معرفی و آشنایی با اصطلاحات تخصصی فرش به عنوان یک هنر میان رشته ای قسمت اول

معرفی و آشنایی با اصطلاحات تخصصی فرش به عنوان یک هنر میان رشته ای

آب نما

حوضي وسيع و كم عمق كه در معماري ايران جايگاهي خاص داشته و در جلوي ساختمان واقع مي گردد . به گونه اي عام به جوي نهر آب كه در اطراف ساختمان و محوطة باغ قرار مي گيرند نيز اطلاق مي شود . در طراحي نقوش قالي استفاده از طرح آب نما كه با طرح پرندگاه و ماهي ها نيز تلفيق شده متداول است . برخي از پژوهشگران بر اين باورند كه اين طرح انعكاسي از اعتقاد باستاني ايرانيان به پرديس يا فردوس آسماني است .

آق نقيش

نقشي از قالي هاي تركمن كه مركب از قلاب هايي تو در تو است و لوزي هايي درميان دارد . تصوير دارد .

آويز ( نقش )

آنچه را كه به عنوان زيينت به چلچراغ آويزان است . در طراحي قالي عناصر تزييني را گويند كه از ميان قوس محراب يا قنديل ها آويزان است . آويزان به شكل هاي گوناگون طراحي مي شود .

آيناگل ( نقشمايه )

نقشمايه آينه با استفاده از هشت ضلعي بوجود آمده و اين نقش به وسيلة طايفه يموت در قالي هاي تركمن يافته مي شود . نام ديگر اين نقش جودال گل است .

ادغام

نقوش يك بخش از قالي به بخش ديگر آن وارد شده و پس از گردش تسخيري ، مجدداً به محل اصلي خود باز گردد ، عمل ادغام انجام شده است . در حقيقت دو بخش از قالي را در هم ادغام كرده و به يكديگر متصل نموده است .

اشكالي
نقشي از قالي كه باتركيبي از اشكال سادة هندسي به وجود آمده است . اين اشكال مي توانند نمايانگر اشكال انسان ، حيوان ، درختان و گياهان نيز باشند يا اشكال سادة هندسي را همراهي نمايند . اين نقوش معمولاً در ميان بافندگان ايلات و عشاير كه ذهني باف هستند رايج است كه بازتابي از اشكال پيرامون بافنده بوده كه برقالي منتقل شده است .

افشان
طرحي از قالي كه شاخه ها ، برگ ها ، گل ها به عنوان نقش و نگار در زمينة قالي پراكنده شده اند.

از نقش مايه هاي اصلي اين طرح گل هاي شاه عباسي ، شكوفه ها و ريزه گل هايي است كه به صورت به هم پيوسته متن قالي را پوشانده اند. ازطرح هاي افشان مي توان به اين موارداشاره نمود: افشان ختايي – افشان شكسته – افشان شاخه پيچ

اقتباسي
طرحي از قالي كه بخشي از آن بر اساس خصوصيات ساير طرح هاي ايراني ياملل ديگر شكل گرفته باشد . به عنوان مثال استفاده از قنديل و گلدان در طرح هاي محرابي اقتباسي است از طرح معروف آناتولي . هم چنين به كارگيري نقوش قفقازي در طرح قالي نيز اقتباسي است از طرح ها و نقوش قالي هاي قفقازي.

انتقالي
روشي در تكثير نقوش در سطح . در اين روش نقش واگيره بدون هيچ گونه چرخش يا انعكاس عيناً به نقطة ديگر منتقل شده و تكثير نقش يا بافت آن با تكرار واگيره ها به همين شكل صورت مي پذيرد . روش انتقالي را "سرهم سوار " نيز مي گويند زيرا واگيره ها عيناً بر بالاي سر هم منتقل شده و سطح را پوشانده اند .

انعكاسي
روشي در تكثير نقوش در سطح . در اين روش نقوش واگيره از يك سمت به صورت قرينه انعكاس يافته و تكرار مي شود .

ايلياتي ( عناصر طراحي )

طرح هاي ايلياتي و نقش ها و نقشمايه هاي آن برخاسته از اعتقادات ، باورها و آداب و رسوم و انديشة بافندگان عشايري است . عناصر اين طرح عبارت است از آ‹چه كه در پيرامون بافنده به صورت طبيعي يافت مي شوند . كوه ، رود ، آسمان ، دشت و سبزه زار و درخت و گل و حيواناتي چون گوسفند و اسب و پرندگان و وسايل زندگي از جمله عناصر طرح ايلياتي است كه معمولاً به صورت ناپيوسته و هندسي مي باشند .

ايلياتي باف

قالي هايي كه به وسيله ايلات و عشاي بافته مي شوند . از ويژگي هاي آن كوچك پارچه بودن و بلندي پرز و استفاده از مواد اوليه اي است كه خود به دست مي آورند . بافته هاي ايلياتي داراي رنگ هاي متنوع و نزديك به طبيعت است و در برخي موارد از پشم خودرنگ استفاده مي شود . طرح هاي آن گوناگون بوده و به صورت ذهني بافته مي شود .

بادامچه ( نقشي در حاشيه )

نقشي بادامي شكل كه به وسيلة چنگ اسليمي ها شكل مي گيرد . اين نقوش معمولاً در حاشيه‌هاي پهن قالي مورد استفاده قرار مي گيرد .

برجسته بافي ( بافت )

به منظور جلوه گري بيشتر نقوش ، بخشي از نقوش گليم يا قالي را برجسته مي بافند و در حقيقت نقوش را سه بعدي مي سازند . بافت اين گونه قالي ها با فن آوري و شيوه اي خاص انجام مي شود كه بافت گره هايي با « خواب عكس » ازجملة آنها است . قيچي كاري و پرداخت اين قالي ها كه معمولاً پس از پايان مرحله بافت انجام مي شود . بسيار حساس و نيازمند تخصص و مهارت بالايي است .

بازوبندي
قابي است كه بر اساس شكل صليب طراحي شده است . اين قاب كه با استفاده از اشكال مربع ، مستطيل و دايره طراحي مي شود ، در هر حال شكلي صليبي و چليپايي دارد . بازوبند همان قاب دعاست كه براي جلوگيري از چشم زخم بر بازو مي بندند .

برگ شعله اي

برگ دندانه دار كشيده اي است كه شكل دندانه هاي آن تداعي كنندة زبانه كشيدن شعله هاي آتش است كه از مبدأ دور شده و باريك مي گردد .

برگ ( نقشمايه )

بخشي از گياه كه از شاخه درختان و بوته ها و گل ها مي رويد و در طبيعت درانواع مختلف مشاهده مي شود . برگ در نقوش سنتي به عنوان نقشمايه داراي شكلي ويژه است كه در انواع مختلف به صورت ساده و دندانه دار ، طبيعي يا تجريدي طراحي مي شود .

برگ دندانه دار

برگي كه در لبه آن دندانه هايي طراح شده باشد . در نقوش ختايي برگ دندانه دار معمولاً به صورت بلند و كشيده طراحي مي شود .

برگ گنگره اي

اگر چه واژه برگ گنگره اي و دندانه اي به صورت مترادف به كار مي روند وليكن در واقع لبه برگ كنگره اي به چندبخش تقسيم شده كه هر بخش داراي تعدادي دندانه است . برگ مويي يا برگ چناري نمونه اي از برگ هاي گنگره اي است

بن نگار

خطوط و نقوش بسيار ساده و اوليه را گويند كه مجموعة « نقش » يا « نگاره » را به وجود مي آورند. معمولاً اين نام به اجراي نقوش اطلاق مي شود كه برگرفته از اجسام جامد و بدون روح است. بند برگي

ساقه اي كه از يك سمت همانند برگ داراي دندانه هايي است . اين بند بيشتر وظيفة جداسازي بخش هايي از طرح را به عهده دارد

بند رومي

ساقه اي كه داراي تزئيناتي رومي است و به عنوان جداكنندة بخش هايي از طرح مورد استفاده قرار مي گيرد .

بند

خطوط منحني و شكسته اي كه همانند شاخه و ساقة گياهان طراحي مي شوند. بند وظيفه جداسازي بخش هايي از طرح يا متصل نمودن عناصر تزييني را به يكديگر به عهده دارد . چرخش بند در نقوش اسليمي و ختايي به صورت دوار و حلزوني است و اجزاي نقش را به يكديگر متصل مي نمايد . بند اسليمي ، بند ختايي ، بند برگي بند رومي از انواع بند مي باشند .

بند اسليمي

ساقه اي كه اجزاء نقوش اسليمي را به يكديگر متصل مي كند و به صورت خطوط شكسته يا منحني طراحي مي شود . چرخش اين بند به صورت حلزوني است و چنگ اسليمي ياسر اسليمي ، سربند اسليمي ، پيچك ها روي آن قرار مي گيرند .

بند اسليمي معمولاً از سربند اسليمي منشعب شده و در هر مرحله جدا شدن از ساقه اصلي در خلاف جهت گردش قبلي به حركت خود ادامه مي دهد .

بند ختايي

ساقه اي كه اجزاء نقوش ختايي را به يكديگر متصل مي كند و به صورت خطوط شكسته يا منحني طراحي مي شود . چرخش اين بند به صورت حلزوني است و انواع گل هاي ختايي ، غنچه ها و برگ ها روي آن قرار مي گيرند . بند ختايي معمولاً از گل هاي درشت ختايي يا گلدان منشعب شده و در هر مرحله جدا شدن از ساقة اصلي در خلاف جهت گردش قبلي به حركت خود ادامه مي دهد . بند ختايي برختا

بي بي باف

قالي ايلي باف بختياري كه با نظارت مستقيم همسر خان ( بي بي ) بافته شده است. اين قالي ها از اصالت نقش طبيعي بودن رنگ ها و تناسب و هم آهنگي متن و حاشيه برخوردار مي باشد . در اين گونه قالي ها نقوش با خطوط هندسي و شكسته بافته شده و طرح غالب درآنها لچك ترنج با ترنج تكراري است .

پاره سيب ( نقشمايه )

گلي چند پر است كه شكل كلي آن به سطح مقطع سيب برش خورده شباهت دارد . اين گل معمولاً در حاشيه ها و نوارهاي باريك قالي مورد استفاده قرار ميگيرد و به صورت زنجيره اي با ساقه‌اي به هم متصل مي شوند .

پرز
ساقه گره ها پرز قالي را تشكيل مي دهند . پرز قالي محل پاخور است و طرح و نقش قالي را نشان مي دهد . پرز قالي داراي ويژگيهايي چون جنسيت ، رنگ ، ضخامت ، بلندي ، تاب و تعداد لا مي باشد و ارتفاع آن در قالي ها متفاوت است. تمايل پرز قالي را به جهتي مشخص ، خواب قالي مي‌گويند پرز قالي را گوشت قالي نيز مي گويند .

پيشاني محراب

بخش بالايي قوس محراب كه معمولاً داراي آياتي از قرآن كريم يا كتيبه هاي ديگر است .

پلاس باف قالي

پلاس باف قالي ، قسمت ابتدا و انتهاي قالي است كه در قالي هاي چله پنبه اي قبل از ساده بافي و از درگيري پود پنبه اي با چله بافته مي شود . اين بخش از قالي را قفل و مهر قالي نيز مي نامند .

تراكم ( بافت )

فشردگي بافت و كثرت گره ها بر واحد سطح مي باشد.

تركيب بندي

تركيب و آرايش عناصر يك تابلو به صورت يك مجموعه بصري را اصطلاحاً تركيب بندي مي گويند. در حوزه طراحي نقوش قالي ، قرار گرفتن ترنج ، سر ترنج ها ، لچك ها حاشيه ها و ساير عناصر ديگري كه در شكل دهي طرح كلي قالي مؤثرند تركيب بندي طرح را نشان مي دهند. در حوزه رنگ ايجاد يك تركيب بندي عبارت است از قرار دادن دو يا چند رنگ در كنار هم .

ترمه
يا « ترمه » پارچة نفيسي است كه از كرك مي بافند . اين پارچة پشمي بعضاً به صورت شال مورد استفاده قرار مي گيرند . نقش آن معمولاً گل و بته است و رنگ بندي محدود و شاخصي دارد . نقوش ظريف و پركار اين دستبافته ملهم از نقوش نگارگري است و از نخ هاي زرين و سيمين براي جلاي آن استفاده مي شود . در گذشته بافت ترمه درشهرهايي چون اصفهان ، يرد ، كرمان و كاشان رايج بوده است كه با توسعة صنعت نساجي ماشيني رو به افول گذاشته است .

ترنج دوكي شكل

ترنجي كه به شكل لوزي و مشابه با دوك ريسندگي است . اين طرح در قالي هاي نواحي غرب كشور مشاهده مي شود كه به صورت تك ترنج در نترنج پياده مي شود .

ترنج اصلي

ترنج بزرگتر كه ترنج يا ترنج هاي كوچكتري در آن طراحي شده است .

ترنجي
طرحي از قالي كه متن آن فقط داراي ترنج است و لچكي ندارد .

ترنج مركزي

ترنجي كه در مركز ترنج ها قرار دارد و كوچكتر از همة آنها است . يا ترنجي كه درمركز متن قالي واقع شده است .

ترنج خورشيدي

ترنجي كه پره هاي اطراف آن تداعي كنندة اشعه هاي خورشيد است . اين ترنج را شمسه نيز مي نامند . ترنج خورشيدي يا شمسه با جزئيات بيشتر در تذهيب طراحي مي شود .

ترنج در ترنج

طرحي از قالي كه درداخل ترنج بزرگتر ترنج كوچكتري طراحي شده است . ترنج بزرگتر را ترنج بيروني و ترنج كوچكتر را ترنج مياني نامند

ترنج ، ترنج

طرحي از قالي كه در زمينة آن ترنج هاي متعدد قرار دارد .

ترنج ( نقش )

محدو ده اي مشخص در مركز متن قالي كه با خطوط شكسته يا منحني از زمينة متن جدا شده است . ترنج در اشكال مختلف طراحي مي شود و معمولاً داخل آن بانقوش مختلفي از جمله نقوش ختايي و اسليمي تزيين مي شود . در برخي موارد طرح يك چهارم ترنج نيز در تزيين لچكهاي قالي نيز مورد استفاده قرار مي گيرد ، در غير اين صورت نقوش لچك ها با نقوش ترنج هماهنگي ندارد . ترنج داراي تزييناتي چون سرترنج است كه به آن متصل مي باشد

تجريد
در لغت برهنه كردن زمين از گياه و تنهايي را گويند . خلاصه شده ، ساده شده . در طراحي نقوش به نقوشي اطلاق مي گردد كه خلاصه شدة نقوشي از طبيعت باشند . همانند نقش بوته جقه كه تجريد شدة نقش درخت سرو سرخميده است .

تخت جمشيدي

طرحي از قالي كه با بهره گيري از اشكال ستون ها ،ايوان ها نقش برجسته ها يا بخشي از مناظر عمومي بناي باستاني تخت جمشيد شكل گرفته باشد . اين طرح زير مجموعة طرح هاي ابنيه اي وباستاني است .

تباين رنگي

تضاد رنگ

تابلويي
دست بافي كه به عنوان تابلو مورد استفاده قرار مي گيرد . صرفاً براي نصب روي ديوار بافته مي‌شود و زيرپايي نيست . عمدتاً كوچك پارچه بوده و طرح هاي آن برگرفته از طرح هاي نگارگري ايراني با تصاويري از طبيعت بي جان است . قالي هاي تابلويي معمولاً با رجمشار بالا تهيه مي شوند تا ظرايف طرح و سايه روشن ها به خوبي پياده شوند .

تار يا « چله ، تون ، تان ، تونه ، ريشه »

مجموعه نخ هايي است كه بافت قالي بر روي آن ها انجام مي شود . اين نخ ها به صورت موازي و يكنواخت عمود بر تيرك سردار و زير دار بسته شده يا از دور آنها عبور كرده اند كه آماده سازي آن را "چله كشي" گويند . جنس تار معمولاً نخ پنبه اي است وليكن براي قالي هاي مرغوب وريز باف از نخ ابريشمي استفاده مي شود . در ميان روستاييان و عشاير استفاده از نخ ابريشمي براي چله رواج دارد . فاصله تارها از هم ، بستگي به نوع بافت و ظرافت قالي تغيير مي كند .

تسخيري
نفوذ نقوش از بخشي به بخش ديگر را اصطلاحاً تسخيري مي گويند . در برخي موارد نقوشي كه به بخشي نفوذ كرده اند به محل اصلي خود باز مي گردند . معمولاً پيشروي و نفوذ نقوش از متن به حاشيه صورت مي پذيرد .

تضاد رنگ يا تباين رنگ

عبارت است از اختلاف دو يا چندرنگ در برار يكديگر . اين اختلاف در هفت عنوان مورد بررسي ، تباين سردي و گرمي ، تباين تاريكي و روشنايي ، تباين وسعت سطوح از جمله آن ها است .

تصويري باستاني ( نقش)

طرحي از قالي كه داراي نقشي ازتصاوير آثار و ابنية باستاني ، نظير تخت جمشيد و نقش شاهنامه‌اي مي باشد .

تصويري ( نقش)

طرحي از قالي كه داراي تصويري از صورت يا پيكره انسان ، حيوان يا ابينه تاريخي و منظره باشد كه به صورت طبيعي طراحي شده است . اين تصاوير را مي توان در بخش هاي مختلف قالي ، چون متن ، حاشيه پهن و لچك ها طراحي نمود .

تقارن قطري

قرينه بودن نقوش بر اساس قطر اشكالي چون مربع ، لوزي ، دايره .

تقارن

قرينه بودن اشكال و نقوش نسبت به محوري افقي يا عمودي و مورب را گويند . خطي فرضي كه نقوش طرفين نسبت به آن قرينه هستند را محور تقارن مي نامند . اكثر طرح ها و نقوش قالي داراي محور تقارن طولي ، عرضي يا طولي عرضي مي باشند .

تلفيقي
از انواع طرح هاي قالي است كه از تركسب چند طرح اصلي به دست مي آيد . طرح ترنج دسته گلي، لچك ترنج تصويري ، لچك ترنج ماهي در هم از جملة آن ها است .

تمام پشم

فرش دستبافي كه جنس تار و پود و پرز آن از نخ پشمي باشد .

تمام ابريشم

فرش دستبافي كه جنس تار و پود آن ازنخ ابريشم باشد .

جانمازي ( طرح )

جانمازي يا سجاده اي ، قاليچه اي است با طرح ويژه كه طرح محرابي از ويژگي آن است و بر روي آن نماز مي گذارند . در طرح اين قاليچه اسامي متبرك و آيات قرآني نيز استفاده مي شود . معمولاً در طرفين قوس محراب محلي براي قرار گيري دست ها درهنگام سجده در نظر گرفته مي شود. جلد قرآني

طرحي براي قالي كه برگرفته از طرح هاي مورد استفاده در تزيينات جلد قرآن است . طرح معمولاً به صورت لچك ترنج استكه ترنج آن به صورت شمسه اي چند پر طراحي شده است .

جلد سازي سنتي

ساخت جلد كتاب به شيوة سنتي كه تزيينات آن به صورت لچك ترنج يا لچكي طراحي شده و به شيوه هاي سوخت يا نقاشي روي چرم اجرا شده است .

چنگ اسليمي

سراسليمي يا چنگ اسليمي يكي از اجزاء نقوش اسليمي است كه به صورت دو بازوي منشعب شده روي بند اسليمي قرار مي گيرد و انواع مختلفي دارد

چليپا يا « صليب »

شكلي است كه تقاطع دو پاره خط عمودي وافقي حاصل مي شود . طرح چليپا داراي مفاهيم مختلفي چون گردونة خورشيد يا مهر ، نماد آتش و ناهيد ، چهار سوي جهان يا چها رعنصر اوليه يعني آب ، آتش ، باد و خاك است . نقشي كه از شكلي صليب تبعيت كند نيز چليپايي مي گويند . در خوشنويسي ، خط نوشته هايي را كه به صورت اريب (مورب) نوشته شده اند را نيز چليپا گويند .

چهار اسليمي

تركيبي از چهار سراسليمي يا چنگ اسليمي كه بند آن ها از مركز نقش منشعب شده اند و شكلي چليپايي يا صليبي بوجود آورده اند و معمولاً اين نقش با نقوش ختايي تزيين مي شود .

چهار ترنج

طرحي كه داراي چهار ترنج بوده و ترنجها در امتداد محور تقارن طولي قالي قرار دارند . در اين طرح شكل ترنج معمولاً به صورت لوزي ، شش ضلعي ، يا هشت ضلعي است . نقوش طراحي شده در درون ترنج ها نيز بسته به ذوق و سليقة بافنده ، از تنوع خاصي برخوردار است . نام چهار حوض و چهارآينه نيز در بين ايلات و عشاير افشار و قشقايي متداول است .

حاج خاتمي

طرحي از قاليچه هاي هزار گل ، مشهور به ناظم كه دسته گلهاي متعدد به صورت دسته اي در منظر ديد بيننده قرار گرفته است . تركيبي از عناصر تزييني چون سروهاي كنارة متن ، قوس محرابي ، تعلبكي ها درلچك ها ، گلدان و زير گلداني و شاخ هاي شكسته و پر گل و استفاده از رنگ بندي لاجوردي و زرد طلايي ، همگي از شاخصه هاي طرح ناظم است . اين طرح به دو صورت يك سر ناظم و دو سرناظم است . طرح يك سر ناظم شكلي محرابي دارد و طرح دو سر ناظم به صورت نقشة يك چهارم طراحي شده است . طرح ناظم به دستور و زير نظر زنان بزرگ قشقايي و با اعمال سليقه ايشان بافته شده است . اين طرح در بين بافندگان همدان نيز رواج دارد .

حاشيه ( نقش )

بخشي از قالي كه متن را احاطه كرده است . در اين بخش نوارهاي پهن و باريكي طراحي مي شود كه همچون قابي زيبا ، نقش و نگار متن قالي را در بر مي گيرد و بر زيبائي آن مي افزايد . حاشيه ها ازاهميت خاصي برخوردارند و در قالي ها به تعداد متفاوت طراحي مي شوند كه تعداد 3 و 5 متداول است . حاشيه مياني در مقايسه با ساير حواشي پهن تر در نظر گرفته مي شود .

حاشيه پهن

حاشيه اي كه درميان حواشي باريك طراحي مي شود و حاشية اصلي قالي محسوب مي گردد .

هماهنگي نقوش اين حاشيه با نقوش متن قالي نشان از حسن سليقة طراح يا بافندة ذهني باف دارد . در برخي موارد در ميان نقوش اين حاشيه كتيبه اي طراحي مي شود كه درخصوص قالي اطلاعاتي نظير : نام سفارش دهنده ، بافنده ، سال بافت ، محل بافت و غيره درج مي شود . بافندگان تركمن اين حاشيه را «اعلم» يعني دست نوشته را بايستي مشاهده كرد گويند.

حاشية باريك

به حاشيه هايي اطلاق مي شود كه در طرفين حاشية پهن قرار دارند . اين حاشيه را حاشية فرعي يا كناري نيز مي گويند.

حوض ( نقش )

همان طرح آب نما است با اين تفات كه بدون جوي آب است . حوض طراحي شده معمولاً سطحي محدود دارد و چهار خيابان مشجر نيز دراطراف آن مشاهده مي شود .

حصيري باف

نوعي بافت است كه الياف تار و پود به صورت يك در ميان زير و رو شده و از لابه لاي يكديگر عبور مي كنند . شيرازة برخي از قالي ها خصوصاً قالي هاي تخت بافت به صورت حصيري باف هستند .

حيوانات افسانه اي ( نقشمايه )

طرحي از حيوانات افسانه هاي چون سيمرغ ، اژدها ، شير بالدار

ختايي ( نقش )

از جمله نقوش گياهي سنتي است كه ساقه اي حلزوني شكل دارد و انواع گل و برگ بر روي آن قرار گرفته است . انواع گل هاي شاه عباسي ، گل اناري ، برگ مويي و برگ هاي متنوع دندانه دار ، شعله اي و غنچه هاي گوناگون از جمله عناصر تشكي دهندة اين نقش مي باشند . برخي اين نقوش را به شهري در چين به نام « ختا » نسبت داده اند و برخي ديگر معتقدند كه به علت آنكه اين نقوش در جهت خلاف حركت بنداسليمي طراحي مي شود نام « ختايي » را بر آن نهاده اند .

خشتي

طرح كلي متن حاشية قالي كه از خشت هاي مربع شكل تشكيل شده است . دراين طرح خشت ها يا قاب هاي مربع شكل با گل و برگ ، مناظر و ساير نقوش تزيين مي شود . خشتي مجلسي همان طرح خشتي است كه د رداخل خشت ها يا قاب هايمربع شكل منظره و يا مجلسي از يك داستان به تصوير كشيده شده است .

خط كوفي- معقّدي

نوعي ازخط كوفي كه داراي تزيينات و بندهاي گره خورده اي است . اين نوع خط در كاشي كاري ، گچ بري و قالي بافي خصوصاً در متن و حواشي قالي هاي سجاده ه اي كار برد دارد . اين خط به نام خط ( مقفّل ) يا ( قفلي ) نيز معروف است .

خورشيد آريايي

خورشيد آريايي يا گردونة خورشيد ، نشانة آريايي معروف به « سواستيكا » از كهن ترين نقشمايه‌هاي باستاني است كه در اكثر تمدن هاي كهن يافت مي شود . در چين علامت شادكامي و خوشبختي و در ايران و هند ، مظهر و نشانة نمادين خورشيد بوده است . از قديمي ترين دستباف ايراني كه اين نشانه در آن بهكار رفته ، پارچه اي است از دوران اشكانيان كه از گورهاي خمره اي درشهرستان گيرمي در استان اردبيل به دست آمده است.

درختي ( نقش )

طرح از قالي كه درخت نقشماية اصلي آن است . طرح با استفاده از نقوش درختي در صدد القاء بلندي ، طراوت و تازگي ، باروري ، ثمر بخشي و طول عمر است .

درشت باف

فرش دستبافي كه رجشمار آن كمتر از 25 رج باشد . اين گونه قالي ها با استفاده از نخ پشمي ضخيم بافته شده اند لذا ريشة گره ها ضخبم و تعداد گره ها در5 /6 يا 7 سانتي متر كمتر از 25 عدد خواهد بود .

درناق گل

نقشمايه اي ازقالي تركمن كه در ميان ايل يموت رايج است . اين نقش كه شبيه به ناخن مي باشد اغلب در نوارهاي باريك جداكنندة حواشي و طرة متن و لوار قالي كاربرد دارد .

دورگيري نقش ها

خطوط محيطي نقش ها كه با خطوط نازك و ضخيم پياده شده است . اين عمل را « سياه قلم » و يا قلم گيري نيز مي نامند .

معرفی و آشنایی با اصطلاحات تخصصی فرش به عنوان یک هنر میان رشته ای قسمت اول

مطالب مشابه :

بافت{بافتنی با کاموا.پارچه.دستبند دوستی.قلاب بافی.تابلو فرش.شبه قالی}

شبهه ای بی اساس (برداشتی نا صواب از طرح شکارگاه در قالی ايران

معرفی و آشنایی با اصطلاحات تخصصی فرش به عنوان یک هنر میان رشته ای قسمت اول

شکارگاه

دانستنی های قالی ,گلیم ,گبه

اموزش بافت فرش با سوزن و قلاب

اعتراض به تخریب بافت تاریخی شیراز/ فروش فرش کاشان با نشان چین!