تغییرات ماده علوم ششم ابتدایی مدبرزاده

تغییرات ماده

هر ماده خالص دارای خواص معینی است که آشنایی با انواع خواص آن می تواند به ما در درک تغییر های پیوسته ای کع در درون و پیرامون ما روی می دهد کمک می کند خواص ماده به دو بخش تقسیم می شود

1- خواص فیزیکی 2- خواص شمیایی

خواص فیزیکی

حالت ماده در دمای محیط ( جامد و مایع و گاز بودن) رنگ و شکل نقطه ای ذوب یا انجماد نقطه جوش انحلال پذیری میزان رسانای الکتریکی از جمله خواصی هستند که به آن خواص فیزیک می کویند مثلا عنصر گوگرد جامد (حالت ظاهری ماده ) شکننده (ناقلز) به رنگ زرد می باشد که در دمای 119 درجه ذوب می شود ( نقطه ذوب و انجماد) و در دمای 445 درجه به جوش می آید (نقطه جوش) این نافلز جریان برق را از خود عبور نمی دهد ( رسانایی الکتریکی ) و در آب حل نمی شود ( انحلال پذیری ) و یا آب ترکیبی است که در حالت عادی مایعی بی رنگ بی بو و شفاف می باشد این مایع در دمای صفر درجه جامد شده و در دمای 100 درجه می جوشد و در حالت خالص رسانای جریان الکتریسته نمی باشد

خواص شیمیایی

خواص شمیایی ماده به مجموعه خواصی گفته می شود که تمایل یا عدم تمایل آن ماده برای شرکت در یک تغییر شمیایی را بیان می کند برای نمونه اشتعال پذیری برای کاغذ یک خاصیت شیمیایی برای آب به حساب می آید تمایل و یا عدم تمایل یک ماده به اکسید شدن زنگ زدن ترکیب شدن تجزیه پذیری و از خواص شیمیایی مواد می باشد

تغییرات فیزیکی

هنگامی که یک ورق کاغذ پاره می شود تنها ابعاد آن ( یک از خواص فیزیکی آن ورقه کاغذ) تغییر می کند در این هنگام می گوییم که ورقه کاغذ تغییر کرده است در این تغییر جنس ورقه تغییر نمی کند یعنی کاغذ به ماده دیگری تبدیل نمی شود ذوب شدن یخ و تبدیل آن به آب یک تغییر فیزیکی است بر اثر وقوع این تغییر برخی از خواص فیزیکی آب تغییر می کند ولی آب به ماده دیگری تبدیل نمی شود

در تغییرات فیزیکی اندازه حالت یا شکل ماده تغییر می کند اما مولکول ماده دچار تغییر نمی شود و ماده جدیدی به دست نمی آید ( ماده اولیه به ماده ی دیگری تبدیل نمی شود) مانند تبدیل گندم به آرد حل شدن شکر در آب حل شدن نمک در آب تراشیدن مداد خرد کردن خوشه های گندم خم شدن آهن بریدن چوب تشکیل ابر بارش باران انبساط و انقباض ذوب شدن انجماد تبخیر تقطیر میعان جوشیدن تصعید چگالش جذب آهن توسط آهن ربا قالب ریزی فلزات حل شدن اکسیژن در آب فرسایش خاک تغییرات حاصل از زلزله جا به جا شدن خاک ها رنگ کردن کاغذ با آبرنگ و ...... تشکیل رنگین کمان پس از باران قالب گیری شمع سرخ شدن سیم درون لامپ کف کردن سفیده تخم مرغ در اثر هم زدن تبدیل میوه به آب میوه خرد کردن سبزی چرخه آب ( چرخه آب حاصل چند تغییر فیزیکی شامل تبخیر میعان و انجماد می باشد

تغییرا ت شیمیایی

اگر با پاره کردن کاغذ جنس آن تغییر نمی کند ولی سوزندان آن کاغذ به ماده جدیدی تبدیل می شود که خواص دیگر کاغذ اولیه را ندارد در این جا دچار یک تغییر شیمیایی شده است

در تغییرات شیمیایی ساختمان مولکولی و خاصیت ماده به کلی تغییر می کند و ماده ی جدیدی تبدیل می شود این تغییر در مولکول ها سبب تغییراتی در رنگ بو مزه می شود جرم در تغییرات شیمییایی ثابت است و جرم موا د اولیه بر ابر جرم مواد به دست آمده ( محصولات) می باشد وجه تشابه تمام تغییرات شیمیایی این است که همیشه نوعی مولکول به نوعی دیگر تبدیل می شود تبدیل آرد به نان خمیر کردن آردکپک زدن نان پختن نان پختن تخم مرغ پختن غذا سوختن چوب ترش شدن شیر زرد شدن برگ درختان تغییر رنگ برگ درختان تغییر رنگ خودنویس ترکیب سرکه و جوش شیرین ترکیب شیر و سرکه گوارش غذا ( هضم غذا ) درست کردن مربا از میوه ها تجزیه آب تولید رنگ تولید موا د پلاستیکی گرفتن سرکه از انگور کف کردن آب لیمو در اثر افزذون جوش شیرین حرارت دادن شکر ساختن دارو فاسد شدن گوشت و غذا انفجار باروت اکسید شدن خشک شدن سیمان خشک شدن گچ رنگ کردن موی سر خشک شدن درخت ریختن مایع تمیز کننده در دستشویی و لوله باز کن تبدیل شیر به ماست و پنیر دگر گونی سنگ ها غذا سازی گیاهان حل شدن فلز در اسید

تغییرات شمیای بر اثر دو عامل مهم روی می دهند

تجزیه ترکیب

1- تجزیه : در عمل تجزیه اجزای مولکول از هم جدا می شود و مولکول به مولکول های کوچکتر یا به اتم ها و یا به هر دو آنها تجزیه می شوند با عمل تجزیه می توانیم از مواد مرکب مواد مرکب ساده تر یا عناصر سازنده آنها را به دست آوریم

جریان برق

نمک طعام سدیم ( فلز) + کلر ( گاز)

2- ترکیب : در عمل ترکیب چند نوع اتم یا مولکول با هم ترکیب شده و مولکول های جدیدی به وجود می آید مانند

حرارت زیاد

اکسیژن + هیدرو ژن آب

ترکیب

آهن + اکسیژن اکسید آهن ( زنگ آهن )

ترکیب

برخی از تغییرات مهم

1- شمع ار ماده ای به نام پارافین تشکیل شده است پارا فین از عناصر کربن و هیدرو ژن می باشد در سوختن شمع ابتدا پارافین از حالت جامد به مایع تبدیل می شود( تغییر فیزیکی ) و پارافین مایع تبخیر شده ( تغییر فیزیکی) و سپس بخار پارافین می سوزد ( تغییر شیمیایی )

پس سوختن شمع هم تغییر فیزیک است و هم تغییر شیمیایی در هنگام سوختن شمع کربن و هیدروژن پارافین با اکسیژن هوا ترکیب شده بخار آب و کربن دی اکسید تولید می شود در این تغییر شیمیایی نور و گرما نیز آزاد می شود

2- هر گاه کمی جوش شیرین به سرکه اضافه کنیم تغییر شمیایی سیریع رخ داده و گاز کربن دی اکسید تولید می شود

3- اگر مقداری شکر را حرارات دهیم ایتدا شکر در مقابل حرارات ذوب می شود ( تغیییر فیزیکی ) و سپس شروع به جوشیدن می کند و حباب هایی از آن خارج می شود ( بخار آب) و ماده سیاه رنگی باقی می ماند که کربن نام دارد ( تغییر شیمیایی )

4- در طی مراحل تبدیل گندم به نان ابتدا گندم را آرد می کنند ( تغییر فیزیکی ) و سپس آرد را خمیر می کنند یعنی آرد را با کمی نمک و مایع خمیر مخلوط می کنند ( تغییر شمیایی ) و بالا خره نان پخته می شود ( تغییر شیمیایی )

5- هنگامی که با حرارت دادن مقداری گوگرد و آ]ن با یکدیگلر ترکیب می شوند ( تغییر شیمیایی) ماده جامد سیاه رنگی به نام سولفید آهن به دست می آید

6- سوختن مواد ترکیب شدن آن ها با اکسیژن است که یک نوع تغییر شیمیایی از نوع ترکیب است هیدروژن ساده ترین ماده سوختنی است سوختن آن با انفجار همراه است و از سوختن آن آب تولید می شود

اگر چوب را بسوزانیم (تغییر شمیایی) به چندین گاز تبدیل می شود و در پایان مواد معدنی که با اکسیژن تر کیب نمی شود به صورت خاکستر باقی می ماند برای تهیه زغال چوب باید چوب را دور از اکسیژن حرارات دهیم

آهن ( به رنگ خاکستری) در برابر هوا به آهستگی با اکسیژن ترکیب می شود و دچار تغییر شمیایی می گردد به این تغییر شیمیایی اکسید شدن ( زنگ زدن) می گویند اگر چه این تغییر شیمیایی با تولید ماده ای تازه به نام اکسید آهن به رنگ قهوه ای) همراه است ولی مانند سوختن شمع نور و گرمای قابل توجهی آزاد نمی کند با زنگ زدن آهن جرم آهن افزایش یافته اما مقاومت اکسید آهن کمتر از آهن است برای اینکه آهن زنگ نزندباید آن را از محیط مرطوب دور کرد ( تا اکسیژن به آن نرسد ) به همین دلیل آهن رنگ می زنند و یا روی آن روغن می مالند و یا فلزلتی مانند کرم و نیکل می پوشاند

جیوه ( به رنگ نقره ای) یک مایع است ولی با ترکیب با اکسیژن دچار تغییر شمیایی شده و اکسید جیوه ( به رنگ نارنجی حالت جامد) را تولید می کند ( اکسید جیوه و خود جیوه موادی سمی می باشد

از سوختن ناقص کربن گاز سمی کربن مونواکسید ایجاد می شود که هر مولکول آن از یک اتم کربن و یک اتم اکسیژن تشکیل شده است اما سوختن کامل کربن گاز کربن دی اکسید ایجاد می کند که هر مولکول آن یک اتم کربن و دو اتم اکیسژن تشکیل شده است

7- از ترکیب یک مولکول نیتروژن با سه مولکول هیدروژن دو مولکول آمونیاک به دست می آید ( تغییر شمیایی) از آمونیاک برای تولید کود های شمیایی استفاده می شود

8- حل شدن پوسته تخم مرغ در سرکه ( اسید استیک) یک تغییر شمیایی می باشد که در آن آن آهک موجود در پوسته تخم مرغ در سرکه ترکیب شده و مواد جدیدی حاصل می شود

9- از سوختن غذا در سلول و ترکیب شدن سرکه با جوش شیرین گاز کربن دی اکسید ( گاز کربنیک) تولید می شود( تغییر شیمیایی)

10- از تغییرت فیزیک هوا می توان اکسیژن به دست آورد هوا را با فشار و دمای پایین می توان مایع نمود و بعد آن را تقطیر کرد تا اکسیژن مورد نیاز به دست آید که همه تغییرات انجام شده فیزیک است

11- وقتی لکه آب لیمو را برا روی کاغذ گرم می کنید ( تغییر شیمیایی) آب آبلیمو با سلولز کاغذ تولید شکر می دهد و وقتی آن را حرارت دهیم ماده سیاه رنگی باقی می ماند ( تغییر شیمیای) به همین دلیل است که وقتی آب لیمو روی کاغذ نوشته می شود و کاغذ را گرما می دهیم نوشته های کاغذ با رنگ سیاه مشخص می شود ( تغییر شمیایی) و ماده حاصل کربن است

12- وقتی جسمی را گرم می کنیم گرم کردن هم موجب تغییر فیزیکی ( تبدیل یخ به آب) و شمیایی ( پختن غذا( و هم تجزیه ( تبدیل آهن به دو عنصر آهن و اکسیژن و ترکیب ( گرم کردن لکه های آب لیمو بر روی کاغذ) و هم انبساط( انبساط گلوله فلزی ) و در مواقع نادرانقباض ( گرم کردن آب صفر درجه تا 4 درجه شود )

13- برای تهیه آب از مخلوط گاز های هیدروژن و اکسیژن( تغییر شیمیایی) به وسیله یک جرقه الکتریکی حرارات زیادی ایجاد می شود که هر مولکول اکسیژن با دو مولکول هیدروژن ترکیب شده و دو مولکول آب به دست می آید اما از تجزیه آّ ( تغییر شیمیایی ) به کمک جریان الکتریسته می توان گازهای اکسیژن و هیدروژن به دست آورد

14- آب اکسیژنه مایعی بی رنگ بسیار سمی و به شدت سوزش آور است در صنعت از محلول آب اکسیژنه در آب برای سفید کردن پارچه های رنگی و خمیر کاغذ و دربیمارستان ها برای ضد عفونی کردن زخم ها و حتی رنگ مو استفاده می شود این محلول را در بطری های تیره نگه داری می کنند محلول آب اکسیژنه در برابر تابش نور یا گرما به آب و گاز اکسیژن تجزیه می شود ( تغییر شیمیایی)

تجزیه

آب اکسیژنه آب + اکسیژن

نور و گرما

15- از ترکیب اسید های مانند ( آب لیمو سرکه جوهر لیمو ) با جوش شیرین گاز کربن دی اکسید تولید می شود ( تغییر شیمیایی) البته از آن جا که جوهر لیمو به صورت پودر ی جامد است و جوش شیرین هم جامد برای ترکیب آنها نیاز به آب می باشد

16- انسان با سوزاندن برخی موا دسوختنی ( تغییرشیمیایی) انرژی مورد نیاز زندگی خود را تامین می کند به این دسته از مواد سوختنی که تنها برای تامین انرژی سوزانده می شوند سوخت می گویند نفت بنزین گازوئیل زغال سنگ و گاز شهری ازجمله مهمترین سوخت ها به شمار می آیند آتش حاصل سوختن همان نور و گرمایی است که از ترکیب ماده سوختنی با اکسیژن تولید می شود البته برای ایجاد آتش تنها قرار گرفتن یک ماده سوختنی در مجاورت اکسیژن کافی نیست بلکه شرط سومی لازم است گرما سومین عامل لازم است برای تهیه آتش وجود گرما اکسیژن و ماده سوختنی لازم است و با حذف یک از این عوامل آتش خاکموش می شود مثلا گاز کربن دی اکسید مانع رسیدن اکسیژن به آتش می شود و یا ریختن آب موجب سرد شدن آتش و گرفتن دما می شود

مثلث آتش گرما ماده سوختنی

اکسیژن

چهار عامل مهم ایجاد تغییرات شمیایی عبارتند

1- رسیدن مواد به یک دیگر : غالبا برای اینکه از تغییرات شمیایی جلو کیری کنیم مواد را از یکدیگر جدا نگه داریم

2- گرم شدن مواد : مثلا جیوه در آثر حرارات به اکسیژن و جیوه تجزیه می شود

3- رسیدن نور به مواد : در فیلم عکاسی رسیدن نور به فیلم موجب تغییر شیمیایی در ( نیترات نقره) موجود در فیلم شده و فیلم سیاه

می شود و یا آب اکسیژنه در آثر نور به آب و اکسیژنه تجزیه می شود غذا سازی گیاهان تغییر رنگ کاغذ های قدیمی (زرد شدن) تغییر رنگ لباس های سفید فاسد شدن دارو ها نیز مثال هایی از تغییرات شمیایی در اثر نور است

4- رسیدن رطوبت به مواد : آهن اکمسیژن هوای مرطوب را جذب کرده و در اثر تغییر شیمیایی به اکسید آهن تبدیل می شود

سرعت تغیرات شیمیایی

تغییر های شیمیایی با سرعت های متفاوت روی می دهد برخی از تغییرات شمیایی مانند اکسید شدن آهن به کندی صورت می گیرد و برخی نیز مانند سوختن چوب سریع بوده و برخی مانند انفجار بسیار سریع است انفجار مواد منفجره که درآن ده یا صد ها کیلو گرم ماده منفجره در کم تر از یک ثانیه مصرف می شود را می توانم یک تغییر شیمیایی خیلی سریع دانست این در حالی است که روز ها طول می کشد تا فقط یک تیر آهن با زنگ آهن پوسیده شود به این علت زنگ زدن آهن یک تغییر شیمیایی کند به شمار می رود

سوختن منیزیم و انفجار باروت سوختن شمع احتراق مواد سوختنی اکسید شدن تند می باشد که با گرما و نور همراه است گرمایی که در اکسید شده کند تولید می شود با گرمایی که از اکسید شدن نتند به دست می اید برابر است ولی در اکسید شدن کند گرما به تدریج آزاد می شود که به محیط منتقل می شود و قابل احساس نیست

چه درتغییرشیمیایی کند و چه در تغییر شیمیایی تند همیشه با گذشت زمان سرعت واکنش افزایش یافته تا به حداکثر سرعت برسد سپس با یک تغییر ثابت واکنش ادامه پیدا می کند تا زمانی که واکنش تمام شود

جرم و تغییر های شیمیایی

در تغییرات شیمیایی جرم مواد تولید شده با جرم مواد اولیه برابر است یعنی نه از جرم کم نه بر جرم افزده می شود در واقع جرم ثابت می ماند مثلا در یک ظرف در بسته مقداری اکسیژن را با مقداری هیدروژن ترکیب کنیم پس از پایان ترکیب جرم ظرف نسبت به حالت اولیه تغییری نمی کند

تغییرات فیزیک مفید

ذوب فلزات بارش باران تشکیل ابر تشکیل برف تبدیل گندم به آرد و ............ از تغییرا فیزیکی مفید است

تغییرات فیزیکی غیر مفید

فرسایش خاک و کوه ها تغییرات حاصل از زلزله جابه جایی شدید خاک و ........... از تغیرات فیزکی غیر مفید است

تغییرات شیمیایی مفید

گاهی ما خواهان یک تغییر شیمیایی هستیم که به آنها تغییرا شیمیایی مفید می گویند مانند پختن تخم مرغ و غذا زرد شدن برگ درختان ساختن دارو تولید رنگ و مواد پلاستیکی و غذایی مربا یا کمپوت از میوه تازه رسیدن میوه ها گوارش غذا

تغییرات شیمیایی غیر مفید

گاهی برعکس ما می خواهیم از تغییرات شمیایی جلوگیری کنیم که به آنها تغییرات شمیایی غیر مفید می گویند مانند زنگ زدن آهن فاسد شدن غذا و گوشت کپک زدن نان و ............ که با نگهداری صحیح و ایجاد شرایط مناسب می توان از تغییرات شمیایی غیر مفید جلوگیری کرد

تغییرات ماده علوم ششم ابتدایی مدبرزاده

مطالب مشابه :

تغییرات ماده علوم ششم ابتدایی مدبرزاده

بساک گل چیست ؟

تفاوت صفت وموصوف با مضاف ومضاف الیه

گرده افشانی

سوالا ت فصل به فصل

سوالات درس هدیه های آسمانی کلاس ششم ابتدایی