انواع پاركينگ و ضوابط طراحي پارکينگها

انواع پاركينگ و ضوابط طراحي پارکينگهاانواع پاركينگ و ضوابط طراحي پارکينگها

انواع پاركينگ
انواع پاركينگھايي كه امروزه در كشورھاي مختلف مورد استفاده اند ،عبارت انداز : پاركينگ خياباني ،پاركينگ ھمسطح
،پاركينگ چند طبقه ،پاركينگ بامي ، پاركينگ مكانيكي ،و پاركينگ زير زميني . ھريك از اين پاركينگھا كه به شرح
مختصر آنھا مي پردازيم ،ممكن است انواعي داشته باشد .
پاركينگ خياباني
استفاده وسايل نقليه از سطح خيابانھا به عنوان پاركينگ ھنگامي مشكل چنداني ايجاد نمي كند كه تعداد اين وسايل در شھر
نسبت به ظرفيت خيابانھا كم باشد . ظرفيت جاده را در آغاز طرح معمولاً طوري در نظر مي گيرند كه جوابگوي نيازھاي
آينده طرح باشد .از اين رو ظرفيت ھر جاده در سالھاي اوليه استفاده از آن غالباً بيش از نياز بالفعل آنھاست و به ھمين علت
استفاده وسايل نقليه از قسمتي از سطح خيابان به عنوان پاركينگ در اين حالت مشكل چنداني ايجاد نمي كند . اما به تدريج
كه بر تعداد وسايل نقليه افزوده مي شود ،كمبود فضاي عبور و مرور وسايل نقليه محسوس مي شود . در اين صورت ،
توقف وسايل نقليه در كنار خيابانھا در ساعاتي از روز يا در تمام طول روز ممنوع مي شود .
جاده را اصولاً براي عبور ومرور وسايل نقليه مي سازند . پس اولويت استفاده از سطح خيابان ، با وسايل نقليه در حال
حركت است . بنابراين در مواقعي كه ظرفيت خيابان براي عبور وسايل نقليه كافي نيست بايد از توقف وسايل نقليه در آنجا
جلوگيري كرد . از طرف ديگر به علت عادت مردم به استفاده از سطح خيابانھا به عنوان پاركينگ ، و كمبود پاركينگھاي
عمومي و خصوصي ،و ھمچنين افزايش تعداد وسايل نقليه ،جلوگيري كامل و تمام وقت از پارك اين گونه وسايل در خيابانھا
بسيار دشوار است . پارك خياباني در اكثر شھرھاي دنيا پديده اي رايج است . بنابراين ،به كار گرفتن مديريت ترافيك براي
استفاده از سطح خيابانھا به عنوان پاركينگ بسيار اھميت دارد و مي توان با اتخاذ روشھايي از امكنات موجود به نحو
مطلوبي استفاده كرد . در ھر حال انتخاب سطح جاده ھا به عنوان پاركينگ از نامناسب ترين روشھاي حل مسئله پاركينگ
است زيرا گرانترين و غالباً بھترين زمينھا به پاركينگ اختصاص مي يابند و ھمين باعث كاھش ظرفيت خيابان ممانعت از
سبقت ، افزايش تصادف ، ايجاد خطر براي عابران پياده و كندي ترافيك مي شود .
زاويه پارك كردن
طرز پارك كردن در خيابانھا نيز نكته مھمي است . رانندگان بر حسب مورد ،وسيله نقليه خود را موازي جدول كنار خيابان
يا به حالت زاويه دار با آن پارك مي كنند . ھر كدام از اين دو روش مزايا و معايبي دارد . در پارك موازي طولي از جدول
يا كناره خيابان كه براي توقف وسيله نقليه لازم است ،به حداكثر خود مي رسد ،در صورتي كه اگر وسيله نقليه با زاويه اي
نسبت به جدول پارك شود اين طول اشغال شده كمتر خواھد شد . ھرچه زاويه پارك افزايش يابد اين طول كمتر مي شود و
1 سطح لازم براي پارك وسايل نقليه را - در حالتي كه وسيله با زاويه 90 درجه پارك شود به حداقل خود مي رسد . شكل 5
با زواياي مختلف نشان مي دھد .
براي رانندگان ،پارك كردن به صورت زاويه دار مناسب تر است زيرا ورود و خروج از پارك در اين حالت راحت تر از
حالت موازي صورت مي گيرد . اما در طريقه موازي براي پارك كردن و خروج از پارك چند دفعه جلو و عقب كردن لازم
است .
از معايب پارك زاويه اي خطرناك بودن آن در موقع خارج شدن و قطع ترافيك عبوري است . به علاوه در مواقعي كه
ارتفاع جدول كم است ، امكان اشغال قسمتي از پياده رو توسط وسيله نقليه وجود دارد زيرا وسايل نقليه مي توانند تا حد
چرخھاي جلو خود در پياده رو جلو بيايند و سدي براي عابران پياده به وجود آورند .
در صورت عريض بودن و كم بودن حجم ترافيك آن ممكن است قسمتي از فضاي مياني خيابان را به پاركينگ اختصاص
دھند . از مھمترين عيبھاي اين گونه پاركينگ عبور اجباري سرنشينان وسايل نقليه پارك شده از عرض خيابان است و
احتمال تصادف در اين حالت افزايش پيدا مي كند .
افزايش ظرفيت پاركينگ خياباني
گفتيم كه اگر به علت تعدد مراجعان از نظر تعداد محل پارك محدوديت ظرفيت وجود داشته باشد بايد ترتيبي داد كه از ھر
محل پارك چند دفعه در روز استفاده شود . در پاركينگھاي خياباني براي رسيدن به اين مقصود مي توان از توقف سنج
استفاده كرد . كه در ادامه بحث به اجمال آن را شرح مي دھيم .
توقف سنج
يكي از رايجترين راھھاي اخذ وجه از پاركھاي خياباني ومحدود كردن مدت توقف ، استفاده از توقف سنج است . از توقف
سنج كه كارل مگي آن را ختراع كرده است براي اولين بار در سال 1935 استفاده شد . به مرور استفاده از توقف سنج
گسترش يافت و امروزه در بيشتر شھرھاي بزرگ دنيا از آن استفاده مي شود .
مھمترين نكاتي كه در انتخاب محلھاي مناسب براي نصب توقف سنج بايد در نظر گرفت ،عبارت انداز : لزوم عبور آزاد
ترافيك ،لزوم دسترسي به محلھاي مجاور ،و در نظر گرفتن ظرفيت و فاصله پاركينگھاي عمومي از محل مورد نظر .
نصب توقف سنج در محل بدون در نظر گرفتن وضعيت مناطق مجاور ، ممكن است باعث ايجاد تراكم در خيابانھاي مجاور
شود ، زيرا رانندگان براي فرار از پرداخت وجه ممكن است به خيابانھاي اطراف رو آورند . به ھمين دليل ، براي نصب و
استفاده از توقف سنجھا بايد منطقه اي وسيعتر از منطقه مورد نظر براي نصب توقف سنج را بررسي و مطالعه كرد .
مزايا و معايب استفاده از توقف سنجھا . مزيت مھم استفاده از توقف سنجھا آن است كه چون علاوه بر محدود بودن زمان
توقف بايد وجه نسبتاً زيادي ھم براي پارك كردن پرداخت ، صاحبان وسايل نقليه معمولاً از توقفھاي طولاني و بيجا اجتناب
مي كنند و در نتيجه از ھر محل پارك چند دفعه در روز استفاده مي شود . به علاوه چون محل توقف وسايل نقليه با خط
كشي مشخص شده است ، رانندگان براي پارك كردن دردسر چنداني نخواھند داشت (بر خلاف پاركينگھاي خياباني بدون
توقف سنج ) . از مزاياي ديگر استفاده از توقف سنج در در آمد قابل توجھي است كه بابت حق توقف عايد مي شود و مي
توان از آن براي بھبود وضع ترافيك استفاده كرد . استفاده از توقف سنج معايبي نيز دارند كه مھمترين آنھا از اين قرارند
:استفاده از توقف سنج اصولاً راه حل كلي و جامعي براي مسئله پاركينگ به شمار نمي رود ؛ چون ھر محل پارك بايد براي
بزرگترين اتومبيلھا(يا حداقل قدري بزرگتر از اندازه متوسط اتومبيلھا) در نظر گرفته شود قاعدتاً از تعداد محلھاي پارك در
مقايسه با حالتي كه توقف سنج وجود ندارد كاسته مي شود ؛ به ساكنان مناطق مسكوني كه توقف سنج در مجاورت منزل آنھا
نصب مي شود ،از نظر پرداخت حق توقف مخارجي تحميل مي شود ؛به طور كلي ،نصب توقف سنج به زيبايي شھر لطمه
مي زند كنترل توقفھاي خياباني با توقف سنج وقتي قابل توجيه است كه نتوان با علائمي نظير ممنوع ،محدوديت زمان توقف
و نظاير آنھا از توقف وسايل نقليه در كنار خيابانھا جلوگيري كرد . لزوم استفاده از اين وسيله غالباً به علت احتياج مبرم به
محل توقف براي بارگيري و تخليه ،مراجعه به سازمانھا و موسسات و عدم وجود پاركينگھاي عمومي كافي پيش مي آيد .
در اين مواقع ،رانندگان به اجبار علائم مذكور را ناديده مي گيرند و حتي گاھي به صورت پھلو به پھلو توقف مي كنند .
نصب توقف سنج براي تعيين محل نصب توقف سنجھا به اطلاعاتي نياز است از جمله محل مكانھايي كه براي بارگيري و
تخليه لازم اند و فاصله بين آنھا نوع اجناسي كه بايد بارگيري يا تخليه شوند محل ورودي ساختمانھا محل لوله ھاي سوخت
منازل و ساختمانھا ، محل شير ھاي آتش نشاني ،فاصله تا تقاطعھا كه بايد توقف ممنوع باشد ،ايستگاھھاي اتوبوس و محل
عبور عابران پياده . ھمچنين بايد نوع وسايل نقليه اي كه مجاز به استفاده از توقف سنجھا ھستند مشخص شود تا اندازه و
محل پارك متناسب با آنھا در نظر گرفته شود . وسايل نقليه ديگري نيز نظير اتومبيلھاي آتش نشاني ،آمبولانسھا ، وسايل
حمل ونقل ادارات و سازمانھا كه ناچارند در مكانھاي بخصوصي توقف كنند بايد مورد نظر قرار گيرد . شايد لازم نباشد كه
در تمام مناطق ھمه توقف سنجھا را به توقفھاي كوتاه مدت اختصاص داد. شايد بتوان بعضي از محلھا را براي توقفھاي
كوتاه مدت و بعضي ديگر را براي توقف ھاي طولانيتر در نظر گرفت . در اين صورت لازم است شكل ظاھري توقف
سنجھايي كه براي دو حالت فوق در نظر گرفته مي شوند با ھم تفاوت داشته باشند تا رانندگان در استفاده از آنھا دچار اشتباه
نشوند .
به طور كلي طول و عرض مناسب براي ھر محل پارك را به ترتيب 6 و 5ر 2 متر در نظر مي گيرند اما در مواقع
اظطراري مي توان طول ھر محل پارك را به 8 ر 5 متر كاھش داد . ھميشه بايد بين ھر چند محل پارك فاصله اي قائل شد
تا امكان پياده و سوار شدن مسافران از وسايل نقليه ديگر وجود داشته باشد .
پاركينگ ھمسطح
پاركينگ ھمسطح به قطعه زميني اطلاق مي شود كه صرف نظر از شكل آن بتوان از آن به عنوان پاركينگ استفاده كرد .
آنچه در مورد اين گونه پاركينگھا اھميت دارد اين است كه قواعد اساسي طرح پاركينگھا در آنھا رعايت شود ،به طوريكه
از قطعه زمين موجود حداكثر استفاده حاصل شود .
75 ر 4 متر × اندازه محلھاي پارك برحسب مورد ، با توجه به اندازه اتومبيلھايي كه از آن استفاده خواھند كرد،بين 5ر 2
5ر 5 متر مربع است . عرض مسيري كه بين ھر دو رديف در محلھاي پارك در نظر مي گيرند ،بر حسب × مربع تا 5ر 2
آنكه عبور يك طرفه يا دو طرفه باشد متفاوت است . براي عبور يك طرفه در حالتي كه پارك كردن به صورت عمودي در
نظر گرفته شود عرضي برابر شش متر ،و براي عبور دو طرفه با ھمين زاويه پارك عرضي معادل 5ر 7 متر بايد در نظر
گرفت . در صورتي كه اتومبيلھا با زاويه اي كمتر از 90 درجه پارك شوند ،عرض لازم كاھش مي يابد . نمونه ھايي از
8 نشان داده شده است . - 2 تا 5 - طرز تعبيه محلھاي پارك (پھلو گاھھا ) عمودي يا زاويه دار در شكلھاي 5
چون امكان گردش اتومبيلھا در پيچھاي بين محلھاي پارك اھميت دارد ،به صرفه است كه از چند جاي پارك براي سھولت
گردش صرف نظر شود. شعاع گردش براي اتومبيلھاي مختلف با اندازه ھاي متفاوتي كه دارند فرق مي كند . قطر دايره
گردش بر حسب مورد بين 5ر 7 تا 15 متر تغيير مي كند . در عمل ،دايره گردش را با قطر كمتر از 18 متر در نظر نمي
گيرند .
پاركينگ چند طبقه
در مناطقي نظير مراكز شھرھا ،كه زمين كمياب وگران است ،و يا نزديك فرودگاھھاي بزرگ و ايستگاھھاي مركزي
مسافربري عمومي كه در آنھا به تعداد نسبتاً زيادي محل پارك احتياج است ،ايجاد پاركينگھاي ھمسطح براي جوابگويي به
نيازھاي منطقه صلاح نيست . در اين قبيل موارد ،به جاي پاركينگھاي ھمسطح از پاركينگھاي چند طبقه استفاده مي كنند و
در نتيجه برحسب تعداد طبقات، از مساحت زمين موجود چند برابر استفاده مي شود .
در طرح پاركينگھاي چند طبقه چھار عامل اھميت بيشتري دارد : 1.مشخص كردن ظرفيت براساس نيازھاي پيش بيني شده
2. سھولت ورود و خروج وسايل نقليه ؛ 3. مخارج احداث و نگھداري پاركينگ ؛ و 4. رعايت ھماھنگي لازم بين ؛
ساختمان پاركينگ و ساختمانھاي مجاور .
تعداد طبقات پاركينگھاي چند طبقه تابع چھار عاملي است كه ذكر كرديم . به طور كلي امروزه معتقدند كه تعداد طبقات
9 نمونه ھايي از - پاركينگھايي كه اتصال طبقات آنھا به يكديگر با رابط صورت مي گيرد ،از پنج طبقه تجاوز نكند . شكل 5
پاركينگھاي چند طبقه را نشان مي دھد .
شكل 1 اندازه ھاي لازم براي پارك با زاويه 300
شكل 2 اندازه ھاي لازم براي پراك با زوايه 450
شكل 3 اندازه ھاي لازم براي پارك با زاويه 600
شكل 4 اندازه ھاي لازم براي پارك با زوايه 900
شكل 5 نمونه اي از طرح و اندازه ھاي لازم براي پارك(عبور يك طرفه).
پاركينگ بامي
در محلھايي كه زمين بسيار نادر و گران باشد و ايجاد پاركينگھاي مستقل نيز مقدور يا به صرفه نباشد ،يكي از راھھاي
ايجاد پاركينگ استفاده از بام ساختمانھاست . بديھي است كه اگر قرار باشد از بام ساختمان به عنوان پاركينگ استفاده شود.
بايد در طرح و محاسبه ساختمان پيش بينيھاي لازم صورت گيرد .
الف پاركينگ با طبقات شيبدار پيوسته و ترافيك دو طرفه
ب پاركينگ با طبقات شيبدار پيوسته و راه خروجي حلزوني مجزا
ج پاركينگ با طبقات شيبدار و ترافيك يكطرفه با راه عبور مياني
د پاركينگ با طبقات افقي و رابط مستقيم
ھ پاركينگ با طبقاتي افقي و راھھاي ورودي و خروجي حلزوني
پاركينگ مكانيكي
در مواقعي كه زمين كافي براي پاركينگھاي بزرگ و مناسب وجود نداشته يا بسيار گران باشد ،ممكن است استفاده ازوسايل
مكانيكي ، نظير بالابرھاي مخصوص به جاي رابط ،بيشتر مقرون به صرفه باشد . اين گونه پاركينگھا را اصطلاحاً
پاركينگھاي مكانيكي مي نامند .
پاركينگھاي مكانيكي را با توجه به وسايل مورد استفاده مي توان به سه گروه تقسيم كرد : 1. پاركينگھاي مكانيكي با وسايل
مكانيكي ساده ؛ 2. پاركينگھاي مكانيكي با حركت افقي ؛ 3. پاركينگھاي مكانيكي با بالابرھاي ثابت و متحرك .

پاركينگ زيرزميني
اين نوع پاركينگ پايينتر از سطح زمين ساخته مي شود اين گونه پاركينگ را مي توان در زير جاده ،ميدان ، پارك ، يا زير
زمين ساختمانھاي مسكوني ھتل ھا و ساختمانھاي عمومي ديگر ساخت . پاركينگ زير زميني بيشتر قسمتي از ساختمان
اصلي را تشكيل مي دھد و به علت لزوم صرف ھزينه زياد براي خاكبرداري ،ساختن ديوارھا ، شيبھاي مختلف و تاسيسات
گوناگون ، كمتر اتفاق مي افتد كه جدا از ساختمان اصلي ساخته شود . پاركينگھاي زيرزميني خصوصيت ويژه اي ندارند و
بيشتر در مكانھايي كه زمين كم و گران باشد ، يا وجود ساختمانھاي باستاني و موانع ديگر اجازه ايجاد پاركينگھاي ھمسطح
يا چند طبقه را ندھد ، ساخته مي شوند .
منبع : کتاب مھندسي ترافيک تاليف دکتر جليل شاھي

انواع پاركينگ و ضوابط طراحي پارکينگها

مطالب مشابه :