خادم افتخاري

بسم الله الرحمن الرحيم

چگونه می توان خادم افتخاري حضرت رضا عليه السلام شد؟

خادمین افتخاری آقا امام رضا عليه السلام در همه ساعات شبانه روز در حرم رضوی به سالمندان و زائران ناتوان خدمت رسانی می کنند.

خادمان حرم آقا علي بن موسي رضا عليه السلام به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند:

1. رسمی

2. افتخاری

3. تشرفی

و این عناوین در تمامی امور خدامی ، فراشی ، دربانی ، کفشداری و حفاظ وجود دارد. خدمت رسمی معمول به صورت موروثی می باشد به این معنی که پس از فوت خادم رسمی حضرت رضا عليه السلام ، فرزند مذکر ارشد وی در صورت احراز شرایط و صلاحیت های لازم و پس از بررسی هاي متداول گزینش و به خدمت فرا خوانده خواهند شد و در حال حاضر به دليل كثرت متقاضي خدمت موروثي كمتر شده است.

در حالی که خادمان افتخاری و تشرفی پس از تنظیم درخواست و تحویل آن به اداره مرکزی آستان قدس رضوی واقع در چهار راه شهداء مشهد قسمت دبیرخانه جهت نیاز و اولویت و دارا بودن شرایط و شایستگی های لازم و پس از گذراندن مراحل تحقیق ، گزینش ، به افتخار خدمتگزاری بارگاه رضوی نایل می گردند.

با توجه به اینکه خدمت در این آستان مقدس آرزوی هر شيعه و دوستدار خاندان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام می باشد ، سالانه تعداد بسیار زیادی از هموطنان گرامی به خصوص مجاوران بارگاه ملکوتی حضرتش تقاضای حکم خدمت دارند ، لذا با عنایت به تعداد محدود خادم و تقاضای فوق العاده مشتاقان ، روشن است که نمی توان به تمامی خواسته ها جواب مثبت داد و در نهایت تعداد کمی از این عزيزان آرزومند ، توفیق خدمت در بارگاه ملكوتي حضرت می یابند.

شرايط اوليه:

1. مدرك ليسانس

2. تأهل

3. عدم سوء پيشينه

عزيزان مشتاق مي توانید بدون هيچ ضابطه اي خادم حضرت شوید:

اگر شرايط و امكان خادم شدن براي شما مقدور نيست ، ناراحت نشويد كه حضرت از نيت شما مطلع است و شما را به خدمت خالصانه فرا مي خواند.

شما مي توانيد با انجام وظايف خدام ، خادم افتخاري حضرت شويد و اسمتان در ليست نوكراي حضرت ثبت شود ، مهم نيست لباس خدمت بپوشيد ، مهم نفس خدمت است.

يكي از وظايف خدام ، جمع آوري قرآن و مفاتيح و مهر ها از روي زمين و گذاشتن آنها سر جايشان است.

دومين وظيفه خدام ، جمع آوري غبار و دستمال كاغذي و پوست شكلات از صحن ها و رواق هاي حرم مطهر است.

سومين وظيفه خدام ، كمك به ناتوانان و كهن سالان است.

چهارمين وظيفه خادمان فرش ، پهن كردن فرشها قبل از نماز جماعت و جمع كردن فرشها بعد از نماز جماعت است.

پنجمين وظيفه خدام ، تحويل دادن بچه هاي گمشده به دفتر گمشده ها در حرم است ، اگر شما فرصت نداريد بچه هاي گمشده را به دفتر گم شده ها ببريد ، به خدام تحويل دهيد.

ششمين وظيفه خدام ، در صورت پيدا شدن اشياء قيمتي ، آنها را به دفتر امانات و يا دفتر اشياء پيدا شده تحويل مي دهند و اگر شما وقت كافي نداريد اشياء پيدا شده را به خدام تحويل دهيد.

اگر صادقانه شوق خدمت داريد ، بسم الله ...

شرح وظايف خدام و كاركنان حرم رضوي

معاونت اماكن متبركه و امور زائرين

زماني كه زائران وارد حرم مطهر امام رضا عليه السلام مي‌شوند احساس آرامش، امنيت و نظم در وجودشان تجلي مي‌يابد، اين احساس از اعتماد به خدمت‌گزاران اين بارگاه منور در دل زائر جاري مي‌شود و او با فراغ بال و آسايش در فضاي روحاني حرم مطهر آداب زيارت را انجام مي‌دهد.
آنچه در اين ميان مهم است اينكه با حضور سالانه بيش از 20 ميليون زائر در شهر مقدس مشهد، فراهم آوردن امكانات مورد نياز آنان و اجابت خواسته‌هايشان، كاري بس دشوار و نيازمند برنامه‌ريزي مدون است.
در اين جا به گوشه‌اي از خدمات گسترده آستان قدس رضوي در حوزه معاونت اماكن متبركه و امور زائران اشاره مي‌شود:

امداد زائران
فعاليت‌هايي از قبيل اعزام زائران در راه مانده به موطنشان، پرداخت هزينه سفر، تهيه البسه و كفش براي زائران نيازمند، پيگيري امور درماني و تهيه دارو و معرفي زائران بيمار و مصدوم به دارالشفا و مراكز درماني، دعوت از زائران سالمند و ناتوان جسمي در طرح زيارتي و انجام امور مربوطه و دعوت از هموطناني كه به دليل فقر مالي تاكنون به مشهد مقدس مشرف نشده‌اند و ميزباني آنان در بخش امداد زائران انجام مي‌شود. نيروهاي امداد همچنين در سال يك يا دو نوبت، بيماران آسايشگاه‌هاي مختلف سطح شهر مشهد مقدس را با هماهنگي قبلي به زيارت آقا علي بن موسي الرضا عليه السلام مي‌آورند.

سرايداري
بخش سرايداري فعاليت‌هاي مربوط به بهداشت و خدمات را در حرم مطهر انجام مي‌دهد. اين بخش از قديمي‌ترين و ابتدايي‌ترين قسمت‌هاي حرم مطهر است كه قبل از سال 1335 با عنوان «سرايداري» نامگذاري شد و نظافت، شستشو، غبارروبي و بسياري از موارد ديگر را انجام مي‌دهد. انجام امور جاري و نظافت صحن‌ها، بست‌ها و دوربرگردان‌ها، نظافت و غبارروبي محوطه زير صحن‌ها در طول روز، تخليه و شستشوي روزانه آب نماهاي داخل بست‌ها و پيگيري درخصوص آبگيري مجدد، كلرزني آب حوض‌ها به منظور جلوگيري از شيوع آلودگي و بيماري‌هاي واگيردار، بازديد از كليه جا ليوان‌هاي اطراف آب‌خوري‌ها و سقاخانه و جاگذاري ليوان يكبار مصرف به صورت روزانه، تأمين مهر و انتقال جامهري از جمله اين خدمات است.
در زمستان‌ها نيز جمع‌آوري آب باران و امور برف‌روبي، ماسه‌ريزي بر روي سنگفرش‌ها، پهن و جمع كردن كف پوش‌هاي لاستيكي براي جلوگيري از سر خوردن زائران بر روي سنگفرش‌هاي صحن‌ها انجام مي‌شود. در تابستان‌ها هم تأمين يخ مورد نياز براي سردن كردن آب‌هاي آشاميدني در چند نوبت و بازديد از كليه تانكرها در طول روز، تأمين و توزيع مواد شوينده، صابون و مايع دستشويي مصرفي حوزه اماكن متبركه از ديگر اقدامات اين بخش فعال در فراهم ساختن فضايي پاك است.
خدمات عطرافشاني توسط دستگاه‌هاي گلاب افشان و اسانس و سوزاندن عود، كندر، گل پر نيز از اقدامات دفتر بهداشت است.

خدمات
بخش خدمات در مديريت امور رفاه زائرين چهار دفتر «توزيع دعوتنامه مهمانسرا»، «امور دفن»، «تلفنخانه حرم مطهر» و «تعمير و نگهداري ساعت» را اداره مي‌كند.
از اقدامات اين بخش در چهار دفتر مستقر مي‌توان به توزيع دعوتنامه‌هاي مهمانسرا به صورت تصادفي و كدبندي در محل اسكان زائران و توزيع در ميان زائران غيرايراني در رواق دارالرحمه، عمليات دفن جنازه، ارائه خدمات پس از دفن، برقراري ارتباط تلفني زائران و مجاوران با حوزه اماكن متبركه و بالعكس، بازديد روزانه از ساعت‌هاي حرم مطهر به خصوص ساعت‌هاي سر در صحن انقلاب اسلامي و صحن آزادي، تعمير و سرويس و تنظيف كليه ساعت‌ها و تعويض باطري آن‌ها اشاره كرد.

امانات و نگهداري اشياي گمشده
پس از حادثه عاشوراي حرم مطهر در خرداد 1373 براي تأمين امنيت زائران، ورود عليه تمام اجناس به داخل حرم مطهر ممنوع شد. در همين راستا دفاتر امانات وسايل زائران، اشياي همراه زائران را دريافت مي‌كنند و هنگام خروج به آن‌ها تحويل مي‌دهند. در كنار اين بخش، بخش‌هاي امانات نقدي و زيورآلات و نگهداري اشياي گمشده نيز در حال خدمت‌رساني به زائران و مجاوران هستند. اطلاع‌رساني كامل براي خدمات تدارك شده، استفاده كامل از فضاهاي موجود و فوق‌العاده، جوابگويي مناسب به زائران، برنامه‌ريزي و فراهم كردن امكانات و بسيج نيروي انساني از جمله وظايف اداره امانات و نگهداري اشياي گمشده است.

نگهداري افراد گمشده
نگهداري، پذيرايي و دلجويي از اطفال و افراد گمشده، ايجاد ارتباط تلفني بين افراد گمشده و بستگان، ثبت پيام مراجعان براي ابلاغ به بستگانشان، ايجاد ارتباط با مراكز انتظامي، درماني و بهزيستي، گشت سيار، هدايت افراد گمشده و تحويل افراد پيدا شده به بستگان درجه يك، از جمله خدمات دفاتر ده گانه نگهداري افراد گمشده و اطلاع‌رساني است.

صندلي چرخدار
دفاتر اين بخش در تمامي مبادي بارگاه منور رضوي به صورت شبانه‌روزي فعالند و به زائران معلول، سالخورده و بيمار خدمات‌رساني مي‌كنند. اقداماتي چون تحويل صندلي چرخدار به زائران نيازمند، جابجايي زائران ناتوان در مجموعه اماكن متبركه در قالب گشت سيار، همكاري در برنامه زيارتي طرح «يا معين الضعفا» ويژه تشرف زائران ناتوان و معلول جسمي از سراسر شهر و تعمير و نگهداري صندلي‌هاي چرخدار از فعاليت‌هاي نيروهاي اين بخش است.

شفا يافتگان
تكميل فرم شرح حال بيماران و متوسلين به حضرت رضا عليه السلام كه قصد دارند در محل پشت پنجره فولاد و صحن انقلاب دخيل شوند، ارائه راهنمايي، مشاوره و اطلاع‌رساني به مراجعان و زائران بخش شفايافتگان، ثبت و دريافت اطلاعات از مدعيان شفايافته، همكاري با امور فرهنگي جهت چاپ و انتشار بروشور و جزوات مورد نياز در ارتباط با موضوع توسل و شفايافتگان از خدمات اين بخش است.

امور روشنايي
سابقه اداره امور روشنايي حرم مطهر كه از ادارات زير مجموعه مديريت رفاه زائران است به زماني بر مي‌گردد كه با تنظيف و تعمير پيه‌سوز و سپس شمع‌گذاري حرم را روشن نگه مي‌داشتند. امروز اين بخش با وظايفي وسيعتر حرم مطهر را روشن مي‌كند. تنظيف و تعمير جار و لوسترهاي اماكن متبركه و اماكن وابسته، تأمين و ساخت جار و لوسترهاي جديد براي مكان‌هاي تازه تأسيس، تنظيف و غبارروبي درب، ديوا و آيينه‌كاري‌هاي رواق‌هاي اماكن متبركه، چيدن ميز و چراغ در مراسم خاص و سياه‌پوشي حرم مطهر در ايام عزاداري، شمع‌گيري صوفه و صحن قدس، نصب لوسترهاي جديد و پياده كردن لوسترهاي معيوب از فعاليت‌هاي اين اداره است. امور روشنايي سعي كرده است از تكنولوژي روز در جهت ارائه خدمات مطلوب‌تر بهره بگيرد و از جديدترين روش‌ها در طراحي و ساخت لوستر استفاده كند.

مديريت امور خدمه
هماهنگي و نظارت بر فعاليت‌هاي متنوع خدام حضرت رضا، برعهده مديريت امور خدمه است. اين اداره به دليل ارادت قلبي كه زائران به خادمان حضرت دارند و به همان نسبت انتظارات خاصي هم از آن‌ها دارند سعي كرده است در برنامه‌ريزي و خدمت‌رساني به زائران تمام تلاش خود را به كار بندد. فراشان، كفشداران، انوار ياران، حفاظ و دربانان 5 دسته از خدام هستند كه تحت نظارت مديريت امور خدمه وظايف خود را انجام مي‌دهند.

فراشان
فراشان گروهي از خدمه هستند كه در رواق‌ها، پوششي مشابه خدام دارند؛ همان لباده و شلوار مشكي كه در زير نشان خدمت آن‌ها كلمه فراش حك شده است. اين گروه از خدمه، غبارروي رواق‌ها، حفظ نظافت و طهارت آن‌ها و راهنمايي زائران در رواق‌هاي دارالولايه و دارالاجابه را برعهده دارند. تنظيم لوح و لاله و قرآن براي اجراي مراسم صفه صبح و شام، آماده كردن رواق دارالسعاده براي برگزاري مراسم خطبه صبح، مراقبت بر حفظ نظم در زمان برگزاري مراسم صفه و خطبه، شركت در مراسم خطبه شب عاشورا، شب شهادت حضرت رضا (عليه السلام) و شام غريبان از ديگر وظايف فراشان است. ضمن آنكه تقسيم گل‌هاي فوق ضريح و اهداي آن به زائران در دارالقرآن الكريم را هم فراشان انجام مي‌دهند.

كفشداران
نگه‌داشتن كفش‌ها در جاي مطمئن، وظيفه كفشداران حرم رضوي است. يك هزار و 700 كفشدار در 8 كشيك و 22 كفشداري به صورت شبانه‌روزي نگهداري از كفش‌ها را برعهده دارند. اين گروه از خدمه با روپوش سبز، در محل‌هاي استقرار خود (كفشداري‌هاي حرم) علاوه بر پذيرش كفش زائران، در حفظ و نظم و آرامش و پاكيزگي محيط كفشداري‌ها، راهنمايي لازم را به زائران ارائه مي‌دهند. كفشداران همانند ساير گروه‌ها در مراسم شب عاشورا و شهادت حضرت رضا (عليه السلام) و شام غريبان حضور دارند.

انوار ياران
گروهي ديگر از خدمه، وظيفه نگهداري از قرآن‌ها و كتب ادعيه و مفاتيح را برعهده دارند. اين گروه كه تحت نظارت بخش كفشداري حرم هستند «انوار ياران» نام دارند. از وظايف اصلي انوار ياران، مرتب كردن قرآن‌ها، مفاتيح، كتب ادعيه و زيارتنامه در قفسه‌هاي ثابت و سيار واقع در رواق‌ها و صحن‌هاست. 150 نفر انواريار در 8 كشيك شبانه‌روزي همه قفسه‌هاي مخصوص كتاب‌ها درحرم رضوي را بررسي مي‌كنند و علاوه بر مرتب‌سازي به رفع كمبود كتب از مخزن (اتاق انوار) و جمع‌آوري كتاب‌هاي پاره و فرسوده مي‌پردازند. انوار ياران ملبس به لباس فرم مشكي هستند و علاوه بر انجام وظايف بالا، همانند ساير خدمه در مراسم شب عاشورا، شهادت حضرت رضا (عليه السلام) و شام غريبان حضور دارند.

حفاظ
اهميت قرائت قرآن كريم در حرم رضوي تا جايي است كه علاوه بر فعاليت‌هاي متنوع قرآني، هر روز صبح بعد از طلوع آفتاب و هر شب بعد از نماز مغرب و عشا به مدت يك ساعت، قرائت قرآن كريم توسط حفاظ انجام مي‌شود. حفاظ گروهي از خدمه هستند كه همانند خدام و فراشان، ملبس به لباس فرم مشكي هستند و در زير نشان خدمتشان كلمه «حفاظ» حك شده است. اين گروه هر صبح و شب در رواق دارالسلام و دارالحفاظ قرآن را قرائت مي‌كنند.
حضور در مراسم صفه، خطبه، شام غريبان و مراسم ويژه شب‌هاي شهادت نيز از وظايف حفاظ است. آنان بعد از قرائت قرآن، هر صبح، دعاي معروف خواجه نصير كه داراي 12 بند است را مي‌خوانند. 65 حفاظ در دو شيفت جز خادمان حرم مطهر مشغول خدمت هستند.

دربانان
حفظ آرامش در صحن‌ها و راهنمايي زائران، كار گروهي ديگر از خدمه به نام «دربانان» است. اين گروه همچنين وظيفه غبارروبي و برف‌روبي صحن‌ها و بام حرم مطهر را برعهده دارند. دربانان را مي‌توان در كنار درب‌هاي ورودي صحن‌ها با لباس رسمي خدمت به رنگ مشكي و عصاي نقره‌اي ديد.
البته اين گروه از خدمه به هنگام حضور در مراسم خطبه شهادت امام رضا (عليه السلام)، شب عاشورا و شام غريبان، عصاي چوبي در دست دارند. يك هزار و 200 خادم دربان به صورت رسمي موروثي و رسمي غيرموروثي، افتخاري، تشرفي و ويژه در هشت كشيك خدمتي، مشغول انجام وظيفه هستند. حضور در رواق دارالسعاده يا دارالذكر جهت شركت در مراسم خطبه صبح و تحويل كشيك‌ها نيز از وظايف دربانان است.

مديريت انتظامات
برقراري نظم و ايجاد محيطي آرام براي عبادت و زيارت زائران مهم‌ترين وظيفه مديريت انتظامات است. در واقع اين اداره پشتيبان و نگاهبان امنيت حريم حرم محسوب مي‌شوند و تلاش‌هاي شبانه‌روزي آن‌ها واقعاً جاي تقدير دارد. اين مديريت در چهار بخش انتظامات حريم رضوي، انتظامات حرم مطهر و انتظامات صحن‌هاي مقدس و آگاهي حرم مطهر امنيت و آرامش را در فضاي ملكوتي بارگاه ثامن الحجج عليه السلام برقرار مي‌كنند.

انتظامات حريم رضوي
اداره انتظامات حريم رضوي، عهده‌دار نظم و آرامش در حريم حرم و قبل از ورودي‌ها به مجموعه اماكن و نظم درب‌هاي ورودي، رفت و آمد و برخي مسايل در دوربرگردان‌ها است. همچنين بخش بسيج خواهران كه در بازرسي ورودي خواهران فعاليت دارند توسط اين اداره ساماندهي و كنترل مي‌شود.
مشاركت در امر بازرسي و حفاظت مردم از ديگر اقدامات بسيج خواهران حرم رضوي است.
بسيج برادران نيز با حضور به موقع و منظم خود در اماكن متبركه در جهت حفظ و رعايت نظم با بازرسي دقيق تلاش مي‌كنند. همچنين آنان با تذكر به زائران به منظور حفظ حجاب و رعايت شئونات اسلامي در حوزه متبركه در محوطه قبل از بازرسي فعاليت مي‌كنند.

انتظامات حرم مطهر
برقراري نظم داخل حرم مطهر، راه‌گشايي، برنامه‌ريزي مجالس در مناسبت‌هاي مختلف و دعاها و نمازها از وظايف اداره انتظامات حرم مطهر است.
برقراري و حفظ امنيت و آرامش خاطر زائران به منظور بهره‌برداري معنوي در زمان حضورشان در حرم مطهر، كنترل هواي حرم به لحاظ تهويه و نيز كنترل ميزان نور و روشنايي و نظافت و بهداشت رواق‌هاي متبركه، شركت در مراسم معنوي غبارروبي مضجع شريف روي؛ نظارت بر نحوه خدمت‌رساني نيروهاي شاغل در حرم مطهر از جمله اقدامات اين اداره است.
خادمان اين بخش با ساير قسمت‌ها چون دارالشفاي امام (عليه السلام) به منظور معرفي زائران بيمار و مصدوم، شناسايي اطفال و افراد گمشده، جمع‌آوري اشياي گمشده، راهنمايي و اطلاع‌رساني به زائران و همكاري با امور دفن و بخش امداد زائران جهت زيارت معلولان و سالمندان همكاري مي‌كند.

انتظامات صحن‌هاي مقدس
عمده فعاليت اين اداره رسيدگي به نابساماني‌ها و امور مردم در صحن‌ها است.
اين بخش نيز در جهت ايجاد فضايي مناسب براي بهره‌مندي زوار از امكانات بارگاه رضوي به دنبال حفظ نظم، آرامش و امنيت است.
بخش خواهران نيز در همين راستا، در هر كشيك يك نفر جهت سركشي به مبادي ورودي اقدام به توزيع چادر در ميان زائران غيرايراني به منظور رعايت حفظ حجاب بانوان در هنگام تشرف مي كند.
اين بخش همچنين با اعزام گشت كوثر در داخل حرم مطهر، امنيت را در اين مكان مقدس حاكم مي‌كند.

اداره آگاهي حرم مطهر
اين اداره در قالب سه بخش، «امور كشف جرايم»، «امور اجتماعي و مشاوره» و «امور تجسس و پيگيري امور حقوق زائران» فعاليت مي‌كند. در جهت رفاه و امنيت زائران، دادگاهي در حريم حرم مطهر رضوي به نام مجتمع ثامن تشكيل شده است كه تاكنون كمك بزرگي به حل مشكلات زائران كرده است.
طرح ويژه شناسايي مجرمان قبل از ورودي به اماكن متبركه در مبادي ورودي، طرح ويژه گشت و شناسايي مجرمان كه برخي از محل‌هاي خاص را در اماكن متبركه انتخاب كرده و در آن حضور مي‌يابند، طرح ويژه سركشي و بازديد از محل‌هايي كه به علت كمبود نيروي انساني داراي پست ثابت نيستند، طرح ويژه تشكيل اكيپ‌هاي واكنش سريع از نيروهاي زبده از جمله تدابير عملياتي اداره آگاهي حرم مطهر در جهت حفظ امنيت، آرامش و نظم در اماكن متبركه بوده است.

مهمانسراي حضرت
روزانه بيش از 6 هزار نفر از زائران و خدام، از سفره با بركت حضرت رضا (عليه السلام) به نيت تبرك و تيمن بهره‌مند مي‌شوند كه اين ميزان در تعطيلات نوروزي و تابستان در دو وعده ناهار و شام به 8 تا 9 هزار مهمان نيز مي‌رسد. با اجراي طرح توسعه مهمانسرا در آينده‌اي نزديك، پذيرايي عادي در وعده ناهار روزانه به 10 هزار نفر خواهد رسيد. مواد اوليه پخت غذاي حضرت با كيفيت بسيار بالا و برنامه‌ريزي كارشناسان تغذيه تهيه مي‌شود. اداره مهمانسراي حضرت نيز به عهده معاونت اماكن متبركه و امور رفاه زائران است.

دو بخش ديگر
اداره فرش و بخش دفتر و بايگاني بخش‌هاي ديگري هستند كه در معاونت اماكن متبركه و امور رفاه زائران اداره مي‌شوند.
اداره فرش كار مفروش كردن صحن‌ها جهت اقامه نمازهاي يوميه و جمعه، شستشوي فرش‌ها و رفوگري آن‌ها، جمع‌آوري فرش‌هاي نذورات و عتيقه و نگهداري از آنان، جاروكشي فرش‌ها با دست و ماشين با هدف ايجاد مكاني مناسب و راحت براي زيارت زائران را انجام مي‌دهد.

بخش دفتر و بايگاني نيز زير نظر دبيرخانه معاونت اماكن متبركه و امور رفاه زائران فعاليت مي‌كند. برگزاري جلسات جهت بررسي امور دبيرخانه و اظهارنظر كاركنان، تحويل و پيگيري نامه‌ها از ادارات و بخش‌هاي داخلي و خارج از حوزه، تهيه ليست وام قرض الحسنه كاركنان و خدمه به صورت ماهانه جهت دريافت، از جمله اقدامات اين بخش است.

شرح وظايف معاون اماكن متبركه و امور زائران

1ـ تعيين خط مشي و صدور دستورات لازم به منظور ايجاد هماهنگي بين واحدها

2ـ نظارت و هدايت تهيه و تدوين برنامه‌اي بلندمدت، ميان مدت، كوتاه مدت درخصوص توسعه اماكن متبركه و ايجاد تسهيلات براي زائران در راستاي سند چشم‌انداز 20 ساله آستان قدس رضوي
3ـ اتخاذ تدابير لازم درخصوص تسهيل تردد زائران با شرايط جسماني و سني متفاوت به حرم مطهر و مجموعه بخش‌هاي مختلف زيارتي و خدماتي اماكن متبركه
4ـ فراهم آوردن زمينه لازم در راستاي بهبود مستمر خدمات ارائه شده با استفاده از فناوري‌هاي نوين و اتخاذ روش‌هاي مديريتي مناسب
5ـ انجام اقدامات لازم و نظارت در راستاي ارتقاي سطح كمي و كيفي پرسنل و خدمه به تناسب گسترش فضاي صحن‌ها، رواق‌ها و اماكن متبركه
6ـ ارائه راهكارهاي لازم جهت انجام فريضه امر به معروف و نهي از منكر، براي حفظ و اشاعه ارزش‌هاي ديني و حجاب اسلامي در حرم مطهر
7ـ نظارت بر فرآيند حفظ نظم و امنيت‌هاي فردي و اجتماعي در اماكن متبركه حرم مطهر
8ـ فراهم نمودن زمينه لازم جهت اجراي مطلوب مراسم غبارروبي، خطبه‌خواني، عزاداري و مناسبت‌هاي مذهبي در حرم مطهر
9ـ اتخاذ تدابير لازم جهت انجام امور مربوط به تشريفات و پذيرايي از زائران و ميهمانان آستان قدس رضوي
10ـ نظارت بر سيستم‌هاي نورآرايي، صوت، گرمايش، سرمايش، تنظيف، تطهير، معطرسازي و حفظ بهداشت اماكن و رواق‌هاي حرم مطهر به منظور شكوه‌افزايي بارگاه منور رضوي
11ـ هدايت واحدهاي زيرمجموعه در زمينه بررسي همه جانبه مشكلات زائران نيازمند و مرتفع نمودن مشكلات آنها براساس نيات واقفان
12ـ اتخاذ تدابير لازم در راستاي بهره‌گيري از ظرفيت بخش‌هاي خصوصي و عمومي و دولتي جهت تأمين نيازهاي خدماتي، رفاهي و پزشكي زائران
13ـ اتخاذ تدابير لازم در جهت بهره‌برداري از فضاهاي زيارتي و خدماتي ايجاد شده، متناسب با رشد روزافزون جمعيت زائران از جمله مراسم و مناسبت‌هاي مذهبي
14ـ فراهم آوردن زمينه براي انجام امور مربوط به دفن اموات در اماكن متبركه
15ـ فراهم نمودن زمينه جهت بازنگري در ساختارها، سيستم‌ها، فرآيندها، رويه‌ها و روش‌هاي انجام كار با ياري گرفتن از فنوني همچون مهندسي ارزشي، مهندسي مجدد، برون سپاري، مديريت كيفيت و ساير روش‌هاي مبتني بر مديريت نوين
16ـ حفاظت و ارتقاي سلامت محيط كار به منظور نشاط جمعي، فكري، روحي و معنوي منابع انساني
17ـ نظارت و هدايت، جهت تهيه و تدوين بودجه ساليانه معاونت
18ـ تهيه گزارش‌هاي لازم از روند انجام امور جهت ارائه به مقامات مافوق
19ـ شركت در جلسات، شوراها، كميته‌ها و كميسيون‌هاي مربوطه
20ـ هماهنگي و همكاري با ساير معاونان
21ـ انجام ساير امور محوله از سوي قائم مقام توليت عظمي

شرح وظايف مدير امور انتظامات و تشريفات

1ـ برنامه‌ريزي در راستاي بازرسي زائران، جهت تشرف به حرم مطهر

2ـ اتخاذ تدابير لازم درخصوص هدايت زائران در صحن‌ها و مجموعه رواق‌هاي حرم مطهر
3ـ تهيه طرح‌هاي لازم جهت برقراري نظم و امنيت در حرم مطهر
4ـ برنامه‌ريزي درخصوص كنترل تردد وسايل نقليه، در محدوده صحن‌هاي حرم مطهر
5ـ اتخاذ تدابير لازم درخصوص ورود و خروج اشيا به حرم مطهر
6ـ برنامه‌ريزي در راستاي نظارت، سازماندهي، هدايت و پشتيباني نيروهاي انتظامات حرم مطهر
7ـ نظارت و هدايت، جهت تشرف ميهمانان به حرم مطهر
8ـ فراهم آوردن زمينه تشرف و فعاليت خبرنگاران، عكاسان و اصحاب رسانه و صدا و سيما در رواق‌ها، صحن‌ها و محدوده حريم رضوي و اماكن وابسته
9ـ تهيه و اجراي طرح‌هاي لازم، جهت جلوگيري از بروز سد معبر در مبادي ورودي حرم مطهر
10ـ فراهم آوردن زمينه تشرف هيأت‌هاي مذهبي به حرم مطهر و تردد آنها در صحن‌ها
11ـ برنامه‌ريزي در راستاي شناسايي افراد متكدي، معتاد، سارق، متواري و اطفال رها شده و... در حرم مطهر
12ـ نظارت بر فرآيند اخذ اطلاعات و ثبت مشخصات و هويت سارقان و مجرمان در حرم مطهر و تحويل آنها به مقامات قضايي و امنيتي
13ـ هدايت و نظارت بر فعاليت اپراتورهاي دوربين‌هاي مدار بسته حرم مطهر
14ـ برنامه‌ريزي در راستاي انجام امور نگهباني، كفش‌داري و تنظيف خواجه ربيع و روضه رضوان
15ـ هدايت كارشناسان در زمينه تهيه و تدوين بودجه پيشنهادي ساليانه مديريت
16ـ بررسي و شناخت نارسايي‌ها و مشكلات حوزه مديريت و اهتمام در جهت رفع آنها
17ـ هماهنگي و همكاري در راستاي استقرار نظام مديريت كيفيت و نظام مديريت مشاركت
18ـ بررسي و پيشنهاد، درخصوص اصلاح و مهندسي روش‌هاي انجام كار، تغييرات و اصلاحات اداري در حوزه مديريت
19ـ سامان دهي مناسب جا، مكان، تجهيزات، سخت‌افزارها و نرم‌افزارها جهت واحدهاي زيرمجموعه
20ـ معرفي كاركنان جهت گذراندن دوره‌هاي آموزشي عمومي، تخصصي و شغلي
21ـ تهيه گزارش‌هاي لازم از كليه فعاليت‌هاي در حال انجام در دوره انتظامات و تشريفات جهت ارائه به مقام مافوق
22ـ شركت در جلسات، كميته‌ها و كميسيون‌هاي مربوطه و سازمآنهاي دولتي
23ـ هماهنگي و همكاري با ساير مديريت‌هاي سازمان مركزي آستان قدس رضوي
24ـ انجام ساير امور محوله از ناحيه مقام مافوق

شرح وظايف مدير امور خدمه
1ـ فراهم آوردن زمينه جهت تهيه و تدوين برنامه‌هاي كوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت امور خدمه در راستاي سند چشم‌انداز آستان قدس رضوي
2ـ برنامه‌ريزي و نظارت در راستاي هدايت و راهنمايي زائران و حفظ نظم و آرامش آنان در رواق‌ها، شبستآنهاي مسجد گوهرشاد و صحن‌هاي حرم مطهر
3ـ هدايت و نظارت خدام و پرسنل تحت امر در انجام امور مربوط به نظافت و تطهير، شستشو، غبارروبي و معطرسازي رواق‌هاي روضه منوره و شبستآنهاي مسجد گوهرشاد
4ـ برنامه‌ريزي و نظارت بر انجام امور مربوط به خدمات ضريح مطهر
5ـ سازماندهي و نظارت و برنامه‌ريزي در راستاي مشاركت در برگزاري مراسم و مناسبت‌هاي مذهبي، اعياد، وفيات، مراسم خطبه، صفه، شام غريبان و تحويل سال
6ـ اتخاذ تدابير لازم درخصوص نظارت بر فعاليت خدام مشتمل بر دربانان، فراشان و كفش‌داران و انوار ياران حرم مطهر.
7ـ برنامه‌ريزي در راستاي اجراي نيات واقفان درخصوص تلاوت قرآن كريم در مكآنها و مقابر خاص
8ـ فراهم آوردن زمينه لازم جهت تأمين، نگهداري، مرتب‌سازي، اصلاح و جايگزيني كتب ادعيه و مهرها در حرم مطهر
9ـ نظارت بر تهيه و اجراي برنامه زمان‌بندي جهت غبارروبي، شست و شو و معطرساختن قفسه‌هاي انوار در رواق‌هاي حرم مطهر
10ـ هدايت و نظارت در راستاي برف‌روبي، رفع آب گرفتگي صحن‌ها و برف‌روبي پشت بام رواق‌هاي حرم مطهر
11ـ اتخاذ تدابير لازم درخصوص برگزاري نماز جمعه، جماعات، مراسم ادعيه كميل، توسل، دعاي ندبه و غيره در حرم مطهر
12ـ نظارت بر مفروش نمودن صحن‌ها و جمع آوري آنها
13ـ هماهنگي و همكاري در راستاي استقرار نظام مديريت كيفيت و نظام مديريت مشاركت
14ـ بررسي و پيشنهاد درخصوص اصلاح و مهندسي روش‌هاي اقتصادي انجام كار، تغييرات و اصلاحات اداري در حوزه مديريت
15ـ سامان دهي مناسب جا، مكان، تجهيزات، سخت‌افزارها و نرم‌افزارها جهت واحدهاي زيرمجموعه
16ـ معرفي كاركنان جهت گذراندن دوره‌هاي آموزشي عمومي، تخصصي و شغل
17ـ تهيه گزارش‌هاي لازم از كليه فعاليت‌هاي در حال انجام در حوزه امور خدمه و ارائه به مقام مافوق
18ـ نظارت بر فرآيند تهيه و پيشنهاد هزينه‌هاي ساليانه مديريت
19ـ شركت در جلسات، كميته‌ها و كميسيون‌هاي مربوطه
20ـ همكاري و هماهنگي با ساير مديريت‌هاي سازمان مركزي
21ـ انجام ساير امور محوله از ناحيه مقام مافوق

شرح وظايف مدير امور رفاه زائران
1ـ نظارت بر نظافت و معطرسازي اماكن و رواق‌هاي حرم مطهر
2ـ اتخاذ تدابير لازم درخصوص ضدعفوني، جهت پيشگيري از شيوع و بروز بيماري‌هاي عفوني و تهديد كننده سلامت عمومي
3ـ برنامه‌ريزي در راستاي تهيه امكانات مورد نياز جهت تشرف زائران كهنسال و بيمار به حرم مطهر
4ـ برنامه‌ريزي در راستاي نگهداري و مراقبت افراد گمشده و بازگشت آنها به وطن خود
5ـ همكاري و هماهنگي با نهادها، سازمآنها و اقامتگاه‌هاي مربوطه جهت اسكان زائران در راه مانده و بازگشت آنها به وطن خود
6ـ نظارت بر فرآيند دريافت و نگهداري و تحويل وسايل همراه، وجوه نقد، زيورآلات و امانات زائران
7ـ اتخاذ تدابير لازم درخصوص نگهداري و تعيين تكليف اشياي گمشده و يا مانده در دفاتر امانات
8ـ نظارت بر بهره‌وري و به روزرساني بانك اطلاعات اشياي گمشده در حرم مطهر
9ـ برنامه‌ريزي در راستاي ارائه خدمات ارتباطي و مخابراتي، تأسيسات، تعميرات در حرم مطهر
10ـ نظارت بر ارائه خدمات پاركينگ به كاركنان، زائران و مجاوران حرم مطهر
11ـ نظارت و برنامه‌ريزي در راستاي نگهداري، بهره‌برداري، تعمير و تعويض قطعات و تجهيزات سيستم روشنايي حرم مطهر
12ـ هدايت كاركنان جهت تهيه و تزيين جايگاه برگزاري مراسم در صحن‌ها و رواق‌هاي حرم مطهر
13ـ هدايت كاركنان در راستاي تزيين و سياه پوشي اماكن و صحن‌هاي حرم مطهر در مناسبت‌هاي مذهبي
14ـ نظارت بر فرآيند تهيه آمار مهمان‌سرا و نحوه توزيع دعوت‌نامه‌هاي آن
15ـ نظارت بر ارائه خدمات دفن اموات در حرم مطهر
16ـ بررسي و شناخت نارسايي‌ها و مشكلات حوزه مديريت و اهتمام در جهت رفع آنها
17ـ هماهنگي و همكاري در راستاي استقرار نظام مديريت كيفيت و مديريت مشاركت
18ـ بررسي و پيشنهاد درخصوص اصلاح و مهندسي روش‌هاي انجام كار، تغييرات و اصلاحات اداري در حوزه مديريت
19ـ سامان دهي مناسب جا، مكان، تجهيزات، سخت‌افزارها، نرم‌افزارها جهت واحدهاي زيرمجموعه
20ـ معرفي كاركنان جهت گذراندن دوره‌هاي آموزشي عمومي و تخصصي و شغلي
21ـ تهيه گزارش‌هاي لازم از كليه فعاليت‌هاي در حال انجام در حوزه رفاه زائران جهت ارائه به مقام مافوق
22ـ شركت در جلسات، كميته‌ها و كميسيون‌هاي مربوطه
23ـ هماهنگي و همكاري با ساير مديريت‌هاي سازمان مركزي آستان قدس رضوي
24ـ انجام ساير امور محوله از ناحيه مقام مافوق

فرّاشان

فراشان، خدّامي هستند كه وظيفه آن‌ها حفظ نظافت و طهارت و غبارروبي رواق‌‌ها، حفظ نظم و آرامش و تقسيم گل‌‌هاي بالاي ضريح بين زائران است. علاوه بر اين، ارايه راهنمايي‌‌هاي لازم به زائران با رعايت اخلاق و برخورد اسلامي و برف‌روبي حرم و بيوتات، بر عهده فراشان است. فراشان در مراسم خطبه صبح، رواق‌‌هاي دار السعاده يا دار الحكمه را براي مراسم آماده مي‌كنند و در هنگام برگزاري مراسم صفه و خطبه، مراقبت بر حفظ نظم و زمان را بر عهده دارند. تنظيم لوح و لاله و قرآن براي اجراي مراسم صفه صبح و شام و هدايت زائران در رواق‌‌هاي دار الحفاظ و دار السلام را هم انجام مي‌دهند.

حضور به موقع و منظم در زمان كشيك؛ انجام وظيفه در مكان و محل خدمت تعيين شده از سوي مسئولان ذيربط؛ حفظ نظافت و طهارت و غبارروبي رواقها؛ حفظ نظم و تأمين آرامش در رواقها و ارائه تذكرات و راهنمائي هاي لازم به زائران با رعايت اخلاق و برخورد اسلامي؛ حضور در رواقهاي دارالحفاظ يا دارالسلام جهت هدايت زوار وتنظيم لوح و لاله و قرآن براي اجراي مراسم صفه صبح وشام؛ آماده نمودن رواق دارالسعاده يا دارالذكر براي برگزاري مراسم خطبه صبح؛ مراقبت بر حفظ نظم در زمان برگزاري مراسم صفه و خطبه؛ تقسيم و اعطاي گلهاي بالاي ضريح به زوار حرم مطهر؛ برف روبي حرم و بيوتات؛ شركت به موقع در مراسم خطبه شب عاشورا، شب شهادت حضرت رضا عليه السلام و شام غريبان؛ اعمال دقيق مواد آئين نامه خدمت در اماكن متبركه؛ ملبس بودن به لباس رسمي خدمت و نشان در طول زمان خدمت؛ آراستگي ظاهري و رعايت شعائر و اخلاق و رفتار اسلامي.

دربانان

اداره امور دربانان با تعداد 1077 نفر دربان رسمي، رسمي غير موروثي، افتخاري، تشرفي و ويژه، در 8 كشيك، خدماتي را ارائه ميدهنداهم وظايف دربانان محترم عبارت است ازحضور به موقع و منظم در زمان كشيك؛ انجام وظيفه در زمان ومكان تعيين شده؛ حفظ نظافت و طهارت صحنها؛ حفظ نظم و تأمين آرامش در صحنها و راهنمائي زائران با رعايت اخلاق اسلامي؛ غبار روبي صحنها بر اساس برنامه تنظيم شده؛ برف روبي صحنها و بام حرم؛ حضور در رواق دارالسعاده يا دارالذكر جهت شركت درمراسم خطبه صبح و تحويل و تحول كشيك ها؛ حضور به موقع در مراسم خطبه شب شهات حضرت رضا عليه السلام شب عاشورا و شام غريبان؛ انجام وظيفه در ايوانها با در دست داشتن عصاي مخصوص؛ ملبس بودن به لباس رسمي خدمت و نشان در طول خدمت؛ آراستگي ظاهري و رعايت شعائر و اخلاق و رفتار انقلابي اسلامي؛ اعمال دقيق مواد آئين نامه خدمت در اماكن متبركه و اجراي صحيح دستورالعمل ها و بخشنامه ها و امضاي دفتر حضور و غياب.

در حال حاضر حضرت رضا عليه السلام 1221 نفر دربان رسمي، رسمي غير موروثي، افتخاري، تشرفي و ويژه دارند كه در هشت كشيك خدمت مي‌كنند.
حفظ نظافت و طهارت صحن‌‌ها، حفظ نظم و آرامش در صحن‌‌ها و راهنمايي زائران با رعايت اخلاق اسلامي، غبارروبي صحن‌‌ها بر اساس برنامه تنظيم شده، برف‌روبي صحن‌‌ها و بام حرم، انجام وظيفه در ايوان‌‌ها، با در دست داشتن عصاي مخصوص، به‌عهده دربانان است. دربانان هم مانند ساير خدام، وظيفه دارند در رواق دار السعاده يا دار الحكمه براي شركت در مراسم خطبه صبح و تحويل كشيك و همين‌طور در مراسم خطبه شب شهادت حضرت رضا عليه السلام، شب عاشورا و شام غريبان حضور داشته باشند.

مصاحبه با حاج محمود ممتاز

زائران و حتی مجاوران حرم مطهر امام هشتم شیعیان، حضرت علی‌ بن موسی‌ الرضا عليه السلام افرادی را که در بارگاه ثامن‌ الحجج علیه‌ الاف‌ التهیه‌ و الثناء به صورت افتخاری فعالیت می‌کنند، به نام «خادم» می‌شناسند، اما دانستن این موضوع جالب است که برای نظم‌ و نسق‌ بخشی به این مکان قدسی 32 نوع خدمت تعریف شده است. در نتیجه فعالان افتخاری در حرم مطهر رضوی به 32 گروه و با نام‌های متفاوت تقسیم می‌شوند.
بر اساس آمار معاونت اماکن متبرکه و امور زائران آستان قدس رضوی 28 هزار نفری که به صورت افتخاری در حرم مطهر رضوی فعالیت می‌کنند به دو گروه کلان «خادم» و «خدمت‌گزاران» تقسیم می‌شوند.

آنچه در پی می‌آید حاصل مصاحبه با حاج محمود ممتاز، معاون اماکن متبرکه و امور زائران آستان قدس رضوی است، که به صورت گزارش تنظیم شده است.

خادمان و خدمت‌گزاران برای حضور در محضر مولایشان‌ به دو شکل، زمان‌بندی کاری دارند:

هر 7 یا هر 8 روز یک‌بار. مدت زمانی هم که در حرم مطهر رضوی باید حضور داشته باشند به تناسب فعالیت، 8 ساعت (صبح، عصر و شب)، 12 ساعت (روز یا شب) و 24 ساعت (یک شبانه روز کامل) است.

خُدّام شامل پنج گروه؛ خادمان، فرّاشان، دربانان و کفشداران و حفّاظ می‌شود.

در حرم ثامن‌الحجج عليه السلام حدود 8 هزار نفر و در کسوت «خادم» مشغول فعالیت افتخاری هستند. خادمان دارای حکم رسمی از سوی تولیت آستان قدس رضوی هستند.

خادمان: آن‌ها به کارهایی چون غبارروبی، راهنمایی زائران، ایجاد نظم و آرامش، شست‌وشو و تطهیر (یا به اصطلاح خودشان کُرگیری) می‌پردازند. محل خدمت آنان «روضه منوره» و رواق‌های مبارکه‌ی گردآگرد آن یعنی دارالحفاظ، دارالسلام، دارالسیاده، دارالزهد، امام خمینی ره و... است.

در ادبیات خادمان رضوی «روضه منوره» مکانی است که امام هشتم عليه السلام در آن آرمیده‌اند، یعنی دقیقا زیر گنبد طلا؛ مساحتی حدودا 140 متر مربعی، که هسته‌ی مرکزی بناهای آستان قدسی حضرت علی‌ بن‌ موسی‌ الرضا عليه السلام است. دیواره و سقف روضه منوره با کاشی‌های نفیس، کتیبه‌ها و آینه‌کاری‌های مقعر و مقرنس تزیین شده است.

فرّاشان: با شنیدن «فرّاش» عبارت فاخر سعدی در گلستان در ذهن جاری می‌شود که؛ فراش باد صبا را گفته تا فرش زمردین بگسترد... و بر این اساس شاید تصور کنید فراش در ادبیات کارگزارن امام رضا عليه السلام هم به معنای فرش‌کننده است.

فراش در زبان فارسی علاوه بر گسترنده فرش، به معنای خدمتکار و پیشخدمت نیز هست و ظاهرا در اینجا معنای دوم بیشتر مورد نظر بوده است. فراشان و خادمان وظایف یکسانی بر عهده دارند. پس تفاوت آن‌ها در چیست؟

حاج محمود ممتاز در پاسخ به این پرسش «محل خدمت» را مبنای این نام‌گذاری اعلام کرد و گفت: فاصله محل خدمت فراشان از روضه منوره بیشتر است. آنها همان کارهای خادمان (شست‌ و شو و تطهیر، راهنمایی زائران، غبار روبی، نظم‌بخشی و...) را در رواق‌های پیرامون رواق‌های مرکزی مانند دارالولایه، دارالاجابه و دارالحجه انجام می‌دهند.

وی درباره لباس هر دو گروه گفت: خادمان و فراشان لباده و شلوار سیاه رنگ بر تن دارند. لباده به تعبیرمرحوم دهخدا نوعی «جامه‌ی مردانه‌ی دراز» است که روی دیگر جامه‌ها می‌پوشند.

دربانان: این گروه بر خلاف خادمان و فراشان، کت‌وشلوار مشکی می‌پوشند و کلاه هم دارند. اگر دم درب‌های ورودی صحن‌ها بایستند، عصای نقره هم به دست می‌گیرند.

معاون اماکن متبرکه و امور زائران آستان قدس رضوی، وظایف دربانان را راهنمایی، گشت‌زنی، تطهیر و کُرگیری و غبارروبی و جارو زدن صحن‌ها ذکر کرد. البته امروز و با وجود ماشین‌های کف‌شور و جاروهای برقی موجود در حرم مطهر رضوی، مراسم جاروکشیدن صحن‌ها که به صورت هماهنگ توسط دربانان انجام می‌شود، بیشتر جنبه سنتی و نمادین پیدا کرده است.

محل خدمت دربانان، صحن‌های اصلی یعنی پنج صحن‌ گوهرشاد، آزادی (نو)، انقلاب اسلامی (عتیق یا کهنه)، جمهوری اسلامی و قدس است.

کفشداران: آنهاکفش‌های زائران را دریافت می‌کنند و پس از زیارت تحویل‌شان می‌دهند. به گفته ممتاز گردآوری کتب قرآن مجید و ادعیه، مرتب‌سازی و چیدن آن‌ها در قفسه‌ها، جابجایی و در صورت لزوم تعویض آن‌ها وظیفه دیگر کفشداران است.

لباس رسمی کفشداران مانند خادمان و فراشان، شلوار و لباده مشکی است اما در حین کار و پشت میز کفشداری، روپوش سبز رنگ بر تن دارند.

حفّاظ:از گذشته بعضی از واقفان چنین تعیین کرده‌اند که در ساعت و مکان مشخصی از حرم مطهر یک قاری قرآن، بخشی از کلام الهی را قرائت کند و تعدادی از قاریان برجسته‌ی مشهد این وظیفه را برعهده دارند.

آنها هر روز مراسم «صفه» را نیز اجرا می‌کنند؛ صبح‌ها نیم ساعت بعد از طلوع آفتاب و شب‌ها بلافاصله بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء. در این مراسم حفاظ و خدام با آیین ویژه‌ای به قرائت کلام الهی و خطبه‌خوانی می‌پردازند و کشیک‌ها در این مراسم تحویل می‌شود.

سایر خدمت‌گزاران بارگاه امام هشتم عليه السلام

با گسترش حرم مطهر رضوی و افزاریش رواق‌ها و صحن‌های جدید در سال‌های اخیر، استفاده از نیروی انسانی بیشتر برای نظم‌بخشی و مدیریت اماکن جدید را ضروری ساخت. در طول این سال‌ها حدود 20 هزار نفر با عنوان کلی «خدمت‌گزار» به این منظور در زمره خدمت‌گزاران رضوی قرار گرفته‌اند. این افراد در بخش‌های مختلف به نیروهای رسمی و استخدامی آستان قدس کمک می‌کنند و حتما باید ساکن مشهد، متاهل، داری مدرک کارشناسی و به لحاظ سنی بین 25 تا 45 سال باشند. لباس آنها کت و شلوار سورمه‌ای است.

انتظامات افتخاری خواهران: در رواق‌های ویژه بانوان، تعدادی خانم وظیفه ایجاد نظم و راهنمایی زائران را بر عهده دارند. آن‌ها مانتو، شلوار و مقنعه سبز رنگ می‌پوشند. به بیان دیگر این خانم‌ها بعضی از وظایف خادمان و فراشان را انجام می‌دهند و در صورت نیاز به شست‌وشوی کف رواق‌ها یا برای نظافت و جارو زدن، از خادمان و فراشان مرد کمک می‌گیرند.

انتظامات افتخاری برادران: این گروه کار دربانان یعنی راهنمایی زائران و نظافت را در 6 صحن پیرامونی یعنی صحن‌های جامع رضوی، کوثر، هدایت، رضوان و غدیر انجام می‌دهند.

بسیج برادران و خواهران: پس از حادثه انفجار خون‌بار حرم مطهر رضوی که در 30 خردادماه 1373 رخ داد، در مبادی بارگاه ملکوتی امام هشتم عليه السلام زائران بازرسی می‌شوند. این مهم را بسیجیان انجام می‌دهند.

مطالب مشابه :

خادم افتخاري

ثبت نام خادمین افتخاری شهداء

خادم افتخاري

آغاز ثبت نام خادمان افتخاری راهیان نور

چطوری خادم افتخاری حرم شدم

خادمین افتخاری مسجد صاحب الزمان (عج) روستای ارباب

چگونه خادم شویم

یک نادم یک عاشق یک خادم!

ثبت نام زوجهای جوان در عمره 94-93

برنامه ثبت نام خادمین افتخاری شهدا