کلزا(کاشت-داشت-برداشت)

كاشت كلزا

تهیه بذر و کاشت
کلزا یک گیاه بسیار حساس به سله خاک می باشد ، بستر خاک برای بذر کلزا بایستی محکم ولی نرم باشد . رطوبت بذر و خاک برای جوانه زنی بسیار حیاتی است . بنابراین کاشت کلزا در خاکهای خشک توصیه نمی شود و جوانه های کلزا در خاکهای فشرده و سله بسته به آسانی خسارت می بیند پس بایستی بستر خاک را نرم تهیه کرد ولی طوری نباشدکه به آسانی توسط باد فرسایش یابد به همین خاطر چنگ زنی گیاهک کلزا برای مبارزه با علف هرز توصیه نمی گردد .
دانه کلزا را می توان با انواع بذرکار کاشت عمق مناسب برای بذر کلزا حدود ۵/۱ تا ۵/۲ سانتی متر می باشد . بیشتر از ۵/۲ سانتی متر باعث تلف شدن جوانه ها می شود . کاشت کلزا در فاصله ردیفی ۱۸-۱۵ سانتی متر با بذر کار کلزا بصورت یکنواخت در عمق خاک انجام می گیرد.

تاریخ کاشت و بذر افشانی
کلزا در اواسط فروردین ماه یا اوایل اردیبهشت جهت حصول بیشترین عملکرد کاشته می شود. اگر تاریخ کشت را تا آخر اردیبهشت به تعویق بیاندازیم عملکرد محصول کاهش می یابد و اگر در آخر خرداد صورت گیرد کاهش چشمگیری در عملکرد خواهیم داشت زیرا کلزا یک گیاه بسیار حساس به استرسهای گرما و خشکی در زمان گلدهی میباشد .
کاشت زودتر از اردیبهشت ماه خطر روبرویی با استرس گرما و خشکی را کاهش می دهد .جوانه کلزا مقاوم به سرماست و می تواند سرمای ۴- درجه سانتی گراد را تحمل کند .

خواب بذر
خواب بذر در کلزا را می توان با بذر افشانی کلزا در سرما و تقریباً در موقعی که خاک یخ زده شکست که بعد از قرار گرفتن در خاک و با مساعد شدن هوا جوانه بزند . موضوع این است که بذر بعد از کاشت تا اوایل بهار بصورت خواب باقی می ماند و وقتی در بهار شرایط هوا مطلوب گردید کلزا جوانه زده و سر از خاک بیرون می آورد . تعیین زمان کاشت در موقعی مشکل است که کشاورزان نمی توانند با تقویم ویژه تاریخ کاشت عمل کشت را انجام دهند زیرا کشاورزان به هوا نیاز دارند که در این مواقع بایستی خاک سرد شود ولی یخ نزند (صفر درجه سانتی گراد در عمق ۵ سانتی متری خاک) اگر دمای خاک به ۳ درجه سانتی گراد یا بیشتر از آن برسد بذر جوانه زده و به محض اینکه خاک یخ بزند جوانه ها خواهند مرد. در گذشته کشاورزان دریافته اند که به خواب بردن بذر کلزا وقتی که دمای خاک به نقطه انجماد نزدیک می شود بسیار مشکل است مگر اینکه اولین برف ببارد .

میزان بذر
میزان بذر حدود ۶-۱۰ کیلو برای رقم آرژانتینی و حدود ۶-۱۰ کیلو برای واریته لهستانی در نظر گرفته می شود .
فرمول عمومی برای بذر افشانی کلزا حدود ۶ کیلو در هر هکتار می باشد . تفاوت عمده ای در مقدار بذر در واریته های مختلف کلزا وجود دارد این نقطه بسیار مهم است که پر پشت و تنک بودن بوته را در سطح مزرعه ملاک میزان بذر قرار ندهیم . پس بسیار ضروری است که تعداد بذر در هر هکتار زمین زراعی برای هر واریته خاص که تعداد بوته گیاهان را تشکیل می دهد قبلاً مشخص باشد و بر اساس آن مقدار بذر تعیین گردد .
یک قانون کلی نشان می دهد در یک کیلو بذر کلزا هیبرید واریته آرژانتینی حدود ۱۵۰ هزار تا ۱۷۰ هزار بذر وجود دارد . برای واریته آرژانتینی با گرده افشانی آزاد حدود ۲۷۰- ۳۲۰ هزار بذر وجود دارد و این مقدار در واریته لهستانی حدود ۴۰۰ هزار بذر در هر کیلو گرم می باشد. .
تعداد بوته مناسب برای گیاه کلزا حدود ۱۵۰ بوته در هر مترمربع و ۱میلیون و ۵۰۰ هزار بوته در یک هکتار می باشد حداقل می توان ۴۵ بوته در هر مترمربع در نظر گرفت . بنابراین با توجه به اینکه کلزا مقاوم به علف کش می باشد، براین اساس می توان تعداد ۲۲ بوته در هر متر مربع در نظر گرفت تا همه آنها از فضای یکسانی استفاده کنند.

کوددهی
عکس العمل کلزا به کودها شبیه محصولات غلات دانه ریز بوده و بستگی به حاصلخیزی خاک دارد. ازت و گوگرد کلید موفقیت برای رسیدن به عملکرد بالا می باشد .
مواد نیتروژن دار و پتاسی نمی توانند بصورت مستقیم با بذر تماس پیدا کنند و بایستی بصورت نواری حداقل به فاصله ۵ سانتیمتر دورتر از بذر ریخته شود آزمایش خاک برای تعیین صحیح مقدار مواد غذایی مورد نیاز گیاه باید انجام شود . کلزا یک مصرف کننده زیاد گوگرد می باشد.
۲۲۵۰ کیلو گرم حاصل از هر هکتار کلزا دارای ۵/۱۳کیلو گرم گوگرد در ساقه و برگ و حدود ۱۷ کیلو گرم گوگرد در بذر می باشد در صورتیکه همین مقدار در گندم فقط دارای ۵/۶ کیلو گرم کوگرد در بذر و ۸ کیلو گرم در ساقه و برگ دارد در نتیجه مقدار گوگرد در خاک در تولید کلزا نقش بسزای دارد حتی کمبود گوگرد در خاک عدم وجود کلزا در مزرعه را رقم می زند .
یک نمونه آزمایش برای تعیین مقدار گوگرد در خاک نمی تواند نمایانگر درصد گوگرد در خاک باشد پس بایستی در مقطع مختلف زمانی و از قسمتهای مختلف مزرعه نمونه برداری شود.
بر اساس آزمایش خاک، خاکهای که دارای گوگرد متوسط یا کم دارند حدود ۲۵ تا ۳۵ کیلو گرم و برای خاکهای با گوگرد زیاد ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم گوگرد در هر هکتار لازم است . کلزا گوگرد را به شکل سولفات جذب می کند. کود گوگرد ممکن است به شکل سولفات آمونیوم یا ترکیب سولفات آمونیوم و با عنصر گوگرد قابل تجزیه باشد .
برای کلزا کود مرکب توصیه می شود زیرا در خاکهای شنی در اثر بارش زیاد باران سولفات شسته می شود . در صورتیکه عنصر گوگرد ممکن است در طی فصل مرطوب تجزیه شود و در سال بعد بر اساس نیاز مورد استفاده قرار گیرد .بهتر است گوگرد کافی را قبل یا در حین کاشت تهیه کرد. اگر در فصل زراعی قبل از ظهور گلها کمبود گوگرد محرز گردد با بکار بردن کود تیوسولفات آمونیوم یا سولفات آمونیوم می توان به عملکرد قابل قبول دست یافت یک کود دهی به موقع بهترین عملکرد را دربر خواهد اشت .
مقدار کمی از گوگرد بوسیله برگ جذب می گردد . برای جذب کود در این زمان به باران سنگین نیاز داریم که سولفات قابل حل را به ریشه ها برساند.

کنترل علف هرز
جوانه کلزا به رقابت زود هنگام علف هرز بسیار حساس است . برنامه موثر مبارزه با علف هرز می تواند شامل مبارزه زراعی - مکانیکی و شیمیایی باشد .
اصولاًکلزا یک رقیب خوبی بااکثر علف هرز می باشد .خردل وحشی یک بذر آلوده کننده جدی برای کلزا است که می تواند باعث کاهش کمیت و حتی عدم قبولی آن در بازار گردد . باید توجه ویژه ای به کنترل علف هرز در پیش از کاشت داشت یا در زمین هایی که آلوده به علف هرز می باشد از کاشتن کلزا در آن اجتناب نمود .
علاوه بر عملیات زراعی برای مبارزه با علف هرز ، برای رسیدن به تراکم مناسب در کلزا اصلاح قدرت جوانه زنی باعث می شود به خوبی با علف هرز رقابت کند .
با توجه به تاریخ بذرافشانی ،میزان و عمق کاشت می توان علف هرز چند ساله را در سال قبل برای کاشت کلزا کنترل نمود به علت اینکه بذر کلزا در عمق کمی از خاک کاشته می شود کج بیل و دندان فنری دوار برای مبارزه با علف هرز توصیه نمی شود . این ابزار می تواند به جوانه های کلزا صدمه زده تعداد بوته در هکتار را کاهش دهد.
تری فلورالین و سونالان دو تا علف کش قبل از کاشت مخلوط با خاک هستند و برای مبارزه با علف هرز ارائه شده اند . سموم این علف کش ها در خاک های شنی بافت درشت به میزان کمتر و در خاک های با مواد الی به میزان کم هستند .
تری فلورالین و سونالان بایستی همیشه بصورت قبل از کاشت در خاک های خالی از کشت بکار می رود . هر دوی این سموم نازک برگان یک ساله و بعضی از پهن برگان شامل خرفه یا قازایاغی کوشیا براحتی کنترل می کند ولی خردل وحشی قابل کنترل نیست .
Sethoxydim – quizalofop – clethodim علف کشهای بعد از کاشت در علوفه های نازک برگ بسیار ضروری در کلزا می باشند.
کاربرد مخلوط برای گوزالوفوب و کلتودیم با یک علف کش پهن برگ بصورت زیاد توصیه نمی شود چون ممکن است باعث کاهش کنترل علف هرز نازک برگها شود. قبل از پر کردن مخزن سم به طور کامل بقایای سموم علف کش که برای کلزا مضرر می باشد، بشویید و پاک کنید. بقایای علف کش سلفونیولریا بعلاوه علف کش فنوکسی به مقدار ناچیز می تواند خیلی مضرر به کلزا باشد. کلزا خیلی به راندگی از طریق علف کش پهن برگها از قبیل ۲۴D و MCP - دیکامبا – گلیفسفات و علف کش سولفونیلوریا حساس می باشد. بایستی بسیار احتیاط کرد که راندگی در اثر مصرف این علف کش در زمین کلزا صورت نگیرد .

خاكهاي مناسب كشت كلزا

امروزه كلزا تقريباً در اكثر خاك‌ها كشت مي‌شود به طور كلي زمين‌هايي كه آماده‌سازي زمين (عمليات شخم، ديسك و ...) به طور كامل و عميق در آنها انجام شده باشد براي رشد و نمو كلزا بسيار مناسب است. زمين‌هاي رسي و سنگين براي كشت كلزا مناسب نمي‌باشد.

زمين‌هاي شني نيز به علت نفوذ پذيري بسيار زياد آب مناسب نمي‌باشد.

يكي از مهم‌ترين شرايط خاك مناسب براي كشت كلزا زهكشي مناسب است. PH مناسب خاك براي كشت كلزا 6 تا 7 مي‌باشد.

تهيه بستر مناسب

بهتر است قبل از كاشت، زمين را آبياري نموده و علف‌هاي هرز سبز شده را با عمليات شخم و ديسك از بين برد (ماخار كردن).

شخم بايد به صورت عميق و مناسب انجام شود. پس از شخم عميق براي از بين بردن كلوخه‌هاي خاك دوبار بايد ديسك عمود بر هم انجام شود. پس از ديسك زدن، از لولر يا ماله جهت تسطيح زمين و كمك به سبز شدن يكنواخت مزرعه استفاده مي‌گردد.

پس از عمليات شخم مي‌توان از علف‌كش‌هاي پيش از كاشت مانند ترفلان استفاده كرد.

ترفلان بر روي اكثر علف‌هاي هرز خانواده گندميان (گرامينه) مؤثر بوده و علف‌هاي هرز باريك برگ يكساله مانند سوروف، قياق بذري، دم روباهي و نيز تعدادي از علف‌هاي هرز پهن‌برگ را به خوبي كنترل مي‌كند، ولي روي خردل وحشي و غلات خودرو مؤثر نمي‌باشد. اين علفكش را بايد قبل از كاشت روي خاك پاشيد. (خاك مرطوب و بدون كلوخه) و به سرعت با خاك (به وسيله روتيواتور يا ديسك) مخلوط نود.

ميزان مصرف ترفلان بسته به نوع خاك از 5/1 ليتر (در خاك‌هاي سبك شني) تا 5/2 ليتر (در خاك‌هاي رسي و سنگين) متغير مي‌باشد.

تاريخ كاشت

كلزايي كه در زمان مناسب كشت شده باشد در هنگام شروع فصل يخبندان 6-8 برگي خواهد بود كه توان لازم براي تحمل سرماي زمستانه، در حدود 17 الي 22 درجه زير صفر را خواهند داشت.

1ـ تيپ رشدي بهاره

نيازي به دوره سرماي زمستانه براي ساقه روي ندارد و در بهار كشت مي‌شود.

2ـ تيپ رشدي بينابين

براي ساقه روي نياز به دوره سرماي زمستانه دارد و بسته به نوع رقم در شهريور كشت مي‌شود. استفاده از اين تيپ بذر براي كشت در شرق قزوين (آبيك و البرز) توصيه مي‌گردد.

3ـ تيپ رشدي زمستانه

براي ساقه روي نياز به دوره سرماي زمستانه دارد و بسته به نوع رقم در شهريور كشت مي‌شود.

در استان قزوين ارقام زير با ويژگي‌هاي ذكر شده توصيه مي‌گردد :

رقم OKAPI

داراي تيپ رشدي بينابين، مقاوم به سرما، متوسط رس و با ميانگين عملكرد 3 ستن در هكتار

رقم SLM-046

داراي تيپ رشد زمستانه، بسيار متحمل به سرما، مقاوم به كم‌آبي، ديررس، با ميانگين عملكرد 3 تن در هكتار

رقم opera

داراي تيپ رشد بينابين، زود رس، مقاوم به ورس، مقاوم به بيماري اسكلروتينا (نوعي بيماري قارچي در كلزا) است.

رقم رجينت در كبري

اين رقم نسبت به ساير ارقام منطقه از مقاومت بيشتري نسبت به خشكي برخوردار است.

نحوه كاشت كلزا

در اين روش از خطي كار غلات يا بذر كار غلات استفاده مي‌گردد. براي داشتن عمق كشت مناسب (1 تا 4 سانتي متر)، خطي كار بايد متناسب با نوع خاك تنظيم گردد. در خاك‌هاي شني و سبك عمق كاشت زيادتر، و در خاك‌هاي سنگين و رسي عمق كاشت كمتر است.

توصيه ها

كشت كلزا باعث افزايش حاصل‌خيزي خاك مي‌شود.

كلزا مي‌تواند در تناوب با زراعت گندم و جو قرار بگيرد كه در اين صورت از تراكم بيماري‌ها (مخصوصاً پاخوره) آفات و علف‌هاي هرز كاسته شده و باعث افزايش عملكرد گندم در سال‌هاي بعد از تناوب مي‌باشد.

ماخار كردن زمين قبل از كشت نقش به‌سزايي در كاهش علف‌هاي هرز كلزا دارد.

تعيين بهترين تاريخ كشت كلزا در منطقه براي جلوگيري از سرمازدگي بسيار مهم است.

داشت كلزا

آبياري

حساس‌ترين زمان براي آبياري، مرحله گلدهي و اوايل غلاف‌بندي است و كمبود آن در اين مرحله موجب كاهش تعداد كپسول و دانه‌بندي و نيز كوچك ماندن دانه‌ها و كاهش درصد روغن دانه مي‌گردد. در بيشتر مناطق 2 تا 3 نوبت آبياري در پاييز و 3 تا 4 نوبت آبياري در بهار مورد نياز است.

زمان آخرين آبياري در زراعت كلزا از اهميت به سزايي برخوردار است و توصيه مي‌شود حداكثر، آبياري تا زمان 20 درصد رسيدگي كپسول‌هاي ساقه اصلي صورت مي‌گيرد

عناصر پرمصرف

سه عنصر مهم ازت، فسفر و پتاسيم مورد نياز اكثر گياهان زراعي مي‌باشد و به علت اينكه مقدار مصرف آنها بالاست به عناصر پر مصرف معروفند.

عناصر كم مصرف

وجود بعضي از عناصر براي رشد گياهان زراعي ضروري است ولي مقدار مصرف آن در گياهان پايين است به همين علت به عناصر كم مصرف معروفند.

ميزان نياز گياه كلزا به سه عنصر پر مصرف ازت، فسفر و پتاسيم به شرح زير است :

ازت

كلزا نياز فراواني به ازت دارد و استفاده از كود هاي ازته براي بالا بردن عملكرد دانه ضروري است. براي توليد هر تن دانه معمولاً كلزا 60 تا 70 كيلوگرم ازت خالص را از خاك جذب مي‌كند.

چنانچه نتايج آزمون خاك شما، ازت را توصيه كرده باشد بايد 3/1 آن را در هنگام كاشت به صورت پايه و 3/2 باقيمانده آن را به صورت سرك مصرف كرد.

معمولاً زمان سرك اول پس از خاتمه روزت، زماني كه بوته‌ها در مرحله بيدار شدن از خواب زمستانه هستند (اولين نشانه‌هاي رشد تازه ديده مي‌شود) بايد انجام گيرد.

سرك دوم معمولاً در مرحله غنچه‌دهي و پيش از مرحله گل‌دهي مي‌باشد.

كمبود ازت

منجر به كوتاه ماندن بوته‌ها و زرد شدن برگ مي‌شود.

همچنين به هنگام ساقه رفتن، ساقه اصلي نازك است و شاخه بندي محدود شده و سطح برگ كاهش مي‌بايد. با كمبود ازت گياهان كمي زودتر به گل رفته و زمان گلدهي نيز كوتاه شده و تعداد غلاف كمتر مي‌گردد، كه در نتيجه باعث كاهش عملكرد محصول مي‌شود.

فسفر

اين عنصر در تمام فرايندهاي بيوشيميايي و انتقال انرژي دخالت دارد.

فسفر در گياه باعث مقاومت گياه به ورس، زود رس كردن محصول و بالا بردن كيفيت محصول مي شود.

گياه كلزا براي توليد هر تن دانه حدود 12 تا 15 كيلوگرم فسفر از خاك جذب مي‌كند.

كمبود فسفر

به طوري كه رنگ برگ ابتدا به رنگ سبز متمايل به آبي تيره، سپس به رنگ ارغواني درمي‌آيدو باعث كوتاه ماندن ريشه‌ها و كوتولگي بوته ‌ها مي شود)

پتاسيم

پتاسيم باعث افزايش مقاومت گياه به بيماري‌ها مي‌شود.

پتاسيم باعث كيفيت بهتر و همچنين افزايش خاصيت انبارداري محصولات مي‌گردد.

كمبود پتاسيم

چروكيده شدن مسن‌ترين برگ‌ها (برگ‌هاي پاييني) و نيز قهوه‌اي شدن نوك برگ از مهم‌ترين علايم كمبود پتاسيم است)

عناصر كم مصرف مورد نياز

گوگرد

تنظيم كننده‌هاي رشد داراي گوگرد هستند.

گوگرد با مقاومت گياه به سرما ارتباط دارد و در بعضي از موارد مقاومت گياه را به شدت افزايش مي‌دهد.

در خاك‌هايي كه كمبود گوگرد دارند مصرف 50 كيلوگرم گوگرد در هكتار باعث حداكثر واكنش محصول مي شود.

گوگرد را مي‌توان قبل از كشت به صورت پايه يا به صورت سرك همراه با مصرف ازت در بهار به كاربرد.

كمبود گوگرد

براثر كمبود گوگرد، برگ‌هاي جوان زرد و يا ارغواني مي‌شوند و رشد آنها ضعيف مي‌گردد. گل‌هاي كلزا تشكيل غلاف نمي‌دهند. و يا غلاف كمي با تعداد دانه‌هاي كم مي‌دهد در نتيجه عملكرد محصول و درصد روغن دانه كاهش مي‌يابد.

بر

نقش مهمي در ساخت RNA (نوعي اسيد كه در پروتئين‌سازي شركت مي‌كند) ايفاء مي‌كند، همين‌طور تأثير مثبت و به‌سزايي در جوانه‌زني دانه گرده و بقاء آن دارد. بر در مقادير كم، بسيار ضروري است. خاك‌هايي كه كمتر از 8/0 ppm > بور دارند، (مي‌توانيد به نتايج آزمون خاك مزرعه كلزا مراجعه كنيد) به پخش يكنواخت 10 تا 15 كيلوگرم از اسيد بوريك در هكتار نياز دارند.

بور نبايد به صورت نواري به كار برده شود بلكه بايد به صورت يكنواخت در سطح مزرعه پخش گردد.

كمبود بر

علامت مهم كمبود بر خم شدن برگ‌ها به سمت پايين و قرمز و زرد شدن برگ‌ها است. از طرفي كمبود بر سبب كوتولگي، كم شدن تعداد گل و غلاف مي‌شود كه در نهايت باعث كاهش عملكرد محصول مي‌گردند. كمبود بر بيشتر در دوره‌هاي تنش رطوبت اتفاق مي‌افتد.

كلسيم

يكي ديگر از ريزمغذي‌ها مي‌باشد كه مصرف آن براي تمام گياهان بسيار ضروري است. كلسيم جزء ساختار اصلي ديواره سلولي است (پكتات كلسيم) و همچنين براي رويش نقاط روينده و تاج ريشه و نيز در طويل شدن سلول و تقسيم سلولي نقش مهمي دارد.

بنابر اين طبق نتايج آزمون خاك بايد نسبت به رفع كمبود كلسيم اقدام كرد.

كمبود كلسيم

در اثر كمبود كلسيم برگ‌ها خال‌هاي زرد نشان مي‌دهند و لبه برگ‌ها به طرف پشت مي پيچند، با سنگين شدن غلاف‌ها، ساقه‌ها شكننده مي شوند يا ورس مي‌كنند كه منجر به كاهش محصول مي‌شود.

عوامل محدودكننده رشد كلزا

1ـ خشكي

در حالتي كه گياه دچار تنش خشكي مي‌شود برگ‌ها به رنگ سبز تيره تا ارغواني درمي‌آيند و به حالت ايستاده قرار مي‌گيرند، برگ‌هاي قديمي‌تر و پاييني گياه زرد شده و مي‌خشكند، غنچه گل ضعيف شده و تعداد گل و نهايتاً تعداد غلاف كاهش مي‌يابد، بوته‌ها نيز كوتاه مي‌مانند.

-2 تگرگ

تگرگ مي‌تواند در مراحل مختلف روي رشد كلزا تأثير بگذارد.

1ـ در مرحله رويش

2ـ در مرحله ساقه‌دهي و گل‌دهي

3ـ در زمان غلاف‌بندي و رسيدن

3ـ سرمازدگي

اگر كلزاي پاييزه به موقع كشت نشود و يا به موقع آبياري نگردد و فرصت نيابد كه قبل از رسيدن سرما پوشش چند برگي قوي تشكيل دهد دچار سرما زدگي خواهد شد. سرما در مرحله جوانه زدن، بوته‌ها را خشك مي كند.

منبع:

- شركت خدمات كشاورزي دشت ناز قزوين- نشريه ترويجي(4) تغذيه كلزا- مديريت ترويج ونظام بهره برداري – 1384 آذر ماه

- - شركت خدمات كشاورزي دشت ناز قزوين- نشريه ترويجي(5) آفات وبيماري ها وعلف هاي هرز كلزا- مديريت ترويج ونظام بهره برداري – 1384 آذر ماه

- شركت خدمات كشاورزي دشت ناز قزوين- نشريه ترويجي(3) داشت كلزا- مديريت ترويج ونظام بهره برداري – 1384 آذر ماه

- شركت خدمات كشاورزي دشت ناز قزوين- نشريه ترويجي(2) كاشت كلزا- مديريت ترويج ونظام بهره برداري – 1384 آذر ماه

- شركت خدمات كشاورزي دشت ناز قزوين- نشريه ترويجي(1) آشنايي با كلزا- مديريت ترويج ونظام بهره برداري – 1384 آذر ماه

انتخاب مزرعه و تناوب زراعي:
کلزا در محدوده وسيعي از خاک ها رشد مي کند، ولي مناسبترين اراضي براي رشد کلزا، خاک هايي با بافت متوسط، زهکشي مناسب، مواد آلي کافي و PH حدود 5/6 مي باشد. کلزا در شرايط ايستابي، سيلابي و زهکشي ضعيف زمين و PH پايينتر از 5/5 نبايد کشت شود. کلزا در تناوب هر محصولي که اجازه تهيه بستر مناسب بذر را داده و از توسعه عوامل بيماري زاي خاک زي جلوگيري کند، رشد مي نمايد. به ويژه در تناوب با غلات، عکس العمل مطلوبي نشان مي دهد. اين تناوب باعث کنترل بيماري هاي، آفت و علف هاي هرز کلزا مي گردد. تحقيقات نشان داده که عملکرد گندم پس از کلزا حدود 27 درصد بيشتر از عملکرد گندم پس از آيش بوده است.
کشت متوالي کلزا در يک زمين يا کشت ان در تناوب با ساير گياهان جنس براسيکا باعث تشديد بيماري هاي کلزا مي گردد، چرا که در اين حالت عامل بيماري زا مي تواند در سالهاي متوالي در خاک و روي گياه ميزبان باقي بماند و جمعيت خود را افزايش دهد. بنابراين هنگام انتخاب يک منطقه براي توليد کلزا، توجه به تناوب زراعي منطقه بسيار مهم است. زراعت هاي متعددي هستند که بيماري مشترک با کلزا دارند.

ليست زراعت هاي عمده و فاصله زماني بين توليد آنها با کشت کلزا

محصول	تناوب سال	ملاحضات
گندم، يولاف، جو	0	هيچ بيماري مشترکي وجود ندارد. اين گياهان مي توانند قبل يا بعد از کلزا کشت گردند. دقت شود باقي مانده علف کش کشت را به تعويق مي اندازد.
ذرت و سورگوم	1	در مناطقي که آترازين براي کنترل علف هرز استفاده مي شود.
	0	اگر باقي مانده علف کش قابل ملاحضه نباشد.
سيب زميني، شبدر، لوبيا و پنبه	1	بيماري مشترک ريزوکتونيا و فوزاريوم ريشه
يونجه و سويا	2	بيماري مشترک ريزوکتونيا، فوزاريو ريشه و پوسيدگي اسکلروتينيايي ساقه.
آفتابگردان و کلزا	3	بيماريهاي مشترک ريزوکتونيا، فوزاريوم ريشه، و وسيدگي اسکلروتينيايي ساقه، براي جلوگيري از افزايش بيماري ها، آفات و علف هاي هرز، کلزا نبايد بيش از يک مرتبه در يک دوره چهارساله کشت گردد.

از موارد مهم ديگر که بايد به آن توجه کرد علف هاي هرز و علف کش هاي مصرف شده در زراعت هاي قبلي مزرعه است. هميشه بايد قبل از کشت کلزا يا هر محصول حساس ديگر به برچسب علف کش هاي مصرفي توجه نمود.

ليست علف کشهاي مشترک و دوره انتظار آنها

علف کش	محدوديت (ماه)	علف کش	محدوديت(ماه)
Accent	10 ماه در PH کمتر از 5/6 18 ماه در PH بيشتر از 5/6	Lorox	4
Ally	18	Lorox Plus	18
Atrazine	12	Pinna

منبع : parsbiology

عملیات برای کاهش بذرهای سبز
یک مشکل بزرگ در کلزا ماندن بذربه حالت سبز در کلزا است که هوای خنک ، ابری و مرطوب در زمان رشد گیاه باعث سبز ماندن بذور در تمام واریته های کلزا می شود ، که مشکل بزرگی در تولید کلزا محسوب می شود. در بعضی حالت این مشکل وقتی که کمبود گوگرد اتفاق می افتد،به بدترین شکل نمایان می گردد .
دمای در موقع رسیدگی یک عامل مهمی در تجزیه کلروفیل می باشد . دمای خنک و یک دوره کوتاهی از سرما در مرداد و شهریور فعالیت آنزیم را کاهش داده و باعث تجزیه کلروفیل می شود .
سرما صفر تا ۱درجه سانتی گراد این سیستم را مختل می کند بویژه آن می تواند بر عکس باعث سنتز دوباره شود و این در مرحله توسعه بذر بسیار حساس می باشد و باعث تفاوت میان مزارع مجاور هم که فقط چند روز از نظر بلوغ باهم فاصله دارند یا در یکنواختی رسیدگی باهم متفاوت شوند .
حتی برداشت کلزا ۶-۴ روز قبل از یک سرما باعث باقی ماندن میزان نسبتاً زیادی از کلروفیل در بذر می گردد که باعث تأخیر جوانه زنی ۲ یا بیشتر از دو روز در مراحل رویش نتیجه عدم بلوغ بذر در مرحله چیدن و بذر سبز در مرحله برداشت می باشد. وجود بذر نازک و لاغر در کلزا باعث ایجاد شاخه های فرعی بیشتر در کلزا و تغییراتی در رسیدگی بذر می گردد که علت اصلی آن عدم رسیدگی بذر در هنگام چیدن است و نیز باعث سبز ماندن بذر شود . تولید کنندگان کلزا می تواننداز توصیه های مدیریت برای کاهش مشکلات بذور سبز در آینده بکار ببرند .در زیر به مواردی اشاره می گردد.
▪ مزرعه ای را برای کشت کلزا انتخاب کنید که خوب زهکشی شده و حاصلخیز باشد . - تا آنجا که می توانید در فصل بهار زود بذر خود را بکارید تا حداکثر زمان برای رسیدن بذور کلزا داشته باشد .
▪ بستر بذر محکم و مناسب برای تحصیل عمق صحیح کاشت و تماس خوب بذر با خاک برای تسریع در جوانه زنی .
▪ برداشت کلزا را در مرحله رنگی مورد توصیه برای شرایط هوای مختلف انجام دهید .
▪ سطوح حاصلخیزی کافی و مناسب برای رشد کلزا و رسیدن آن حفظ کنید ، کلزا در اثر تنش حاصل از کمبود مواد غذائی بطور یکسان نخواهد رسید .
▪ نمونه های خاک را برای تعیین مقدار نیتروژن ، پتاسیم ، فسفر و میکرو مغذیها در خاک مزرعه انجام گیرد .
▪ نمونه برداری زود هنگام از بافت گیاه در مرحله روزنه و آزمایش آن برای کاربرد صحیح از میکرومغذی در زمان های معین .
▪ مزارع با حاصلخیزی بالا می توان انتظار داشت که دیرتر به مرحله رسیدگی در سال برسد زیرا با درجه حرارت روزانه پایین تر از معمول در زمان رشد مواجه خواهد شد .

برداشت و کوبیدن
کلزا موقعی می رسد که گیاه به رنگ گاه در آید و بذر آن قهوه ای پر رنگ باشد به خاطر اینکه خرد شدن دانه یک مشکل بالقوه می باشد و توصیه می شود برداشت ، موقعی صورت گیرد که ۳۰ – ۲۰ درصد بذر کلزا از سبز به قهوه ای تغییررنگ داده باشد برای این کار تولید کننده بایستی از جاهای مختلف مزرعه برای تعیین متوسط رسیدگی نیام کلزا را جمع آوری کنند. وقتی محصول آماده برداشت است که دانه سخت و موقعی در بین دو انگشت به همدیگر فشار می دهیم ، نشکند . رطوبت در این مرحله حدود ۳۵ درصد می باشد .
در موقع برداشت سرعت چرخ ها بایستی از یک سوم تا دو سوم حالت طبیعی کاهش یابد . کلزا اگر خوب نرسد به آسانی قابل شکستن است در حالت برداشت FLUFFY دانه های کلزا براحتی توسط باد پراکنده می شود و برداشت کلزا بایستی از پایین ترین قسمت غلافها انجام گردد . این باعث خواهد شد که دستجات علف خشک کلزا به طرف پایین خم شده و از تلفات باد جلوگیری خواهد شد .
وجود غلتک یدک کش در پشت ماشین چیننده، باعث عملیات استانداردی می شود که مطمئن می سازد علف خشک دسته بندی شده در جای خود باقی می ماند. برای کاهش خرد شدن یک نوع کمربند برای چیدن کلزای درو شده استفاده کنید. سرعت غلتک کمباین برای کلزا حدود ۵۰ تا ۷۵ درصد نسبت به برداشت گندم کاهش می یابد. از سرعت بیش از حد غلتک اجتناب کنید زیرا باعث شکستن کلش کلزا می گردد و از اضافه بارگذاری در الک و گذاشتن مواد خارجی مخلط با بذر پاک جداً خوداری کنید. کاه و کلش کلزا و پوست و سبوس آن بایستی در پشت کمباین پراکنده شود.

ذخیره و خشکاندن
مشکلات ذخیره و جابجایی کلزا شبیه کتان می باشد. بذر گرده بوده کوچک ولی سنگین و براحتی غلت می خورد. جعبه های محکم در کامیون انبارهای محکم جهت ذخیره سازی لازم می باشد.
۶ هفته بعد از برداشت، دانه کلزا تعریق کرده سپس گرم می شود و سیلوی آن با رطوبت ۱۰-۹ درصد می تواند اتفاق افتد. کلزا دارای رطوبت ۵/۸ درصد بایستی برای فاصله منظم حرارت مورد امتحان قرار گیرد. اگر برداشت در رطوبت بالا صورت گیرد بایستی بصورت طبیعی یا مصنوعی خشک شود . برای حفظ کیفیت بذر دمای ۴۳ درجه سانتی گراد یا کمتر از آن برای خشک شدن هر چه بیشتر در تولید تجاری لازم است.
اگر یک مقدار چشمگیر از مواد خارجی مثل کاه و کلش با کلزا مخلوط شود. مقرون به صرفه است که قبل از اینکه خشک و انبار گردد از غربال بدور بریزیم .

کلزا(کاشت-داشت-برداشت)

مطالب مشابه :

بنیه بذر : seed vigor

بنیه بذر (seed vigor)

جوانه زنی بذر

خواب بذر «Seed dormancy»

نحوی کشت کلزا (2)

خواب بذر «Seed dormancy»

مراحل جوانه زنی بذر

بيولوژي ومديريت خردل وحشي قسمت دوم

نکاتی در مورد شرایط کشت یونجه

کلزا(کاشت-داشت-برداشت)