مراحل اجرای مدیریت ایمنی و بهداشت پیمانکاران

امروزه باتوجه به گسترش روزافزون نیاز جامعه به صنایع تولیدی و خدمات جدید شرکتها و موسسات بزرگ بناچار بخشی از کارهای خود را به پیمانکاران واگذار میکنند . شرکتهای اصلی یا مادر همانگونه که به رعایت ایمنی و بهداشت در بین کارکنان خود ملزم میشوند میبایست از پیمانکاران خود نیز رعایت حداقل های قانونی ایمنی و بهداشت را درخواست نمایند .در اینجا عمده دلایل نیاز به رعایت ایمنی در کار توسط پیمانکاران بصورت خلاصه درج شده است.......

1- شتاب گرفتن روند برون سپاری فعالیتها وافزایش کمی شرکتهای پیمانکاری

2- مدیریت غیر متمرکز و مدیریت اشخاص حقیقی وحقوقی که قوانین جاری کارفرما (بخش دولتی) در این اشخاص نافذ نمی باشد.

3- تعدد شرکتهای پیمانکاری با شرح وظایف متفاوت وارتباطات ایمنی زیادآنها

4- مشکلات قانونی واختیارات محدود کارفرما

5- افزایش نرخ حوادث در پیمانکاران

6- مسئولیت قانونی واخلاقی کارفرما درقبال حوادث بخش پیمانکاری

7- توجه شرکتها به افزایش بهره وری و لزوم کنترل خسارات و افزایش کمیت وکیفیت خدمات

نتایج عملکرد ضعیف ایمنی پیمانکاران

1- افزایش قیمت مناقصه (به دلیل وقوع حوادث و تحمیل هزینه به پیمانکار)

2- تاخیر در انجام پروژه ها (اتلاف وقت)

3- پیامدهای فرهنگی- روانی و اجتماعی حوادث بر جامعه وسازمان

4- تحمیل خسارت به کارفرما در اثر آسیب دبدن تجهیرات

5- تحمیل خسارت به شرکت دراثر وقفه درتولید وخدمات

6- مشکلات قضایی وحقوقی ناشی از حادثه

7- پرداخت غرامت وهزینه ای متفرقه از سوی کارفرما به دلیل ضعف قوانین

ایمنی در بخش خصوصی (پیمانکاران) :

بررسی آمار حوادث دراین بخش به خوبی بیانگر عدم توجه مدیران بخش خصوصی به ایمنی وعدم درک اهمیت آن می باشد. عوامل متعددی در بروز بی تفاوتی مدیران این بخش نسبت به ایمنی وجود دارد.از جمله این عوامل می توان به مواردذیل اشاره کرد:

1- ضعف قوانین ومقررات وعدم نظارت کافی مراجع قانونی برعملکرد شرکتهای پیمانکاری

2- دیدگاه سنتی مدیران نسبت به ایمنی وباور های غلط نسبت به سرمایه گداری در این زمینه

3- مقطعی بودن فعالیتهای شرکتهای پیمانکاری

4- عدم واکاوی تئوری هرینه- منفعت دربخش پیمانکاری ودید هزینه ای به ایمنی

5- عدم تجزیه وتحلیل حوادث دراین بخش ومشخص نشدن هزینه های پنهان وآشکار حوادث

6- فعالیت شرکتهای بیمهای ارائه دهنده بیمهای مسئولیت ومدنی بدون ارزیابی ایمنی شرکتها

حوادث دربخش خصوصی:

بروز حوادث درشرکتهایی پیمانکاری تابع عوامل وشرایط مستقیم وغیر مستقیم می باشد که می توان آنها را درچند دیدگاه بررسی کرد:

1- از دیدگاه فنی و اجرائی

- واگذاری مسئولیت به افراد بی‌تجربه و غیرفنی به دلیل پایین بودن دستمزد یا دراختیار نداشتن افراد ماهر وبا تجربه.

- غیرمتخصص و غیر فنی بودن مدیران بخش خصوصی به دلیل مقطعی بودن پروژه ها وتصمیم گیری های شخصی دراین بخش

- عدم توجه به تامین تجهیزات وماشین الات با استاندارد مناسب در راستای کاهش هزینه ها.

- عدم توجه به بازرسی از محیط کار و کارگاه.

- عدم توجه به نگهداری صحیح تجهیزات و یراق آلات.

- عدم توجه به خرید لوازم و ابزارهای صحیح ایمنی پیمانکاران.

- عدم توانایی در تخمین زمان مورد نیاز اجرای طرح وافزایش سرعت نامعقول کار یک مقطع زمانی

2-از دیدگاه آموزش

- عدم آموزش مدیران ودانش کم ایمنی آنها

- عدم توجه به آموزش فنی و اجرایی.

- نداشتن سیستم گزینش مناسب جهت انتخاب صحیح پرسنل اجرایی در بخش خصوصی.

3- از دیدگاه اقتصادی

- نبود فرهنگ سرمایه‌گذاری در ایمنی.

- واگذاری پروژه برنده شده در مناقصه به شرکتهای دست دوم فاقد صلاحیت.

- چند شغله بودن مدیران بخش خصوصی.

با توجه به این مقدمه نسبتا طولانی میتوان چنین استنباط کرد که یکی از اولویتهای مهم برای پیشگیری و کاهش حوادث در شرکتهای پیمانکار آموزش مدیریت ایمنی و بهداشت به آنهاست .

بدیهی است شرکت مادر یا شرکت اصلی نقش بسیار تعیین کننده ای در اجرای این برنامه ایفا میکند .

ابتدا لازم است مفاهیمی از قبیل تعریف پیمانکار - طبقه بندی انواع پیمانکاران و وظایف پیمانکاران را تشریح نموده و سپس به تشریح برنامه مدیریت ایمنی بپردازیم :

تعریف پیمانکار :

پیمانکار هرشخص حقیقی یا حقوقی است که از طریق توافقنامه(کتبی یا شفاهی ) با یک شرکت اصلی انجام یک سری خدمات برای آن شرکت را برعهده میگیرد..

فعالیتهای پیمانکاران بسیار متنوع و شامل خدمات حمل و نقل – ساخت و ساز – نظافت - تهیه و توزیع غذا و... میباشد.

طبقه بندی پیمانکاران حقیقی و حقوقی

مثال	مدت قرارداد	دامنه عملیاتی	نوع پیمانکار
شرکتهای بهره برداری وحمل و نقل	طولانی	گسترده	اصلی (حقوقی)
شرکتهای ساخت و نصب سازه ها	طولانی	متوسط	میانی(حقوقی)
شرکتهای خدمات رفاهی کارکنان ( تهیه غذا – سرویس ایاب ذهاب و...)	کوتاه	محدود	غیررسمی(حقوقی)
کارگران روزمزدی که بهمراه یک سرپرست برای کارهای ساده نظیر حفاری دستی – جمع آوری ضایعات و.... گمارده میشوند	کوتاه	محدود	روزمزد(حقیقی)
بازرسان- ممیزان – ارزیابان- تعمیرکاران و....	کوتاه	محدود	حقیقی

مهمترین ویزگیهای پیمانکاران:

n ابعاد : بسته به مدت زمان کار شرکت (اصلی یا مادر) و منابع مورد نیاز ابعاد و حجم کار واگذار شده به پیمانکاران متغیر خواهد بود.

n پیمان نامه: پیمانکاران بزرگ و متوسط پیمان نامه های معمولی که دارای جزئیات کامل عملیات باشد تنظیم مینمایند .

n اسناد اداری: پیمانکاران متوسط و غیر رسمی بطور معمول از بروکراسی اداری بنحوی میگریزند ویا کمتر مستنداتی بصورت مکتوب و رسمی بجا میگذارند.

موارد مرتبط با پیمانکاران بطور عمده

n مقررات ایمنی و بهداشت برای کارکنان پیمانکار باید به همان اندازه کارکنان شرکت اصلی سخت گیرانه و مهم تلقی گردد.

n مسئولیتهای کارفرمای پیمانکار تحت عنوان ” وظایف قانونی ” به شرح ذیل باید تنظیم گردد:

وظایف قانونی

n طبق قوانین کار همه شرکتها میبایست مقررات جاری کشوری در رابطه با ایمنی و بهداشت در هنگام کار را رعایت نموده و کلیه مسئولیتهای قانونی در اینخصوص را پذیرفته و عملا از برقراری ایمنی و بهداشت در محل کار و در بین کارکنان خود اطمینان حاصل نمایند .

n طبق قانون ایمنی و بهداشت در محل کار باید به نحو قابل اطمینانی برای گروههای زیر برقرار گردد:

Ø کارکنان شرکت

Ø سایر کارکنان در سایت عملیاتی آن شرکت از جمله پیمانکاران

Ø هر کسی که بنحوی از عملیات آن شرکت متاثر میشود ( نظیر شرکتهایی که در اطراف وجود دارند – شهرکهای مسکونی نزدیک به سایت عملیاتی شرکت و...)

n وظایف قانونی هر پیمانکار بعنوان یک شرکت به شرح ذیل میباشد:

Ø کسب اطمینان از وضعیت ایمنی – بهداشت و رفاه کارکنان خود و سایر افراد مرتبط

Ø تدارک محیط کاری ایمن و همچنین لوازم و تجهیزات و سیستم کاری ایمن برای مشتریان و ارباب رجوع بر اساس تعهداتی که از قبل بصورت مکتوب و در قراردادها مندرج شده و بر مبنای قوانین ایمنی کشوری میباشد.

n در شرکتهایی که سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت(OHSAS 180001) یا سیستم مدیریت یکپارچه( IMS) استقرار یافته براساس الزامات موجود کلیه کارفرمایان موظفند که ریسک های محیط کار را ارزیابی نمایند ( این ارزیابی شامل تمامی ریسکهایی است که هم کارکنان وهم پیمانکاران با آنها مواجه هستند )

مراحل اجرای مدیریت ایمنی و بهداشت پیمانکاران

گام نخست: برنامه ریزی:

1-شناسائی خطرات ایمنی و بهداشتی شغلی

2-ارزیابی خطرات ایمنی و بهداشتی شغلی

3-تعیین ریسکهای ایمنی و بهداشتی شغلی

4- کنترل ریسکهای ایمنی و بهداشتی شغلی

گام دوم : تعیین پیمانکار با صلاحیت:

1- جمع آوری و بررسی اطلاعات مورد نیاز در خصوص نوع کار و محل انجام کار

2- برقراری سیستم ایمنی توسط پیمانکار در سایت عملیاتی بر اساس اطلاعات در بند فوق

3- انتخاب پیمانکار با صلاحیت بر اساس اجرای موارد فوق

گام سوم : انجام پروژه

1- پیمانکاران باید قبل از شروع به کار یک نفر را بعنوان رابط به سایت عملیاتی معرفی کنند

. 2- فرد فوق الذکر میبایست قدرت انتقال کلیه اطلاعات و پیگیری و اجرای همه قوانین و مقررات ایمنی بهداشتی سایت را در شرکت پیمانکاری داشته باشد

3- همچنین باید فعالیتهای پیمانکار را از جنبه ایمنی ارزیابی و اجازه کار صادر نماید.

گام چهارم: ارزیابی مداوم

نوع روش ارزیابی ایمنی و بهداشتی پیمانکار بر اساس نوع کار محوله تعیین میشود

گام پنجم : بازنگری

بازنگری بر کار محوله به پیمانکار بر اساس مراحل فوق انجام میشود..

گام نخست :برنامه ریزی

بمنظور اجرای یک مدیریت کارآمد بر پیمانکاران موارد ذیل بایستی توسط شرکت اصلی اجرا شود :

n آشنائی با نوع مشکلات ایمنی و بهداشتی پیمانکاران و آگاهی از نحوه برطرف نمودن آنها

n تعیین وسعت و دامنه کار محوله به پیمانکار

n انجام ارزیابی ریسک در خصوص مخاطرات ایمنی و بهداشتی شناسائی شده

n موارد فوق میبایست قبل از انتخاب پیمانکار از طریق مزایده رسمی یا غیر رسمی انجام شود.

ابلاغ مسئولیتهای ایمنی و بهداشتی به پیمانکاران

n شرکت مادر میبایستی قبل از شروع به کار پیمانکاران را نسبت به انجام ارزیابی ریسک های ایمنی بهداشتی در حیطه کاری خودشان آگاه نماید و پیمانکار موظف است این مسئولیت را در مرحله مناقصه بپذیرند.

n بمنظور حصول اطمینان و رضایت از نحوه مدیریت ایمنی و بهداشتی پیمانکار معمولا شرکت اصلی با استفاده از یک چک لیست کیفیت عملکرد پیمانکار را در این زمینه مورد ارزیابی قرار میدهد .

چک لیست پیمانکاران جزء

این چک لیست شامل حداقل نیازمندی ها ی ایمنی و بهداشت به شرح ذیل میباشد:

1- خط مشی ایمنی و بهداشت

n آیا خط مشی ایمنی و بهداشت که اهداف آن به وضوح و کاملا مشخص باشد و توسط مدیر عامل یا مقام هم ارز آن در شرکت امضاء شده و تاریخ آن مشخص باشد اظهار شده است ؟

2- مسئولیت و پاسخگوئی

n آیا در خصوص نتایج ارزیابی ریسک و وجود سیستم ایمنی به ازای هر وظیفه شغلی مستنداتی موجود هست ؟

n آیا بمنظور انجام بازرسی های دوره ای از کلیه پروژه ها و تجهیزات برنامه ریزی بصورت مستند وجود دارد؟

n آیا بمنظور آگاه سازی و اطلاع رسانی به کارکنان از تغییرات در مقررات و قوانین – عملیات- استانداردها و غیره روشی بصورت مستند موجود هست؟

3- آموزش مقدماتی

n آیا در خصوص آموزش های مقدماتی و مستمر به هر یک از کارکنان و همچنین مراقبتهای بهداشتی ایشان ( پرونده معاینات شغلی ) مدارکی وجود دارد؟

4- تجهیزات حفاظت فردی

n آیا کلیه لوازم حفاظت فردی مورد نیاز تهیه و در دسترس کارکنان میباشد؟

n آیا شواهد قابل استناد در خصوص نحوه صحیح استفاده و نگهداری ازلوازم فوق الذکر توسط کارکنان وجود دارد؟

n آیا در خصوص انجام بازرسی های دوره ای از نحوه استفاده صحیح از این لوازم مدارک مستندی وجود دارد؟

5- مواد شیمیایی خطرناک

n آیا مشخصات مواد شیمیایی مورد استفاده در سایت عملیاتی از جنبه مخاطرات ایمنی و بهداشتی مستند سازی شده؟( مثال : برگه های MSDS و نظایر آن )

6- گزارش و بررسی حوادث

n آیا فرآیند گزارش دهی برای کلیه حوادث منجر و غیر منجر به جراحت و شبه حوادث طبق مقررات شرکت اصلی و قوانین کشوری مستندسازی شده؟

n آیا مدارک کلیه حوادث در بند فوق در محل کار نگهداری میگردد؟

گام دوم: تعیین پیمانکار با صلاحیت

صلاحیت پیمانکاری که در مناقصه برنده میشود باید از جنبه دارا بودن شرایط زیر بررسی گردد:

n سیستم ایمنی و بهداشت از جنبه خط مشی – فرآیندها و عملکرد باید اختصاصا منطبق بر وظایف شغلی آن پیمانکارو استانداردهای شرکت اصلی و همچنین قوانین کشوری باشد .

n پیمانکار باید به منابع مورد نیاز برای اجرای سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت در سایت عملیاتی دسترسی داشته باشد .

n در خصوص نتایج ارزیابی ریسک و وجود سیستم ایمنی به ازای هر وظیفه شغلی مستنداتی باید موجود باشد.

n مدارک بهداشت حرفه ای و ایمنی برای مشاغلی که طبیعت مشابه دارند به نحو احسن باید نگهداری شود.

n نکته: بعضی از شرکتها لیستی از پیمانکاران مورد تائید ( قابل اطمینان) که تمام موارد فوق را دارا باشند تهیه میکنندو آنها را هر ساله مورد ارزیابی مجدد قرار میدهند( ترجیحا هر شغل آنها را بطور جداگانه بررسی میکنند)

گام سوم: انجام پروژه

نکته مهم : پیمانکاری که درمناقصه برنده شده و در سایت شروع بکار میکند میبایست از قوانین و مقررات ایمنی سایت و نیز همه خطرات موجود در سایت کاملا آگاه شود بدین منظور بهتر است زمان ورود ( شروع بکار ) و خروج ( پایان کار ) پیمانکاران به سایت ثبت و کنترل شود.

n در بدو ورود به سایت شرایط کار – ابزار کار – قوانین ایمنی و عملکردهای موردنیاز باید به پیمانکار اطلاع رسانی و تحویل گردد.

n پیمانکارمیبایست شخصی را بعنوان رابط با سایت به شرکت اصلی معرفی کند. ( این شخص باید بطور روزمره و یا هرزمان که نیاز به اعمال تغییراتی در کار باشد و در هنگامی که نوع کار کاملا مشخص نشده باید با سایت در ارتباط باشد)

n در خصوص بازنگری های رسمی و دوره ای از سیستم مدیریت ایمنی پیمانکارباید جدول زمانبندی طراحی و اجرا شود.

( شامل بازرسی ها – ممیزی ها و جلسات ایمنی ).

گام چهارم: ارزیابی مداوم

وجود جدول زمانبندی شده برای بازرسی و ممیزی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت از جنبه مسئولیت پذیری پیمانکار برای تعیین نحوه انجام جزئیات کار به شرح زیر حائز اهمیت میباشد :

n آیا کار مطابق با برنامه از قبل تعیین شده پیش میرود؟

n آیا سیستم ایمنی و بهداشت پیمانکاران عملا در حال اجرا است ؟ آیا آنها این سیستم را دنبال میکنند ؟ در یک کلام آیا پیمانکار ایمنی را اجرا میکند؟

n آیا حادثه ای رخ داده است ؟

n آیا تدارک و برنامه ریزی ویژه ای در حیطه ایمنی مورد نیاز هست؟

n این قبیل بازرسی ها و ممیزی ها میبایست بصورت دوره ای و منطبق بر سیستم ایمنی و بهداشت شرکت اصلی و مبتنی بر یک مدل مدیریتی اجرا شود ( این مطلب در گام سوم خلاصه شده ).

گام پنجم :بازنگری

هدف از بازنگری بهیود عملکرد پیمانکاران در آینده است و شامل مراحل ذیل میباشد:

n بازنگری نتایج کار و موفقیتهای بدست آمده توسط پیمانکار در حیطه ایمنی .

n بررسی کفایت فرآیندها در کار .

n انجام اصلاحات و اضافات در فرآیندها در صورت نیاز.

n ثبت و رتبه بندی کلیه عملیات پیمانکار از جنبه استقرار معیارهای ایمنی .

n اعلام نتیجه (بازخور یاfeedback ) بازنگری به پیمانکار.

نتایج اجرای موفقیت آمیز برنامه مدیریت ایمنی و بهداشت پیمانکاران:

1- هزینه های کارفرما و پیمانکار کاهش می یابد.

2- حوادث کمتری به وقوع می پیوندد .

3- کیفیت ارائه خدمات افزایش پیدا می کند.

4- اختلافات حقوقی کارفرما و پیمانکار به حداقل می رسد.

5- پیمانکار در یک محیط کار ایمن و مناسب مشغول به کار می شود(بعد اخلاقی).

6- تصویر اذهان عمومی به نفع کارفرما و پیمانکار تغییر می کند.

7- آسیب های فردی وآسیب به تجهیزات کاهش می یابد.

8- بهره وری در مجموعه پیمانکاری افزایش یافته و از طریق کاهش ضایعات سود بیشتری حاصل می شود.

9- با کاهش هزینه های عملیاتی و سوابق ایمنی خوب پیمانکار بالقوه می تواند در عرصه بازار رقابت بیشتری داشته باشد.

گردآوری و برگردان بفارسی: نیلوفر احمدی

کارشناس بهداشت حرفه ای

منابع :

انگلیسی:

www.osha.org

www.hse.gov.uk

فارسی:

www.2006ae.blogfa.com

مراحل اجرای مدیریت ایمنی و بهداشت پیمانکاران

گام سوم : انجام پروژه

گام چهارم: ارزیابی مداوم

گام پنجم : بازنگری

مطالب مشابه :

آئین دادرسي مدنی 1

متن قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به زبان انگليسي

آئین دادرسی مدنی

یکان علیا: قدرت اله محمودلو عکسهایی متنوع از روستاو معرفی آن

مراحل اجرای مدیریت ایمنی و بهداشت پیمانکاران