ام اس چیست؟
ام اس چیست ؟
تصلب مضاعف بافت یکی از شایع ترین بیماریهای سیستم مرکزی عصب(مغز و نخاع ) می باشد.غلاف عصب Myelin نوعی چربی است که عصب ها را عایق کرده و آنها را مجزا می نماید یعنی به صورت عایق سیم الکتریکی عمل می کند و به عصب اجازه می دهد تا ضربه و تکانه ها را انتقال دهند. سرعت و بازدهی که این تکانه ها و ضربات انتقال داده می شوند ، اجازه می دهد حرکات هماهنگ و سریع با کمی تلاش ارادی انجام شود.
در تصلب بافت ، فقدان غلاف عصب با اختلالات عصب ها برای انتقال ضربه های الکتریکی به مغز و از مغز همراهی می شود که در این صورت بسیاری از نشانه های ام اس ایجاد می شود. محل هایی که غلاف عصب از بین می رود ( پلاک ها و زخم ها ) به صورت جاهای سفت شده (زخم ) در می آیند .در سفت شدگی مضاعف بافت ، جای زخم ها در زمان های مختلف و جاهای گوناگون مغز و نخاع ایجاد می شود. معنای لغوی سفت شدگی و تصلب بافت ، زخم های متعدد می باشد.
● علل ام اس چیست؟
دلیل تصلب و سفت شدگی بافتها تاکنون مشخص نشده است . اما محققان زیادی با دقت زیاد در سراسر جهان در مورد این معمای پیچیده کار کرده اند. آسیبی که غلاف عصبی در بیماری ام اس می بیند ناشی از پاسخ ناهنجار سیستم ایمنی بدن می باشد که به طور عادی در مقابل تهاجم جاندارانی مثل باکتریها و ویروس ها از بدن ، دفاع می کنند.
بسیاری از ویژگیهای ام اس مانند بیماریهای سیستم ایمنی بدن می باشد که در این بیمارِیها، بدن به سلولها و بافتهای خود آسیب می رساند و در ام اس غلاف عصبی آسیب میبیند.
محققان تا کنون متوجه نشده اند چه چیزی سیستم ایمنی بدن را ، فعال می سازد و موجب آسیب غلاف عصبی می شود، اما به نظر می رسد وجود عوامل مختلفی باعث این پدیده می شود.
یک تئوری این است ، ممکن است ویروسی در بدن کمین کرده و نقش اصلی را در توسعه این بیماری و مختل کردن سیستم ایمنی بدن دارد یا بطور غیرمستقیم ، جریان و عملکرد خودکار سیستم ایمنی را به هم می زند.
بررسی های مختلف و زیادی برای شناسایی ویروس ام اس انجام شد . احتمال می رفت که ویروسی نباشد اما ویروس معمولی مثل ویروس سرخک و تبخال ممکن است همچون ماشه ایی ام اس را فعال کند.
این ماشه گلبولهای سفید رگهایی که به داخل مغز می روند را فعال کرده و در مکانیزم دفاعی مغز اختلال ایجاد می کند. در داخل مغز این سلولها قسمتهای دیگر سیستم ایمنی بدن را فعال می سازد که غلاف عصبی آسیب دیده و از بین می رود.
● چه کسانی مبتلا به ام اس می شوند؟
خانمها به نسبت بیشتر از مردان مستعد این تصلب بافتی می باشند. ام اس اغلب ۵۰ درصد در خانمها بیش از مردان رخ می دهد. (۳ زن در مقابل ۲ مرد)تصلب بافتی بیماری بزرگسالان جوان میباشد میانگین شروع بیماری ، سن ۲۹ تا ۳۳ سال می باشد اما به طور گسترده تر تقریبا از ۱۰ ۵۹ سالگی می باشد.
● انواع ام اس
چگونگی ام اس غیر قابل پیش بینی است. بعضی ها ، کمی تحت تاثیر قرار می گیرند، در صورتیکه برخی دیگر پیشرفت سریعتری دارند و تا حد ناتوانی کامل پیش می روند و بیشتر بیمارها در بین این دو حد قرار می گیرند .اگرچه بعضی از اشخاص با برخی از نشانه های ام اس مواجه می شوند ، بخشی از ویژگیهای انواع این بیماری به عبارت ذیل می باشد:
● ام اس بازگشتی (عود کننده)
Relapsing Remitting MS
در این نوع از ام اس که بازگشت های غیرقابل پیش بینی شده ایی است در طی آن ممکن است علائم جدیدی ظاهر شود یا علایمی که از بین رفته بودند تشدید یابند و ممکن است مدتهای مدیدی بطول انجامد که این بهبود جزیی یا کلی می تواند باشد. در این صورت ممکن است بیماری چند ماه یا چند سال غیر فعال باقی بماند . آمار تخمین زده شده :۲۵ %
● ام اس خوش خیم
Benign MS
بعد از بهبودی کامل پس از یکی ، دوبار حمله در این نوع از ام اس به مرور زمان وضعیت فرد بیمار بدتر نمی شود و ناتوانی موقت وجود ندارد. ام اس خوش خیم ، در ابتدا در گروه ام اس بازگشتی قرار می گیرد و بعد از به جاگذاشتن کمترین صدمه و از کارافتادگی طی ۱۰ ۱۵ سال پس از حمله ، شناخته می شود.ام اس خوش خیم با اثرات کمی در حمله مواجه می شود.(وابسته به مرکز حسی) آمار تخمین زده شده:۲۰ %
● ام اس ثانویه پیشرونده
Secondary Progressive MS
برای بعضی از افراد که در ابتدا با ام اس بازگشتی مواجه می شوند روند ناتوانی ، بیماری تدریجاً با شدت بیشتری برمی گردد. آمار تخمین زده شده : ۴۰%
● ام اس مقدماتی پیشرونده
Primary Progressive MS
این نوع از ام اس با حملات نامشخص ، حمله آرام ، تدریجی و پیوسته بدتر شدن علایم شناخته می شود. در بعضی از مواقع مجموع این علایم و ناتوانی ها ممکن است قطع شده و ازبین برود و در برخی موارد ممکن است ماهها و سالها بطول انجامد. آمار تخمین زده شده: ۱۵%
● دوره ام اس
پیشگویی دقیق مرحله ام اس برای هر شخصی مشکل است اما پس از گذشت ۵ سال نخست، چگونگی ادامه بیماری در فرد مشخص خواهد شد. این بستگی به مرحله بیماری در طی نوع بیماری است . (بطورمثال، ام اس پیشرونده، ام اس برگشتی ) میزان ناتوانی در طی ۵ تا ۱۰ سال ، پیش بینی کننده مطمئنی برای مرحله بیماری می باشد. اگرچه بی ثباتی های متعددی در این زمینه موجود است:
درصد زیادی از بیماران ام اس ، شدیداً تحت تاثیر ام اس قرار نمی گیرند و به زندگی معمول و طبیعی خود ادامه می دهند . (تقریباً ۴۰% )
گروه عمده ایی از بیماران پس از طی دوره زمانی، بعد از چند سال بیماری پیشرفت کرده و به ام اس بازگشتی و عود کننده تبدیل می شود.(۴۰%) جنس و سنّی که حمله آغاز می شود همواره می تواند مشخص کننده مرحله بیماری باشد.
بعضی از تحقیقات نشان می دهد که جوانانی که زیر ۱۶ سال دچار حمله شوند در اثر پیش بینی جریان مرض سریعتر بهبود می یابند. اما این علم باید بتواند به بزرگسالان جوان که بین سنین ۲۰تا ۳۰ سال دچار ام اس می شوند و ممکن است در پی آن با عجز و ناتوانی اساسی روبرو شوند و شاید در ۱۰ ۱۵ سال نخست، پیشرفت بیماری ، آرام باشد کمک کند ، تا نسبتا کمتر صدمه ببیند.
تحقیقات دیگر نشان می دهد شروع بیماری در سنین بالاتر(مثلاً بالای ۵۵ سال) مخصوصاً در مردان ممکن است مراحل پیشرفته تری از بیماری را نمایان سازد.
پیش بینی معالجه و درمان ام اس ، دلگرمی برای کسانی است که بتازگی تشخیص داده شده که دچار ام اس می باشند .داروهایی همچون interferon beta ممکن است درمان کسانی که دچار ام اس بازگشتی هستند، باشد. interferon beta ممکن است پیشرفت ناتوانی و از کارافتادگی را آرام کند یا موجب کاهش شدت و بدتر شدن بیماری شود.
دراین مرحله مشخص نشده که آیا interferon beta اثری روی ام اس مقدماتی پیشرونده دارد یا خیر؟ تحقیقاتی که در حال حاضر بر روی ام اس انجام می شود امید می دهد ، درمانی که مربوط به مراحل و پیشرفت ام اس باشد ، حتی اگر بیماری را بطور کامل درمان نکند ، در آینده نزدیک دست یافتنی است.
باید خاطر نشان شویم بسیاری از مردمی که به ام اس مبتلا هستند با ناتوانی هایی مثل : خستگی کوفتگی، لنگیدن ، مشکلات مثانه به زندگی ادامه می دهند. اگرچه ممکن است ۱۵% بیماران ام اس بشدت ناتوان شوند و تمام مدت از ویلچر استفاده کنند ، امید زندگی ، برای آنان بدیهی است .
● تشخیص ام اس
برخلاف بیماریهای دیگرآزمایشی مبنی برمثبت یا منفی بودن برای بیماری ام اس و آزمایشی با نتیجه قطعی که به دکترها برای تشخیص بیماری کمک کند ، موجود نیست.
این مطلب نشانگر این است که سرانجام دکترها با مشاهده برخی از نشانه ها و علایم بیماری و رد کردن احتمالات دیگر ام اس را تشخیص می دهند و آن را تشخیص بالینی می نامند.
● مشکلات تشخیص
متاسفانه برای حدوداً ۱۰الی ۱۵ درصد از مردم حتی پس از انجام برخی از آزمایشات ، تشخیص قطعی امکان پذیر نیست. اگرچه ممکن است با رد کردن خیلی از علل مهم نشانه های انواع ام اس و بیشتر مواقع با کمک آزمایشات متناوب و مشاهده تغییرات وضعیت فرد ، تشخیص در اکثر حالات میسر می شود.
● معیار جدید تشخیص ام اس
MSIF انجمن علمی و بهداشت جهانی ،معیار جدید تشخیص ام اس را تنظیم کرده تا در تشخیص ام اس و وضعیتهای دیگری که با علایم مشابه ظاهر می شوند به متخصصان طب کمک کند. در معیار جدید ، نتایج اسکن ام آرآی اگر تنها یک فقره از نشانه ها را داشته باشد تشخیص ام اس را میسر می سازد. وقتی از معیار جدید استفاده می شود مبتلا بودن فرد به ام اس ، احتمال ام اس یا عدم ام اس تشخیص داده می شود .
● تشخیص بالینی
در اوایل ممکن است ام اس به صورت علایم مبهم ظاهر شود که در طی زمان گاه و بیگاه نمایان شود و گاهی می تواند به صورت تعدادی از علایم پزشکی نمایان شود.
علایم نامریی و غیرعینی برای توضیح به دکترها و متخصصان مشکل است و در مراحل اولیه تشخیص ، مواجه شدن با رفتار نامهربانانه برای بیماران ام اس معمول و بدیهی است .
حتی وقتی در فرد علایمی از نوعی ام اس مشاهده می شود، قبل از اینکه دکتر یا متخصص اعصاب به طور بالینی ام اس را بطور قطعی تشخیص دهد ، آن علایم باید با معیار از قبل مشخص شده مطابقت کند. این معیارها عبارتند:
دو محل مختلف سیستم مرکزی عصب تحت تاثیر قرار می گیرد و این اثرات حداقل در دو وهله مجزا در یک ماه روی می دهد به همین دلیل فرد در تیررس حمله ام اس قرار می گیرد.
اگرچه ممکن است در ملاقات اولیه با متخصص اعصاب، بیماری ام اس تشخیص داده شود همچنین احتمال دارد تشخیص مبهم باشد و فرد برای آزمایشات بیشتر فرستاده شود. چه می توان کرد؟
سفت شدگی مضاعف، بیماری است که در بنیان زندگی بیمار قرار می گیرد و بقیه عمر با فرد همراه است. اگر بیمار، فقط کمی دچار ناتوانی فیزیکی شود یا از لحاظ ظاهری مشکلی نداشته باشد روال عادی زندگی هرگز تغییر نخواهد کرد. با اینحال آگاهی به داشتن مرض و معنای بالقوه آن برای فرد بیمار واطرافیان بسیار سنگین و سخت است. همه اینها بستگی به علایمی که بیمار حس می کند، دارد . علایم می تواند مکرراً تکرار شود یا در زمان هایمختلف ظاهر شود.اغلب سختی این علایم نشان می دهد که ام اس تا چه حد زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
بیشتر مبتلایان ام اس می گویند ، بیشتر از گذشته باید برای زندگی خود برنامه ریزی کنند و برخی از فعالیت ها و کارها را تغییر دهند. اگر خستگی و کوفتگی برایشان مشکل ایجاد می کند ، چند استراحت کوتاه مدت در روز به فرد اجازه می دهد برنامه معمول خود را هرچند ، کمی آرامتر از سابق انجام دهد.
● ورزش
فیزیوتراپی و ورزش های مکرر می تواند برای نگهداری بدن در وضعیت مناسب کمک کند. برای بیمار و دکتر معالج مهم است که بدانند چه درمان وچه برنامه ورزشی مفید خواهد بود. فرد مبتلا می تواند در برنامه خود فیزیوتراپی را بطور منظم بگنجاند یا در منزل ورزشهای خاصی را انجام دهد. تعدادی فعالیت های دیگری منجمله شنا ، یوگا و اسب سواری را کمک بزرگی می دانند. هر ورزش و تمرینی که بیمار از آن لذت ببرد و براحتی انجام دهد ، مفید خواهد بود.از این گذشته برای داشتن عضلات سفت و رهایی از تنش و تمدد اعصاب ، ورزش کمک بزرگی است.
● رژیم
سالیان متمادی رژیم های مختلفی برای ام اس بدون دلایل مشخص و بدون کمک به درمان فقط برای بیماری پیشنهاد شده است. هرچند ، برخی از رژیم های ارائه شده باهم تناقض دارند ولی این حس را ایجاد می کنند که رژیم متعادل تغذیه باید متضمن ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن باشد. برخی از مردم به این نتیجه رسیده اند، رژیمی که چربی حیوانی آن کم باشد و چربی اشباع نشده آن زیاد باشد برایشان مفید و خوب است .
● طرح ریزی برای شغل
ممکن است با گذشت زمان ، ام اس موجب ازکارافتادگی فیزیکی و ادراکی شود و چنین تغییراتی شرایطی را ایجاد می کند که بیمار بالاجبار شغل سابقش را سبکتر نماید. اگر شغل فرد با کارهای فیزیکی طاقت فرسا مرتبط است باید به فکر شغل دیگری باشد یا کارهای فیزیکی اش را به حداقل برساند. کارهایی که بدون تحرک (بصورت نشسته) انجام می شود برای حرکات فیزیکی عمدتا محدودیتی بوجود نمی آید و فرد می تواند همچنان سالیان درازی بکار خود ادامه دهد.
● تغییرات خانواده
یکی از عمده ترین مشکلاتی که پس از تشخیص ام اس برای زوجین متاهل بوجود می آید و باید با آن کنار بیایند، تغییرات در وظایف هرکدام از آنها می باشد. آنها به احتمالاتی که در آینده پیش می آید باید با یکدیگر همفکری کنند. یک خانواده با دو درآمد باید بتواند با یک درآمد کنار بیاید. یکی از زوجین باید مسئولیت و دوندگی بیشتری را در خانه و مراقبت از فرزندان به عهده بگیرد. بحث و گفتگو ، کلیدی است که موجب می شود تغییرات پیش آمده با موفقیت پشت سر گذاشته شود
بیماری اماس یک بیماری خودایمنی است که در آن تخریب غلاف چربی اعصاب باعث اختلال کارکرد آنها و بروز علائم گوناگون میشود. بیماران مبتلا به اسکلروز متعدد یا اماس (MS) ممکن است دچار انواع گوناگونی از ناتوانیها شوند. در حالیکه بیماری پایانههای عصبی در مغز، نخاع و حتی چشمها را هدف قرار میدهد، علائم متفاوتی بروز میکند.
پزشکان اطمینان ندارند که علت دقیق اماس چیست یا چه عواملی یک فرد را بیشتر از دیگری در معرض این بیماری قرار میدهد.اماعلائم اماس فراوان و متفاوت است و به این بستگی دارد که کدام قسمت دستگاه عصبی مورد حمله بیماری قرار گیرد. یک بیمار اماس ممکن است در راهرفتن کمی دچار اشکال شود، در حالیکه دیگری ممکن است کاملا به صندلی چرخدار وابسته شود. یک بیمار ممکن است دچار ضعف شدید بدنی شود، در حالیکه دیگری ممکن است دچار محوشدن بینایی یا دوبینی شود و بیمار دیگر ممکن است اشکال در سخنگفتن، سفتی عضلات، لرزش و اختلال در کنترل مثانه پیدا کند. بسیاری از این علائم نیز آن دسته از شکایات فرد هستند که دیگران نمیتوانند آنها را ببینند؛ از درد و ضعف شدید گرفته تا اشکالات حافظه. اسکلروز متعدد را یک بیماری خودایمنی میشمارند، زیرا دستگاه ایمنی بدن به دستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع) خود فرد حمله میکند. رشتههای عصبی در دستگاه عصبی مرکزی با بافت چربی به نام میلین احاطه و حفاظت میشوندکه به هدایت تکانههای الکتریکی پیامرسان کمک میکنند. در مبتلایان به اماس میلین در نواحی متعددی تخریب میشود و بافت جوشگاهی که به جای میماند را اسکلروز مینامند. گاهی خود رشته عصبی نیز آسیب میبیند. هنگامی که میلین یا رشته عصبی آسیب میبیند یا تخریب میشود، توانایی اعصاب برای هدایت تکانههای الکتریکی از اندام به سوی مغز و بالعکس مختل میشود و به این ترتیب است که علائم اماس بروز میکند. اغلب افراد مبتلا به اماس در بین سنین 20 تا 50 تشخیص داده میشوند، و این بیماری زنان را دوبرابر بیش از مردان گرفتار میکند. تعداد مبتلایان به اماس در سراسر جهان حدود 5/2 میلیون نفر تخمین زده میشود. علت دقیق اماس نامعلوم است، اما دانشمندان تصور میکنند ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیک در آن دخیل باشد. استعدادی ژنتیک برای این بیماری در فرد وجود دارد و بعد عاملی محیطی به آن اضافه میشود؛ مثلا فرد در معرض ماده خاصی قرار میگیرد که دستگاه ایمنی را تحریک میکند، اما دستگاه ایمنی به اشتباه به جای مهاجم خارجی بهخود اجزای بدن حمله میکند. سالگذشته کشف ژن دومی که با اماس ارتباط دارد - که پیشرفتی عمده شمرده شد- این امید را برای پژوهشگران ایجاد کرد که به درمانهایی مفید و نهایتا راهعلاجی برای این بیماری دست یابند. دانشمندان سال گذشته، در کشفی که مهمترین پیشرفت ژنتیک در پژوهشها در مورد اماس در3 دهه گذشته خوانده شد، اعلام کردند که ژنی را یافتهاند که خطر ابتلا به این بیماری را تا 30 درصد افزایش میدهد. کارشناسان میگویند این ژنها، نقاط نشانهگیری خوبی هستند که پژوهشگران با هدف قرار دادن آنها میتوانند به درمانها یا علاجهایی برای اماس دست یابند. |
|
|
ساعت ٥:۱٧ ق.ظ روز ۱۳٩٠/٥/۱٦ کلمات کلیدی: استرس اجتماعی ام اس را تشدید میکند |
پژوهشگران میگویند استرس مزمن اجتماعی ممکن است باعث تشدید بیماریهای تحلیلبرنده عصبی مانند اسکلروز متعدد یا اماس شود. به گزارش هلثدینیوز گروهی از پژوهشگران در دانشگاه A&M تگزاس همچنین میگویند برخی از مداخلات ممکن است از التهاب عصبی ناشی از استرس جلوگیری کند یا آن را مهار کند. این پژوهشگران در بررسیها بر روی موشهای آزمایشگاهی دریافتند که استرس اجتماعی التهاب در دستگاه عصبی مرکزی را افزایش میدهد. به نظر می رسد که استرس میزانهای یک سایتوکاین به نام "اینترلوکین 6" را بالا میبرد و این امر به افزایش شدت بیماری مشابه اماس در موشها میانجامد.سایتوکاینها پروتئینهای التهابی در بدن هستند که کارکردهای ایمنی و التهابی در بدن را تنظیم میکنند. پژوهشگران همچنین دریافتند که درمان موشها با پادتن خنثی کننده اینترلوکین 6 در حین رویدادهای استرسزا از تشدید بیماری شبیه به "ام اس" (MS) ناشی از استرس در این حیوانات جلوگیری میکند. دکتر مری میگر سرپرست این پژوهش یادآور شد: "افرادی که در معرض تعارض اجتماعی مزمن هستند، میزان بالایی از استرس و بینظمی دستگاه ایمنی را تجربه میکنند و به این ترتیب حساسیت آنها به ابتلا به بیماریهای عفونی و بیماریهای خودایمنی افزوده میشود." او افزود: "به نظر میرسد تولید سایتوکاینها در حین استرس مزمن نقش مهمی در تشدید التهاب حاد دستگاه عصبی مرکزی و ایجاد پاسخهای ایمنی بر ضد بافتهای خودی در مراحل بعد دارد." |
|
|
ب.ظ روز ۱۳٩۱/٢/۱۱ کلمات کلیدی: استعمال دخانیات و ام اس |
مطالعات زیادی نشان داده است که مصرف دخانیات (به هر شکل سیگار- پیپ – قلیان ... مترجم ) خطرات جدی برای سلامت محسوب میشوند. این افراد استعداد بیشتری برای ابتلا به سرطان ریه ، بیماریهای قلبی ، ریوی دارند . مادرانی که در دوره بارداری سیگار می کشند ، دارای نوزادهائی با وزن پائین تر از طبیعی خواهند بود. سطحی بودن تنفس ، استعداد برای عفونت های ریوی و بی نظمی در ریتم قلب ، همگی از نتایج مصرف دخانیات است که در عین حال می تواند ، یک ناتوانی خفیف را در فرد مبتلا به ام اس تبدیل به ناتوانی شدید نماید . از طرفی، خطرات ناشی از آتش سوزی نیز به این معضلات اضافه میشود وقتی که یک فرد سیگاری ، ضعف یا عدم تعادل هم داشته باشد.
سیگار ممکن است احتمال بروز ام اس را افزایش دهد و ممکن است سرعت پیشرفت بیماری را نیز بالا ببرد. علاوه بر اینکه سیگار تهدید کننده سلامت و ایمنی عمومی است ، شواهدی وجود دارد که ارتباطات بین سیگار با شروع و بدتر شدن بیماری ام اس را نشان میدهد. در مطالعه ای که نتایج آن در سال 2003 به چاپ رسید ، ریسک ابتلا به ام اس در بین افراد سیگاری بالاتر بود ( در مقایسه با افرادی که هرگز سیگار نکشیده بودند) . مطالعه ای دیگرکه در سال 2005 منتشر شد ارتباط بین سیگار و احتمال بروز ام اس را نشان داد و بیان کرد که سیگار ممکن است خود یک فاکتور مستعد کننده برای تبدیل نوع بدتر شونده – بهبود یابنده ام اس (RRMS) به نوع پیشرونده ثانویه باشد. ( SPMS ) از طرفی سیگار ممکن است بطور موقتی کارآئی سیستم مغز و اعصاب را کاهش دهد . اگرچه نمیتوان در این مورد اظهار نظر قطعی کرد ( بدلیل کافی نبودن مطالعات ) اما بر اساس شواهد موجود، این احتمال وجود دارد که کشیدن حتی یک نخ سیگار بطور موقتی ممکن است ناتوانی فرد را افزایش دهد . |
|
|
ساعت ٧:۱٥ ب.ظ روز ۱۳٩۱/۳/۱٧ کلمات کلیدی: ام اس ترس ندارد |
به محض اینکه دستش کمی گزگز میکند یا چشمهایش سیاهی میرود، میترسد و میگوید: «حتماً اماس گرفتهام». ضعف و بیحسی اندامها نیز برای او برابر است با بیماری اماس و این بیماری هم یعنی پایان زندگی فعال و پویا. با اینکه بسیاری از مردم این چنین فکر میکنند، اما پزشکان میگویند گاهی اماس مشکل خاصی برای بیمار ایجاد نمیکند بنابراین بسیاری از مبتلایان میتوانند به زندگی عادیشان ادامه دهند؛ به این معنی که حتی شاید یکی از همکاران یا دوستان نزدیکتان هم اماس داشته باشد و شما هیچ وقت متوجه مشکلش نشوید.
دکتر مهدی وحید دستجردی، متخصص مغز و اعصاب با اشاره به اینکه اماس در گروه بیماریهای خودایمن قرار میگیرد، به جامجم توضیح میدهد: در بیماریهای خودایمن، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بدن خود فرد حمله میکند که اماس نیز یکی از این نوع بیماریهاست. به گفته این پزشک متخصص، سیستم ایمنی بدن در بیماری اماس به بافت چربی درون مغز حمله کرده و نقاط مختلفی را درگیر میکند؛ بنابراین علائم بیماری با توجه به ناحیهای که درگیر میشود، متفاوت خواهد بود؛ علائم بینایی، حرکتی و حسی از جمله مشکلاتی است که فرد با آن روبهرو خواهد شد. دکتر وحید دستجردی میافزاید: اماس بیشتر در سنین جوانی و در دوران طلایی زندگی بروز میکند و به همین دلیل رسیدگی و درمان آن اهمیت ویژهای دارد. علاوه بر این، احتمال روبهرو شدن با این بیماری نیز برای خانمها کمی بیشتر از آقایان است. نشانههای متنوع ولی پایدار نشانههای بیماری اماس متنوع و متفاوت است، اما باید توجه داشته باشید هیچ یک از این نشانهها، در اماس موقت و گذرا نیست و حداقل باید یک روز ادامه داشته باشد. دکتر وحید دستجردی ضمن بیان اینکه شایعترین حالت درگیری بیماری با علائم حسی نمایان میشود، میگوید: در چنین شرایطی معمولاً فرد در قسمتهای انتهایی هر دو دست و هر دو پا (قسمتهایی از بدن که فرد از دستکش و جوراب استفاده میکند) سوزش و گزگز شدیدی را احساس خواهد کرد. وی تاکید میکند: سوزش و گزگز مربوط به بیماری اماس بسیار شدید و مداوم است و به همین دلیل افرادی که گاهی چنین حسی دارند، نباید نگران مبتلاشدن به اماس باشند. به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه، در حالت دیگری از درگیریهای حسی بیماری اماس، نیمی از بدن فرد یا قسمت پایینتر از سینه او در یک طرف بدن بیحس میشود. دکتر وحید دستجردی در مورد دومین نشانه بیماری اماس چنین میگوید: تاری دید یکی از علائم شایع این بیماری است؛ البته در این مورد هم باید دقت داشته باشید که همه افراد سالم و کسانی که هیچ مشکلی ندارند نیز ممکن است گاهی این حالت را تجربه کنند، بویژه زمانی که فرد به صورت ناگهانی از حالت خوابیده یا نشسته برمیخیزد، اما دردناک شدن یکی از چشمها هنگام حرکت به طرفین و از دست دادن بینایی همان چشم پس از گذشت چند ساعت یا چند روز، یکی از نشانههای بیماری اماس است. وی با اشاره به مشکلات حرکتی بیماران نیز توضیح میدهد: گاهی شخص متوجه کاهش قدرت و توانش میشود؛ به عنوان مثال ممکن است هنگام بالا رفتن از پله حس کند پاهایش ضعیفتر از قبل شده است و گاهی نیز یک سمت بدن فرد دچار ضعف شدید میشود. دکتر وحید دستجردی درباره مشکلات تعادلی بیماران میگوید: یکی دیگر از علائم بیماری اماس مشکلات تعادلی است؛ در این حالت شخص کمکم حس میکند تعادل ندارد، دائم زمین میخورد یا هنگام راه رفتن بدنش به یک طرف متمایل میشود. این پزشک متخصص تاکید میکند: هیچ یک از علائم اماس گذرا و لحظهای نیست؛ به این معنی که تاری دید، عدم تعادل، کاهش قدرت و... حتماً باید حداقل 24 ساعت ادامه داشته باشد تا بتوان به بروز این بیماری شک کرد بنابراین افراد نباید با تجربه کردن لحظهای چنین علائمی، نگران ابتلا به اماس شوند. اماس انواع مختلفی دارد دکتر وحید دستجردی درباره انواع مختلف بیماری اماس توضیح میدهد: بسیاری از افرادی که دچار این مشکل هستند، هیچ وقت با علامت خاصی روبهرو نمیشوند؛ به طوری که حتی تا زمان فوت، این بیماری بروز نمیکند و چهبسا افرادی که به دلایل دیگری مانند تصادف مورد بررسی پزشکی قرار میگیرند و در آن زمان بیماری اماس آنها که هیچ علامتی نداشته است، تشخیص داده میشود. درصدی از بیماران نیز فقط یک بار دچار علائم بیماری میشوند و این مساله دیگر هیچ وقت تکرار نمیشود. وی با تاکید بر این که عمده بیماران مبتلا به اماس، هر چند ماه یک بار با علامت جدیدی روبهرو میشوند، میگوید: اغلب بیماران چنین وضعیتی دارند که به این نوع اماس عودکننده ـ بهبودیابنده میگوییم. البته در گروهی از این بیماران ممکن است بیماری به شکل پیشرونده تغییر کند یا این که برای تعداد کمی از افراد از ابتدا ممکن است اماس به شکل پیشرونده وجود داشته باشد که در این حالت بیماری دائم بدتر میشود. درمان بیماری اماس بدون تردید چگونگی درمان بیماری یکی از مهمترین سوالاتی است که برای مبتلایان پیش میآید؛ اینکه بیماری به صورت کامل درمان میشود یا نه؟ علائم بهبود آن چیست؟ و... دکتر وحید دستجردی ضمن بیان این که درمانهای اماس به سه گروه اصلی تقسیمبندی میشود، توضیح میدهد: دسته اول درمانها هنگام حملات بیماری صورت میگیرد که در این دوران بیمار باید در بیمارستان بستری شود. دومین دسته، درمانهای پیشگیری است؛ در این شرایط با توجه به وضعیت بیمار از داروهای متفاوتی استفاده میکنند که با کمک آنها تعداد حملات بعدی کمتر میشود. به گفته این پزشک متخصص، سومین گروه درمانها، مربوط به علائم بیماری است و بیماران باید بدانند عوارض بیماری مانند خستگی بیش از حد، تکرر ادرار و سفتی اندامها با دارو تا حد زیادی قابل درمان است. اماس مانع زندگی عادی نمیشود متاسفانه اغلب افراد تصور میکنند اماس به معنای ناتوانی کامل فرد است و تنها تصویری که از مبتلایان به اماس در ذهن آنها نقش میبندد، فردی است که روی صندلی چرخدار نشسته و توانایی حرکت ندارد. در حالی که بسیاری از بیماران میتوانند زندگی عادی خود را بدون هیچ مشکلی ادامه دهند. این پزشک متخصص در این زمینه توضیح میدهد: مردم معمولا از بیماری افرادی که علائم خاصی ندارند، آگاه نیستند و شاید حتی ندانند یکی از همکاران یا دوستانشان به این بیماری مبتلاست، اما درصد کمی از بیماران که شرایط بدی دارند، همیشه مورد توجه قرار میگیرند و به همین دلیل مردم بیماری اماس را با توجه به آن نشانهها میشناسند. به گفته وی، مبتلایان به اماس تا جایی که خیلی خسته نشوند، میتوانند هر فعالیتی را که در توانشان هست، انجام دهند. این پزشک متخصص تاکید میکند: بیماران مبتلا به اماس نیز میتوانند مانند سایر افراد ازدواج کنند، باردار شوند و زایمان طبیعی داشته باشند، اما از نظر اخلاقی شخص موظف است بیماریاش را به همسرش اطلاع دهد. به گفته وی برای پیشگیری از بیماری تنها کاری که میتوان انجام داد، اجتناب از مصرف دخانیات است؛ چون عواملی که باعث بروز بیماری میشود مانند ژنتیک، جنسیت، ناحیه جغرافیایی و ویروسهایی که در سالهای قبل فرد به آنها مبتلا شده است، هیچ کدام قابل کنترل نیست. به گفته این پزشک متخصص، اختلالات خلقی مانند افسردگی نیز در این بیماران شایع است که بسادگی درمان میشود. همه ساله آخرین چهارشنبه ماه می، به عنوان روز جهانی اماس در نظر گرفته میشود تا با استفاده از رسانههای مختلف مردم جهان بیشتر با این بیماری آشنا شده و دریابند نهتنها اماس پایان زندگی نیست، بلکه مبتلایان به آن میتوانند زندگی موفق و شادی را تجربه کنند. |
|
|
ساعت ٥:٠٩ ق.ظ روز ۱۳٩٠/٥/۱٦ کلمات کلیدی: ام اس پایان زندگی نیست |
شیوع بیماری اماس و اثرات ناراحتکنندهای بر زندگی بیماران به جای میگذارد، و نیز نبود علاج قطعی برای آن، باعث شده است، دچارشدن به این بیماری به معنای پایان زندگی فرد مبتلا تلقی کنند. اما این باور درست نیست. بیماری ام اس یا اسکلروز متعدد ، یک بیماری تحلیلبرنده مزمن دستگاه عصبی مرکزی است که در آن تخریب تدریجی غلاف میلین پوشاننده سلولهای عصبی در بخشهایی در سراسر مغز، طناب نخاعی و یا هردوی آنها رخ میدهد. تخریب میلین انتقال پیامهای را مختل میکند و باعث ضعف عضلانی، از دست دادن هماهنگی حرکتی و اختلال در حرف زدن یا بینایی میشود.
این بیماری بیش از همه جوانان را درگیر میکنند و به علت اختلالی در دستگاه ایمنی روی میدهد که ممکن است منشایی ویروسی یا ژنتیکی داشته باشد.
ممکن است در بیمارانی که در ابتدا در رده عودکننده- فروکشکننده قرار گرفتهاند، بروز کند. بیمار دچار علائم مداومی است و دوره های فروکش گاهگاهی بیماری دیگر وجود ندارد. 4-
5 درصد بیماران اماس نوع "پیشرونده- عودکننده" بیماری را تجربه میکنند. در این بیماران
وضعیت به طور مداوم در حال بدترشدن است، در عین حال عودهای شدید بیماری رخ میدهد
که بیمار ممکن است از آنها بهبود پیدا کند یا نکند.
|
|
|
ساعت ٥:٠٦ ق.ظ روز ۱۳٩٠/٥/۱٦ کلمات کلیدی: ام اس شایعترین علت ناتوانی در جوانان است |
بیماری ام. اس پس از سوانح، شایعترین علت ناتوانی در جوانان است و تاکنون درمان قطعی این بیماری ممکن نشده، ولی داروهای موجود میتواند باعث کاهش حملات و در نتیجه ناتوانی ناشی از این بیماری شود. دکتر صحراییان متخصص بیماریهای مغز و اعصاب و رئیس کمیته علمی انجمن ام.اس ایران، به مناسبت روز جهانی ام. اس،(6 خرداد) به همشهری گفت: بیش از 2 میلیون نفر در دنیا به این بیماری مبتلا هستند و هزینه اجتماعی و درمانی هر بیمار2.4میلیون دلار است.
وی افزود: تاکنون آمار دقیقی از تعداد بیماران مبتلا به ام. اس در کشور وجود ندارد اما بهنظر میرسد بیش از 40هزار نفر در کشور به این بیماری مبتلا باشند که اکثر آنان را خانمهای جوان تشکیل میدهند.پیشرفت و علایم اختصاصی ام. اس در هر فرد متفاوت است و این روند قابل پیشبینی نیست. وی افزود: این بیماری در افراد مبتلا سیر متفاوتی دارد بهطوری که در بعضی از مبتلایان هیچگونه علایم و نشانه بالینی دیده نمیشود ولی برخی دیگر از آنها دچار ناتوانی قابل توجهی در مدت زمان کوتاه میشوند. وی ادامه داد: شیوع این بیماری در دنیا رو به افزایش است، این شیب افزایش در ایران نیز در حال افزایش است ولی از آنجا که اپیدمیولوژی این بیماری در کشور انجام نشده آمار دقیقی از مبتلایان به این بیماری وجود ندارد. معمولا این بیماری در سنین 20 تا 40 سال بروز میکند و در خانمها 2 تا 3 برابر، بیشتر از آقایان است. دکتر صحراییان افزود: عواملی چون ژنتیک و عوامل محیطی در بروز این بیماری نقش دارند اما بررسیهای مختلف نمایانگر این نکته است که عامل ژنتیک کمترین نقش را در شیوع و انتقال ام.اس دارد. وی ادامه داد: در بین عوامل محیطی، عواملی چون عوامل عفونی مانند ویروسها و برخی باکتریها مؤثرند و با توجه به اینکه استرس، شدت بیماری مبتلایان به ام.اس و تعداد حملات آنها را افزایش میدهد عامل استرس و تنشهای عصبی میتواند در افزایش میزان شمار مبتلایان به ام. اس در ایران نیز مؤثر باشد. وی ادامه داد: تغذیه نیز در افزایش ام.اس مؤثر است و کسانی که در دوران کودکی ویتامین دی کمتری را دریافت کنند احتمال ابتلای آنها به ام.اس در بزرگسالی بیشتر است. دکتر صحراییان با اشاره به این مطلب که در مورد ام.اس اقدامات پیشگیرانهای وجود ندارد، گفت: به بیماران ام.اس توصیه میشود تا حد امکان از تنش روحی و استرس پرهیز کنند. میوه و سبزیجات را در برنامه غذایی خود قرار دهند، مصرف غذاهای پرچرب را کمتر کنند و از گرما و خستگی مفرط دوری جویند. بهطور کلی ام.اس بهعلت تخریب میلین بافت عصبی مرکزی ایجاد میشود و برحسب اینکه کدام قسمت سیستم عصبی دچار تخریب شود، علایمی متفاوت از جمله تاری دید، اختلال در حرکت، اختلال در کنترل ادرار و بیحسی در اندام بروز میکند. به گفته وی، عموم مردم برداشت صحیح و منطقی از ام.اس ندارند و بهدلیل برداشتهای غلط، برخوردهای مناسبی با این بیماری صورت نمیگیرد در نتیجه لازم است انجمن با گسترش ابعاد فعالیت خود، آگاهی و اطلاع رسانی در مورد این بیماری را به نحو بهتری انجام دهد. وی ادامه داد: افراد تحصیلکرده و حتی خود پزشکان بیشترین قشری هستند که به این بیماری مبتلا میشوند و هنوز دلایل بروز آن مشخص نشده است. وی در پایان گفت: میتوان ادعا کرد ام.اس تافته جدا بافته در بین سایر بیماریهای مغز و اعصاب است، در نتیجه ارائه امکانات برای انجام پژوهش درباره ام.اس، رسالت بزرگی است که دولت باید به آن توجه مخصوص نشان دهد چرا که درصورت بیتوجهی نسبت به این بیماری، تبعات اجتماعی و اقتصادی جبرانناپذیری ناشی از این بیماری را در جامعه شاهد خواهیم بود. بیماران خاص وچالشهای دارویی کشور معاون
غذا و داروی وزارت بهداشت اعلام کرد: پوشش ناقص داروهای گران قیمت بیماران رسول دیناروند به فارس گفت: در نظام دارویی کشور کماکان چند چالش عمده داریم که از سالهای پیش باقیمانده است، نخستین مسئله این است که داروهایی که برای درمان بیماران صعب العلاج مصرف میشود و بسیاری از آنها گرانقیمت هستند، پوشش بیمهای ندارند به همین علت هزینه بیماران برای تأمین این داروها بسیار بالاست. وی ادامه داد: برخی از این بیماران که مجبورند رنج بیماری مزمن را سالها تحمل کنند، برای تهیه و تدارک این داروها واقعاً دچار فقر میشوند و از هستی ساقط میشوند، تعداد این بیماران زیاد نیست و تعداد بیمارانی که بهعلت هزینه دارو فقیر میشوند به یک درصد جمعیت هم نمیرسد، اکثریت قاطع مردم هزینه دارویی بالایی ندارند اما این گروه کوچک واقعاً دچار مشکل میشوند. معاون وزیر بهداشت گفت: وزارت بهداشت با پرداخت سالانه حدود 350 میلیارد تومان یارانه، مشکل تأمین داروی بیماران خاص از جمله هموفیلیها و تالاسمیها را حل میکند اما گروههای دیگری از بیماران هستند که تحت حمایت نیستند و بیمهها نیز داروهای آنان را پوشش نمیدهند. دیناروند اضافه کرد: مسئله دیگر بیاعتمادسازی برخی پزشکان و حتی داروسازان در برخی داروخانهها نسبت به داروهای ایرانی است، من نمیگویم کیفیت داروهای ایرانی از خارجی بالاتر است اما به هیچ وجه کیفیت پایینتری هم ندارند، کیفیت دارو مقولهای نیست که با نظرسنجی از مردم بتوان به آن رسید، اثر داروها هم آنی و فوری نیست که یک فرد بگوید فلان داروی خارجی اثر داشت یا فلان داروی ایرانی اثر نداشت. وی گفت: این تصورات از نظر علمی بهعنوان موضوع دارونما یا اثرپلاسگویی دارو معروف است. به این ترتیب که اگر بیمار به یک دارو اطمینان داشته باشد حتی اگر مشابه آن را بدون ماده مؤثره به او بدهیم احساس بهبودی پیدا میکند، بدون اینکه دارو مصرف کرده باشد، این امر فقط در داروهای روانپزشکی نیست بلکه در داروهای بیماریهای فیزیولوژیک نیز صدق میکند. متأسفانه برخی پزشکان و داروسازان با بیان صبحتهای غیرمنطقی بیماران را نسبت به داروهای ایرانی بیاعتماد میکنند، وقتی اطمینان یک فرد به یک دارو کم شد، اثربخشی آن نیز در ظاهر ممکن است کم شود، در حالی که ماده مؤثره و اثربخشی آن با داروی خارجی هیچ فرقی ندارد. هزینه داروهای بیماران ام. اس پرداخت میشود مدیرکل دفتر ارزیابی خدمات سلامت سازمان بیمه خدمات درمانی گفت: این سازمان هزینه داروهای مورد نیاز بیماران مبتلا به ام. اس را مانند سایر بیماریهای خاص کماکان پرداخت میکند. به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بینالملل وزارت رفاه و تأمین اجتماعی، خسرو رحمانی افزود: این سازمان در جهت حمایت از بیمهشدگان مبتلا به بیماری ام. اس سهم پرداختی این بیماران (فرانشیز) را از 30 درصد به 10درصد کاهش داده است که در این زمینه همه این بیماران میتوانند با پرداخت 10درصد هزینههای داروی خود، از تسهیلات سازمان بیمه خدمات درمانی بهرهمند شوند. |
تجارب بیماران مولتیپل
اسکلروزیس
مولتیپـل اسکلروزیس یکی از بیماری هـای مزمن سیستم عصبی مرکزی است که غالباً
جـوانان در سنیـن اولیه زندگی به آن مبتلا مـی شوند
زورزن
(Zorzon) و همکارانش (۲۰۰۱) در
مطالـعه ای اختلالات جنسی را در بیماران مبتـلا به مولتیپـل اسکلـروزیس بررسـی
کرده انـد، وی می گوید اختلالات جنسی بشدت کیفیت زندگی مبتلایـان به مولتیپل
اسکلـروزیس را تحت تأثیر قرار می دهد. در این مطالعه ۹۹ بیمار که تشخیص مولتیپـل
اسکلروز بـرای آنان تعیین شده بـود به مدت دو سال تحت مطالعه قرار گرفتنـد. نسبت
بیماران دچار اختلال جنسـی بیش از ۷۰ درصد بوده و در طول دو سال پیگیری این نسبت
تغییری نکـرد اما وسعت و تعـداد علائم به طـور قابـل توجهی بیشتر شد (۱۰). مورد
دیگر از اثرات جسمی تجربه شده از بیماری اختلال در الگوی خواب و استراحت بود.
در مطالعه دیگری که تحت عنوان ارتباط بین اختلالات خواب و خستگی در بیماران مبتلا
بـه مولتیپل اسکلـروزیس توسط آتارین (Attarian) ۲۰۰۴
انجـام گردیده اسـت، ۱۵ بیمار مبتـلا بـه بیماری که دچار خستگی شده بودند و ۱۵
بیمار مبتلا به بیماری که خستگی را تجربه نکرده بودند و ۱۵ فرد سالم از نظر
اختلالات خواب با یکدیگر مورد مقـایسه قرار گرفتند. نتـایج حاصله نشـان داده است
که، که از گروه بیماران دچار خستگی دو نفـر در شروع خواب تأخیر داشتـه، ۱۰ نفـر
خواب منقطـع و سه نفر خواب طبیعـی داشتند. یکی از ۱۵ بیمار مبتلا که خستگی نداشتند
مراحل خواب نامنظم داشته، دو نفر خواب منقطع داشته و ۱۲ نفر خواب طبیعی داشتند و
همه ۱۵ نفر گروه کنترل خواب طبیعـی داشتند. بنابراین خستگـی، خواب منقطع و چرخه
های خواب غیرطبیعی با هم مرتبط بودند (۱۱). اثرات تغییر درجه حرارت نیز در تجارب بیان
گردید.
در این رابطه اسکات (Scott)
۲۰۰۴
می گوید افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس هنگامی که در معرض افزایش درجه حرارت،
که به صورت آب گرم، ورزش و یا افـزایش دما باشد، قرار گیرند دچار خستگی یا ضعف می
شوند (۱۲). از تجارب دیگر شرکت کنندگان کاهش مراقبت از خود بود.
در مطالـعه ای کـه توسـط دونـل و هاوکـینز (Donnell, Hawhins) در سـال ۲۰۰۱ بـر روی ناتوانی ۳۸۸ بیمار انجام گرفته است. نتایج
حاصله نشـان داده اسـت که ۷۱ بیمـار (۲۹ درصـد) در فعالیت هـای زندگی روزانه خود
که شامل حمام کـردن، لباس پوشیـدن و شانه کـردن مو و غـذا خوردن بوده کاملاً به
صورت غیر وابسته هستند و ۸۶ بیمار (۵۳ درصد) حداقل روزی یک ساعت در فعالیت های
روزانه خود نیاز به کمک داشتند (۱۳).
مشکل جمسی دیگر که مطرح نمودند اختلال بینایی است. اختلالات بینایی تقریباً در همه
افراد مبتـلا به مولتیپل اسکلـروزیس دیده مـی شود اما به نـدرت این اختـلالات منجر
به کوری کامـل می گردد. براساس انتشارات انجمن ملی مولتیپل اسکلروزیس ۵۵ درصد از
افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس دچار یک بار التهاب عصب بینایی خواهند شد. در
موارد زیادی اولین علامت بیماری مولتیپل اسکلروزیس است (۱۴). اختلال حسی را نیز
برخی شرکت کنندگان ابراز نمودند.
برون هـام ((Brunham ۲۰۰۲ در مطالـعه ای
ارتبـاط بین حـس، حـرکت و قدرت عضلانـی انـدام تحتانـی را ارزیابـی کرده اسـت و
چنیـن نتیجه گیـری مـی کند که ارتبـاط معنی داری بیـن وضعیـت حسـی بدن و تعـادل وجود
نـدارد در حالی که ارتباط بین حرکت و توانایی کنترل بدن هنگام حرکت و قدرت عضلانی
اندام تحتانی معنی دار مـی باشد
مطالب مشابه :
تفاوت GPS با GPRS در چیست؟
تفاوت gps با gprs در چیست؟ تاريخ : سه شنبه سی ام شهریور (جی پی اس)
ام اس چیست؟
اماس چیست یا که اماس در گروه بیماریهای ام اس تفاوت زیادی با هم
تفاوت ام اس واي ال اس
تفاوت ام اس واي با توجه به اینکه تعداد مشاوره های مراقبت از مفاصل در بیماریهای
" آی فون" (iPhone) چیست؟؟؟ و سيستم عامل آيفون چيست؟ (در ادامه مطلب)
روش غیر فعال کردن اس ام اس های تبلیغاتی تفاوت لپ تاپ با نت فرق لب تاب با نت بوک در چیست
س ام اس دخترونه(ضد پسر)
برای مشاهده بقیه اس ام اس ها به فرق باطری با مرد چیست؟ واحه ای در لحظه پرتال
آشنایی جامع با بیماری خود ایمن MS
معمولا شخص مبتلا به ام اس در سال های بین 20 تا ام اس چیست در ام اس ممکن است با
تفاوت آرتریت با آرتروز چیست؟
تفاوت آرتریت با آرتروز چیست؟ توانبخشي در ام اس. تشخیص آرتریت بر اساس تستهای خون و
پارکینسونیسم (شبه پارکینسون): پي اس پي (PSP)
توانبخشي در ام اس. تفاوت فشار خون در دو بازو 'نشانه خطر کاهش درد ستون فقرات با ورزش های
استفاده زیاد از اساماس گردن درد میآورد
استفاده زیاد از اساماس با توجه به اینکه تعداد مراقبت از مفاصل در
سیگار و حملات اماس
سیگار و حملات اماس با توجه به اینکه تعداد مشاوره های مراقبت از مفاصل در
برچسب :
تفاوت های پرتال با سی ام اس در چیست