ماشینهای کاشت ، داشت ، برداشت

ماشين‌های كاشت :

در برخی از موارد، مانند كشت سبزی‌ها، بسياری از ماشين‌هايی كه در زراعت‌های ماشينی بزرگ و كوچك، استفاده می‌شوند را نيز می‌توان به كار برد. در اين موارد به طور معمول از تراكتورهای چند منظوره‌ای استفاده می‌شود كه می‌توان برايی شخم‌زدن، بذر پاشی، عمليات كاشت، داشت و برداشت و همچنين ترابری از آن‌ها استفاده كرد.

به طور معمول در كشت‌های مزرعه‌ای در باغبانی از تراكتورهای هيدروليكی سبك وزن چهار چرخه با قدرت متوسط استفاده می‌شود كه عرض آن‌ها حداكثر به 8/1 متر می‌رسد. با اين نوع تراكتور می‌توان محصول‌های خطی را تا فاصله 10 سانتی‌متری يكديگر كاشت، به شرطی كه در خارج از حد خطوط كاشتی كه تراكتور انجام می‌دهد فاصله‌ای هم برای چرخ‌‌های تراكتور باقی گذاشته شود. اين فاصله رديف‌ها در مزارعی كه هويج كشت شده و وجين علف‌های هرز با استفاده از علف‌كش و يا ماشين انجام می‌شود، به كار می‌رود.

با اين حال بيشتر از تراكتورهای باغی در باغبانی استفاده فراوان می‌شود. بيشتر اين تراكتورها بسيار كوچك بوده، حتی برخی كمتر از 10 قوه اسب قدرت دارند و به آن‌ها خيش‌هايی وصل می‌شود كه می‌توان به عرض محدود با فاصله از دو سو، زمين را زير و رو كرد و در فضای محدودی دور زد. به اين تراكتور وسيله‌های باغی ديگری اضافه می‌شود كه تنها در يك سوی تراكتور به طرف بيرون قرار گرفته و با آن می‌توان تا جای ممكن به درخت نزديك شد و زمين را زير و رو كرد.

1- ماشين‌های تهيه بستر

خاك ورزی(Tillage) عبارت است از مجموعه‌ كارهايی كه شرايط خاك را به گونه‌ای تغيير می‌دهد كه برای رشد گياه مناسب باشد. هدف‌های اصلی تهيه بستر بذر عبارتند از:

الف: مناسب كردن ساختار خاك

ب: كنترل رطوبت خاك.

پ: از بين بردن علف‌های هرز.

ت: زيرخاك كردن بقايای گياهی و مواد زائد ديگر و آميخته كردن كود با خاك.

ث: كنترل آفات.

اساسی‌ترين مرحله تهيه بستر، شخم زدن (Ploughing (plowing) است كه در آن، لايه زيرين خاك به سطح زمين آورده شده، در برابر عوامل تخريب قرار می‌گيرد، از سوی ديگر، گياهان كود و ساير مواردی كه در سطح خاك قرار دارند درون خاك كه محيطی مساعد برای پوسيده شد نشان می‌باشد دفن می‌گردند.

افزون بر گاوآهن (Plough (plow) كه وسيله اصلی شخم زدن است و بيان ويژگی‌های فنی و انواع آن از موضوع اين كتاب خارج است، برای تهيه بستر بذر (يعنی زير و رو كردن زمين، نرم كردن خاك، جمع‌آوری ريشه‌ها و قطعه‌های باقيمانده روی سطح خاك، آميختن كود و با خاك پوشاندن بذر) می‌توان از وسايل ديگری مانند كولتيواتور(Cultivator) و انواع كلوخ شكن(Harrow) يا تركيبی از آن‌ها استفاده كرد. در باغبانی بيشتر سبزی‌ها به صورت جوی(Furrow) و پشته (Ridge) كاشته می‌شوند كه فاصله آن‌ها، بر اساس نياز، به وسيله ماشين قابل تنظيم است.

2- بذرپاش‌ها

از انواع بذر پاش‌هايی كه در زراعت‌‌های بزرگ استفاده می‌شود می‌توان در كاشت سبزی ها در سطح گسترده استفاده كرد كه در آن‌ها فاصله رديف‌ها، مقدار بذر كاشته شده و غيره، قابل تنظيم است.

به تازگی، در بذرپاش‌ها، از آگاه كننده‌های الكترونيكی استفاده می شود كه در صورت كمتر شدن ميزان بذر ريخته شده درون مخزن بذر از مقداری مشخص، چراغ دستگاه‌ حساس الكترونيكی بذر پاش روشن شده و آژير ويژه‌ای می‌كشد. اين دستگاه همچنين خالی شدن مخزن بذر را خبر می‌دهد.

در باغبانی، برای انواع چمن، بذر پاش‌های ويژه‌ای ساخته شده كه بذرها را روی بستر بذر پخش می‌كند و چون بذرهای بيشتر چمن‌ها ريز هستند آن‌ها را تنها به طور سطحی از 12 تا 20 ميلی‌متر زير خاك می‌برد و سپس آن را غلتك می‌كند. كاشت بذرهای برخی از انواع چمن‌ها با استفاده از دستگاه‌های كود پخش كن نيز امكان‌پذير است.

برای كشت سبزی‌های ريشه‌ای از بذرپاش‌های معمولی نمی‌توان استفاده كرد. برای اين منظور ماشين‌های ويژه‌ای تهيه شده است كه برخی چندين بذر با هم و برخی يك بذر را می‌كارند.

در زمينه كشت ماشينی سيب زمينی پيشرفت‌هايی به دست آمده كه نياز به كارگر را به حداقل رسانده است. اين ماشين‌ها دارای دو نوع نيمه خودكار و تمام خودكار می‌باشند. در نوع نيمه خودكار كه به دليل توزيع بهتر ژوخه‌ها (غده‌ها9 و همچنين آسيب كمتر به آن‌ها، به انواع تمام خودكار ترجيح‌داده می شود، ژوخه‌ها توسط كارگری كه در پشت تراكتور نشسته است در دستگاه قرار داده شده كشت می‌گردد. در انواع خودكار ژوخه‌ها از يك ناودان بالا كشيده می شوند و درون ظرف ويژه‌ای قرار می گيرند. چنان كه ژوخه به موقع در محل كاشت نيفتد و يا امكان افتادن دو ژوخه با هم باشد، دستگاه قادر است به طور خودكار اين مشكل را برطرف كند.

3- كود پخش كن‌ها (Fertilizer distributors)

كوددهی ماشينی به خاك، چه كودهای شيميايی و چه كودهای آلی، به روش‌های زير صورت می‌گيرد:

الف- پخش كردن كود جامد يا مايع روی سطح خاك و گاهی زير خاك كردن آن.

ب- تزريق مايع يا گاز در خاك، پيش از كاشت.

پ- دادن كود (به طور معمول جامد) به خاك در موقع كاشت به طوری كه با بذر در تماس باشد يا فاصله كمی با بذر داشته باشد.

ت- دادن كود (مايع يا جامد) به محصول‌های در حال رشد.

ث- تزريق كود (بيشتر مايع يا گاز) به خاك محصول‌های در حال رشد يا در نزديكی آن‌ها، بيشتر كود پخش‌كن‌ها ماشين‌های پخش كننده‌ای هستند كه در آن‌ها كوشش شده است كه كود با بيشترين يكنواختی روی سطح خاك پخش گردد. برای رسيدن به اين هدف لازم است كه كود بدون قطعه‌های درشت باشد، زيرا باعث گرفتن راه توزيع كود می ‌شود و كار به طور دلخواه انجام نمی‌گيرد. افزون بر اين، كود نبايد به هيچ وجه چسبنده باشد، چون كار ماشين را دچار اشكال می‌سازد.

ابزارهايی كه برای كاربرد كودهای مايع مورد نياز هستند عبارتند از: تانكر‌های(Tankers) ويژه حمل كود مايع، مخزن‌های نگهداری برای انبار موقت اين مواد، و كودپاشی‌هايی كه بتواند كود مايع را روی سطح خاك بپاشد يا آن را به زير خاك ببرد. ميزان كود داده شده به خاك، بستگی به سرعت تراكتور، اندازه شيپوره (Nozzle) و فشار پمپ دارد.

در مورد كود داميف افزون بر وسايل مكانيكی تميز كننده طويله‌ دام‌ها و لودرها (Loaders) و تريلرهای(Trailers) ويژه حمل كود به مزرعه، ماشين‌های ويژه‌ای نيز برای پخش كود وجود دارد كه كود را خرد كرده، و آن را به استوانه ديگری كه از عرض ماشين پهن‌تر است می ‌ريزد تا روی زمين پخش شود. در نوعی ديگر از پخش كننده‌های كود دامی، گردش يك استوانه پره‌دار در ميان كودها، آن‌ها را روی زمين پخش می‌كند.

4- ماشين‌های نشاء(Ttansplanting machines)

ماشين‌های نشاء به دو گروه دستی و خودكار تقسيم می‌شوند. در انواع دستی اين ماشين‌ها، كارگری كه در پشت ماشين نشسته است يك نشاء به داخل جوی كوچكی كه با ژرفا و پهنای متناسب، به وسيله ماشين ايجاد شده است، می‌اندازد و پس از آن يك جفت چرخ فشار، گياه را در زمين مستقر و خاك اطراف آن را محكم می‌سازد. در اين حالت به طور معمول دو كارگر، هر كدام، يك خط را می‌كارند و يك نفر كه در وسط نشسته است، نشاء به دست آن‌ها می‌دهد. در ماشين نشاء كلم گل كه نشاء‌ها از پيش در بلوك‌های خاك كاشته می‌شوند در انواع ديگر ماشين‌های نشاء كه خودكار هستند، كارگران نشاء را روی يك سينی يا بين پنجه يا ديسك‌های پلاستيكی قرار می‌دهند و نشاء به طور خودكار، كاشته می‌شود.

برتری نوع خودكار بر نوع دستی اين است كه در نوع خودكار، بر خلاف نوع دستی (كه سرعت آن كم و در حدود 1 تا 2 كيلومتر در ساعت است) می‌توان برای هر رديف از چند كارگر استفاده كرد و بنابراين، با سرعت بيشتری كار انجام داد. به انواع خودكار می‌توان وسيله‌ای افزود كه به گياهان، پيش از آن كه خاك اطراف آن‌ها فشرده شود مقداری آب داده شود.

ماشين‌های داشت:

ماشين‌های داشت در باغبانی را می‌توان به گروه‌های زير تقسيم كرد:

1- کولتيواتورها(Cultivators)، وجين‌كن‌ها(Weeders)، و چمن زن‌ها(Lawn mowers)

با آن كه از انواع كولتيواتور و كلوخ شكن(Harrow) ، بيشتر برای زير و رو كردن خاك، خرد كردن كلوخه‌ها و از بين بردن قطعه‌های بزرگ خاك استفاده می‌شوند، در داشت محصول‌ها نيز برای حذف علف‌های هرز استفاده زيادی از آن‌ها می‌شود. به ويژه نوعی كه به وجين كن چرخان (Rotary weeder) موسوم است و دارای چرخ‌هايی با دندانه انحنا دار می‌باشد و برای حذف علف‌های هرز و زير و رو كردن لايه رويی خاك به كار می‌رود. در باغبانی برای حذف علف‌های هرز بين رديف‌ها و شكستن سله خاك، بيشتر از انواع كولتيواتور موتوری كه با دست هدايت می شوند، بهره‌گيری می‌شود. از سويی، تراكتورهای باغی را می‌توان با يك يا چند تيغه مجهز كرد و برای وجين كردن باغ و قسمت‌های ديگر به كار برد. برتری برخی از ماشين‌ها در اين است كه هنگامی كه تراكتور در جا ايستاده، به وسيله كلاچ ويژه‌ای می‌توان تيغه‌های آن‌ها را به كار انداخت.

گاهی اين تيغه‌ها درجلو كولتيواتورهای كوچك نصب می‌شود، در اين حالت می‌توان از آن‌ها به عنوان ماشين‌ چمن زنی استفاده كرد. چمن كاری‌های گسترده را می‌توان به وسيله تيغه‌های بزرگی كه با تراكتور حمل می شود، چمن‌زنی كرد. اين تيغه‌ها، مانند قيچی عمل می‌كند، يعنی كاردهای متحرك و لبه تيزی كه قابل جايگزينی يا تيز شدن می باشند و خود از انگشتی‌هايی لبه تيز می‌گذرند، با حركت رفت و برگشتی، علف‌ها و چمن‌ها را قطع می‌كنند.

ماشين‌های چمن زنی كوچك شامل نوع چرخان (Rotary- type) و نوع چرخی(Reel- type) هستند كه هر كدام دارای برتری‌ها و عيب‌هايی می‌باشند. نوع چرخی برای چمن‌های كوتاه و انواع چمن‌های رونده مناسب است در حالی كه نوع چرخان برای چمن‌های بلند و نيز در نزديكی درختان يا موانع ديگری كه در چمن وجود دارد بهتر است. وانگهی، تيز كردن نوع چرخان در خانه ميسر است در حالی كه نوع چرخی را نمی‌توان با وسايل معمولی تيز كرد.

2- شعله افكن‌ها(Flame weeders (burners) ، سم پاش‌ها(Sprayers) و گردپاش‌ها(Dusting machine)

شعله افكن‌ها بيشتر برای از بين بردن تمامی گياهان هرز زمين‌های كشاورزی كه به دلايلی نمی‌توان در آن‌ها از علف‌كش استفاده كرد، به ويژه در جاهايی كه گياهان سوخ‌دار چند ساله، درون خاك، زمستان - گذرانی می‌كنند، به كار می روند. در زمين‌های كوچك از شعله‌افكن‌های كوچك و در زمين‌های بزرگ از شعله‌افكن‌های بزرگی كه با تراكتور كشيده می‌شوند استفاده می‌شود. گاهی هم شعله افكن‌ها برای محصول‌هايی كه ميوه‌ آن‌ها برداشت شده، ولی بقايای گياهی آن‌ها روی زمين باقيمانده به كار گرفته می‌شوند و بدين وسيله آفات و بيماری‌ها را نيز كنترل می‌كنند. در موقع استفاده از شعله افكن‌های بزرگی كه با تراكتور كشيده می‌شوند، تراكتور با سرعت حدود 4 تا 7 كيلومتر در ساعت حركت می‌كند و شعله‌ افكن‌ها با زاويه 45 درجه، روی علف‌های هرز قرار می گيرند، به طوری كه بتوانند قسمت‌های حساس گياه را بسوزانند. شعله بايد آنقدر نگه داشته شود كه برگها درجا پيچيده شوند و بسوزند. گاهی لازم است كه شعله افكنی سه تا پنج بار تكرار شود.

شعله‌افكن‌ها بيشتر از نفت، گازوئيل و يا گازهای پروپان يا بوتان استفاده می‌كنند. به نظر می‌رسد كه زدودن علف‌های هرز با استفاده از شعله‌افكن بسيار پرهزينه و وقت‌گير است. بنابراين توانايی رقابت با علف‌كش‌ها را ندارد.

در ايران برای حذف علف‌هرز مور (مرغ) در چمن‌هايی كه آلوده شده‌اند، ابتدا خاك باغچه‌ای را كه به اين علف هرز آلوده است دستكم تا 30 سانتی‌متری يا تا جايی كه ريشه‌ها نفوذ كرده‌اند برمی‌دارند و زير آن را با شعله افكن می‌سوزانند، سپس با خاك تازه و غير آلوده باغچه‌ را پر ساخته دوباره چمن كاری می‌كنند.

سمپاش‌هايی كه در باغبانی برای افشانه حشره‌كش‌ها، قارچ‌كش‌ها و علف‌كش‌ها مورد استفاده قرار می‌گيرند را می‌توان به انواع ساده و موتوری تقسيم‌بندی كرد. سمپاش‌های ساده يا سمپاش‌های پشتی كه بر دوش كارگر حمل می شود، دو نوع مختلف دارد. نوع اول، سمپاش‌هايی هستند كه در مخزن آن‌ها، بوسيله تلمبه زدن، فشاری حدود 4 تا 15 آتمسفر ايجاد می‌شود، سپس سمپاشی با آن را آغاز می‌كنند. گنجايش اين سمپاش‌ها 12 تا 15 ليتر است و دارای فشار سنج هستند ولی چون دستگاه همزن ندارند، در آن‌ها نمی‌توان از سموم ته نشين شونده استفاده كرد. نوع دوم سمپاش‌هايی هستند كه دسته ويژه‌ای در كنار مخزن‌ها آن قرار دارد و كارگر در تمام مدت تلمبه می‌زند و فشار لازم را ايجاد ميكند. افزون بر اين، هم زمان دستگاه همزن را نيز به حركت درآورده و سم را به هم ميزند. گنجايش اين نوع سمپاش‌ها 15 تا 20 ليتر می‌باشد. به طور كلی از سمپاش‌های پشتی برای سمپاشی در سطح كوچك و گياهان بوته‌ای و درختانی به ارتفاع 3 تا 4 متر استفاده می‌شود. سمپاش‌های موتوری نيز به اندازه‌های گوناگون هستند كه برخی روی چرخ قرار گرفته و گنجايش 50 الي 100 ليتر را دارند و چون در آن‌ها فشاری برابر 15 تا 20 آتمسفر ايجاد می‌گردد، ميتوان آن‌ها را برای سمپاشی درختانی به ارتفاع 10 تا 15 متر به كار برد. سمپاش‌های موتوری بزرگ‌تری نيز ساخته شده‌اند كه در پشت تراكتور بسته می‌شوند و دارای مخزن 700 ليتری بوده و فشاری برابر با 40 آتمسفر دارند. اين سمپاش‌ها می‌توانند با شيپور‌های چندگانه‌ای كه روی لوله نصب شده است، نواری به عرض 12 متر را سمپاشی كنند. نوع ديگری از سمپاش موتوری بزرگ برای باغ‌های گسترده ميوه ساخته شده كه دارای پنكه‌های بزرگی است كه سم را به صورت ذره‌های بسيار ريز در آورده، رو ی گياه می‌پاشد.

گردپاش‌ها نيز به دو دسته : گردپاش‌های كوچك دستی (كه با چرخاندن دسته‌ای، گرد از درون آن‌ها روی گياهان پخش می‌شود) و گردپاش‌های بزرگ (كه با تراكتور حمل می‌شوند) تقسيم می‌گردند. چنان كه سرعت باد بيش از 10 كيلومتر در ساعت باشد، بايد از گردپاشی چشم‌پوشی كرد، وگرنه ممكن است به گياهان ديگر آسيب برسد يا سم مصرف شده تأثير لازم را روی گياهان مورد نظر، نداشته باشد. به طور كلی، در تمامی سمپاش‌ها، برای پيشگيری از مسموميت افراد و آلوده شدن ظرف‌ها و محل‌های عبور افراد، بايد پيشگيری‌های لازم به عمل آيد. بديهی است كه پس از سمپاشی، شستن تمامی وسايل، به ويژه دست، با وسايل پاك كننده بسيار لازم است.

3- ماشين‌های هرس(Pruning machines)

اين ماشين‌ها به اندازه‌های مختلف و به منظور‌های مختلف ساخته شده‌اند. ماشين‌های دستی كوچكی به نام سرزن گياهان پرچينی(Hedge- trimmer) وجود دارند كه تيغه‌شان به وسيله يك موتور برقی يا احتراقی به حركت در می آيد و برای سرزنی ،هرس و شكل‌دهی گياهان حاشيه‌ای مانند شمشاد مورد استفاده قرار می‌گيرند. نوع حركت آن، كه يك چهارم قوه اسب (2/0 كيلووات) قدرت دارد، برای حذف شاخه‌های يكساله‌ای مناسب است كه بيشترين قطرشان 12 ميلی‌متر باشد.

انواع قوی تر آن كه پنج هشتم قوه اسب (5/0 كيلووات) قدرت دارند می‌توانند شاخه‌هايی تا به قطر 20 ميلی‌متر را به راحتی قطع كنند. يك نوع هرس كننده دستی كه از يك كولتيواتور نيرو می‌گيرد. در هرس درختان ميوه يا درختان بزرگ با تيغه‌های اين دستگاه‌ها در هنگام عبور از ميان انگشتی‌ها، شاخه‌هايی را كه بين لبه تيغه و شكاف انگشتی قرار می‌گيرند، می‌برند.

نيروی محركه اين اره‌ها توسط تراكتور تأمين می‌شود و بيشتر آن‌ها هيدروليكی هستند، يعنی با فشار روغن كار میكنند. در اره‌های هيدروليكی طول ريل گاهی به بيش از يك متر می‌رسد و به طور معمول ارتفاع ريل از سطح زمين، و زاويه آن با خط افق قابل تنظيم است. از اين اره به ويژه برای درختانی مانند هلو و مركبات، كه در كشورهای خارج هر ساله هرس كامل می‌شوند، و نيز در باغ‌هايی كه درختان به شكل‌های پهن داربستی كشت و پيرايش شده‌اند می‌توان استفاده كرد. نوع ديگری از اره موتوری نيز وجود دارد كه دارای ريلی مستطيل شكل با زاويه‌های محدب است و در روی محيط ريل، تيغه‌های كوچكی كه به زنجيری متصل است توسط يك موتور كوچك احتراقی با الكتريكی، به صورت چرخشی، حركت می‌كند. اين نوع اره‌ها در جنگلداری و گاهی در باغ‌ها برای هرس به كار می‌رود نوعی قيچی باغبانی است كه بر سر لوله به نسبت بلندی نصب شده و با فشار روغن باز و بسته می‌شود. اين نوع قيچی برای قطع شاخه‌های به نسبت كلفت كه در بالای درخت و دور از دسترس قرار دارند به كار برده می‌شود. ماشين‌هايی نيز ساخته شده است كه شاخه‌های هرس شده را خرد كرده و به صورت قطعه‌های ريز در می‌آورد.

4- وسايل مبارزه با سرما

در باغباني، براي مبارزه با سرما و نگهداري گرما و رطوبت خاك براي گياهان بوته‌اي، از خاكپوش (Mulch) استفاده مي‌شود كه از نمونه‌هاي آن مي‌توان استفاده از كاه (براي نگهداري توت فرنگي) و يا پلاستيك (براي پيش رس كردن خيار) نام برد. اما به طور كلي در باغباني، مبارزه با يخبندان و جلوگيري از سرمازدگي گياهان به دو صورت انجام مي‌شود. در يكي ، گرماي محيط نگهداري مي‌شود و در ديگري گرما به محيط افزوده مي‌شود. نگهداري گرما بدين ترتيب انجام مي‌شود كه جذب گرمايي را در روز بالا مي‌برند و در شب از هدر رفتن آن جلوگيري مي‌كند. اين كار بيشتر به وسيله گذاشتن سرپوش (Hot cap) روي گياهان انجام مي‌شود. اين سرپوش‌ها كه از پلاستيك شفاف يا كاغذ‌هاي موم‌دار ساخته شده‌اند مخروطي شكل بوده، قطر دهانه هر كدامشان 45 تا 50 سانتي‌متر و ارتفاعشان 35 تا 40 سانتي‌متر مي‌باشد. روش جديدي كه براي نگهداري گرما به كار مي‌رود ايجاد مه مصنوعي است كه حاوي تركيبي است از مواد غير سمي مويان (Surfectant)، تثبيت كننده (Stabilizer) و پروتئيني (مانند ژلاتين) كه در هنگام بروز خطر سرمازدگي، در باغ ايجاد مي‌كنند. اين مه چند ساعت پس از بر آمدن آفتاب از بين مي‌رود. افزايش گرما در باغ‌ها (بيشتر براي نواحي مركبات كاري) به وسيله بخاري‌هايي كه پلارباغي ناميده مي‌شوند انجام مي‌شود. اين بخاري‌ها به طور معمول مي‌توانند با انواع سوخت مانند نفت سفيد، گازوئيل، روغن سوخته ماشين و نفت سياه (مازوت) كار كنند. در برخي از باغ‌هاي بزرگ ميوه، پنكه‌هاي بزرگي نصب مي‌شوند كه با توجه به جهت باد، گرما را دگربار به باغ بر مي‌گردانند.

بخاري‌هايي كه دود مي‌كنند، با ايجاد لايه‌اي دود بين آتمسفر و باغ از ورود هواي سرد قسمت بالاي جو به پايين و خطر سرمازدگي جلوگيري مي‌كنند. اما اين شيوه، افزون بر آلوده ساختن هوا، در روز بعد نيز ممكن است به طور كامل از رسيدن انرژي خورشيدي به باغ جلوگيري كند. به طور كلي، استفاده از پلارهاي باغي بيشتر براي كشورهايي مناسب است كه اداره هواشناسي آن كشورها بتواند به طور دقيق شب‌هاي يخبندان را پيش‌بيني كند تا تنها در آن شب‌ها بخاري‌ها روشن شوند، وگرنه، از جنبه‌ اقتصادي روشن كردن بخاري‌ها براي شب‌هاي متوالي، نمي‌تواند با صرفه باشد. در ايران، گاهي با سوزاندن لاستيك‌هاي فرسوده خودروها، از سرمازدگي باغ جلوگيري مي‌كنند.

روش‌هاي ديگري كه براي افزودن گرما به باغ در شب‌هايي كه خطر سرمازدگي وجود دارد به كار مي‌روند عبارتند از: آبياري غرقابي، آبياري باراني و يا استفاده از پنكه‌هاي بزرگ، روش پنكه‌هاي بزرگ بر اين اساس است كه چون هواي سرد كه سنگين تر از هواي گرم است در پايين قرار مي‌گيرد و هواي گرم كه سبك‌تر است بالا مي‌رود، با استفاده از پنكه‌هاي بزرگ هوا را به جريان انداخته، از تراكم‌ هواي سرد در سطح زمين، كه مي‌تواند به درختان آسيب برساند، جلوگيري مي‌كنند.

ماشين‌های برداشت (Harvesters):

برداشت محصول‌هاي پر ارزش باغباني، مانند توت فرنگي و سيب، كه يا زود زخم بر مي‌دارند و يا بايد برگزيده شوند، با دست‌ انجام مي‌گيرد. اما ساير محصول‌ها ممكن است به روش نيمه ماشيني و يا ماشيني برداشت شوند. برداشت نيمه‌ماشيني شامل محصول‌هايي مانند طالبي، كلم قمري، كلم گل و فلفل مي‌شود كه هر چند كه با دست برداشت مي‌شوند ولي درجه‌بندي و بسته‌بندي آنها به وسيله ماشين انجام مي‌گيرد. برداشت ماشيني براي محصول‌هايي مانند كدو و كدو تنبل، در چند مرحله انجام مي‌شود.

مهم‌ترين ماشين‌هاي برداشت محصول‌هاي باغباني به شرح زيرند:‌

1- ماشين‌های برداشت ميوه‌ها

بيشتر ميوه‌هايي به روش ماشيني برداشت مي‌شوند كه در كارخانه‌هاي كنسروسازي از آن‌ها استفاده مي‌شود. به ويژه كه هزينه برداشت دستي ميوه‌هايي مانند گيلاس، بسيار گران تمام مي‌شود. بيشتر ميوه‌هايي را كه به صورت تازه مصرف مي‌شوند با دست برداشت مي‌كنند و براي چيدن برخي از ميوه‌ها از قلابي كه به دسته چوبي بلند وصل شده (و در گويش‌هاي محلي فارس كلاك نام دارد) استفاده مي‌كنند.

ماشين‌هايي كه براي برداشت ميوه‌ها به كار مي‌روند شامل دو دسته: دستگاه‌هاي ارتعاش دهنده(Vibrators) و دستگاه‌هاي جمع كننده(Combining device) مي‌باشند. استفاده از دستگاه‌هاي ارتعاش‌دهنده يا لرزا (Shaker) از سال‌ها پيش براي برداشت گردو، بادام، زيتون، گوجه و آلو كاربرد داشته است. در اين دستگاه‌ها، قسمتي از دستگاه به درخت وصل مي‌شود و دستگاه نوساني برابر 1000 دور در دقيقه ايجاد مي‌كند. زمان لرزش نبايد از 3 تا 5 دقيقه بيشتر شود. ممكن است دو يا سه مرتبه، و هر بار 10 تا 15 ثانيه، درخت را لرزاند. استفاده از دستگاه‌هاي لرزا، هنگامي به طور كامل مؤثر است كه جمع‌آوري ميوه نيز به خوبي انجام شود. براي اين منظور، از پارچه يا پلاستيك استفاده مي‌شود، كه به وسيله چارچوبي، در زير درخت، نگه داشته مي‌شوند و ميوه‌ها روي آن‌ها مي‌ريزند. گاهي اين چارچوب با وسايل هيدروليكي كه روي تراكتور سوار شده مي‌تواند جابه‌جا شود و در جاي مناسب قرار گيرد. به تازگي براي اين كار از تشك‌هايي كه با هوا پر مي‌شوند استفاده مي‌شود.

در حال حاضر، ماشين‌‌هاي برداشت براي برخي از گياهان دانه ريز مانند تمشك و ريب انگور يا انگور فرنگي و برخي از انواع انگور معمولي، به كار مي‌رود. براي مثال در برداشت ماشيني ريب انگور لازم است كه گياهان روي خط‌هايي به فاصله 7/2 متر كاشته شوند. در موقع برداشت تراكتور با سرعتي حدود 8/0 كيلومتر در ساعت حركت مي‌كند و ميوه‌ها را همراه با مقداري از برگها برداشت كرده، در داخل ماشين به يك دستگاه جدا كننده مي‌فرستد. ميوه‌ها، پس از جدا شدن، درون جعبه‌هايي بسته‌بندي مي‌شوند.

نكته‌اي كه بايد در مورد برداشت ماشيني ميوه‌ها به آن توجه كرد اين است كه اين كار بايستي همراه با برنامه‌هاي بهنژادي ميوه‌ها صورت گيرد. تا الف- ميوه‌ها يكنواخت رسي داشته باشند و ب- پوست آن‌ها در برابر برداشت ماشيني پايداري كند و زخم نشود.

2- ماشين‌هاي برداشت سبزي‌ها

برداشت دستي سبزي‌ها يكي از هزينه‌هاي عمده كشت سبزي‌ها است. در مورد بيشتر سبزي‌ها برداشت ماشيني تنها در صورتي امكان‌پذير است كه بتوان گياه را در يك مرحله، برداشت كرد. بنابراين سبزي‌هايي براي برداشت ماشيني مناسب هستند كه محصول آن‌ها يكنواخت رس باشد. ارقامي از نخود فرنگي، لوبيا سبز و كلم بروكسل به همين منظور بهنژادي شده‌اند تا بتواند به ماشيني برداشت شوند به طور معمول ماشين‌هاي برداشت سبزي‌ها بيشتر اختصاصي هستند يعني تنها براي يك محصول ويژه ساخته شده‌اند.

براي برداشت ماشيني نخود فرنگي‌هايي كه براي كنسرو يا منجمد كردن، استفاده مي‌شوند. بدين ترتيب عمل مي‌كنند كه ابتدا گياهان بريده مي‌شوند و سپس به وسيله يك لودر، گياهان را به داخل ماشين مي‌برند تا در آنجا مرحله‌هاي جدا كردن را بگذرانند.

اين دستگاه را همراه با تغييرهايي، مي‌توان براي باقلا نيز به كار برد. ماشين‌هاي برداشت مشابهي نيز براي برداشت لوبيا، كلم و اسفناج طراحي شده‌اند.

3- ماشين‌هاي درجه‌بندي(Grading machines)

ماشين‌هاي درجه‌بندي كه براي محصول‌هاي باغباني به كار مي‌روند از ماشين‌هاي بسيار ساده تا ماشين‌هاي بسيار پيچيده و گران‌بها را شامل مي‌شوند و روش كار بيشتر آن‌ها به دو صورت زير است:

الف- ماشين‌هايي كه از روي اندازه، درجه بندي مي‌كنند. در اين گونه ماشين‌ها، به طور كلي، صفحه‌هاي سوراخ‌داري وجود دارند كه از ابتدا تا انتهاي آن‌ها اندازه سوراخ‌ها به تدريج بزرگ‌تر مي‌شود. بنابراين ابتدا ميوه‌هاي كوچك‌تر و سپس ميوه‌هاي بزرگ‌تر به ترتيب فرو مي‌ريزند و درجه بندي مي‌شوند.

ب- ماشين‌هايي كه از روي وزن، درجه بندي مي‌كنند. در اين گونه ماشين‌ها ميوه‌ها از روي دريچه‌هايي كه هر كدام با فشار معيني بسته شده‌اند مي‌گذرند و هنگامي كه وزن ميوه از فشار دريچه‌ بيشترشود، دريچه باز شده و ميوه به درون جعبه‌اي كه زير آن است مي‌افتد.

4- ماشين‌هاي شستشو(Vegetable washing machines) و ماشين‌هاي خنك كننده سبزي‌ها (Hydrocooling machines)

پاك كردن و شستن سبزي‌ها براي ارسال به بازار، در ظرف‌هاي آب يا به وسيله شيلنگ، در سطح‌هاي كوچك امكان‌پذير است اما در سطح‌هاي بزرگ ماشين‌هاي ويژه‌اي براي محصول‌هاي مختلف ساخته شده‌اند كه در آن‌ها نه تنها بايد محصول‌ ويژه‌اي را مورد توجه قرار داد بلكه بايد مقدار آب موجود را نيز در نظر گرفت. اين ماشين‌ها داراي سه قسمت است. در قسمت اول، آب با فشار روي سبزي‌ها پاشيده مي‌شود. قسمت دوم در برگيرنده وسايلي است كه سبزي‌ها را در آب زير و رو مي‌كند و قسمت سوم سبزي را شسته و بيرون مي‌دهد. در برخي ماشين‌ها، از همان ابتدا سبزي‌ها در يك تانك آب وارد مي‌شوند و در برخي، پس از شستشو، سبزي‌ها روي صفحه‌اي عبور داده مي‌شوند كه بتوان سبزي‌هاي خراب را از آن‌ها جدا ساخت.

به طور معمول براي اين كه بتوان سبزي‌ها را، به طور تازه، به بازارهاي دور رساند لازم است آ‌ن‌ها را خنك كرد. اين كار به دو صورت انجام مي‌شود: يا اين كه روي آن‌ها آب سرد پاشيده مي‌شود، يا در آب سرد فرو برده مي‌شوند. گاهي سبزي‌ها ابتدا بسته‌بندي شده، آنگاه وارد دستگاه‌هاي سرد كننده مي‌شوند و به مدت پانزده دقيقه در آب سرد نگه داشته مي‌شوند تا دماي محصول پس از اين تيمار، به 4 تا 5 درجه سانتي‌گراد برسد.

5- ماشين‌هاي بسته بندي(Packing machines)

اين ماشين‌ها، به دو دسته كلي گروه‌بندي مي‌شوند: دسته اول، ماشين‌هايي هستند كه سبزي‌هاي منجمد شده را به مقدار مشخص توزين كرده، درون كيسه‌هايي قرار داده و سپس سر كيسه‌ها را مي‌بندند. دسته دوم، ماشين‌هايي هستند كه ميوه‌ها و سبزي‌ها را در پلاستيك سلوفان يا مواد مشابه مي‌پيچند. در برخي بسته‌بندي‌ها، ابتدا محصول در ظرف‌هاي آلومينيومي يا پلاستيكي قرار مي‌گيرد و سپس روي آن‌ها با مواد شفاف، مانند پلاستيك يا سلوفان، پوشيده مي‌شود.

6- ماشين‌هاي بوجار

ماشینهای کاشت ، داشت ، برداشت

مطالب مشابه :

آموزش کاشت گیاه اسفناج

کاشت داشت برداشت برنج

کاشت ، داشت و برداشت خیار

اسفناج 1

ماشینهای کشاورزی(کاشت- داشت- برداشت)

براورد هزینه مزرعه اسفناج

مراحل کاشت، داشت و برداشت کدوی تخم کاغذی

کاشت داشت و برداشت گیاه دارویی گزنه Urtica dioica

ماشینهای کاشت ، داشت ، برداشت