آسیب شناسی تحقیق و پروژه های درسی با تأکید بر تحقیقات درسی دانش آموزان

نویسنده : دکتر محسن شیرعلی - دبیر آموزش و پرورش شهرضا

مقدمه :

انجام مطالعه و تحقیق از اهداف عالیه نظام آموزش و پرورش کشور است. برای ایجاد انگیزه و علاقه مندی دانش آموزان نسبت به انجام مطالعات درسی و تحقیقات مربوط بهدروس گوناگون، دبیران محترم بعضا" تکالیف تحقیقاتی تحت عنوان پروژه های درسیبرای آنها در نظر می گیرند و طبیعی است که نمره ای نیز به آن اختصاص می دهند. با توجه به شرایط موجود و واقعیت هایی که در جامعه خود نمایی می کنند در این مقاله به اختصار پیرامون آسیب شناسی تحقیق و پروژه های درسی با تأکید بر تحقیقات درسی دانش آموزان مباحثی مطرح می گردد، و انتظار می رود در آینده شاهد بازنگری در مورد این فعالیت های درسی در وزارت آموزش و پرورش و نهایتا"در سطح عملیاتی مورد توجه دبیران دروس مختلف قرار گیرد تا این هدف متعالی تعلیم و تربیت به نحو مطلوب اجرایی گردد .

تعاریف و مفاهیم کلیدی : مطالعه درسی و غیر درسی ، تحقیق ، پژوهش ، پروژه کلاسی یا درسی ، دانش آموزان.

آسیب ها و موارد قابل توجه که در تحقیقات درسی دانش آموزان نادیده گرفته شده اند :

1 – عدم برانگیختگی وپایین بودن حس کنجکاوی دانش آموزان در ارتباط با موضوع تحقیق .

2- نمره گرایی دانش آموزان به عنوان مهمترین عامل تهیه پروژه های درسی .

3 – پروژه های درسی جایگزینی برای ضعف دانش آموزان در کسب نمره قبولی در دروس مختلف .

دانش آموزان نسبت به مراحل انجام تحقیق و تهیه پروژه درسی . عدم شناخت مطلوب -4

5 – متناسب نبودن موضوع تحقیق با سطح توانمندی ها و اطلاعات علمی دانش آموزان .

6 – عدم راهنمایی مطلوب و گام به گام دانش آموزان در طی مراحل تحقیق توسط دبیران .

7 – بیگانه بودن اکثر اولیای دانش آموزان با روش تحقیق علمی و ناتوانی در راهنمایی فرزندان در امر تحقیق .

8 – عدم همکاری گروهی برای انجام تحقیقات در دانش آموزان و انجام تحقیقات به صورت انفرادی .

9 – عدم دسترسی به منابع کتابخانه ای جدید ، شامل : کتاب ، مجله ، نشریات و گزارشات و تحقیقات در مدارس .

10 – عدم دسترسی مناسب دانش آموزان به اینترنت در مدارس .

11 – نبودن مراکز مشاوره مطالعه و تحقیقات به صورت مناسب برای دانش آموزان و عدم هدایت دانش آموزان به مراکز موجود .

12 – عدم انتشار نشریات داخلی مدارس برای نشر مقالات دانش آموزان .

13 – عدم ارتباط مدارس با نشریات محلی و منطقه ای برای چاپ مقالات و آثار دانش آموزان .

14 – عدم ایجاد وبلاگ یا سایت های گروهی در اکثر مدارس برای انعکاس نظرات و مقالات دانش آموزان .

15 – سوء استفاده دفاتر خدمات اینترنتی و کامپیوتری و حتی کتابفروشی ها ازدانش آموزان برای تهیه مقالات و پروژه های درسی .

16 – عدم برخورد قاطع و قانونی آموزش و پرورش با مراکزی که پروژه ها یا مقالات را به دانش آموزان درقبال دریافت مبالغ زیاد ارائه می دهند.

17 – عدم ارزشیابی صحیح از پروژه های درسی دانش آموزان توسط دبیران واختصاص نمره به پروژه های درسی ضعیف وغیر علمی

18 – استفاده از برخی مطالب غیر علمی و ناقص در سایت ها و وبلاگ های موجود در اینترنت .

در ادامه آسیب ها و موارد ذکر شده به اختصار توضیح داده می شوند :

1 - عدم برانگیختگی وپایین بودن حس کنجکاوی دانش آموزان در ارتباط با موضوع تحقیق : مهمترین موضوع برای انجام تحقیق پیدا شدن سؤال و چرایی در ذهن دانش آموزان است. اگر در ارتباط با موضوعی دانش آموز سؤالی در ذهن خود نداشته باشد و مشکلی احساس نکند ، انجام تحقیق در آن مورد بی معنی و بی فایده است.دانش آموز باید کنجکاو باشد و دبیران نیز حس کنجکاوی آنها را تحریک کرده باشند تا به سطح برانگیختگی مناسب برای مطالعه پیرامون موضوعی خاص برسند، در غیر این صورت انجام مطالعات و تحقیقات درسی تکلیفی است که دانش آموز به اجبار باید انجام دهد و چون علاقه مندی خاصی دراو ایجاد نشده و ضرورت و اهمیت آن را درک نکرده است ، سعی می نماید آن را به هر نحو ممکن ، در کمترین زمان و بدون تلاش شخصی به پایان برساندوتأثیری در افزایش معلومات و دانش او نیز نخواهد داشت واز این مطالعه و تحقیق نیز لذتی نخواهد برد.

2- نمره گرایی دانش آموزان به عنوان مهمترین عامل تهیه پروژه های درسی: موضوع دیگر نمره گرایی دانش آموزان به عنوان مهمترین عامل تهیه پروژه های درسی است. دانش آموزان صرفا" برای کسب نمره مربوط به پروژه درسی نسبت به ارائه آن به دبیر اقدام می کنند.هدف آنها اخذ نمره پروژه است بدون توجه به هدف اصلی و کیفیت آن. بنابراین ممکن است اولین سؤالی که از دبیر خود می پرسند این باشد که تحقیق چند صفحه باشد؟ و جالب این که در برخی مواقع پاسخ نیز می شنوند ، مثلا" در 20 صفحه. دانش آموزان فقط به این فکر می کنند که مطالبی در 20 صفحه صحافی شود ودر بسیاری از مواقع بدون کیفیت محتوای آن به دبیر ارائه می نمایند و نمره آن را به دست می آورند.

3 – پروژه های درسی جایگزینی برای ضعف دانش آموزان در کسب نمره قبولی در دروس مختلف: متأسفانه یکی دیگر از دلایل گرایش دانش آموزان به انجام پروژه های درسی ضعف و ناتوانی دانش آموزان در دروس مختلف است. به عنوان مثال دانش آموز نمره قبولی در درسی نگرفته و از دبیر خود خواهش می کند اجازه دهد تحقیقی به او ارائه نماید تا جبران کسری نمره وی در پاس کردن درس باشد.یا در دروس عملی مثلا" دانش آموز مشکل و ناتوانی جسمی دارد و از عهده انجام تست های آمادگی جسمانی و مهارتی در درس تربیت بدنی برنمی آید و از دبیر می خواهد به او اجازه دهد تحقیقی ارائه نمایدتا نمره آن تست ها را کسب نماید این جایگزینی ها نیز یکی ازآسیب های مهم در امر تحقیقات و پروژه های درسی دانش آموزان محسوب می شود.

4 – عدم شناخت مطلوب دانش آموزان نسبت به مراحل انجام تحقیق و پروژه درسی : دانش آموز قصد انجام مطالعه وتحقیق دارد ولی سردرگم و مبهوت در این مسیر رها شده است.او قبل از اقدام شناخت مناسبی از چگونگی انجام تحقیقات ونحوه تهیه پروژه های درسی ندارد. کل کار برای او به عنوان سوألی مبهم و مانند کوهی بلند جلوه گری می کند.او اعتماد به نفس خود را از دست داده است، احساس ناکامی و ناکار آمدی می کند. احساس می کند از عهده این کار بر نمی آید. می داند می خواهد تحقیق کند ولی از چه راهی ، چگونه و با چه وسایلی نمی داند. مسیر و نحوه انجام آن برای او روشن وشناخته شده نیست و در نهایت این آسیب سبب بیراهه طی کردن مسیر توسط دانش آموز می شود. معمولا" دیگران این کار را برای او انجام می دهند. سهم او فقط اسم روی جلد تحقیق است و بدون هیچ زحمتی وتلاشی تحقیق به نام او ثبت می شود و نمره ای نیز به دست می آورد ولی عدم شناخت اونسبت به مراحل انجام تحقیق هنوز پا برجاست.

5 – متناسب نبودن موضوع تحقیق با سطح توانمندی ها و اطلاعات علمی دانش آموزان : به دفعات دیده شده دانش آموز عنوان می کند می خواهد تحقیقی مثلا" در مورد ادبیات یا روانشناسی انجام دهد یا برخی می گویند برای درس جغرافی یا تاریخ تحقیق می خواهند ولی نمی دانند چگونه این کار را انجام دهند. اصلا" تا کنون چنین کاری را انجام نداده اند ، برای اولین بار اسم تحقیق درسی را شنیده اند یا عملا" قصد انجام آن را دارند. اطلاعات علمی آنها در این مورد ضعیف و کم است ، با سطح توانمندی های علمی آنها متناسب نیست و از طرفی موضوع نیز کلی است. مثلا" ادبیات ، کدام بخش از ادبیات ؟ یا تاریخ و هر درس دیگری بنابراین تحقیقی جمع آوری می کنند که همه چیز در آن هست و هیچ چیز در آن نیست. یک سری مطالب ناقص و بدون ارتباط یکی از مهمترین آسیب های موجود در تحقیقات درسی دانش آموزان همین عناوین کلی است . در صورتی که تحقیق باید پیرامون یک موضوع خاص و محدود باشدو مخصوصا" با سطح توانمندی های دانش آموزان هم خوانی داشته باشد و لقمه بزرگتر از دهان آنها نباشد ، تا از عهده انجام آن برآیند.

6 – عدم راهنمایی مطلوب و گام به گام دانش آموزان در طی مراحل تحقیق توسط دبیران : اکثر دانش آموزان به معلم مراجعه می کنندو وقتی قرار شد پروژه درسی ارائه دهند دیگر ارتباطی با معلم ندارند و زمان دیگری مراجعه و پروژه را تحویل می دهند نداشتن ارتباط با معلم و عدم راهنمایی دانش آموز توسط معلم سبب می شود دانش آموز پشتوانه ای در این مسیر نداشته باشد. معلم باید گام به گام و به طور مستمر بر انجام فعالیت های دانش آموز نظارت داشته باشدو او را راهنمایی کندتا اشکالات احتمالی وی را مرتفع کند. در واقع اقدامات و همکاری و تبادل نظر معلم با دانش آموز در طی فرآیند انجام تحقیق مانند تابلوهای راهنمایی است که مسیر را برای او مشخص می کند تا او به بیراهه نرودو بتواند تحقیق خود را به نحو صحیح انجام دهد. رها کردن دانش آموز در مسیر انجام تحقیق آسیب های زیادی در پی داردکه مهمترین آن عدم درک صحیح کار توسط دانش آموز و هدر رفتن وقت و سرمایه او می شود.راهنمایی های ارزنده معلم هنگام انجام کار سبب خواهد شد دانش آموز با علاقه مندی بیشتر و افزایش اعتماد به نفس و تلاش فردی ، تحقیق خود را انجام دهد و انگیزه و علاقه مندی او برای تحقیقات بعدی نیز بیشتر گردد.

7 – بیگانه بودن اکثر اولیای دانش آموزان با روش تحقیق علمی ناتوانی درراهنمایی فرزندان در امر تحقیق :وقتی دانش آموز ازمعلم راهنمایی های لازم را دریافت ننماید به خانواده پناه می برد.در برخی از خانواده هایکی از اعضای خانواده یا یکی از بستگان تحقیق را برایش آماده می کندتا او به معلم خود ارائه نماید.در بسیاری از خانواده ها نیز به علت بیگانه بودن آنان با نحوه انجام تحقیقات نمی توانند فرزندان خود را راهنمایی کنند واز سایرین کمک می خواهند یا مجبور می شوند در نهایت برای فرزند خود تحقیق خریداری نمایند. متأسفانه خانواده ها نیز به این امر واقف نیستند که باید راهنمای فرزند خود باشند نه اینکه خودشان تکالیف آنها را انجام دهند. در بسیاری از مواقع نه تنها در پروژه های درسی بلکه مثلا" در یک نقاشی معمولی والدین برای فرزندخودشان در دفتر نقاشی ترسیم می کنند و جالب این است که برخی از معلمان نیز به این نقاشی ها نمره می دهند، در حالی که کاملا" مشخص و روشن است که این اثر

متعلق به دانش آموز نیست و سایرین برای او انجام داده اند. در ارائه درس مهم انشا نیز همین امر صدق می کند. بسیاری از خانواده ها از انجام تکالیف فرزندانشان در عذابند. از طرفی دانش آموزی که خودش نقاشی کشیده ویا انشا نوشته چون با افرادی که اشاره شد سنجیده و ارزشیابی می شود نمره کمتری به دست می آورد و این امر سبب می شود که آنها نیز سعی کنند دیگران تکالیفشان را انجام دهند تا نمره بهتری اخذ کنند و این روند آسیب های زیادی به دانش آموزان وارد می نماید.اما در انجام تحقیقات بسیاری از والدین اطلاعات مناسبی ندارند و نمی توانند فرزندانشان را راهنمایی کنند یا خودشان برایشان بنویسند و این امر در خانواده هایی که از سطح سواد و تحصیلات آکادمیک پایین تری برخوردارند بیشتر دیده می شود .

8 – عدم همکاری گروهی برای انجام تحقیقات در دانش آموزان و انجام تحقیقات به صورت انفرادی : در بیشتر مواقع دانش آموزان تحقیقات پروژه درسی را به صورت انفرادی انجام می دهند، در حالی که در شرایط کنونی اگر به صورت گروهی این کارانجام شود لااقل با همکاری و مشورت و تبادل افکار ونظرات ، بهتر می توانستند از عهده انجام تحقیق برآیند.انجام فعالیت های علمی به صورت گروهی تجربه خوبی برای دانش آموزان خواهد بود، اما این امر در شرایط کنونی کمتر مورد توجه قرار می گیردو اکثرا" به صورت انفرادی دانش آموزان پروژه های درسی را ارائه می دهند و بعضا" چگونگی تهیه پروژه درسی خود را از سایر دانش آموزان پنهان نموده ودر خصوص آن با بقیه حرفی نمی زنند، راهنمایی نمی گیرند ، مشورت نمی کنند و ارتباطات گروهی آنها نیز روز به روز کاهش پیدا می کند.و از اطلاعات سایر دانش آموزان به بهره می مانند.

9 – عدم دسترسی به منابع کتابخانه ای جدید ، شامل : کتاب ، مجله ، نشریات و گزارشات و تحقیقات در مدارس : متأسفانه بسیاری از مدارس ماکتابخانه های مجهز و کاملی که به روز باشند ندارند. بنابراین دانش آموزان در مدارس خود به کتب جدید، مجلات و نشریات مختلف دسترسی ندارند و این امر مشکل بزرگی را فرا روی آنها پدید می آورد که مطالب خود را از کجا جمع آوری نمایند. حتی در مدارس ، نمونه تحقیقات و پروژه های کلاسی دانش آموزان نیز بایگانی نمی شود تا در اختیار سایرین قرار گیردو از اطلاعات آنها استفاده کنند. مراجعه به کتابخانه های عمومی در سطح شهر نیز شاید برای همه آنها مقدور نباشد.حال سؤال این است که دانش آموزان با استفاده از چه منابعی تحقیقات خود را انجام دهند؟ به همین دلیل برخی ازآنها تحقیقاتی ارائه می کنند که از منابع قدیمی که بعضا" ارزش علمی مناسبی ندارند یا اطلاعات جدیدی ندارند استفاده می کنند و پروژه درسی آنها ارزش علمی مناسبی ندارد و صرفا" یک رونویسی ساده است.

10 – عدم دسترسی مناسب دانش آموزان به اینترنت در مدارس : با توجه به این که اکثر مدارس مجهز به سایت های کامپیوتری هستندو بعضا" نیز استفاده می کننداما در واقعیت به صورت مطلوب دانش آموزان از سایت های کامپیوتری استفاده نمی کنند و با توجه به برنامه های کلاسی فشرده ای که دارند زمان مناسبی برای استفاده از سایت ها و متصل شدن به اینترنت و جستجوی مقالات و مطالب علمی در اختیار ندارند. برای رفع این محدودیت اکثرا" به کافی نت ها و کتابفروشی ها مراجعه می کنند و موضوع خود را مطرح می کنند و آنها نیز با سلیقه و توانایی محدود خود پیرامون آن موضوع چند صفحه ای از مطالب موجود در سایت های مختلف برای دانش آموزان پرینت گرفته و مشخصات دانش آموز را برای صفحه اول پروژه تایپ و پرینت کرده و صحافی شده تحویل دانش آموز می دهند و او نیز به معلم خود ارائه می کند و خود دانش آموز هیچ فعالیتی در این خصوص انجام نخواهد داد.

11 – نبودن مراکز مشاوره مطالعه و تحقیقات به صورت مناسب برای دانش آموزان و عدم هدایت دانش آموزان به مراکز موجود: متأسفانه در شرایط فعلی مراکز مشاوره مطالعات و تحقیقات به صورت مطلوب در آموزش و پرورش تعریف نشده است و افراد یا مراکزی که افرادی متخصص راهنمایی ها و مشاوره های لازم را در مورد پژوهش و تحقیق در اختیار دانش آموزان قرار دهند وجود ندارد. طبیعی است دانش آموزی که قصد انجام تحقیق دارد دچار

سردرگمی می شود وبه صورت مناسب مشاوره نمی شود ودر خارج از محیط آموزشی از سایر افراد درخواست راهنمایی می کند که ممکن است راهنمایی ها و مشاوره های آنها تخصصی و علمی نباشد و در نهایت گرچه پروژه درسی آماده و ارائه می شود ولی دانش آموز روش علمی و صحیح تحقیق و پژوهش را فرا نگرفته و حتی با ارائه چند پروژه درسی برای دروس مختلف هنوز دانش لازم را برای مطالعه و تحقیق بدست نیاورده است.

12 – عدم انتشار نشریات داخلی مدارس برای نشر مقالات دانش آموزان : پروژه های درسی در اختیار دبیر مربوطه قرار گرفته وسایرین نیز بعضا" از نتیجه آن مطلع نمی شوند. اگر مدارس نشریات داخلی داشتند و هزینه هایی که دانش آموزان صرف آماده کردن پروژه های خود می کردند برای انتشار این نشریات اختصاص می یافت ، تمامی پروژه ها در چهار چوب مشخصی به صورت مختصر و مفید در این نشریات چاپ می شد و در اختیار دانش آموزان و خانواده های آنان قرار می گرفت و بانک اطلاعاتی مناسبی برای آنها فراهم می شد و دانش آموزان برای پروژه های درسی بعدی نمونه های مناسب را به صورت یک جا در این نشریات مطالعه می کردند و بر اساس آنها حداقل الگو برداری می کردند و می دانستند که به چه نحوی باید پروژه های خود را تنظیم و تدوین نمایند. وجود این نشریات علاوه بر راهنمایی دانش آموزان عامل مهمی برای افزایش انگیزه آنان نسبت به مطالعه ، تحقیق و پژوهش می شود

13 – عدم ارتباط مدارس با نشریات محلی و منطقه ای برای چاپ مقالات و آثار دانش آموزان : با توجه به موارد ذکر شده در خصوص نشریات داخلی ، مشکل دیگر عدم ارتباط با نشریات منطقه ای و محلی است. چاپ مقالات دانش آموزان در نشریات منطقه ای مشوق مهمی بوده و سبب می شود انگیزه های لازم برای نوشتن مقالات در دانش آموزا ن ایجاد شود. انعکاس آثار دانش آموزان در نشریات علاوه بر فوایدی که برای دانش آموزان دارد به نفع آموزش و پرورش و خود نشریات نیز می باشدچون خوانندگان بیشتری پیدا می کنند و مطالب متنوع تر و جدیدی به چاپ می رسانند.

14 – عدم ایجاد وبلاگ یا سایت های گروهی در اکثر مدارس برای انعکاس نظرات و مقالات دانش آموزان : برخی از دانش آموزان وبلاگ شخصی دارند و بسیاری از آنان هیچ گونه اطلاعاتی برای ایجاد وبلاگ ندارند.در مدارس نیز سایت یا وبلاگ گروهی که دانش آموزان بتوانند مقالات و مطالب خود را درآنها قرار دهند وجود ندارد . ساده ترین راه برای انعکاس پروژه های درسی دانش آموزان ایجاد وبلاگ یا سایت گروهی است که مدارس داشته باشند ، ولی متأسفانه به این مورد نیز در مدارس توجه لازم نشده است.

15 - سو ء استفاده دفاتر خدمات اینترنتی و کامپیوتری و حتی کتابفروشی ها ازدانش آموزان برای تهیه مقالات و پروژه های درسی: از آنجایی که دانش آموزان اطلاعات مناسبی برای انجام پروژه های درسی خود در مدارس دریافت نمی کنند به مراکز کافی نت و سایر فروشگاه ها مانند کتابفروشی های سطح شهر مراجعه می کنند و آنها نیز مقالاتی را برای آنها پرینت گرفته و در اختیارشان قرار می دهند و بعضا" مبالغ زیادی نیز از دانش آموزان دریافت می کنند. عدم نظارت دقیق بر نحوه تهیه پروژه های درسی سبب شده است که سوء استفاده های زیادی این مراکز از دانش آموزان داشته باشند و منبع درآمد بسیار راحت ومناسبی برای آنها ایجاد شده است. رشد قارچ گونه این مراکز در شهرها نیز به همین دلیل است، چون هم برای دانش آموزان و هم برای دانشجویان سرویس دهی می کنند، مطالب جمع آوری می کنند، ترجمه می کنند ویا حتی متأسفانه تحقیقات پژوهشی را نیز به فروش می رسانند و ضربات سنگینی بر پیکره نظام تعلیم و تربیت کشور وارد می نمایند و دانش آموزان و دانشجویان نیز به دلیل سهل الوصول بودن ، پروژه های درسی خود را از آنها می خواهند و حاضر ند هر هزینه ای که درخواست شود پرداخت کنند.

16 – عدم برخورد قاطع و قانونی آموزش و پرورش با مراکزی که پروژه ها یا مقالات را به دانش آموزان درقبال دریافت مبالغ زیاد ارائه می دهند: به نظر می رسد یکی از مهمترین مسائلی که باعث سوء استفاده مراکز کافی نت و فروشگاه ها از دانش آموزان شده است، عدم نظارت وبرخورد آموزش و پرورش وسایر مراکز نظارتی بر فعالیت این مراکز است . واین در حالی است که بسیاری از این فعالیت ها سرقت علمی محسوب شده و جرم است و قابل پیگیری

قانونی است.دریافت مبالغ به صورت سلیقه ای از افراد نیز قابل پیگیری از طریق مراجع مربوطه می باشد.

17 – عدم ارزشیابی صحیح از پروژه های درسی دانش آموزان توسط دبیران واختصاص نمره به پروژه های درسی ضعیف و غیر علمی: اکثر دانش آموزان انتظار دارند وقتی پروژه درسی خود را به معلم تحویل دادند نمره کامل آن را دریافت کنند، مثلا" اگر پروژه ای 2 نمره داشته باشد، از قبل 2 نمره را اختصاص یافته تلقی می کنند وچه بسا بیشتر مواقع نیز همین اتفاق می افتد. در ضمن دانش آموز به تعداد صفحات نیز توجه خاصی دارد که مثلا" 20 صفحه یا بیشتر تهیه کرده ام و باید نمره کامل آن را دریافت کنم. در بسیاری از موارد معلمین بدون اینکه اشکالات پروژه درسی دانش آموز را به او یاد آوری کنند ویا درخواست انجام اصلاحات نمایند پذیرفته و نمره آن را اختصاص می دهند.این امر سبب بد آموزی شده و دانش آموز در سایر پروژه ها نیز بدون دقت و در نظر گرفتن دستور العمل های مربوطه روال قبلی را انجام می دهد. چه بسا ارزشیابی صحیح از پروژه و سؤال هایی که معلم در مورد پروژه از دانش آموز می پرسد مشخص می کند که او این کار را انجام نداده و اصلا" مورد پذیرش قرار نمی گیردو نمره ای به آن اختصاص داده نمی شود.در ضمن در ارزشیابی پروژه اگر روش های علمی رعایت نشده باشد مثلا" منبع نویسی علمی نباشدنباید نمره کامل به این نوع پروژه ها اختصاص یابد.

18 – استفاده از برخی مطالب غیر علمی و ناقص در سایت ها و وبلاگ های موجود در اینترنت : متأسفانه زمانی که دانش آموز از طریق صرفا" کافی نت ها و سایر مراکز مطالب خود را تهیه می کند آنها از سایت ها یا وبلاگ های موجود در اینترنت مطالب را صرفا" کپی برداری می کنند و در بسیاری از این سایت ها و یا وبلاگ ها مطالب به اختصار و یا بعضا" ناقص و غیر علمی آمده است و گردش مطالب در سطح گسترده ای به اشتباه و غلط رایج می گردد و تشخیص درست از نادرست را برای افرادی که تخصص لازم را در ارتباط با آن موضوعات ندارند مشکل ساخته و طبیعی است که بسیاری از مطالبی که توسط افراد غیر متخصص از سایت ها و وبلاگ ها جمع آوری شده در اختیار دانش آموزان قرار داده می شود غیر علمی و ناقص هستند و در چنین مواردی نباید دانش آموز نمره کامل گرفته و معلم باید اشکالات علمی و نواقصی که پروژه او دارد گوشزد نموده تا رفع گردد و با استفاده از منابع علمی کامل شود.

بدیهی است موارد قابل طرح دیگری نیز در ارتباط با پروژه های درسی و مواردی که در این خصوص نادیده گرفته شده اند وجود دارد که برای طولانی نشدن مطلب از ارائه آنها در این مقاله پرهیز شده است.در ادامه با توجه به مطالب مطرح شده در خصوص آسیب ها ، به منظور کاستن از میزا ن این آسیب ها پیشنهاداتی به همکاران فرهنگی ارائه می گردد.

پیشنهادات به معلمین ارجمند:

معلمان علاقه مند به افزایش انگیزه و رغبت در دانش آموزان نسبت به مطالعه و تحقیق ، به منظور کاهش آسیب های مطرح شده در پروژه های درسی

می توانند موارد زیر را مورد توجه قرار دهند:

1 – افزایش اطلاعات و آگاهی های خود نسبت به مطالعه صحیح و روش علمی تحقیق و پژوهش.

2 – ایجاد حس کنجکاوی و کاوشگری در دانش آموزان نسبت به موضوعات مختلف مربوط به درسی که تدریس می کنند و همچنین موضوعات دینی و اجتماعی و فرهنگی.

3 – تعلیم اندیشیدن صحیح به دانش آموزان ، به نحوی که برای آنها در ارتباط با موضوعات درسی سؤالات و چرایی ها مطرح شود.

4 – ارائه آموزش های لازم در ارتباط با نحوه مطالعه صحیح و چگونگی مراحل تحقیق و پژوهش به دانش آموزان با توجه به سطح توانمندی ها و ظرفیت و قابلیت های آنان.

5 – تهیه دستور العمل نوشتن پروژه درسی به صورت علمی و یکسان درسطح مدارس منطقه و ارائه آنها به دانش آموزان و آموزش چگونگی استفاده از دستور العمل های تدوین شده.

6 – ارزشیابی مستمر دانش آموزان و کسب اطمینان از افزایش توانایی های آنها در زمینه انجام مطالعه و تحقیق.

7 – راهنمایی دانش آموزان برای ظهور سؤال و چرایی در ذهن آنها و مشخص شدن موضوع تحقیق با توجه به نیاز و علاقه آنها.

8 – تشویق دانش آموزان به انجام تحقیقات گروهی.

9 – تشویق دانش آموزان به انتخاب عناوین جزیی و اختصاصی به جای عناوین تحقیقاتی کلی.

10 – معرفی منابع قابل استفاده در تحقیقات درسی و راهنمایی دانش آموزان برای دسترسی به این منابع.

11 – نظارت بر مراحل انجام تحقیقاتی توسط دانش آموزان وارائه اشکالات و درخواست انجام اصلاحات لازم در طول دوره تحقیق.

12 – مطمئن شدن از این که تحقیق توسط خود دانش آموز انجام شده از طریق پرسش و پاسخ و سایر روش ها.

13 – ارزشیابی دقیق پروژه نهایی و ارائه نمره به صورت واقعی و منصفانه.

14 – تشویق دانش آموزان به چاپ مقاله مستخرج از پروژه درسی در نشریات و یا قرار دادن مقاله در وبلاگ های شخصی و گروهی.

15 – معرفی دانش آموزان پژوهشگر در سطح منطقه و تشویق همه آنها و پژوهشگران برتر.

در پایان خاطر نشان می سازد مسئولین وزارت آموزش و پرورش برای نهادینه کردن مطالعه و پژوهش در دانش آموزان باید ضمن برگزاری دوره های آموزشی ضمن خدمت برای معلمین در ارتباط با روش های مطالعه و تحقیق به روش علمی ، علاوه بر ارائه اطلاعات به صورت تئوری به آنان ، اقداماتی در جهت انجام پژوهش های علمی توسط معلمین انجام دهد.مانند طرح اقدام پژوهی که خوشبختانه در آموزش و پرورش در حال رشد و توسعه می باشد.در ضمن معلمانی که مقالات علمی تهیه و چاپ می کنند یا در همایش های مختلف ارائه میکنند مورد تشویق شایسته قرار گیرند تا انگیزه بیشتری برای مطالعه و پژوهش داشته باشند و انگیزه بیشتری نیز برای راهنمایی دانش آموزان در این خصوص داشته باشند. از طرفی تدابیری اندیشیده شود که در مراکزی مانند مرکز تحقیقات معلمان هر شهر ، محل و دفتر مخصوص دایر شده و معلمان خاصی که توانایی های لازم را دارند درآن جا مستقرشوندو با برنامه ریزی صحیح و در اختیار داشتن امکانات دانش آموزان هدایت شده توسط سایر معلمین به این مراکز راهنمایی های لازم را دریافت کنند و تحت نظر معلمین این مراکز تحقیقات و پروژه های درسی خود را انجام دهند، از این طریق دخالت کافی نت ها و سایر مراکز در این خصوص کمتر شده و خود دانش آموزان به گردآوری مطالب و انجام تحقیقات می پردازند و معلمین نقش راهنما و هدایت گری دارندو دانش و اطلاعات علمی دانش آموزان نیز به روز و مطلوب خواهد شد. امید است در آینده شاهد بازنگری در تحقیقات و پروژه های درسی دانش آموزان توسط مسئولین و معلمان محترم باشیم.

آسیب شناسی تحقیق و پروژه های درسی با تأکید بر تحقیقات درسی دانش آموزان

مطالب مشابه :

نمونه سوال رياضي پايه ششم

انتصاب جدید در آموزش و پرورش شهرضا

تبریک انتصاب

آسیب شناسی تحقیق و پروژه های درسی با تأکید بر تحقیقات درسی دانش آموزان

دیدار مسئول کانون بسیج فرهنگیان و بسیجیان فرهنگی با مدیر جدید آموزش و پرورش شهرضا

تحلیل کتاب بخوانیم بنویسیم پنج پایه ابتدایی خانم صالح پور

دوره آموزشی ضمن خدمتالگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

جشنواره آثار ، تولیدات و محصولات فرهنگی هنری (مدرسه عشق)