مهندسی تعویض کلیه نوشته دکتر مرتضی بهروزی ویرایش اسدا... موگویی

طراحي يك كليه مصنوعي با تعريف يك سري كار براي دستگاه آغاز مي شود . حداقل براي جايگزيني درمان دياليزي موجود كليه طراحي شده بايد تقريباً 100 تا 200 ميلي مول سديم ،100 ميلي مول پتاسيم ،1 تا 2 ليتر آب و 50 تا 100 ميلي ليتر اسيد را از جريان خون جدا كند ، در حالي كه 20 تا 30 ليتر را در روز از مولكول هاي ريز پاك كند . به علاوه تعادل كلسيم فسفات و به ويژه جلوگيري از افزايش فسفات ها ، بايد حفظ شوند .

تعدادي از عملكرد هاي كليه ي طبيعي را ممكن است بتوان در كليه مصنوعي طراحي شده در مهندسي بافت جايگزين كرد . تنظيم جرم سلول هاي قرمز خون ، ويتامين 3D و جلوگيري از تداخل اسيدهاي مربوط به غذا ها كه حل شده اند ، مشكلات پيش رو از ديدگاه مهندسي هستند . فشار اسمزي در اورگانيسم طبيعي با دو مسير اضافي كنترل مي شود . Vasopressin هورموني است كه توسط هسته هيپوتالاموس ترشح مي شود و مسئول افزايش فشار اسمزي پلاسما است. اندازه هاي بالاي هورمون Vasopressin كه هورمون كاهندهي ادرار نيز ناميده مي شود، جذب دوباره آب در كليه و احساس تشنگي را تحريك مي كند . به نظر مي رسد بيماران همودياليزي فشار اسمزي خون خود را تنها با مكانيزم آخر كنترل مي كنند . به نظر مي رسد كه كنترل محكم فشار اسمزي نيز مسئله مهمي است كه مي توان آن را با يك مكانيزم نظم بخش كليوي تنظيم كرد . دفع پتاسيم كليه با ورودي رژيم غذايي آن تحت كنترل هورمون استروئيدي خون ، آلدوسترون ، تفاوت دارد . موفقيت طولاني مدت كليه ي مصنوعي قابل كاشت پيش بيني مي شود بخشي از حس كردن و پاسخ دادن به سطح پتاسيم خون است چون بسيار مشكل است كه رژيم غذايي متنوع را طوري تنظيم كرد كه ورودي پتاسيم روزانه ثابت بماند . چون شكست در كنترل پتاسيم ممكن است به مرگ فوري منجر شود توسعه كنترل كننده هاي غيرتهاجمي پتاسيم يكي از بزرگترين چالش ها در مهندسي بافت كليه است . با اين وجود ، با اطلاعات موجود راجع به سطح پتاسيم ، كنترل خارجي سطح پتاسيم ممكن است از راه درمان شفاهي انجام شود .

بزرگترين چالشي كه در مقابل مهندسي بافت كليه قرار دارد فراهم كردن حجم 30 تا 50 ليتري تصفيه روزانه مولكول هاي ريز است . دياليز به علت نياز به حجم زيادي از مايع خالص الكتروليتي غير تب زا ، روش مناسبي براي تصفيه در كليه مصنوعي كاملاً ايمپلنت شده ، نمي باشد .

بيماراني كه با ديليز صفاقي درمان شده اند با حفره هاي صفاق شان 10 تا 15 ليتر در روز الكتروليت تصفيه مي كنند . تاثيرگذاري اين روش بدليل شكاف صفاق ، فشار كالري ناشي از فشار اسمزي بالاي گلوكز و نقص هاي مربوط به كاتتر دياليز و همچنين سختي نگهداشتن داليزر در كنار بيمار محدود است . براي اصلاح دستگاه دياليز كه در آن سموم در دياليزر جذب مي شوند يا تغيير شكل مي دهند ،در اصل انتقال ساده مشكل تصفيه از خون به دياليزر است . با اين كه مي دانيم چه مولكول هايي را بايد تصفيه كنيم ،با اين حال انتخاب معرف هاي مناسب مسئله پيچيده اي است .

روش دوم كه اكنون براي تصفيه پتاسيم اضافي از بيماران هيپركلمي و ايجاد سد در جذب فسفر در بيماران با ميزان بالاي فسفات از استفاده مي شود . اين روش در اصل از اپيتليوم روده اي براي بدست آوردن زيست سازگاري نسبت به مواد شيميايي كه براي جذب مواد حل شده استفاده مي شوند ، استفاده مي كند .

روش سوم براي تصفيه شبيه چيزي است كه در بدن اتفاق مي افتد يعني حجم بالاي اولترافيلتراسيون و جذب دوباره انتخابي از آن اولترافيلتراسيون .كه اين نيز مشكلاتي مشابه فيلتر كردن دو مرحله اي دارد .يك فيلتر محلول اولترافيلتراسيون را توليد مي كند و فيلتر دوم مقداري از محلول اولترافيلتر شده را به منبع تغذيه فيلتر اول برمي گرداند

دياليز صفاقي ‎( Peritoneal Dialysis ) ‎

دياليز صفاقي (‏PD ‏ ) روش ديگري براي درمان بيماران دياليزي است. در اين روش، رگ‌هاي خوني در حفرة صفاقي بيمار به عنوان صافي عمل مي‌كنند و دياليزت به وسيلة كاتتري كه در ديوارة شكمي قرار مي‌گيرد، به درون حفرة شكمي تزريق مي‌شود. بعد از گذشت تقريبا سي دقيقه، دياليزت به مواد زائد و موادي كه بايد از خون دفع شوند، آغشته مي‌شود. اين چرخه تا دفع كافي مواد زائد از خون تكرار مي‌شود. روش ‏PD‏ روشي ساده است كه معمولا در خانه انجام مي‌شود. اين روش شرايط بهتري را براي زندگي بيماراني كه به تازگي از دياليز استفاده مي‌كنند فراهم مي‌كند وهمچنين در قياس با روش‌هاي مورد استفاده در بيمارستان‌ها، موثرتر است. اما درصد كليرانس نسبتاً پاييني دارد و به همين دليل از آن در بيماري‌هاي كليوي قابل كنترل استفاده مي‌شود. به علاوه، اين روش در هفته شش بار انجام مي‌شود و معمولا بيماران استفاده كننده از اين روش به طور متوسط بعد از سه سال مجبور به ادامه درمان خود به روش ‏HD‏ در بيمارستان خواهد شد. در نتيجه آموزش‌هاي اوليه و سرمايه‌گذاري نهادها و ارگان‌هاي درماني بر روي اين روش بسيار پايين است. علي رغم امكان انتخاب گزينه همودياليز خانگي بيماران به ندرت روش درماني خود را تغيير مي‌دهند. با وجود مزاياي شناخته شده روش ‏PD‏ استفاده از اين روش داراي معايبي نيز است كه از آن جمله مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:‏

1. سختي دفع مايعات زائد به طور مطلوب از بدن بيمار

2. پايين بودن نرخ دفع مولكولها(اوره، كريتينين، اسيد اوريك و ...)‏

3. كمبود زياد پروتئين

4. خطر ايجاد عفونت در محل تزريق دياليزت

البته براي بسياري از اين مشكلات راه حل‌هايي انديشيده شده تا بيمار بتواند به راحتي در منزل درمان شود. ‏

انواع مختلف دیالیز صفاقی

چندین نوع دیالیز صفاقی وجود دارد ولی دو نوع عمده عبارتند از: دیالیز صفاقی مداوم سیار CAPD) ) و دیالیز صفاقی مداوم گردشی (CCPD)

دیالیز صفاقی مداوم سیار( CAPD ) تنها نوع دیالیز صفاقی است که بدون ماشین انجام می شود. معمولاً چهار یا پنج بار در روزدر خانه یا محل کار خودتان انجامش می دهید.یک کیسه دیالیز (حدود دو لیتر) را از طریق کاتتر وارد حفره پریتوئن خود می کنید . مایع دیالیز برای حدود چهار یا پنج ساعت آنجا می ماند، قبل از اینکه به داخل کیسه برگردد و دور ریخته شود. این کار تعویض نامیده می شود.هر بار که عمل تعویض را انجام می دهید یک کیسه جدید دیالیز مصرف می کنید.

در زمانی که دیالیز در حفره صفاقی شماست، می توانید مشغول فعالیتهای روزمره خود در محیط کار ، مدرسه یا در خانه باشید.

دیالیز صفاقی مداوم گردشی (CCPD) معمولاً در خانه با استفاده از یک ماشین بنام سیکلر انجام می شود. این روش شبیه دیالیز صفاقی مداوم سیار ( CAPD) است با این تفاوت که چندین سیکل (تعویض) صورت می گیرد. هر سیکل معمولاً 1-2/1 ساعت طول می کشد و تعویض ها در طول شب وقتی خوابیده اید انجام می شود .

همودياليز

در طول درمان، خون بيمار در سرتاسر دستگاه همودياليزكه شامل يك صافي نيمه تراوا است به گردش در مي‌آيد. مايعي فيزيولوژيك يا دياليزت به داخل دستگاه همودياليز ( ‏ HD‏) پمپ مي‌شوند و اختلاف غلظت مادة حل شده بين سمتي كه خون وجود دارد و سمتي كه حاوي دياليزت است، موجب انتقال مولكول هايي نظير اوره، كريتينين، اسيد اوريك و ... از خون به دياليز مي‌شود كه به اين وسيله اين مولكولها از تركيب خون حذف مي‌شوند. دسترسي به جريان خون بيمار از طريق قرار دادن كاتتر وريدي و يا وارد كردن سوزن‌هاي مخصوص دياليز به فيستولاي شرياني- وريدي (شبكه اي عروقي كه به وسيلة اتصال مستقيم شريان به وريد ايجاد مي‌شود ) انجام مي‌شود . به دليل اين كه دياليز به محض وارد شدن كاتتر به درون وريد بيمار آغاز مي‌شود، فيستولاي شرياني- وريدي بايد از چند هفته قبل براي انجام اين كار تشكيل شده باشد تا در هنگام آغاز دياليز به صورت شبكه عروقي كاملي مهيا باشد. براي اطمينان از تثبيت مكان سوزنها و همچنين انجام بقيه مراحل همودياليز كه با تزريق انجام مي‌شوند بايد از استحكام و بزرگي شبكه اطمينان حاصل شود.

روي هم رفته، با اندازه گيري سرعت دفع مواد زائد خون، اين نتيجه حاصل مي‌شود كه با روش همودياليز، كليرانس دياليز بالايي براي تمام بيماران به دست مي‌آيد. دياليز مي‌تواند به صورت‌هاي مختلف تجويز شود ؛ از جمله: جلسات دو ساعتة روزانه، جلسات چهار ساعته سه بار در هفته و يا جلسات شش تا هشت ساعتة شبانه سه بار در هفته. ‏

مهندسی تعویض کلیه نوشته دکتر مرتضی بهروزی ویرایش اسدا... موگویی

مطالب مشابه :

معرفی بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی زنان و زایمان کوثر

ارتوپد

به سمت گلومروس مصنوعی نوشته دکتر مرتضی بهروزی ویرایش دکتر سیده مریم موسوی متخصص مجاری ادراری

سوال شماره 245 : درمان یبوست

پلیمرهای مورد استفاده به عنوان بیومتریال نوشته دکتر مرتضی بهروزی ویرایش سارا جوادی

مهندسی تعویض کلیه نوشته دکتر مرتضی بهروزی ویرایش اسدا... موگویی

سوال شماره 257 : بیماری پسوریازیس (بیماری پوستی)

سوال شماره 131 : درمان ضعفهای ناشی از سکته مغزی

سوال شماره 266 : لیزر و لایه برداری لکهای صورت

سال نو مبارک