دستگاه گردش خون

درس علوم تجربی چهارم ابتدایی

بخش 12

دستگاه گردش خون

قلب یک ماهیچه تو خالی است که بسیار قوی است و هر بار که بسته می شود، خون داخل خود را با فشار از راه رگ ها به همه جای بدن می فرستد.

دستگاه گردش خون شامل قلب و رگ ها (سرخرگ، مویرگ و سیاهرگ) می شود.

قلب یا همان ماهیچه تو خالی و تلمبه خون در هر دقیقه حدود 70 بار پر و خالی می شود و هر بار مقداری خون را به داخل رگ ها می فرستد.

تعداد ضربان قلب ما مساوی با تعداد ضربان نبض ماست و هرچه فعالیت ما بیشتر باشد، تعداد ضربان قلب ما هم بیشتر است.

رگ ها:

(لوله های حمل کننده خون) رگ ها لوله های حمل کننده خون هستند. سرخرگ به رگ هایی گفته می شود که از قلب خارج می شوند و به اندام ها می رسند. سرخرگ هایی که از قلب خارج می شوند قطر زیادی دارند اما وقتی به داخل هر اندام می رسند کوچک تر و باریک تر می شوند. از قلب دو سرخرگ خارج می شود. یکی به شش ها می رود و دومی به اندام های گوناگون می رود.

به رگ های بسیار باریکی که در کنار سلول ها وجود دارند، مویرگ گفته می شود. مویرگ ها فقط با میکروسکوپ دیده می شوند چون بسیار باریک هستند. خونی که از اندام ها خارج می شود، به قلب برمی گردد رگ هایی که خون را به قلب برمی گردانند سیاهرگ نام دارند. معمولاً سیاهرگ ها در نزدیکی سطح بدن و زیر پوست هستند اما سرخرگ ها داخل بدن قرار گرفته اند.

ترکیب خون:

در بدن انسان بزرگسال، حدود 5 لیتر خون وجود دارد. خون از سه قسمت پلاسما، گلبول قرمز و گلبول سفید تشکیل شده است. پلاسما یا قسمت مایع خون، بیشتر به آب اختصاص دارد و وظیفه آن انتقال مواد غذایی گوناگون و حل شده در پلاسما به سلول هاست.

گلبول های قرمر در خون شناور هستند. قرمزی خون مربوط به همین گلبول هاست. زیرا تعداد آنها بسیار زیاد است. گلبول های قرمز اکسیژن را از شش ها به سلول های بدن می رسانند و در عوض دی اکسید کربن را از آنها می گیرند و به شش ها برمی گردانند.

گلبول های سفید در برابر میکروب ها از بدن دفاع می کنند. تعداد گلبول های سفید بسیار کمتر از گلبول های قرمز است.

پاکیزه کردن خون:

سلول های بدن بعد از گرفتن اکسیژن و مواد غذایی، چند نوع ماده دفعی تولید می کنند که دی اکسیدکربن، آب اوره و نمک کمترین آنهاست. اوره یک ماده سمی است و اگر در بدن بماند ما را مسموم می کند.

کلیه ها:

وظیفه پاکیزه کردن خون بر عهده کلیه هاست. هر بدن کلیه دارد که در داخل شکم و در پشت معده و روده ها قرار گرفته اند. به هر کلیه یک سرخرگ بزرگ وارد می شود. تعداد مویرگ های کلیه زیاد است. سلول های کلیه آب اضافی، اوره و تعدادی از نمک ها را از خون می گیرند. به مجموعه این مواد ادرار می گویند. ادرار در اندامی به نام مثانه جمع می شود. در صورت پر شدن مثانه، شخص احساس دفع ادرار می کند.

عرق: عرقی که از راه پوست دفع می شود مقدار زیادی آب و کمی نمک دارد. مواد سازنده عرق از رگ های خونی زیر پوست گرفته می شود. پس عراق هم مانند ادرار مواد زاید بدن را دفع می کند.

پرسش های بخش 12

سوالات تکمیلی:

در جاهای خالی پاسخ صحیح بنویسید.

1- دفاع از بدن در برابر میکروب ها، وظیفه گلبول سفید می باشد.

2- پلاسمای خون دارای مواد غذایی و آب می باشد.

3- در بدن انسان خون وسیله رساندن مواد غذایی به سلول هاست.

4- رگ هایی که خون را به قلب بر می گردانند سیاهرگ نام دارند.

5- قلب تقریباً در هر دقیقه 70 بار پر و خالی می شود.

6- رگ هایی که از قلب خارج می شوند و خون را به همه اندام ها می برند سرخرگ نام دارند.

7- کلیه ها خون را تصفیه می کنند.

8- مهم ترین ماده دفعی که اگر در بدن بماند ما را مسموم می کند اوره است.

9- وقتی مثانه پر شود انسان احساس دفع ادرار می کند.

10- هر ضربه قلب باعث پیدایش یک ضربه نبض می شود.

سوالات تشریحی:

به سوالات زیر پاسخ کامل دهید:

1- دستگاه گردش خون شامل چه قسمت هایی است؟

خون، قلب، رگ ها

2- سیاهرگ ها در کجای بدن قرار دارند و کار آنها چیست؟

رگ هایی که خون و دی اکسید کربن را به قلب بر می گردانند سیاهرگ نام دارند. در نزدیک سطح بدن و زیر پوست قرار دارند.

3- وظیفه دستگاه گردش خون چیست؟

خون وظیفه دارد که اکسیژن و مواد غذایی را به سلول ها برساند و از سلول ها مواد زاید و دی اکسیدکربن را گرفته و بر گرداند.

4- خون از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟

پلاسما، گلبول قرمز، گلبول سفید

5- کار گلبول های سفید مهم تر است یا گلبول های قرمز؟

هر دو نقش مهمی در بدن دارند. ولی کم شدن گلبول های قرمز که اکسیژن و مواد غذایی را به سلول ها می رسانند زودتر از کم شدن گلبول های سفید زندگی را غیر ممکن می سازد.

6- در چه قسمت هایی از بدن نبض وجود دارد؟

در قسمت هایی که سرخرگ ها از روی استخوان های سطحی عبور می کنند مانند مچ دست، مچ پا و شقیقه.

7- خون اکسیژن دار از کدام قسمت قلب به اندام ها می رود؟

از سمت چپ قلب

8- نبض چیست؟

نبض همان ضربان قلب است که در بعضی قسمت های بدن احساس می شود.

9- مواد اضافی چگونه از سلول ها به خون وارد می شوند؟

مویرگ ها رگ های بسیار باریکی هستند که با چشم دیده نمی شوند و در کنار سلول ها قرار دارند و اکسیژن و مواد غذایی را از خون به سلول می رسانند و دی اکسیدکربن و مواد اضافی را از سلول ها می گیرند.

10- پلاسما و گلبول های قرمز هر کدام چه رنگ هستند؟

پلاسما زرد کمرنگ و گلبول قرمز، سرخ رنگ هستند.

11- برای سلامت دستگاه گردش خون چه باید بکنیم؟

باید ورزش کنیم، غذاهای کافی، متنوع و مناسب بخوریم و استراحت کنیم.

12- در چه مواقعی گلبول های سفید اضافه می شوند؟

در صورت بروز بیماری های عفونی

13- چرا نباید ادرار را زیاد در مثانه نگهداریم؟

زیرا اوره و مواد نمکی مثانه را پر می کنند و ادرار در کلیه باقی می ماند و موجب فساد کلیه می شود.

دستگاه گردش خون

مطالب مشابه :

دستگاه گردش خون

سیستم گردش خون بدن

دستگاه گردش خون دوزیستان

گردش خون پایه چهارم ابتدایی

درس علوم تجربی چهارم ابتدایی+بخش 12+ دستگاه گردش خون+سوالات