طبیعت در شعر کودکانه کُرمانجی
گلی شادکام – قوچان
فرهنگ فولکلور هر ملتی بازتاب دهنده اندیشه ها، احساسات، تجربه ها و نوع نگاه آنها به زندگی و طبیعت است. با مطالعه گفته ها و سروده هایی که به دست مردمان عادی خلق شده می توان به فلسفه زندگی یک قوم دست یافت و رابطه آنها را با طبیعت و زندگی را کشف کرد. در میان مردمان خراسان، کردها به دلیل سبک زندگی خاص خود که بر اساس کوچ نشینی و دامداری بناشده، همواره رابطه ای نزدیک و تنگاتنگ با طبیعت داشته اند و به همین دلیل اشعار فولکلور این مردم پر است از اشارات و ارتباط با طبیعت. در میان سروده های عامیانه کردی بخش با ارزشی به ترانه های کودکانه اختصاص دارد که قرن هاست سینه به سینه به صورت شفاهی نقل شده است. این ترانه ها از هنگام تولد کودک توسط مادر و اطرافیان خوانده می شود و در مراحل بعدی رشد هنگام بازی، کار، گردش و تفریح و جمع آوری گل ها و گیاهان سودمند در کوه و دشت توسط کودکان به صورت تکی یا دسته جمعی خوانده می شود. در این نوشته کوتاه به بررسی سروده هایی که در مورد گیاهان سروده شده می پردازیم:
در این سروده ها که بیشتر هنگام چیدن گیاهان سودمند و یا روبرو شدن با آنها خوانده می شود، رابطه انسان با گیاهان و رستنی ها بر اساس احترام، اعتماد و نیاز متقابل بنا شده است. در این سروده ها گیاه موجودی با احساس و دارای شعور فرض می شود که قادر به درک سخنان انسان است و می تواند واکنش مناسب نشان دهد. به عنوان مثال در یکی از این ترانه ها که هنگام چیدن گیاه کنگر (کَرنَگ در کُرمانجی) در بهار خوانده می شود، کودک با ایمان به این موضوع که اگر گیاه با احترام و تحسین فراخوانده شود و هدف از چیدن بیان گردد، گیاه خود را به او نشان می دهد، می خواند:
(زیلِ زَر، وَر کَو دَر، اَز خورینِم، تَه بِوینِم)
Zîle zerê,
Ver kev derê,
Ez xurînim,
Te biwînim
زیله زه‌رێ،
ڤه‌ر که‌ڤ ده‌رێ،
ئه‌ز خورینم،
ته بوینم
(ای ساقه ظریف زرین، خودت را نشان بده، من گرسنه هستم، تو را ببینم).
در این سروده، گیاه نورس کنگر (کَرنَگ) با عنوان ساقه زرین خوانده می شود و هدف از چیدن گیاه نیاز به ان ابراز می شود. در سروده ای دیگر نه تنها گیاه خوانده شده مورد تحسین قرار می گیرد که وعده کمک متقابل هم داده می شود:
(پیری پیری! هَمِندَه، سَر خانی تَه بلندَه، کُوارکَه کِ وَه مِن دَه، سَری لاوی تَه کُر دَکَم، تِم سا تَه را هَویر دَکَم)
Pîrî Pîrî! Heminde
Ser xanî te bilinde
Kuvarkekê wi min de
Serê lawî te kur dekem
Têm sa te ra hevîr dekem
پیری پیری! هه‌منده
سه‌ر خانی ته بلنده
کوڤارکه‌کێ و من ده
سه‌رێ لاوی ته کور ده‌که‌م
تێم سا ته را هه‌ڤیر ده‌که‌م
(ای گیاه سپید که سقف خانه ات بلند است، یک قارچ به من بده، من هم سر پسرت را اصلاح می کنم و برایت خمیر درست خواهم کرد).
این احساس احترام و اعتماد نه تنها در مورد گیاهان سودمند که در مورد گیاهان زیان اور نیز وجود دارد. در سروده ای که هنگام روبرو شدن کودک با گیاه گَزگَزونَک (گزنه) که تماس با آن باعث سوزش شدید پوست می شود، به کودک آموخته می شود که با اعتماد به گیاه و خواستن از او، از زیان گیاه در امان قرار گیرد:
(گَزگَزونَک من گَز مَکَه تا تِم تَرِم بووکا تَمَه)
Gezgezonek min gez meke
Ta têm terim bûka te me
گه‌زگه‌زۆنه‌ک من گه‌ز مه‌که
تا تێم ته‌رم بووکا ته مه
(ای گزنه مرا گاز نگیر، مادامی که می آیم و می روم عروس تو هستم).
در این ترانه با ایجاد رابطه عاطفی ذهنی با گیاه و اعتماد به او، کودک ترس از گیاه را فراموش کرده و تشویق می شود که بدون تماس با گیاه با امنیت از کنار ان گذر کند.
در ترانه های کودکانه ی کردی به کودکان آموزش داده می شود که به طبیعت احترام بگذارند و به قدر نیاز از آن برداشت کنند و وظیفه متقابل که همانا نگهداری و مراقبت است را به انجام برسانند. و حتی اگر به موردی به ظاهر زیان آور و خطرناک برمی خورند، آن را دشمن خود تلقی نکرده و نسبت به نابودی آن اقدام نکرده بلکه به شکلی رفتار کنند که هم آنها در امان باشند و هم گیاه به حیات خود ادامه دهد.
تاریخ ثبت دروبلاگ به یک ماه قبل تغییرکرده است
مطالب مشابه :
چند نکته جالب در مورد طبیعت ایران
چند نکته جالب در مورد طبیعت
عناصر طبیعت در شعر فارسی (2)
عناصر طبیعت در شعر توجه و دقت برخی دیگر است، در مورد طرز استفاده از عناصر خیال و
شعر مولوی در مورد طبیعت
هیچ چیزی ثابت و برجای نیست جمله در تغییر وسیر وسرمدی است. ذره ها پیوسته شد
سهراب ,شکار,طبیعت,شعر!
سهراب ,شکار,طبیعت,شعر! همچنين در مورد شکار هوبره که پرنده ای زيبا و خوش گوشت است.
جملاتی از دانشمندان در مورد طبیعت
جملاتی از دانشمندان در مورد طبیعت غم غربت روستا در شعر یک شاعر، نشانه طبیعی بودن و حقیقی
طبیعت عنصرتصویرساز در اشعار سهراب سپهری
طبیعت عنصرتصویرساز در سپهري مورد آن با شعر خواهيم پرداخت و در پايان
طبیعت در شعر کودکانه کُرمانجی
طبیعت در شعر و ارتباط با طبیعت. در میان سروده های هایی که در مورد گیاهان
رابطه انسان و طبیعت در شعر رابرت فراست
به علاوه، در شعر او انسان با طبیعت پنجه در می افکند. در مورد جایگاه ما در بین امور لایتناهی
برچسب :
شعر در مورد طبیعت