مسئولیت وتکلیف جامعه در قبال غدیر

یَآأَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَآأُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ وَإِنْ لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ (1)؛ اى پیامبر! آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملا [به مردم] برسان! و اگر نکنى، رسالت او را انجام نداده اى! خداوند تو را از [خطرات احتمالى] مردم، نگاه مى دارد.این آیه در روز هجدهمِ ذى الحجّه سال حجّة الوداع (10 هـ)، زمانى که پیامبر أعظم(صلى الله علیه وآله) به مکان غدیر خم رسید، پنج ساعت از روز گذشته، توسّط جبرئیل بر حضرت نازل شد و گفت: «یا محمّد! إنّ الله یقرئک السلام و یقول لک: «یَآأَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَآأُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ» فی علىّ «وَإِنْ لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ»»؛ (اى محمّد! خداوند به تو سلام مى رساند و مى گوید: اى پیامبر! آنچه را که «درباره على» به تو از جانب پروردگار نازل شده، به مردم برسان، و اگر انجام ندهى رسالت خویش را به انجام نرسانده اى...).

ابتداى کاروان که صد هزار نفر یا بیشتر بودند نزدیک مکانى بنام «جُحفه» بودند، که خداوند به پیامبر فرمان داد آنان که پیش افتاده اند، برگردند و آنها که نرسیده اند، در آن مکان بمانند، و على را پیشوا و رهبر قرار دهد دستور الهى در این زمینه را به آنان ابلاغ کند، و جبرئیل به او خبر داد که خداوند وى را از گزند مردم حفظ خواهد کرد.این مطالب نزد شیعیان اجماعى است. لیکن ما در اینجا به احادیث اهل سنّت در این باره استدلال مى کنیم.مرحوم علاّمه امینى (رحمه الله) در کتاب الغدیر(2)، 30 حدیث از احادیث اهل سنّت را برشمرده است که به چند نمونه اشاره مى کنیم:

1ـ حافظ ابو جعفر محمّد بن جریر طبرى، متوفّاى (310).

وى در «کتاب الولایة» که آن را پیرامون طریق هاى حدیث غدیر نگاشته، به سند خود از زید بن أرقم روایت کرده است: آنگاه که پیامبر در بازگشت از حجّة الوداع به غدیر خم رسید ـ و ظهر بود و هوا بسیار گرم ـ فرمان داد که اطراف چند درختِ بزرگِ نزدیکِ به هم را تمیز کرده و جارو بکشند (تا جایگاهى فراهم شود)، و بانگ نماز جماعت سرداد، پس از نماز گرد هم آمدیم و در ضمن خطبه اى طولانى فرمود: «خداوند آیه: «بَلِّغْ مَآأُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ وَإِنْ لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ» را بر من نازل کرد. و جبرئیل از جانب پروردگار به من فرمان داد که در این مکان بایستم و به هر سیاه و سفیدى اعلام کنم: «أنّ علىّ بن أبی طالب أخی و وصیّی وخلیفتی والإمام بعدی»؛ (همانا على بن ابى طالب برادر و وصّى و خلیفه من و امام پس از من است). و از جبرئیل درخواست کردم که از خدا بخواهد که این مسؤولیّت را از دوش من بردارد؛ زیرا مى دانستم که متّقیان اندکند، و آزار دهندگان من فراوانند، و بسیارند کسانى که ملازمت فراوان من با على و شدّت رویکرد من به او را سرزنش مى کنند تا به جایى که مرا«اُذُن»؛ (گوش ) نامیدند و دراین باره خداوند این آیه را نازل کرد: «وَ مِنْهُمُ الَّذینَ یُؤْذُونَ النَّبِیَّ وَ یَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَیْر لَکُمْ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنینَ وَ رَحْمَةٌ لِلَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذینَ یُؤْذُونَ رَسُولَ اللّهِ لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ»(3)؛ (از آنها کسانى هستند که پیامبر را آزار مى دهند و مى گویند: «او آدم خوش باورى است»! بگو: «خوش باور بودن او به نفع شماست! [ولى بدانید] او به خدا ایمان دارد؛ و [تنها] مؤمنان را تصدیق مى کند؛ و رحمت است براى کسانى از شما که ایمان آورده اند»! و آنها که رسول خدا را آزار مى دهند، عذاب دردناکى دارند!).

اگر بخواهم مى توانم نام آنان را فاش سازم و آنان را به شما معرّفى کنم، لیکن من با مخفى کردن نامشان آبرویشان را نریختم، و خداوند جز به تبلیغ من درباره على رضایت نداد.

«فاعلموا معاشرَ الناس ذلک؛ فإنّ الله قد نصبه لکم ولیّاً وإماماً وفرض طاعته على کلّ أحد، ماض حکمه، جائز قوله، ملعونٌ من خالفه، مرحومٌ من صدّقه، اسمعوا وأَطیعوا؛ فإنَّ اللهَ مولاکم وعلیٌّ إمامکم. ثمّ الإمامة فی ولدی من صلبه إلى القیامة. لاحلال إلاّ ما أحلّه الله و رسوله، ولا حرام إلاّ ما حرّم الله و رسوله وهم؛ فما من علم إلاّ و قد أحصاه الله فیَّ، ونقلتُه إلیه، فلا تضلّوا عنه، ولاتستنکفوا منه؛ فهو الّذی یهدی إلى الحقّ و یعمل به، لن یتوبَ الله على أحد أنکره، ولن یغفر له، حتماً على الله أن یفعل ذلک أن یعذّبه عذاباً نُکراً أبد الآبدین، فهو أفضل الناس بعدی ما نزل الرزق وبقی الخلق، ملعونٌ من خالفه، قولی عن جبرئیل عن الله، فلتنظر نفسٌ ما قدّمت لغد»؛ (اى مردم! این واقعیّت را بفهمید؛ زیرا خداوند او را ولىّ و امام شما قرار داده و اطاعتش را برهمگان واجب کرده است، حکمش لازم الاجرا و سخنش برابر حقّ است، کسى که با او مخالفت کند ملعون و آنکه تصدیقش کند مرحوم است. بشنوید و فرمان ببرید؛ چرا که خداوند مولاى شما و على امام شماست، و پس از او تا روز قیامت امامت در فرزندان من از نسل وى مى باشد. حلالى نیست جز آنچه را که خداوند و رسولش حلال کرده اند، و حرامى نیست جز آنچه را که خدا و رسول و آنان (امامان) حرام کرده اند.

هیچ علمى نیست مگر آنکه خداوند در من گرد آورده است، و من به او انتقال داده ام. از وى گمراه نشوید و از روى تکبّر از او سرباز نزنید؛ اوست که به حقّ هدایت مى کند(4) و به آن عمل مى کند. هرکه وى را انکار کند توبه اش پذیرفته نمى شود و خداوند او را نمى آمرزد. خداوند حتماً چنین مى کند و وى را تا ابد عذابى سخت خواهد کرد. او برترین مردم پس از من است تا آنگاه که روزى نازل شود و مخلوقات باقى باشند. هر که با او مخالفت کند ملعون است. این سخنان را جبرئیل از جانب خداوند بر من نازل کرده است؛ پس هر کس باید بنگرد که براى فردایش چه چیز از پیش فرستاده است).(5)

محکمات قرآن را دریابید و از متشابهات آن پیروى نکنید، هیچ کس آن را براى شما تفسیر نخواهد کرد، جز آنکه من دستش را گرفته و بازویش را بالا برده ام و به شما اعلام کرده ام که: «من کنتُ مولاه فهذا ـ فعلىٌّ ـ مولاه، وموالاته من الله عزّوجلّ أنزلها علىَّ»؛ (هر که من مولاى اویم، پس این ـ على ـ مولاى اوست، و موالات وى از جانب خداوند بر من نازل شده است).

آگاه باشید که من پیام خداوند را رساندم، آگاه باشید که آن را ابلاغ نمودم، آگاه باشید که آن را به گوش مردم رساندم، آگاه باشید که آن را توضیح دادم. [و سپس فرمود:] «لا تحلُّ إمرةُ المؤمنین بعدی لأحد غیره»؛ (فرمانروایى بر مردم، پس از من بر هیچ کس غیر از او جایز نیست).

سپس او را به طرف آسمان بالا برد تا پاى او در کنار زانوى پیامبر(صلى الله علیه وآله) قرار گرفت و فرمود: «معاشر الناس هذا أخی و وصیّی و واعی علمی و خلیفتی على من آمن بی وعلى تفسیر کتاب ربّی»؛ (اى گروه مردم! این «على» برادر و وصىّ و ظرف علم من و جانشین من بر ایمان آورندگان به من و بر تفسیر کتاب پروردگار من است).

و بنا بر روایتى فرمود: «أللّهمّ والِ مَن والاه، و عادِ ِمن عاداه والعَنْ من أنکره، و اغضَب على من جحد حقّه»؛ (خدایا دوستدارش را دوست بدار و دشمنش را دشمن بدار، و انکار کننده اش را لعنت کن، و بر کسى که حقّش را انکار مى کند غضب کن).

و فرمود: «أللّهمّ إنّک أنزلت عند تبیین ذلک فی علیٍّ: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ»(6) بإمامته، فمن لم یأتمَّ به وبمن کان من ولدی من صلبه إلى القیامة، فاُولئک حبطت أعمالهم وفی النار هم خالدون. إنّ إبلیس أخرج آدم(علیه السلام) من الجنّة، مع کونه صفوة الله، بالحسد؛ فلا تحسدوا فتحبطَ أعمالُکم وتزلَّ أقدامکم. فی علیّ نزلت سورة: «وَالعَصْرِ* إِنَّ الاِْنسَانَ لَفِى خُسْر».

معاشرَ الناس آمنوا بالله ورسوله والنور الّذی اُنزِل معه «مِّن قَبْلِ أَن نَّطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَآ أَوْ نَلْعَنَهُمْ کَمَا لَعَنَّـآ أَصْحَابَ السَّبْتِ». النور من الله فیَّ، ثمّ فی علیّ، ثمّ فی النسل منه إلى القائم المهدیّ.

معاشرَ الناس سیکون من بعدی أئمّة یدعون إلى النار ویوم القیامة لا یُنصرون، وإنّ الله وأنا بریئان منهم، إنّهم وأنصارهم وأتباعهم فی الدرک الأسفل من النار، وسیجعلونها ملکاً اغتصاباً، فعندها یُفرغ لکم أیُّها الثَّقَلان، و «یُرْسَلُ عَلَیْکُمَا شُوَاظٌ مِّن نَّار وَنُحَاسٌ فَلاَ تَنتَصِرَانِ»...»؛ (بار خدایا! تو براى آشکار کردن امامت على آیه: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ» را نازل کردى؛ پس هر که به وى و به فرزندان من از صلب او اقتدا نکند، اعمالش باطل و در دوزخ جاودان خواهد بود. همانا ابلیس، آدم را با این که برگزیده خدا بود، به خاطر حسادت از بهشت بیرون کرد; پس حسادت نکنید که اعمالتان باطل شده و قدم هایتان لغزش مى یابد. سوره «وَالعَصْرِ * إِنَّ الاِْنسَانَ لَفِى خُسْر»(7)؛ (به عصر سوگند * که انسان ها همه در زیانند) درباره على نازل شده است.

اى جماعت مردم! به خدا و رسولش و به نورى که با او نازل شده(8) است ایمان آورید «مِن قَبْلِ أَن نَّطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَآ أَوْ نَلْعَنَهُمْ کَمَا لَعَنَّـآ أَصْحَابَ السَّبْتِ»(9)؛ (پیش از آنکه صورت هایى را محو کنیم، سپس به پشت سر بازگردانیم، یا آنها را از رحمت خود دور سازیم، همان گونه که اصحاب سبت ـ گروهى از تبهکاران بنى اسرائیل ـ را دور ساختیم). نور [نازل شده] از جانب خدا، در من، سپس در على، و پس از وى در نسل او تا مهدى قائم قرار داده شده است.

اى مردم! به زودى پس از من امامانى که مردم را به آتش دعوت مى کنند و روز قیامت یاورى ندارند، خواهند آمد، که خداوند و من از آنها بیزاریم، آنها و یاوران و پیروانشان در درک اسفل از دوزخ هستند، و پس از مدّتى کوتاه، خلافت را غاصبانه به شکل سلطنت درمی آورند. در آن هنگام است که به حساب شما پرداخته مى شود اى دو گروه انس و جنّ(10). و «یُرْسَلُ عَلَیْکُمَا شُوَاظٌ مِّن نَّار وَنُحَاسٌ فَلاَ تَنتَصِرَانِ»...)

امام صادق علیه السلام در بیان مراحل رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: خداوند عزوجل به پیامبرش فرمود: «فَاِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ وَ اِلی رَبِّکَ فَارْغَبْ»؛ یعنی آن گاه که فراغت یافتی نشان خود را نصب کن و وصیّ خود را معرفی نما و فضیلت او آشکارا بگو. تا آن گاه که از حجة الوداع باز می گشت آیه «یا اَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلیکَ مِنْ رَبِّکَ...» نازل شد. حضرت مردم را فرمان داد تا جمع شوند و فرمود: «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ، اَللّهُمَّ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ».

امام صادق علیه السلام روز غدیر را با عظمت خاصی یاد کردند و چنین فرمودند: «روز غدیر روز عظیمی است که خداوند حرمت آن را در میان مؤمنان، بزرگ داشته و دین را به آن کامل فرموده و نعمت را به واسطه آن تمام کرده، و پیمانی که از ایشان گرفته بود، در آن روز بر ایشان تجدید فرموده است».

قرآن کریم نمی فرماید که اسلام وجود داشت اما ناقص بود و کامل شد، بلکه راجع به اسلام می فرماید: «ورَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلاَمَ دِینًا» و ظاهرش این است که قبل از روز غدیر اصلاً اسلام نبود و در روز غدیر اسلام تحقق یافت. لذا این آیه شریفه نشان می دهد که اسلام بدون ولایت، اسلام واقعی و حقیقی نیست؛ همانگونه که شهادت به توحید بدون شهادت دادن به نبوّت، اسلام نیست. بنابراین شهادت به نبوّت و توحید هم بدون شهادت به ولایت امیرالمؤمنین علی علیه السلام اسلام واقعی و حقیقی نخواهد بود.

بر اساس روایات، این عید، عیدالله الاکبر و عیدی است که از جانب خداست. تمام انبیاء مأمور شده اند به اوصیای خود سفارش کنند این روز را عید بگیرند و بزرگ دارند. چنین چیزی در مورد عید قربان و دیگر اعیاد وجود ندارد و فقط ویژه عید غدیر است که اکبر و اعظم اعیاد می باشد اگر این عید به راستی بر پا می شد حق و عدل در همه جا و هر زمان تحقق می یافت. اکنون که در برخی نقاط جهان بزرگداشت عید غدیر کنار نهاده شده است شاهد مرگ حق و فضیلت و عدل در آن مکان ها هستیم.

پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم درباره روز غدیر خم فرمود: «روز غدیر خم بهترین اعیاد امت من است، و آن همان روزی است که خداوند به من دستور داد برادرم علی بن ابی طالب را برای امتم منصوب کنم ... قسم به خدایی که مرا به پیامبری مبعوث کرد و بر همه خلایق برگزید، من علی را در زمین منصوب نکردم، مگر بعد از آن که خداوند او را در آسمان ها معرفی کرد و ولایت او را بر ملائکه واجب نمود».

از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم پرسیدند: این ولایت که شما در آن از خود ما بر ما مقدم هستید، چیست؟ فرمود: «گوش جان سپردن و اطاعت در همه موارد؛ آنچه دوست بدارید و آنچه شما را خوش نیاید».

از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم پرسیدند: مقصود شما در روز غدیر از جمله «مَنْ کُنْتُ مَولاهْ فَعَلِیٌ مَوْلاهُ»؟ چه بود؟ حضرت فرمود: خدا صاحب اختیار من و به من از خودم سزاوارتر است، و در برابر دستور او مرا امری نیست. من نیز صاحب اختیار مؤمنینم و نسبت به آنان از خودشان سزاوارترم و در برابر من آنان را امری نیست. هرکس من صاحب اختیار اویم و نسبت به او از خودش سزاوارترم علی بن ابی طالب صاحب اختیار اوست و نسبت به او از خودش سزاوارتر است و در برابر او برایش امری نیست.

سلمان در غدیر خم از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم پرسید: ولایت علی همانند کدام ولایت است؟ حضرت فرمود: ولایت او همچون ولایت من است. هر که من نسبت به او از خودش بیشتر اختیار دارم، علی هم نسبت به او از خودش صاحب اختیارتر است. دیگری پرسید: منظور از ولایت علی علیه السلام چیست؟ فرمود: هر کس که من پیامبر او بوده ام، علی امیر اوست.

فلسفه زنده نگه داشتن عید غدیر
حقیقت غدیر انکار ناپذیر است، هرچند عده‌ای با علم به حقیقت، آن را کتمان می‌کنند. عزت و آبروی مسلمانان در گرو شناخت فلسفه غدیر است،آیه "موده فی القربی" که به عنوان اجر رسالت پیامبر اسلام آمده، مصداقی بر حقیقت واقعه غدیر است، باور شیعیان این است که تمدن حقیقی در پایبندی به فرهنگ غدیر محقق می‌شود. حضرت امام خمینی(ره) زنده نگه داشتن عید غدیر را منحصر به چراغانی و مراسم جشن ندانسته و تاکید می کنند مساله این است که به ما یاد بدهند که چطور باید تبعیت کنیم.، به ما یاد بدهند که غدیر منحصر به آن زمان نیست، غدیر در همه اعصار باید باشد و روشی که حضرت امیر در این حکومت پیش گرفته است باید روش ملت ها و دست‏اندرکاران باشد. مساله غدیر، مساله‏ای نیست که بنفسه برای حضرت امیر یک مساله‏ای پیش بیاورد، حضرت امیر مساله غدیر را ایجاد کرده است. آن وجود شریف که منبع همه جهات بوده است، موجب این شده است که غدیر پیش بیاید. غدیر برای ایشان ارزش ندارد؛ آن که ارزش دارد خود حضرت است که دنبال آن ارزش، غدیر آمده است.

امروز امت بزرگ اسلامی بویژه عالمان دین و مبلغان برای نجات بشریت، راهی بهتر از معرفی اندیشه امامت و فرهنگ غدیر ندارند و حوزه‌های علمیه و مبلغان، پیام رسانان فرهنگ غدیر هستند.ضرورت و اهمیت تبلیغ در مناطق محروم و آسیب‌پذیر باید مورد توجه مبلغان بویژه مبلغان ایام غدیر قرار بگیرد.تبلیغ و رساندن پیام غدیر وظیفه همه است، تبلیغ غدیر از دغدغه‌های نظام است، مقام معظم رهبری نیز فرمودند: برادران اهل سنت ما نیز باید مانند ما غدیر را جشن بگیرند.نگرش به غدیر امروز متفاوت از نگرش گذشته به آن است چرا که امروز موقعیت جهان اسلام خاص و متفاوت با گذشته است، امروز در شرایطی هستیم که گرایش تمام دنیا به طرف اسلام است و آن را حلال مشکلات می دانند. بشر امروز به دنبال دکترین سیاسی است که عقل و جنبه های انسانی را به همراه خدا محوری در جهان حاکم کند و این دکترین چیزی جز غدیر و مفاهیم مرتبط با آن نیست که در آن مظهر خدا حاکم بر جامعه است. غدیریک دکترین سیاسی است که حاکمیت خدا را متجلی است و این مفهوم را به همراه دارد که باید مظهر پروردگار حاکمیت را در جامعه بر عهده بگیرد و این حاکمیت باید در واقع تداوم وحی الهی باشد زیرا حاکم و مدیر واقعی جامعه بشری خدا است.غدیر یک خاطره تاریخی نیست بلکه روشی برای مدیریت سیاسی اجتماعی جامعه بشری است.

مسئوليت ما در برابر غدير

غدیرنشانه ای از تفکری است که از تداوم خط نبوت حکایت دارد.در غدیر،عترت، همتای قرآن معرفی می شود. بنابراین شناخت غدیر، شناخت امامت و ولایت و رسالت آن، معرفی اساسی ترین عنصر اسلام به مردم است. اما جوانان امروز چطور می توانند خود را با حقیقت غدیر همسو نمایند به دلیل روحیه بالای کمال جویی در جوانان، بهترین الگویی که جوانان می توانند برای زندگی خود انتخاب کرده و خود را با آن همسو کنند همین جریان غدیر است که متاسفانه آن طور که باید مورد توجه واقع نشده است. اصل پیام غدیر برای جوامع مختلف یکسان است اما جوانان امروز از پیام غدیر بهره بیشتری می توانند ببرند چراکه سطح آگاهی، فرهنگ، تفکر و تعقل جوانان امروز نسبت به گذشته بیشتر است جوانان ما نمی دانند که پیامبر(ص) در غدیر برای دوازده امام بیعت گرفتند. این ظلمی است که ما در مورد غدیر انجام دادیم در صورت پیاده کردن فرمول های اقتصادی غدیر در زندگی امروز فقر از جامعه ریشه کن می شود. امروزیکی از دلایل جذابیت غرب برای جوانان ما رونق اقتصادی آنهاست. اما زمانی که جامعه ای ولایت مدار و مطابق با الگوی غدیر داشته باشیم دلیلی ندارد که جوانان ما مجذوب فرهنگ غرب شوند بلکه جوانان کشورهای دیگر جذب فرهنگ غدیر خواهند شد جوانان؛ طلایه داران و حافظان اصلی پیام غدیر هستند و بارها نیز این موضوع را اثبات کردهاند.اما آن طور که باید اهمیت غدیر برای آن ها بیان نشده است بدیهی است که نگاه احساسی تنها یک بعد غدیر را دنبال می کند و فقط جنبه های ظاهری قضیه بزرگ می شود و پیام هایی که پیامبر درمورد غدیر داده اند مورد غفلت قرار می گیرد. این عامل باعث شده جوانان ما از غدیر فاصله بگیرند.

غدیر یک تاریخ و یک فرهنگ و مجموعه ای از بایدهاست، یعنی امام معصوم خلیفه ی بلافصل رسول الله صلی الله علیه وآله و رأس تمام امور است. بعد از آن بایدها و توابع و احکام غدیر طرح می شوند.قرآن کریم یک تعبیر دقیق و خیلی عمیقی راجع به غدیر فرموده است که یک تعبیر بسیار استثنایی است که اگر از جهات متعدده ملاحظه شود، مشخص خواهد شد که چقدر غدير براى جهان و جهانيان پر اهميت و پر خير و بركت است.قرآن کریم در آیه مبارکه «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ» که شأن نزول آن عید غدیر خم بوده است و عامه و خاصه نیز در کتب مختلف تفسیر و حدیث و تاریخ به آن اشاره داشته اند، به صراحت به کامل شدن دین در روز غدیر پرداخته است و این بدان معنا است که دین اسلام قبل از غدیر كامل نبود و با ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام و تعيين حضرت به جانشینی پیامبر خدا صلی الله علیه وآله از طرف پروردگار تکمیل شد.

مرجع عالیقدر درباره خط مقابل غدیر و مخالفانِ ولایت فرمودند: تاریخ در این زمینه نیز سخن های فراوانی دارد. غاصبان خلافت و والیانِ آنها قانونی را امضا و به اجرا گذاشتند كه ميگفت: هرکه از علی بن ابی طالب علیهما السلام برائت و بیزاری نجوید باید زنده به گور شود. تصور کنید که این امر چقدر به دور از اسلام و انسانيت است. در عين حال افرادى دلاور و دين دار حاضر شدند زنده در گور شوند اما با گفتن یک کلمه جان خود را رها نکنند؟ تصور کنید فردى كه شهادت را در اين مقطع حساس زمانى اختيار مى كرد چقدر دلاور و بزرگ مرد است، و در مقابل کسی که انسانی را بى گناه زنده زنده در گور می کند چقدر سنگدل و جلاد است!ببینید که پرورش یافتگان مکتب غدیر حاضر نبودند به تقیه یک جمله را بر زبان برانند، با آنکه در تقیه قصد قلبی وجود ندارد و فقط بر زبان است. آنان با آنکه به خوبی از اهمیت تقیّه آگاهند ولی زنده به گور شدن را برگزیدند، تا نام غدير و صاحب غدير زنده بماند و به دست ما برسد.

از عبدالسلام بن صالح هروى روايت شده است كه گفت: از امام رضا(عليه السلام) شنيدم كه مى فرمود: رحم الله عبداً أحيى أمرنا؛ خداى، رحمت كند آن بنده اى كه امر ما را احياو علوم ما را فرا گيرد و آن را به مردم بياموزد.مى بينيم كه امام رضا(عليه السلام) كار تعليم را به شيعه يا پيروان ديگر مذاهب اسلامى محدود نكرده، بلكه واژه «ناس» (مردم) را به كار برده است و اين بدان معناست كه به همه مردم بياموزد .از آن جا كه غدير و مفهوم و حقيقت آن از جامعه دور نگاه داشته شد، طبيعتاً بيگانگى و ناآشنايى جهان را با اين فرهنگ به دنبال داشته و اين امر سبب شد تا مردم، به ويژه آنان كه از مكتب اميرالمؤمنين(عليه السلام) بهره اى نگرفتند و از سيره آن حضرت دورى گزيدند، از چشمه زلال و جوشان غدير و داده هاى آن محروم بمانند آنچه برای مردم امروز مطرح است خط اتصالی است که بتواند آنان را به چهارده قرن پیش متصل کند و وظایف قلبی و اعتقادی و عملی آنان را درباره غدیر به آنها بشناساند.

امروز غدیر بیش از 1400 سال را پشت سر گذاشته است؛ با این وجود، هرنسلی به اقتضای امکانات تبلیغی و شیوه‌های ارتباطی خود از ابلاغ پیام غدیر کوتاهی نکرده و نتایج اعتقادی آن را به غدیر آموزان زمان خود منتقل کرده است.در چنین شرایط ویژه‌ای با اذعان به اینکه مبلغ اعظم غدیر با گفتار و عمل خود در کیفیت ابلاغ آن، همه راهکارهای پیشرفته برای تبلیغ غدیر را به ما آموخته وبر ماست که لایق قدر غدیر و متناسب با امکانات روز برای این تبلیغ عظیم دست به کار شویم. در واقع پیامبر(ص) که قبل از ابلاغ پیام غدیر برنامه‌های مفصلی را تدارک دیده بود، به ما می‌گوید که با در نظر گرفتن کیفیت رسانه‌ای عصر حاضر و با تهاجمی که مسلمانان و همه مردم دنیا در معرض آن هستند، باید چه پیش بینی‌هایی را قبل از تبلیغ غدیر تدارک ببینیم.با اين تفصيل، وظيفه ما ـ كه به بزرگى زيان هايى كه در پى نفى غدير متوجه بشريت شده پى برده ايم چيست؟ و به ديگر سخن چگونه غدير را احيا كنيم؟آیا برای غدیر جایی که در زندگی ما باید پر کند در نظر گرفته ایم؟ آیا می توانیم ادعا کنیم که اگر در بیابان غدیر بودیم سخن حضرت را به خوبی درک می کردیم و کمر همت به عمل کردن بدان می بستیم؟

اكنون در جهانى روزگار مى گذرانيم كه مردمان آن، بلكه ـ متأسفانه ـ بيشتر مسلمانان با غدير و آموزه هاى اهل بيت(عليهم السلام)بيگانه اند. در چنين شرايطى و به منظور آشنايى با حجم و سنگينى مسئوليتى كه غدير بر دوش ما نهاده است، بايد از خود بپرسيم: جهان معاصر چه اندازه با غدير آشنا شده و ژرفاى آن را كاويده است؟ و اگر جهان، با اين فرهنگ جهان شمول بيگانه است، چه كسى مسئول زدودن اين جهل و بيگانگى است؟ و مسئوليتى كه بايد در قبال جوامع اسلامى به انجام برسانيم، چگونه است؟

حقيقت اين است كه نسل امروز، غالباً تصورى روشن و درست از غدير ندارد كه در اين مورد، مسئوليت روشنگرى و آگاهى بخشى در مرتبه اول بر عهده ماست كه اگر ميثاق غدير را آن گونه كه موظفيم بيان كنيم، بى ترديد جامعه وضعيت بهترى خواهد داشت. در اين راستا بايد به جهانيان اين آگاهى را بدهيم كه غدير، يعنى جوشش مستمر، سرزندگى و نشاط اسلام و شاداب نگاه داشتن آن براى تحقق رفاه، توسعه بخشيدن به گستره آن، پيشرفت، ترقى و آباد كردن جوامع انسانى است.

مسئوليت پذيرى صاحبان ثروت نسبت به ديگر افراد جامعه، از بين بردن پديده خوردن ازدست رنج ديگران و سربار بودن و دسته ها و باندهاى مخرب، ديگر مفهوم غدير است، چه اين كه فرهنگ غدير متوليان امور اقتصادى را امانتدارانى مى داند كه شريان حيات مدنى را به عنوان عامل محرك و شتاب دهنده جامعه، در دست دارند.از اين رو بر ما واجب است اين حقيقت را به همگان بباورانيم كه غدير ميثاق «أولواالأمر» با خداوند است؛ همان هايى كه از سوى خدا فرمان يافته اند تا سطح زندگى خود را با ضعيف ترين افراد جامعه همسان سازند و در خوراك، پوشاك، مسكن و جز آن، با آنان همگون شوند.

مسئوليت سنگينى كه در مورد غدير بر عهده ما نهاده شده و نيز ضرورت پاى بندى به آن در جهان معاصر، مى طلبد كه آموزه هاى غدير را بگسترانيم و همگان را به برخوردارى از اين خوان گسترده آسمانى فرا خوانيم كه در غير اين صورت، اميد به كوتاه شدن دست خودكامگان، نجات دادن بشريت از وضع بسيار بد و وحشتناك فعلى و رسيدن به ساحل امنيت، رفاه، عدالت و آزادى، انتظارى بيهوده است.بنابراين هرگاه از غدير سخن گفته شود، در واقع سخن از معانى والايى است كه در فرهنگ غدير نهفته است. بايد در اين مناسبت شكوهمند، با اهل بيت(عليهم السلام)، به ويژه با صاحب غدير، اميرالمؤمنين(عليه السلام) تجديد بيعت كرده، با آن پاكان پيمان فرمانبردارى و ولايت ببنديم و بدانيم كه بر ما واجب است با قلم و بيان و مال و گفتار و كردار خويش، بيش از پيش، آموزه هاى نورانى غدير را به مردم بشناسانيم تا از اين رهگذر، جهان تشنه معنويت از چشمه زلال غدير سيراب گردد.

راهکارهاي پيشنهادي برای تبليغ مظلوم ترين اميرِ تاريخ:

به جهت پیامی که حضرت محمد(ص) در روز عید غدیر داشته همه افراد در قبال پیام‌رسانی ویژگی‌ها و برکات این روز سعید وظیفه دارند و بایددر راه تبلیغ آن کوشا باشیم. سرعت، شرایط زمانی و مکانی مناسب، ابتکار عمل و نوآوری، تبلیغ عمومی، خصوصی و چهره به چهره برای اثرگذاری بیشتر از خصوصیات تبلیغ مناسب می باشدنامگذاری میادین، خیابان‌ها، موسسات و مراکز به نام غدیر می‌تواند غدیر را جاودانه و یاد و نام امام زمان(عج) را که وارث به‌حق غدیر است در اذهان زنده و پویا نگه‌ دارد.

1- يک دانش آموز با توزيع يک پاکت شکلات ویاتزئين کلاس مدرسه اش مي تواند مبلغ غدير باشد.

2-يک معلم با برگزاري مسابقات مرتبط با غدير در کلاسش ویا مسابقه تزئينات بين کلاس ها وهمچنین با دادن موضوعات تحقیقی پیرامون غدیر مي تواند مبلغ غدير باشد.

3- يک دانش آموز با تهيه روزنامه ديواري با موضوع ویا آماده کردن دکلمه و قرائت در مجالس غدير ویا اینکه با اجراي مصاحبه با موضوع غدير مي تواند مبلغ غدير باشد.

4- يک دانشجو با هديه کتاب و سي دي مرتبط با غدير به اساتيد و دوستانش و يک استاد دانشگاه با اختصاص دادن بخشي از کلاسش به غدير ومي توانند مبلغ غدير باشد.

5- يک امام جماعت مسجد با صحبت پيرامون غدير ویا با ترويج آداب غدير و فرهنگ عيدي دادن همچین تهيه و گردآوري جدول با موضوع غدير ویا با طراحي کارت پستال با موضوع غدير بین نمازگزاران واینکه يک نمازگزار با پذيرايي از نمازگزاران مي توانند مبلغ غدير باشند

3- يک مادر بزرگ با گفتن قصه هاي غديري ویا با دادن نذري در ايام غدير مي تواند مبلغ غدير باشد.

4- يک مادر با گذشتن از خطاهاي فرزندش ویا پخش سرودهاي شاد و غديري در منزل ویا اینکه آماده کردن بهترين لباسهاي فرزندانش مي تواند مبلغ غدير باشد.

5- يک پدر مي تواند با تهيه هديه براي فرزندانش ویابا خريد لباس نو براي خانواده اش مي تواند مبلغ غدير باشد

6- يک هيأت با برگزاري مراسم جشن ویا با ديدار از سالمندان و اهداء هديه مي تواند مبلغ غدير باشد.

7- یک گرافیست با طرّاحی کارت پستال با موضوع غدیر، مي تواند مبلغ غدير باشد.

8- یک نویسنده می تواند در روزنامه و یا نشریّه ای، پیام غدیر را به خوانندگان برساند ویا با نوشتن مقاله و با درج یادداشت هایی در نشریّات، به سوالات مردم در مورد غدیر پاسخ بگوید.

9-می توانیم در ایام نزدیک به این عید بزرگ، جشن کوچک یا بزرگی، در حد توان مان برپا نماییم. البته این سخن کلی و کلیشه ای نیست؛ می توانیم این جشن را در این سال، تنها با نیت خدمت به امیرالمؤمنین علیه السلام برگزار کنیم، یعنی در برنامه هایمان، تنها آشنایی مخاطبین با این امام علیه السلام و پیمانی را که با ایشان باید بست در نظر بگیریم.نزدیکی این روزها و در طول سال، زمانی را برای صحبت با خانواده درباره ی غدیر، مثلاً پس از صرف شام، اختصاص دهیم. می توانیم به مناسبت این عید میهمانی برگزار کنیم و به این بهانه یا بهانه تبریک عید، کتاب سروش آفتاب و کتاب ها یا محصولات فرهنگی و زینتی مرتبط با غدیر هدیه دهیم.

10-تبلیغ غدیر در محل کار و محله یکی از راه‌کارهای مناسب، تعظیم شعائر غدیر است. یعنی آشنایی مختصر دیگران (اهل محله و همکاران) با این روز، در قالب شیرینی دادن و چراغانی کردن و ...می توانیم تمام تلاش خود را به کار گیریم که به مناسبت این ایام با همکاران یا دیگران، صحبتی رودررو داشته باشیم. مستقیماً با آنان درباره ی غدیر سخن بگوییم و از امیرالمؤمنین علیه السلام و این‌که غدیر چه پیامی دارد و رساندن این مهم، حرف بزنیم.بد نیست هر ساله، هدیه هایی مناسب و شکیل، در حد توانمان تهیه نماییم و به دوستان و همکاران همراه با صحبت درباره ی غدیر تقدیم کنیم.

رویکرد غدیر جهانی است و همه بشریت را مخاطب قرار می دهد و اگر این مساله برای جوانان ما درست ترسیم شود می تواند انگیزه خوبی باشد که در این عرصه بیایند و نقش و جایگاه و رسالت خود را نسبت به غدیر و صاحب غدیر به درستی ایفا کنند برای کاربردی کردن پیام غدیر باید گفتگویی فراگیر پیرامون غدیر شکل بگیرد، پیامبر(ص) 50 آیه قرآن کریم را در خطبه غدیر بیان می کنند که به عنوان یک رویکرد قرآنی می تواند برای تمام جهان اسلام محور قرار بگیرد، و برای مردم تبیین شود. این گفتگو باید از رسانه های دیداری، شنیداری و غیره.. شروع و تبدیل به یک حرکت و جریان اجتماعی شود. ابلاغ و رساندن پیام و خطبه غدیر بر همه به ویژه بر پدران واجب است که در خانه هایشان این خطبه را به فرزندانشان منتقل کنند. تعبیر ایشان این است که هر مرد، زن، پیر، جوان، عرب، عجم، کسانی که شاهدند و کسانی که غایبند، کسانی که متولد شده و کسانی که متولد نشده اند بر اینها واجب است که پیام غدیر را به دیگران برسانند اگر این دغدغه را در کلام پیامبر ببینیم مسوولان ما یکی از اولویت هاشان این خواهد بود که این پیام را از طریق رسانه ها به گوش مردم برسانند پس از اینکه مردم با این خطبه آشنا شدند، راهکارهای مفهوم شناسی خطبه غدیر است که این مفهوم را چطور بتوانند در جامعه نهادینه و به مردم برسانند.

اکنون جا دارد کیفیت تبلیغ غدیر را از مبلغ اعظم آن بیاموزیم و گام به گام مسیری را که پیامبر معظم(ص) به ما یاد داده، از فراسوی چهارده قرن در زمان حاضر به اجرا درآوریم. این بدان معنی است که اگر می خواهیم مبلغ غدیر باشیم، باید آگاه باشیم که برای ابلاغ جهانی و همه جانبه عظیم ترین حکم اسلام دست بالا زده ایم، همان که سایر اعمال بدون آن قبول نمی شود.باید بدانیم که خدا و رسول هم تبلیغ این امر ابدی را در گونه ای متفاوت مطرح کرده اند و شیوه های استثنائی برای ابلاغ آن به کار گرفته اند. چنانکه امام باقر(ع) فرمود: «لم یناد بشیء مثل ما نودی بالولایة یوم الغدیر؛ هیچ حکمی مانند ولایت در روز غدیر اعلام نشده است.»

ابلاغ غدیر با ابزار قرن پانزدهم

امروز غدیر بیش از هزار و چهار صد سال را پشت سر گذاشته و وارد پانزدهمین قرن خود شده است. در این زمان بلند، هرنسلی به اقتضای امکانات تبلیغی و شیوه های ارتباطی خود از ابلاغ پیام غدیر کوتاهی نکرده و نتایج اعتقادی آن را به غدیر آموزان زمان خود منتقل کرده است.در چنین شرایط ویژه ای وظیفه ماست که لایق قدر غدیر و متناسب با امکانات روز برای این تبلیغ عظیم دست به کار شویم و با اذعان به این که مبلغ اعظم غدیر با گفتار و عمل خود در کیفیت ابلاغ آن، همه راه کارهای پیشرفته برای تبلیغ غدیر را به ما آموخته است.در واقع پیامبر(ص) که قبل از ابلاغ پیام غدیر تدارکات وسیع و پیش برنامه های مفصلی را تدارک دیده بود، به ما می گوید که با در نظر گرفتن کیفیت رسانه ای عصر حاضر و با تهاجمی که مسلمانان و همه مردم دنیا در معرض آن هستند، باید چه پیش بینی هایی را قبل از تبلیغ غدیر تدارک ببینیم.

کلام امام کاظم(ع) در این باره مشوق همه ما برای گام های حساب شده تبلیغی در راه غدیر خواهد بود، آنجا که می فرماید: «هرکس حق دلالت کننده بر فضیلت ما اهل بیت را در زیباترین صورت اراده دهد، تا در نتیجه غافلان بیدار شوند و آموزندگان روشن شوند و عالمان بصیرت بیشتری پیدا کنند، چنین کسی را خداوند در بالاترین درجه بهشت محشور فرماید.»

تمامی اقوال، افعال و تقریرات پیامبر صلی الله علیه وآله در طول مدت ۲۳ سال، برای مردم و جامعه نعمت بود، ولى اين نعمت به تعبير قرآن مجيد كمالش را با اعلان عمومی ولایت و خلافت امیرالمؤمنین علیه السلام در روز غدیر خم به دست آورد، يعنى تمام احكام دين از قبیل نماز، روزه، حج و سایر احکام و عبادات با ولايت و خلافت حضرت کامل شد، که ظاهر این بخش از آیه شریفه «وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی» همین معنا را مى رساند.روزی که این جهان را مفارقت می کنیم هر قدر در زمینه عاشورا و غدیر کوشیده باشیم به همان اندازه مایه چشم روشنی و شادی ما خواهد بود و هر قدر در این زمینه کوتاهی کرده باشیم مایه حسرت ما خواهد بود. از سوی دیگر نمی توانیم تصور کنیم کارشکنی در این خصوص چه فاجعه ای است و چه عواقب ناگواری در پی دارد و در آخرت چنین کسانی چه روزگار تباه و سیاهی دارند.

ابلاغ پیام غدیر مسئولیت همه است که با امکانات پیشرفته امروزی می توان به خوبی و راحتی آن را به دنیا معرفی کرد، اما همت و تلاش بیشتر می خواهد تا انشاءالله در این مسیر کوتاهی نشود و خدای متعال هم توفیق این عمل را به همه ما عنایت فرماید.تبلیغ غدیر یک واجب کفایی است و تا کفایت نباشد عینی است، و همه ی ما موظفیم آن را نشر دهیم و مکتب آن را به دنیا معرفی نموده و به قدر توانمان فرهنگ غدیر را تبلیغ نماییم.غدیر افراد خاص را تربیت می کند و خط مقابل غدیر هم افراد خود را پرورش می دهد که این دو در تقابل و در تضاد یکدیگرند. در مکتب غدیر ملاک امر و نهی خدای سبحان است و تمام رفتارهایش بر این اساس استوار است و هدفش اطاعتِ محض است، اما ملاکِ دشمن غدیر حکومت کردن و سلطه یافتن بر دیگران به هر قیمت و از هر راه ممکن است، و کاری به امر و نهی الهی ندارد. غدیر انسان می سازد و خط مخالفِ غدیر ظالم می پروراند.غدیر را باید سینه به سینه و نسل به نسل تبلیغ کرد و اینک این مهم بر عهده ی من و شماست همچنان که روزگاری بر دوش پدرانمان بوده و فرداها نیز به دست فرزندانمان .

پانوشت:

(1). سوره مائده، آيه 67.

(2). مراجعه شود: الغدیر، ج1، ص 424-438.

(3). سوره توبه، آيه 61.

(4). و خداوند در سوره یونس، آیه 35 مى فرماید: «أَفَمَنْ یَهْدِی إِلَى الحَقِّ أَحَقُّ أَن یُتَّبَعَ أَمَّن لاَ یَهْدِی إِلاّ أَنْ یُهدى»؛ (آیا کسى که هدایت به سوى حقّ مى کند براى پیروى شایسته تر است، یا آن کس که خود هدایت نمى شود مگر هدایتش کنند؟).

(5). خداوند در سوره حشر، آیه 18 مى فرماید: «وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَد وَاتَّقُواْ اللَّهَ»؛ (و هر کس باید بنگرد تا براى فردایش چه چیز از پیش فرستاده؛ و از خدا بپرهیزید).

(6). سوره مائده، آيه 3.

(7). در کتاب الدرّ المنثور، ج6، ص392 (ج8، ص622) از طریق ابن مردویه از ابن عبّاس روایت کرده است: آیه: «إلاّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَات» درباره على و سلمان نازل شده است.

(8). در سوره أعراف آیه 157 آمده است: «فَالَّذِینَ آمَنُواْ بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُواْ النُّورَ الَّذِى أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»؛ (پس کسانى که به او ایمان آوردند، و حمایت و یاریش کردند، و از نورى که با او نازل شده پیروى کردند، آنان رستگارانند).

(9). سوره نساء، آيه 47.

(10). در سوره الرحمن آیه 31 آمده است: «سَنَفْرُغُ لَکُم أَیُّهَا الثَّقَلان»؛ (به زودى به حساب شما مى پردازیم اى دو گروه انس و جن)؛ وگویا پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله)در عبارت «فعندها یفرغ لکم أیّها الثقلان» به این آیه اشاره دارد.

(11). سوره الرحمن، آيه 35.

مسئولیت وتکلیف جامعه در قبال غدیر

مطالب مشابه :

علي آمد غدير آيينه اي با رنگ طاها شد علي آمد جهان آفرينش سبز و زيبا شد

تبریک

مسئولیت وتکلیف جامعه در قبال غدیر

قربان تا غدیر

چهل حدیث درباره عید غدیر به همراه متن عربی و ترجمه فارسی

اس ام اس مبعث رسول اکرم حضرت محمد (ص)