حماسۀ منظوم موجود در جهان است. جلد کتاب " مناس‌سرایی قرقیزی " که سال ۲۰۱۱ توسط انتشارات " گلوبال اورین‌تال" در لندن منتشر شد را تصویر بالا مشاهده کنید.
2 - اوغوزنامه (شاهنامه) :
حوداث زندگي اوغوز خان بسيار شبيه به رويدادهاي زندگيmodu chanyu " مته خان " (234- 174 ق.م) امپراتور قدرتمند هيونگ نو است. او براي نخستين باز از ديوار چين گذشت و ملل آسيايي را تحت لواي واحدي درآورد. پس از مته خان پسرش گؤك خان (كي يوْك) (حكومت 174-160 ق.م) به امپراتوري هون- تورك (هيونگ نو) رسيد .
اوْغوزخان؛ بنیادگذار امپراتوری هون‌های آسیایی در سال ۲۰۹ پیش از میلاد بود. اوْغوزخان تحت فرانروایی پدرش تئومه‌ن از فرماندهان نظامی قبایل هون بود. وی پیش از چنگیزخان و ترک‌های گؤک تورک فتوحات زیادی در آسیای میانه انجام داد.
مولف قاموس الاعلام آرد: وی یکی از قدیمترین پادشاهان ترک است. در وصف زندگی و داستان اوغوزخان نوشته‌های زیادی وجود دارند که اوغوزنامه نام دارند. معروفترین آنها اوغوزنامه (شاهنامه) ده‌ده قورقود می‌باشد. یکی از قدیمیترین اوغوز نامه‌هایی که نوشته شده به زبان تورکی و به خط اویغوری است که در قرن 13 میلادی نوشته شده است
3- دده قورقود
دَدَه قورقود ( به ترکی آذربایجانی:Dədə Qorqud به ترکی استانبولی:Dede Korkut ُ ترکمنی: Gorkut-ata ) نام یکی از قدیمیترین داستانهای اسطوره‌ای ترک‌های اغوز است که در حدود قرن شانزده میلادی به صورت مکتوب در آمده‌است. این مجموعه از ۱۲ داستان به نثر و نظم تشکیل شده و مجموعه پر ارزشی است که زندگی ، ارزشهای اجتماعی و باورهای ایل‌های ترکی را نشان می‌دهد. قدمت داستانها مربوط به قرنهای چهاردهم و پانزدهم میلادی می‌باشد.
جشن یونسکو : هرچند در سال ۱۹۹۸ کتاب دده قورقود از طرف جمهوری آذربایجان و سازمان یونسکو نامزد و در سال ۲۰۰۰ « هزارو سیصد و مین سالگرد نوشته شدن حماسه آذربایجانی دده قورقود » جشن گرفته شد. روایت اسطوره این کتاب بخشی از میراث فرهنگی کشورهای ترک، از جمله ترکیه ، آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان و درجه کمتر در قرقیزستان است.
اکثر محققان در مورد حماسه های باستانی ترکی و داستان های عامیانه آن، از قبیل فرهنگستان روسیه و اتحاد جماهیر شوروی واسیلی بارتولد و محقق بریتانیایی جفری لوئیس، بر این باورند که متن کتاب دده کورکوت " نمایشی از ویژگی آذری و به گویش ترکی آذربایجانی می باشد.
4- کوراوغلی متعلق به ترکان اوغوز و اویغور:
کوراوغلو ( به ترکی آذربایجانی: Koroğlu ) قهرمان حماسی مشترک میان مردمان آذربایجانی و ترکیه و ترکمن‌ها است. باعث این قیام مهتری سالخورده به نام علی ملقب به علی کیشی است. وی پسری موسوم به روشن ( کوراوغلو ) دارد و خود، مهتر خان بزرگ و حشم‌داری است به نام حسن خان. روایت کوراوغلی در جغرافیای وسیعی از قفقاز ، ایران ، افغانستان ، آسیای مرکزی و برخی نقاط دیگر گسترده‌است. در این جغرافیای وسیع ، روایت کوراوغلی در قالب نمونه‌های آذربایجانی، قفقازی، آناتولی، ارمنی، گرجی، ازبکی، ترکمنی، خراسانی، قشقایی و حتی توبولها یا گروه های تاتار در سیبری سروده شده‌است.
5- حماسه آلپامیش :
آلپامیش نام قهرمانی افسانه ای است که بر اساس برخی منابع از قرن دهم و برخی دیگر از قرن چهاردهم میلادی سینه به سینه روایت شده و در این روند به داستانهای منظوم و سنتی و بخشی از ادبیات شفاهی آسیای مرکزی تبدیل گردیده است . بر اساس تخمین کارشناسان ادبیات شفاهی ، تاکنون چهارده هزار بیت شعر ترکی در مورد آلپامیش جمع آوری شده است.
بر اساس روایات منقول، آلپامیش با داستان های سنتی قبایل ترک در دشت قبچاق یعنی منطقه ای که مغولستان، قزاقستان، قرقیزستان و بخشی از ازبکستان را در بر می گیرد آمیخته است. این قهرمان را می توان با ماناس در داستان های قرقیزی و یا رستم در داستان های فارسی مقایسه نمود.
6- حماسه اورال باتور
اورال باتیر ( باشقیری: ) نام حماسه سنتی مردم باشقیر است که ریشه آن به چند هزار سال قبل باز می‌گردد و در این مدت بصورت شفاهی میان مردم باشقیر رواج داشته است. این حماسه منظوم در اوایل سده بیستم میلادی مکتوب گردید. معنای واژه اورال باتیر مردم دلیر است ( باتیر با واژه بهادر رایج در فارسی از یک ریشه است ) و روایات آن به نحوه برخورد نیاکان باستانی باشقیرها با نیروهای اهریمنی مربوط است. داستان این حماسه حول وقایع مربوط به نبرد دو برادر بنام های اورال و شولگان است. این اثر به زبان های زیادی از جمله ترکی استانبولی ، روسی و انگلیسی ترجمه شده است.
منبع : اینجا
مطالب مشابه :
ادبیات حماسی
ادبیات حماسی. منظومه های حماسی حماسه در لغت به معنای دلاوری و شجاعت است و دز اصطلاح، شعری
ادبیات حماسی
ادبیات حماسی - مائيم و نواي بينوايي و پهلوانی، حماسه های عرفانی و حماسه های دینی
ادبیات حماسی
ادبیات حماسی ، زندگی درونی و درونگرایی بر زندگی بیرونی و برونگرایی غالب آمد و حماسه های
درس دوم : ادبیّات حماسی : رستم و اشکبوس
درس دوم : ادبیّات حماسی : رستم و اشکبوس : فردوسی حماسه در لغت به معنای دلاوری و شجاعت است و در
کتابشناسی ادبیات حماسی ، ادبیات شفاهی و ادبیات اقلیمی:
کتابشناسی ادبیات حماسی ، ادبیات شفاهی و ادبیات اقلیمی: ( شاهنامه ، حماسه ، اسطوره ، داستان
ادبیات حماسی
ادبیات حماسی ، زندگی درونی و درونگرایی بر زندگی بیرونی و برونگرایی غالب آمد و حماسه های
ادبیات حماسی تورکان
زبان و ادبیات ادبیات حماسی هستند که حماسه های باستانی ترکی و داستان
برچسب :
حماسه و ادبیات حماسی